1. Definicja i przedmiot badań socjologii.

Socrates (łac.) [społeczny, dot. Ludzi] + logos (grec.) [nauka, mądrość] = nauka o społeczeństwie.

Socjologia:

- bada społeczne zachowania się człowieka, organizacje społeczeństwa oraz zachodzące w nim interakcje (J. Turner)

-nauka o zjawiskach socjokulturalnych (ustalony i utrwalony w społeczeństwie sposób życia, zachowania i myślenia) w ich różnorodnych przejawach i wielorakich powiązaniach (J. Soraky)

Przedmiot badań- zjawiska i procesy tworzenia się różnych form zbiorowego życia ludzi, organizm społeczny jako całość, struktury tego zjawiska i procesy w tym organizmie, siły skupiające i rozbrające w/w, zmiany i przekształcenia w w/w.

1. Podział socjologii na ogólną i szczegółową.

1/Ogólna

-bada podstawowe zjawiska i procesy społeczne dotyczące wszystkich dziedzin życia społecznego.

-przybiera postać różnych teorii:

1. Statystyka społeczna (teoria struktury społecznej)

2. Dynamika społeczna (toeria zmiany społecznej)

3. Teoria zachowania społecznego jednostki

4. Teoria zachowania społecznego grupy

- opracowuje metody badawcze

-formułuje aparat pojęciowy

2/Szczególna

-zajmuje się systematycznym opisem poszczególnych dziedzin i wyjaśnieniem zachodzących w nich zjawisk, np. socjologia organizacji, prawa, administracji, medycyny, morska.

1. Definicja społeczeństwa.

To forma życia zbiorowego ludzi, ukształtowana historycznie, przestrzeń międzyludzka, specyficzny system interakcji pomiędzy jednostkami tworzącymi relatywnie samowystarczalną zbiorowość wyodrębnioną spośród innych i posiadającą wyspecjalizowane instytucje różnego typu.

1. Proste zbiory społeczne.

a/zbiorowiska/zbiory ludzkie:

-społeczne

-terytorialne

b/kategorie społeczne:

-społeczno-demograficzne (wiek, płeć, stan cywilny, pokrewieństwo)

-społeczno-zawodowe (zawód, wykształcenie, dochód)

c/typ osobowości/psychospołeczny:

-aktywny

-bierny

-odważny

-tchórzliwy

-władczy

5. Złożone zbiory społeczne.

a/grupy społeczne

b/zbiorowiska o wspólnej kulturze

-grupa etniczna- zbiorowość odrębna, specyficzna ze względu na: kulturę (język, religię), genealogie, poczucie posiadania własnego terytorium i praw do niego, odrębność osobowościowa.

-plemię- wyższa forma organizacji społecznej obejmująca większą ilość klanów i rodów, wyodrębniona ze względu na dialekt, obyczaje.

-naród- zbiorowość obywateli danego państwa, ukształtowana przez wspólną kulturę, mającą własną literaturę, sztukę, żyjącą na wspólnym terytorium

c/zbiorowość o podobnym zachowaniu

-tłum

-zbiegowisko

-publiczność

6. Trzy wymiary społeczeństwa.

7. Definicja socjologii organizacji.

To socjologia struktur, procesów i ról organizacyjnych (W. Morawski), jedna z dyscyplin szczegółowych socjologii obejmująca badania nad organizacjami a także procesy organizacyjne zachodzące w makro i mikroskali (bada np. przedsiębiorstwa przemysłowe, firmy handlowe, partie polityczne, związki zawodowe, szpitale, więzienia itp.)

8. Funkcje socjologii organizacji.

1/diagnostyczna – uwidacznia się w trybie działań badacza, który śledzi i opisuje zjawiska i procesy społeczne, badania mają określić czasowo-przestrzenny zasięg ich występowania, ustalić prawidłowość rządzącą tymi procesami

2/prognostyczna – na podstawie badań i zebranego dzięki nim materiału można przewidzieć zjawiska w danej organizacji, zbiorowości

3/socjotechniczna- wykorzystanie teorii socjologicznych do tworzenia zaleceń osobom zajmującym się kształtowaniem i modyfikacją postaw i zachowań

4/humanistyczna (demaskotwórcza)- ukazywanie cech, które nie są łatwo uchwytne lin motywów

5/apologenetyczna- gdy dzięki zebranym danym … tworzy się pewne sytuacje społeczne, instytucje, koncepcje

9. Teoria rozwoju społecznego.

Socjologia- nauka o zjawiskach społecznych (A.Comte):

-statyka społeczna (porządek)

-dynamika społeczna (postęp)

Zmiany społeczne:

-rozwój (progres, postęp)

-upadek (regres)

Faza teologiczna: (społeczeństwo preindustrialne)

a/fetyszyzm – wspólnoty plemienne (pochodzenie, więzy krwi, język, terytorium, równość członków, brak podziału, podstawowe stosunki gospodarcze)

b/politeizm – niewolnictwo (właściciele ziemscy=/ niewolnicy, niewolnicy traktowani jak rzeczy)

c/monoteizm – feudalizm (społ. stanowe) (czy jest się przypisanym do ziemi czy nie; król szlachta, duchowieństwo, mieszczaństwo i chłopi – stratyfikacja; każdy stan ma swoją kulturę).

Faza metafizyczna: (społ. industrialne)

Społ. industrialne (rewolucja umysłowa w Anglii) ->społ. kapitalistyczne (nierówność społ., równość wobec prawa) ->społ. socjalistyczne ( równość społ., nierówność wobec prawa)

Faza pozytywna (naukowa) (społ. postindustrialne)

Społ. postindustrialne (postmodernistyczne) (poznanie zależne od faktów, nacisk na wiedzę) -> gospodarka wolnorynkowa

10. Pierwotne i wtórne struktury życia ludzi.

1/pierwotne- dominuje w nich więź oparta na stosunkach osobistych, pochodzeniu, więziach trwałych, uczuciowych, intymnych, np. rodzina

2/wtórne- więź o charakterze rzeczowym, wspólne interesy, zadania, cele

11. Społeczeństwo postindustrialne.

Społeczeństwo poprzemysłowe- poznanie zależy od faktów, gosp. wolnorynkowa, nacisk na wiedzę;

-głównym źródłem zatrzymania nie jest produkcja przemysłowa (wytwarzanie przedmiotów) ale wytwarzanie i przetwarzanie informacji

-największe zatrudnienie jest w sektorze usług

-przejście od masowej produkcji dla anonimowego klienta do produkcji dla klienta indywidualnego

-skupienie się wielkich aglomeracji miejskich, tzn kultury masowej (Internet, film, muzyka)

-tworzenie ponadnarodowych korporacji

12. Państwo jako organizacja - forma państwa.

1/budowa organów władzy zwierzchniej:

a/monarcha (absolutna, konstytucyjna)

-dziedziczność

-dożywotność

b/republika

-kadencyjność

-odpowiedzialność prawna i polityczna

c/dyktatura

2/reżim polityczny

a/demokratyczny

-system prezydencki USA

-system parlamentarno-gabinetowy Wlk. Bryt.

-system kanclerski RFN

-system komitetowy Szwajcarii

b/niedemokratyczny (dyktatura)

-autorytaryzm

-totalitaryzm

3/ustrój (adm.) terytorialny

a/unitaryzm (jednolitość)

b/państwa złożone

-federacje (państwo związkowe)

-konfederacje (związek państw)

13. Sposoby legitymizacji władzy państwowej.

-upoważnienie do działania

-uprawomocnienie władzy oparte na społecznej akceptacji

Max Weber:

1/legalna – oparta na przeświadczeniu że posłuszeństwo wynika z samego faktu istnienia prawa stanowionego

2/tradycjonalna – wynika z mocy panujących zwyczajów i potęg, władza wywodzi się z tradycji

3/charyzmatyczna-wypływa z emocjonalnego stosunku do przywódcy, uznania jego wyjątkowego charakteru i niezwykłych talentów;

Monarcha- tradycja

Demokracja- wybór

Dyktatura-charyzma

14. Sposoby zmiany społecznej.

1/ewolucja – zmiana rozciągnięta w czasie, np. Konstytucja materialno-prawna Wielk. Brytanii od XIII w.

2/rewolucja – znacząca zmiana zachodząca o stosunkowo krótkim czasie, nacisk społeczny, relatywna deprywacja oczekiwań- stan życia

3/transformacja – zmienia rewolucyjną drogę ewolucyjną- RP-1939;

15. Teoria struktury społecznej.

Człowiek w róznych grupach

Społeczeństwa Kontekst społeczny		Grupa	System społeczny	Struktura	Kultura
Rodzina	Syn córka mąż żona	Rodzina	Organizacja rodzinna	O przynależności do rodziny decyduje pokrewieństwo i powinowactwo	Rodzinę spaja etosrodziny, w którego ramach sa normy obyczajowe, zwyczajowe i prawo rodzinne
Nauka	Student	Grupa studencka. W aspekcie organizacyjnym ta grupa wchodzi w relacje z wykładowcami i pracownikami technicznymi. Wszyscy łącznie są cżłonkami organizacji jaką jest uniwerystet	Ustawa o szkolnictwie wyższym	O miejscu w hierarchi skutkuje wykształcenie	Studentów wiążą kultury prawne, regulamin studiów, zarządzenie rektora, zwyczaje* (np. kwadrans akademicki)
Praca	Pracownik	Grupa pracownicza. Ze strony organizacyjnej pracownik jest członkiem firmy	Wolny rynek	O hierarchi decyduje podział pracy	Etos pracy, regulaminy pracy (od strony wewnętrznej), Kodeks pracy (od strony zewnętrznej)
Religia	Wierny, duchowny	Kościół, parafia	Organizacja kościelna	Hierarchia kościelna (arcybiskup, biskup itd.)	Normy moralne, Dekalog (crześcijanie), Koran (islam) itd. Prawo kościelne
Polityka	Obywatel	Państwo	Organizacja państwowa**	Hierarchia władzy	Kultura prawna wyznaczona przez Konstytucję (ustrój) i polityczna

Struktura społeczna (aspekty):

1/podział wertykalny (hierarchia, stratyfikacja)

-uwarstwowienie

-człowiek jako element klasy, stanu

2/podział horyzontalny

-grupy społeczne

-np. kobieta- mężczyzna, studenci-wykladowcy

Klasa bogatych:

*średnia (element najszerszy, określony majątek, podpora systemu demokratycznego)

-wyższa

-właściwa

-niższa

*niższa

16. Stan jako element stratyfikacji społecznej.

-przynależność jest sformalizowana, związana z pochodzeniem, możliwość noblitacji, nabycia/utraty praw miejskich

-def- zamknięta zbiorowość społeczna w społeczeństwie feudalnym, różniąca się od innych pozycją ekonomiczną swych członków oraz ich pozycją prawno-społeczną

-stratyfikacja społeczna- uwarstwowienie społeczne-ustawienie różnych kategorii społecznych w hierarchicznym porządku który pociąga za sobą różny dostęp do zasobów społecznych

-grupa społeczna mająca własny system prawny, inny od reszty społeczeństwa i realizująca prawa przed własnym sądownictwem

- w Europie od XIIIw

*feudałowie świeccy: wielcy panowie feudalni, rycerstwo/szlachta

*duchowieństwo

*stan … : mieszczaństwo, chłopi

*Żydzi (jako grupa wyznaniowa)

17. Klasa jako element stratyfikacji społecznej.

-Def.- grupa ludzi różniąca się od innych miejscem w historycznie określonym systemie produkcji społecznej, stosunkiem do ośrodków produkcji, rolą w społecznej organizacji pracy i sposobem otrzymywania i rozmiarem tej części bogactwa społecznego, którą rozporządzają.

Klasa:

a/bogatych

b/średnia (wyższa, właściwa, niższa)

c/niższa

-kryteria wyróżniania klas- charakter przede wszystkim ekonomiczny,

-przynależność nie jest prawnie sformalizowana, otwartość- ruch w górę/dół

-przynależność do niej ma duży wpływ na życie jednostki często decydującym o lepszym/gorszym dostępie do dóbr społecznych

18. Definicja grupy społecznej i jej cechy.

A/ prof. Abel:

To specyficzny typ zbiorowości ludzkiej, który wyróżnia się cechami:

1/ względna trwałość- odróżnia grupę społeczną od zbiorowości o charakterze chwilowym (np. tłum)

2/ zrzeszenie- mniej lub bardziej instytucjonalny sposób strukturalizowany nie powstaje całkowicie spontanicznie

3/grupa społeczna składa się z wybranej i ograniczonej liczby uczestników, którzy mają prawa i obowiązki wynikające z członkowstwa

4/ w ramach grupy dochodzi do interakcji i stosunków pomiędzy członkami grup

B/prof. Kosiński:

Grupa społeczna to co najmniej 3 osoby związane systemem stosunków uregulowanych instytucjonalnie posiadających niektóre wspólne wartości i oddzielone od innych wyraźną zasadą odrębności:

Cechy:

1/ członkowie

2/ odrębność

3/ ośrodki skupienia- nie chodzi tylko o materialne podstawy istnienia grupy, jak terytorium i lokal, ale także o pewne idee, wolności i symbole, które identyfikują grupę

4/ zadania i cele- każda grupa posiada określenie podstawowych zadań (mniej lub bardziej sformalizowanych)

5/organizacja grupy- składniki istotne tzw. strukturalne komponenty to: rola społeczna, pozycja, władza

19. Elementy charakteryzujące grupę społeczną.

1/struktura wewnątrzgrupowa -pozwala na zdefiniowanie grupy społecznej, takie elementy grupy, które mimo wymiany 100% członków będą powodowały dalsze jej istnienie

2/s. socjometryczna -możliwość rozpoznania członka danej grupy w prosty sposób, np. ubiór w grupie subkultur młodzieżowych

3/s. przywództwa -każdy ma określoną pozycję, rolę, zawsze są tacy członkowie grupy, którzy jej przewodzą

4/s. komunikowania – procesy interakcji w grupie

*koła- jednostka centralna

*łańcuch – płaszczyzna bez jednostki centralnej

20. Rodzaje grup społecznych i kryteria ich klasyfikacji.

1/ ze względu na rodzaj struktury grupy i jej rozmiaru:

a/małe

-tworzą strukturę prostą- tzw. mikrostrukturę

- nie istnieją podgrupy

-podstawowy składnik to członkowie

-podstawowe rodzaje więzi to więź oparta na kontaktach osobistych

b/ duże

-tzw. makrostruktura

-złożona struktura

2/ ze względu na dominujący typ więzi:

a/pierwotne

-więź oparta na stosunkach osobistych, intymnych

-kształtuje się społeczna świadomość jednostki

-jednostka spotyka się najwcześniej

-np. rodzina

b/ wtórne

-więzi o charakterze rzeczowym

-członkowie nie utrzymują zażyłych kontaktów

-bazują na wspólnych interesach

3/ze względu na stopień sformalizowania instytucji:

a/ formalne

-wieź bezosobowa

-sformalizowana organizacja

-formalna kontrola społeczna

b/ nieformalne

-pozbawiona cech grupy formalnej

-powstaje spontanicznie

-pozbawiona organów

4/ze względu na sposób uzyskiwania członkowstwa:

a/genetyczne

-ze względu na pochodzenie członka danej grupy

b/przymusowe

-członkami są wszyscy, którzy odpowiadają jakiemuś kryterium, np. prawu urodzenia, ziemi

c/ekskluzywne

-ograniczony dostęp

d/inkuzywne

-swobodny dostęp

5/ ze względu na zadania:

a/wspólnotowe

-powstają spontanicznie

-chęć utrzymywania silnej więzi między członkami

-więzi o charakterze osobistym

b/celowe

-powstają do realizacji określonego celu.

Poza klasyfikacją wyróżniamy grupy:

a/ terytorialne

-wieś, gmina, państwa

b/ukształtowane prze wartości wspólnoty kulturowej

21. Pojęcie elity i autorytetu społecznego w organizacji.

Elita:

-potocznie- grupa ludzi najlepsza pod jakimś względem w danym środowisku

-to osoby zdolne do kształtowania w istotny i systematyczny sposób swojego otoczenia

-osoby uważane przez innych za elitę, zajmujące określoną pozycję lub faktycznie podejmujące decyzje

Cechy: autonomia, samo rekrutacja, homogeniczność (wspólny system wartości), kumulacja władzy

Autorytet:

-społeczne uznanie, prestiż oparty na cenionych w danym społeczeństwie wartościach

-w teorii socjologicznej 1 z typów idealnych legitymizacji władzy z wysoką… emocjonalną i charyzmą

-auctoritias- rada, ważność, powaga moralna, wpływowość i innych, fakt dobrowolnej uległości innych osób i gotowość do podporządkowania się ze względu na odczuwany podziw i uznanie

22. Definicja organizacji.

Organizacja społeczna – to celowo zorganizowany zespół ludzki dla osiągnięcia wspólnie założonych celów w sposób ekonomiczny, racjonalny i skoordynowany.

Sposoby rozumowania pojęcia „organizacja” na gruncie socjologii:

a). jako szeroko pojęta organizacja społeczna – łącząca w społeczeństwie uporządkowanie współżycie i współdziałanie ludzi ze sobą, oparte na określonych normach zwyczajowych i prawnych.

b). jako rozmaite instytucje – utworzone do realizacji określonych celów ważnych dla społeczeństwa w celu zaspakajania jego potrzeb

c). węższym znaczeniu jako synonim (związków, zrzeszeń, fundacji):

- dobrowolnych

- obowiązkowych struktur społecznych

d). jako zasady i reguły umożliwiające sprawne i efektywne działanie organizacji społecznych.

Cechy organizacji:

1/Są powoływane do realizacji określonych celów w sposób zaplanowany i za pomocą procedur określonych przez przepisy.

2/Mają sformalizowaną strukturę.

3/Występuje w nich przejrzysty podział pracy.

4/Mają wyraźnie wyodrębnione ośrodki władzy.

5/Istnieje w nich wymiana personelu.

6/Dominują stosunki rzeczowe (zbiory ról, nie zaś osób).

23. Model organizacji.

24. Cele i zadania organizacji.

-strategiczna, taktyczne, operacyjne

CEL- jest określany przedmiotowo, podmiotowo jako przyszły pożądany stan bądź rezultat działania organizacji, możliwy i przewidziany do osiągnięcia w czasie przewidzianym przez plan działania.

-przetrwanie + rozwój: maksymalizacja zysków, cel ekonomiczny, cel społeczny, cel produkcyjno-marketingowy

ZADANIE- to wyodrębniona przestrzennie, podmiotowo, przedmiotowo, czasowo część celu przewidziana do wykonania w ustalonym terminie, w przedziale czasu przewidzianym na osiągnięcie celu.

25. Struktura organizacji.

-to układ stanowisk i składających się z nich komórek organizacyjnych wewnątrz organizacji, zazwyczaj ujmowana jest w schemat organizacyjny i wyznaczona przez zasięg czynników

-formalizacja

-depertamentacja

-centralizacja/decentralizacja

-rozpiętość kierowania

-podział pracy

-linia podporządkowania

Grupy- struktury:

*liniowa – każdy pracownika ma 1 przełożonego

*sztabowa – polecenia … 1…, sztaby doradcze

*sztabowo-liniowa – jednolitość kierownictwa + wiedza specjalistów

*funkcjonalna – więcej niż 1 kierownik + działy funkcjonalne specjalistów

*macierzowa – komórki organizacyjne ułożone w macierzy

*organizacji wirtualnej – luźne związki podmiotu gospodarczego

*dywiz palna – zmotywowana struktura sztabowo-liniowa

26. Motywacja w organizacji.

Warunki jakie muszą spełniać członkowie aby mogła funkcjonować organizacja:

1/członkowie muszą przystępować do organizacji i pozostawać w niej, powinni mieć niską absencję, personel powinien się charakteryzować niską płynnością kadry, do organizacji powinni wstępować najbardziej kompetentni członkowie

2/członkowie powinni wypełniać swe funkcje w sposób niezawodny, rzetelny, mają zapewnić ciągłość i płynność organizacji

3/członkowie powinni się charakteryzować samodzielnością podejmowania decyzji, powinni twórczo reagować na trudności, ich działania muszą być innowacyjne, zachowania spontaniczne

4/stwarzać przychylną atmosferę w środowisku pracy i w środowisku zewnętrznym.

Aby uzyskać powyższe zachowania potrzebne są bodźce – 4 rodzaje motywacji:

1/ludzie zachowują się tak jak oczekuje od nich organizacja, akceptują przepisy, reguły i dyrektywy organizacyjne

- akceptacja ta wynika z prawomocności, legalności władzy w organizacji która wyrażają przepisy;

-aby uzyskać oczekiwane wzory zachowań członków należy ustalić jasne, proste i niesprzeczne reguły wyznaczające zachowanie;

-należy usuwać jednostki nonkonformistyczne

-można uzyskać wzory zachowania dzięki stosowaniu przymusu (groźba pozbawienia pracy)

2/stosowanie nagród i wyróżnień:

-nagrody wynikające z samego faktu przynależności do organizacji (regularne) np. zasiłki, zapomogi

-nagrody indywidualne- wynikające z działalności jednostkowej, są stosowane po to aby uzyskać motywację, powinny być przydzielane bezpośrednio

-nagrody powinny być relatywnie duże, odbierane jako sprawiedliwe

-nagrody zespołowe- nieregularne, odnoszą się do sukcesów całej organizacji, nie tworzą atmosfery zawiści, wpływają na spójność zespołu

-motywująca może być także aprobata grupy (grupa musi być spójna) oraz aprobata zwierzchnika (przywódca musi być akceptowany, postrzegany jako wzór)

3/pełnienie roli w organizacji odbierane może być jako rodzaj autoekspresji, samorealizacji

-dla takich jednostek samo pełnienie roli jest nagradzające, ale funkcja musi być odpowiednio złożona a organizacja twórcza

4/motywacja może zaistnieć dzięki pełnemu, całkowitemu zinternalizowaniu celów organizacji, jeśli jednostki nie utożsamiają w ten sposób wówczas same z siebie będą dążyć do efektywnej pracy, ale cele muszą być społecznie doniosłe

-internalizacja może wynikać z akceptacji ideologii

27. Organizacja jako system.

Organizacja jako szczególny typ systemu, zbiór składników między którymi zachodzą bezpośrednio lub pośrednio wzajemne stosunki.

Cechy:

a/system otwarty tzn. wymiana energii i informacji z otoczeniem

b/tworzy sztuczne świadomie stworzone do realizacji określonego celu

c/uporządkowane przy pomocy struktur

d/struktury o charakterze hierarchicznym

e/podatne na obciążanie stopnia organizowania/ zdolność do rozwoju

f/zmienne w czasie

g/zarządzanie org. możliwe jest dzięki mechanizmowi regulacji opartemu na sprzężeniu zwrotnym

h/zdolność do osiągania celów w różny sposób, za pomocą różnych procesów i struktur

28. Organizacja jako grupa społeczna.

To celowa grupa społeczna, która funkcjonuje wg pewnych reguł i zasad współpracująca ze sobą by osiągnąć określony cel.

Organizacja społeczna- zintegrowany zbiór pozycji, ról społecznych oraz stosunków społecznych realizujący istotne społeczne funkcje tworzące swoistą całość odwracalną od innych, tworzących całość.

Atrybuty organizacji:

1/celowy, planowy, świadomy charakter

2/wewnętrzny układ, ład itp. struktura organizacji- podstawowe elementy to pozycja i rola grup społecznych

3/wartości normy, zasady, kodeksy

4/relatywne wyodrębnianie organizacji z otoczenia

29. Organizacja jako instytucja.

Organizacja w sensie rzeczowym jest instytucją lub grupą funkcjonalną, w skład której wchodzą celowo zorganizowane zespoły ludzi i rzeczy.

To organizacja formalna, pełniąca w społeczeństwie określone funkcje, np. szpital, urząd, więzienie

30. Podział organizacji na wspólnoty i zrzeszenia.

A/Zrzeszenia:

-to wtórne organizacje społeczne

-stowarzyszenia- to dobrowolne zrzeszenia skupiające ludzi którzy wspólnie pielęgnują określone wartości i tradycje dążąc do ich kultywowania.

Typy zrzeszeń:

1/ze względu na sposób tworzenia:

a/obowiązkowe

b/dobrowolne

2/ze względu na terytorialny zasięg działania

a/ogólnokrajowe

b/regionalne

-działające na skalę regionu, województwa

c/lokalne

-istniejące w mniejszych społecznościach

3/ze względu na status prawny

a/publiczny

-bardzo sformalizowane

-pozostają w ściślejszych związkach strukturalnych z państwem

b/prywatny

-są wytworem rozmaitych inicjatyw obywateli

-luźniejsze związki z państwem

-mniej sformalizowane

Tu można zaliczyć pozarządowe organizacja które uzupełniają działalność rządową, działając w sferze politycznej, społecznej zajmując się oświatą i działalnością charytatywną.

4/ze względu na jawność działania

a/jawne

-wszystkie, które działają pod wyraźnie określonymi nazwami

-podają do publicznej wiadomości cele działania

b/niejawne

-wyróżnić można takie które ze względu na sposób działania nie mają charakteru przestępczego oraz bardziej utajnione naruszające porządek prawny np. mafia

5/ze względu na zaspokajanie różnych celów

a/gospodarcze

-przedsiębiorstwa

b/polityczne

-partie polityczne

c/religijne

- kościoły

6/ ze względu na funkcje

a/jednofunkcyjne

-to wąsko wyspecjalizowana struktura zajmująca się organizacją współdziałania ludzi dla osiągania konkretnych celów wynikających ze ściśle określonych potrzeb swoich członków

-cechą charakterystyczną jest skoncentrowanie swojej uwagi na zachowaniu swoich członków tylko w odniesieniu do spraw które znajdują się w sferze ich zainteresowania – wszystko inne to prywatne sprawy członków (np. zaangażowanie polityczne)

-np. stowarzyszenia hobbistyczne

b/wielofunkcyjne

-to rozmaite struktury organizujące ludzi do osiągania bardziej rozległych celów

-np. związki wyznaniowe, partie polityczne

-jest większe ograniczenie prywatności zwłaszcza w związkach wyznaniowych

-formy i funkcje zrzeszeń podlegają przemianom i dostosowują się do nowych potrzeb jakie pojawiają się w społeczeństwie

RÓŻNICE MIĘDZY WSPÓLNOTAMI A ZRZESZENIAMI:

a/Wspólnoty

1/powstają spontanicznie w praktyce życia społecznego

2/są skupione przestrzennie tzn.- ludzie którzy je współtworzą nie żyją w rozproszeniu lecz pod wspólnym dachem (rodzina) lub na ściśle określonym terenie (sąsiedzi)

3/mają ogólnie określone cele dla których urzeczywistnienia istnieją (np. dla zapewnienia członkom warunków życia)

4/wśród ludzi którzy je współtworzą dominują więzi osobiste oparte na bezpośrednich kontaktach wzajemnych

5/stosunek do członków ma uczuciowy charakter

6/stanowią dla każdego z ich członków pierwotne środowisko społeczne w którym dokonuje się proces ich socjalizacji tzn. kształtują się ich postawy zachowania, osobowości

7/ jeżeli ktoś jest członkiem wspólnoty pierwotnej to należy do innych wspólnot których jest ona fragmentem (np. członkowie rodziny są jednocześnie członkami rodu)

b/Zrzeszenia

1/powstają w sposób refleksyjny- tworzone są z różnych względów przez określonych ludzi którzy chcą ze sobą współdziałać

2/nie wymagają skupienia przestrzennego osób które do nich należą

3/cele są mniej lub bardziej ściśle określone

4/przeważają więzi przedmiotowe oraz występuje na ogół ograniczona możliwość w utrzymywaniu bezpośrednich kontaktów wzajemnych

5/występuje racjonalny stosunek do danego zrzeszenia i jego członków przejawiający się tym że poszczególni członkowie mają skłonność do opuszczania zrzeszenia, które nie spełnia ich oczekiwań. Jest im to obojętne kto będzie do niego należał pod warunkiem że będzie dobrze wywiązywał się z powinności

6/ stanowią elementy otoczenia społecznego istniejące w danej społeczności lub społeczeństwie i wywiera ono wpływ na jednostki które są członkami zrzeszenia (np. statut partii reguluje obowiązki jej członków)

7/z przynależności do zrzeszenia nie wynika przynależność do innych zrzeszeń

31. Kapitał ludzki a kapitał społeczny.

Kapitał ludzki:

*nagromadzony przez pracownika zasób wiedzy fachowej, doświadczenia i umiejętności

*jest konkurencyjny i wyłączalny (wysokie umiejętności do pierwszej czynności, które nie może zrobić w tym samym czasie gdzie indziej)

*wiedza, zdrowie i zdolność człowieka

*źródło obecnych i przyszłych dochodów

Kapitał społeczny:

*kapitał, którego wartość opiera się na wzajemnych relacjach społecznych i zaufaniu jednostek, które dzięki niemu mogą osiągnąć więcej korzyści.

32. Pozycja społeczna (status społeczny) w organizacji.

*wyróżnione i określone w danej kulturze miejsce jednostki w hierarchii/strukturze społecznej

*określa prestiż jednostki

*wynika z niej rola społeczna jaką odgrywać powinna jednostka

*wiążą się z nią także określone przywileje i obowiązki

*wiązana jest z hierarchią społeczną, gdzie wynika ona z relacji podległości między jednostkami należącymi do różnych kategorii społecznych

33. Rola społeczna w organizacji.

*spójny system zachowań wynikający z przynależności jednostki do określonych grup i innych zbiorowości

*składa się z praw i obowiązków, przywilejów i powinności

*zakres realizacji uwarunkowany jest:

-właściwości psychiczne jednostki

-wzór osobowościowy akceptowany w danej grupie/zbiorowości

-sposób zdeterminowania danej roli

-struktura i organizacja grupy +sankcje

34. Więź społeczna w organizacji.

Więź społeczna:

1/ogół stosunków relacji i zależności wiążących jednostkę z grupą, zbiorowością, inną jednostką

W społeczeństwie mamy do czynienia z różnymi rodzajami jednostek:

a/zbiory i kategorie w których nie występuje więź społeczna

b/zbiorowości, w których występuje więź społeczna

2/ ogół stosunków połączeń i zależności skupiających jednostki zbiorowości ludzkiej. Składnikami więzi są czynniki obiektywno – formalne i spontaniczno – subiektywne.

Schemat kształtowania się więzi społecznych:

a). styczność przestrzenna – zachodzi nawet wtedy, gdy myślimy o kimś, kogo w danej chwili przy nas nie ma

b). styczność psychiczna – osoba, z którą się zetknąłem fizycznie ma pewne cechy, które mnie psychicznie zaintrygowały

c). łączność psychiczna – zachodzi, gdy jest styczność psychiczna obustronna

d). styczność społeczna – układ dwóch lub więcej osób, których coś wiąże (np. zakup gazety:

kupujący – sprzedający).

1/Ze wzg. na sposób styczności, styczność dzielimy na:

a). Bezpośrednią

b). Pośrednia

2/Ze wzg. na czas i częstotliwość na:

a). Styczności trwałe (kupuje gazetę zawsze w tym samym kiosku)

b). Styczności przelotne (kupuje gazety byle gdzie)

3/Ze wzg. na potrzeby dzielimy na:

a). styczności prywatne

b). styczności publiczne

4/Ze wzg. na przedmioty dzielimy na:

a). styczności osobowe

b). styczności rzeczowe

Przykład:

1). Odwiedziny bliskiej nam osoby w szpitalu jest stycznością przelotną, prywatną, osobową i bezpośrednią

2). Rozmowa telefoniczna przedstawiciela załogi fabrycznej z redaktorem „Dziennika Zachodniego” mająca służbowy charakter jest stycznością przelotna, publiczną, rzeczową i pośrednią.

Przez powtarzające się styczności społeczne powstały wzory zachowań społecznych.

35. Zachowania i działania społeczne.

Społeczeństwo:

I aktywność

II zachowanie – skoordynowane postępowanie w odniesieniu do określonego otoczenia w określonym czasie

III działanie – takie ludzkie zachowanie, z którym osoby działające wiążą pewne subiektywne znaczenie – SENS

Działalnie społeczne (Max Weber)- jego znaczenie odnosi się do zachowań innych ludzi, jest na nie nakierowane, podstawowy element wszelkich struktur i instytucji społecznych

a/racjonalne

b/tradycjonalne

c/efektywne

36. Definicja i podział czynności społecznych.

Czynności społeczne- działalnie ku innym osobom, czynności, których celem jest wpływanie na istoty ludzkie

Podział:

a/tradycjonalne- nawyk, tradycja np. zamykanie drzwi

b/emocjonalne – przeróżne uczucia popychające do działania bez względu na skutki

c/racjonalne – przemyślane;

Kontakt społeczny- parę działań społecznych, które są wzajemnie na siebie nastawione, wzajemnie zorientowane- przelotny, jednorazowy, krótkotrwały.

37. Interakcje i stosunki społeczne w organizacji.

Interakcja społeczna- ciągła sekwencja kontaktów społecznych w ramach czynności działań społecznych; akcja-reakcja;

Stosunek społeczny-wielość interakcji społecznej między tymi samymi podmiotami; powtarzalność i regularność; trwałość; normatywność regulacji; stan społeczny (pozycja społeczna)-rola społeczna

38. Środowisko społeczne i rodzaje solidarności społecznej.

Środowisko społeczne:

*zestaw osób oraz grup oddziałujących na człowieka

*kształtuje każdą osobę podczas jej rozwoju

*determinuje jej poglądy, zachowania i możliwości

Cechy:

-gęstość rozmieszczenia ludzi (osady, miasta)

-poziom kultury reprezentowanej przez otoczenie (wykształcenie, rozrywka, wiedza)

-zasobność materialna (jak się utrzymać)

Durkheim:

-co powoduje że istnieje więź między ludźmi (solidarność społeczna- wspólnota działania podyktowana wspólnotą interesów)

-prawo jest obiektywnym wskaźnikiem żeby w/w zbadać

Prawo

a/represyjne (np. prawo karne)

-sankcje represyjne

-ukaranie sprawcy

-wszyscy je znają

-nie trzeba opisywać

*więź mechaniczna (solidarność mechaniczna)- wszyscy są podobni, tacy sami, dominacja religii, tradycji, brak podziału pracy

b/restytucyjne

-przywrócenie stanu sprzed naruszenia prawa

-negatywne (człowiek- rzecz, np. prawo własności)

-pozytywne (człowiek-człowiek np. prawo cywilne, handlowe)

*więź organiczna-społeczeństwo zróżnicowane, podział pracy, wzajemne uzupełniania się ludzi

39. Krąg społeczny, konglomerat pozycji i sekwencja pozycji społecznych.

Krąg społeczny-niewielka zbiorowość opierająca się na bezpośrednich stycznościach wypływających ze stałej więzi pozbawiona wewnętrznej organizacji oraz wyspecjalizowanej struktury (np. student, starosta)

Konglomerat pozycji- zbiór pozycji, które zajmuje jednocześnie dana osoba; konflikt pozycji

Sekwencja pozycji społecznych-zmiana pozycji społecznej w czasie, np. kariera i jej szczeble

40. Trzy modele kariery zawodowej.

I Praca najemna:

*”rodzina pracowników” związany z podziałem dnia wg kryterium czasowego

*ważny podział na czas pracy i czas wolny

*czas pracy wyraźnie oznaczony

*praca środkiem do celu

*pieniądze wydaje się w czasie wolnym, np. na hobby

*sprzedawanie swojego czasu

II Kariera:

*rodzina nastawiona na karierę

*ważne sukcesy zawodowe- to daje szczęście

*sprzedawanie swoich umiejętności

*praca jest celem

*czas wolny by podnosić kwalifikacje

III Samodzielność:

*rodzina prowadząca własną firmę

*czas na pracę i wolne nie ma wyraźnych granic

*często praca przez cały dzień

41. Definicja i składniki kultury.

Kultura:

-wydzielony obszar życia i działalność grup ludzkich

-ogół wytworów ludzi materialnych i niematerialnych

-całokształt materialnego i duchowego dorobku ludzkości, nagromadzonego, utrwalonego i wzbogaconego w ciągu jego dziejów, przekazywanego z pokolenia na pokolenie/

Składniki:

a/elementy materialne

-dotykalne i konkretne wytwory społ.

-każdy fizyczny przejaw życia ludzi

b/elementy niematerialne

-duchowe wytwory społ.

-idee, poglądy oparte na wiedzy/przekonaniach

-wartości- normy społeczne (prawne zgodne/niezgodne z pr.; moralne dobre/złe; obyczajowe wypada/nie wypada)

-zwyczaje (brak sankcji)

-tabu (obyczaj prospektywny)

-znak i symbol

Kultura euroatlantycka:

I-filozofia grecka

II-prawo rzymskie

III-religia chrześcijańska

42. Świadomość społeczna.

Wg Durkheima- to zbiór wyobrażeń, symbolów, pojęć, opinii, poglądów i przesądów wspólnych dla olbrzymiej większości danej społeczności.

-suma, średnia świadomość indywidualnych członków społeczności ale jest niezależnym fenomenem.

43. Normy społeczne.

Znaczenie:

I-względnie trwały, przyjęty w danej grupie społecznej sposób zachowania

II-wskazówka właściwego zachowania w danej sytuacji

III-wzorzec cech pewnego zjawiska, przedmiotu

Rodzaje:

a/prawne-oparte na przepisach, zgodne/niezgodne z prawem, opatrzone sankcją państwową

b/moralne-charakter absolutny, bezwzględny nakaz/zakaz zachowania, dobre/złe, sankcja zewnętrzna i ostracyzm celu, sankcja wewnętrzna i wyrzuty sumienia

c/obyczajowe- nawyki, rytuały, wypada/nie wypada, nacisk społeczny

d/zwyczajowe – nawyki, brak sankcji

e/religijne- prawne: prawne kanoniczne, moralne: dekalog, obyczajowe: sposób organizacji mszy

44. Kultura prawna.

-aspekt wspólnie pojmowanej kultury dotyczącej stosunku człowieka do prawa

-zespół społecznie dokonywanych działań symbolicznych, realizujących zawarte w prawie wzory działań symbolicznych

-przejawiające się w społeczeństwie indywidualne i zbiorowe postawy wobec prawa

45. Kultura organizacyjna.

Wg Robbinsa to system znaczeń przyjmowanych przez członków organizacji, odróżniający ją od innych.

Organizacja składa się z różnych osobowości, zespołów, komórek funkcjonalnych

46. Pojęcie i cele socjalizacji.

To proces nabywania przez jednostkę systemu wartości, norm oraz wzorów zachowań obowiązujących w danej zbiorowości, trwa całe życie.

47. Sposoby kształtowania osobowości w organizacji.

48. Postawy wobec norm społecznych.

1/zasadnicza- adresat chce przestrzegać prawa, bo uważa je za godne akceptacji i zasługujące na realizację

2/celowościowa-adresat chce przestrzegać prawa, bo chce uniknąć zagrożenia jakie przewidziane jest przez sankcje za naruszenie prawa lub upatruje jakieś korzyści

3/legalizmu- akceptacja norm prawnych z uwagi na ich charakter, bo są ustanowione przez kompetentny organ upoważniony do tego

4/konformizmu-ścisłe podporządkowanie mimo braku akceptacji; zewn- w/w =/wewn. realizacja + akceptacja

5/oportunizmu- kierowanie się względami praktycznymi, rezygnacja z własnych poglądów czy przekonań by mieć z tego korzyść

6/rygoryzmu i tolerancji – nie ma lub są wyjątkowo okoliczności usprawiedliwiające naruszenie prawa, tolerancja i szukanie przyczyn łamania prawa

49. Patologia społeczna w organizacji.

To odchylenie od reguł działania społecznego, postępowanie niezgodne z normami, wartościami przyjętymi w społeczeństwie, w grupie społecznej.

50. Pojęcie socjologii administracji jako części socjologii organizacji.