Komunikowanie społeczne - najszerszy proces komunikowania, w którym mieszczą się wszystkie inne, węższe procesy związane z porozumiewaniem się jednostek ludzkich.

Różne ujęcia komunikowania społecznego:

• Charles Cooley (prekursor tego obszaru, pierwszy wprowadził do literatury naukowej pojęcie komunikowania się): komunikowanie jest MECHANIZMEM, dzięki któremu stosunki międzyludzkie istnieją i rozwijają się, a wytworzone przez umysł ludzki symbole są przekazywane w przestrzeni i zachowywane w czasie

• John Dewey: społeczeństwo istnieje nie tylko dzięki PRZEKAZYWANIU i komunikowaniu, ale jego istnienie polega na procesach przekazu i komunikowania.

• Wilbur Schramm: kom.jest NARZĘDZIEM, które pozwala społeczeństwom egzystować i ze względu na swój charakter wyróżnia ludzi od innych istot żywych.

• Melvin DeFleur: AKT, który jest środkiem, poprzez który są wyrażane normy grupowe, sprawowana kontrola społeczna, przydzielane role, osiągana koordynacja wysiłków

• Rudolph Verderber: kom.jest transakcyjnym procesem KREOWANIA ZNACZENIA przez jego uczestników, zarówno na poziomie interpersonalnym,jak i publicznym.

• Garth Jowett i Victoria O’Donnell: SYTUACJA, w której jednostka A mówi do jednostki B o X.

• M.Mrozowski: kom. nie jest stanem czy sytuacją, ale nieprzerwaną ludzką działalnością — PRAKTYKĄ SPOŁECZNĄ, w której jednostki biorą udział świadomie, po to, aby osiągnąć wyznaczony przez siebie cel.

KOMUNIKOWANIE SPOŁECZNE
• PROCES porozumiewania się jednostek, grup lub instytucji
• Jego celem jest wymiana myśli, dzielenie się wiedzą, informacjami I ideami.
• W zależności od poziomu komunikowania proces obejmuje swym zasięgiem różną liczbę jednostek.
• Realizowany jest przy użyciu wielu środków.
• Wywołuje określone skutki.

Elementy procesu komunikowania:

1. Kontekst

1. Aspekt fizyczny- wyznaczany przez otoczenie: temperatura, światło, miejsce, czas przebiegu procesu

2. Aspekt historyczny (lingwistyczny)- kiedy uczestnicy odwołują się do innych, zaistniałych w przeszłości epizodów

3. Aspekt psychologiczny- sposób, w jaki uczestnicy postrzegają się nawzajem, np. życzliwość, formalność

4. Aspekt kulturowy- system wiedzy, która jest udziałem relatywnie szerokiej grupy ludzi, łączy w sobie wierzenia, wartości, symbole, zachowania, uznawane przez te zbiorowość. Niektórzy badacze uważają, że kultura i i komunikowanie są nierozłączne.

1. Uczestnicy

W przypadku komunikowania nieformalnego role mogą być symetryczne (np.koledzy) lub asymetryczne (np.rodzic i dziecko). W rolach formalnych role są asymetryczne (np. pracodawca, pracownik). Uczestników procesu różnią 3 podstawowe elementy: stosunek do innych, płeć, kultura.

1. Przekaz/komunikat

Zajmuje centralne miejsce w procesie komunikowania między nadawcą i odbiorcą. Jest elementem łączącym uczestników procesu i stanowi zawartość, TREŚĆ komunikowania.

1. Kanał

Droga przekazu i środek transportu komunikatu od nadawcy do odbiorcy.

1. Środki prezencji- obejmują wszystkie formy i symbole stosowane w komunikowaniu zarówno werbalnym (kanały sensoryczne: słuch wzrok), jak i niewerbalnym (kanały: dotyk, zapach, smak)

2. Środki reprezentacji- wykorzystywane są w komunikowaniu pośrednim- masowym lub medialnym, w których kanały zredukowane są do wzroku i słuchu. Przykładowe środki: tablica kamienna, taśma filmowa, płyty CD, CD-ROM, ołówek, kamera, komputer, itp.

3. Środki transmisji- umożliwiają przenoszenie w czasie i w przestrzeni znaków, znaczeń i symboli. Pozwalają na to takie środki przekazu, jak: prasa, radio, TV, Internet, telefonia.

1. Szumy

C. Shannon, W. Weaver: źródło zakłóceń. Mogą mieć charakter:

1. Zewnętrzny- związane z otoczeniem zew.: nieodpowiednia temperatura, hałas, uszkodzony odbiornik telewizyjny, radiowy itp.

2. Wewnętrzny- uczucia i predyspozycje psychiczne uczestników procesu komunikowania, np. ból głowy, zmęczenie, roztargnienie, uczucie złości, stereotypy, uprzedzenia.

3. Semantyczny- konsekwencja zamierzonego lub niezamierzonego złego użycia przez nadawcę znaczenia , które blokuje jego precyzyjne odkodowanie przez odbiorcę.

1. Sprzężenie zwrotne

Reakcja odbiorcy na komunikat po jego odkodowaniu, która mówi, czy przekaz został usłyszany, zobaczony i zrozumiany. Typy sprzężenia zwrotnego:

1. Sprzężenie bezpośrednie- natychmiastowe, w przypadku komunikowania bezpośredniego

2. Sprzężenie opóźnione- w przypadku pośrednictwa technicznych środków przekazu; Reakcja odbiorcy może dotrzeć do nadawcy po kilku godzinach, dniach itp.

3 podstawowe FUNKCJE KOMUNIKOWANIA wg H.Lasswell:

1. Obserwowanie otoczenia społecznego

2. Podtrzymywanie relacji członków społeczeństwa i wytwarzanie reakcji na otoczenie

3. Przekazywanie dziedzictwa społecznego

+ D. rozrywka (wprowadzona przez Ch. Wrighta)

FUNKCJE KOMUNIKOWANIA:

1. Informacyjna– odnosi się do obserwacji i kształtowania środowiska, zdobywanie wiedzy o najbliższym otoczeniu oraz o wydarzeniach w kraju i na świecie. Pozwala jednostce na dokonywanie codziennych wyborów.

2. Edukacyjna- to przez procesy komunikacyjne odbywa się nauka, edukacja, zarówno na poziomie jednostkowym, jak i instytucyjnym

3. identyfikacji osobowej- dokonuje się integracja z innymi wartościami, przyjętymi wcześniej przez jednostkę; przez komunikację jednostka może utożsamiać się z innymi jednostkami, grupami.

4. Integracyjna (korelacyjna)- tworzenie więzi między jednostkami i społecznościami; dzięki tej funkcji możliwe jest koordynowanie aktywności społecznej jednostek, grup.

5. Mobilizacyjna- występuje na wszystkich poziomach komunikowania, jednak najczęściej opisywana jest w kontekście jednokierunkowych procesów propagandowych i perswazyjnych

6. rozrywkowa – relaks i odpoczynek, emocjonalne odprężenie i zadowolenie. Głównie: media masowe oraz spotkania towarzyskie

Znak- najmniejszy element, z którego zbudowany jest każdy komunikat. Wytwór umysłu człowieka, może być zrozumiały tylko w określonych kontekstach . Znak jest rodzajem symbolu, jest czymś fizycznym. Znak jest tym, co jakiś przedmiot dla kogoś oznacza. Znakiem są słowa, działania, dźwięki.

Pojedyncze znaki układają się w KOD lub system kodów.

Kodowanie i dekodowanie- transformowaniu idei i uczuć, czyli znaczeń w symbole. Organizacja symboli i zabudowywanie nimi komunikatu, wysyłanego do innego uczestnika procesu nazywa się kodowaniem przekazu, a odczytywanie odebranego przekazu- dekodowaniem.

Denotacja- bezpośrednie znaczenie słów, które pozwala je zidentyfikować, odnosi się do standardowych znaczeń słownikowych.

Konotacja- ujawnia obszar emocji, uczuć, wartości związanych z poszczególnymi słowami

Poziomy komunikowania (od najniższego). Komunikowanie:

1. interpersonalne- komunikowanie między jednostkami. Na samych początkach komunikacji ludzie komunikowali się za pomocą mowy niewerbalnej, później doszła mowa werbalna.

2. Grupowe- inaczej wewnątrzgrupowe. Zaczęły wykształcać się formy i wzory ludzkich interakcji, pojawił się problem powiązań, kontroli, hierarchii, zaczęły obowiązywać normy, granice. Poziomy interpersonalny oraz grupowy związane są z bezpośrednimi kontaktami i interakcjami uczestników procesu komunikacji.

3. Komunikowanie między grupami- procesy odnoszą się do dużych grup, w których nie wszyscy członkowie mają osobiste styczności. Najczęściej są to wspólnoty lokalne, stowarzyszenia. Pojawia się kwestia struktury, problem kontroli, skuteczności transmisji

Informacji

1. Komunikowanie instytucjonalne/ organizacyjne- powstanie władzy politycznej i jej formalnych struktur, pierwszych organizacji ekonomicznych, w których obowiązywał podział pracy,. Na tym poziomie komunikowanie jest sformalizowane, władza i kontrola jasno zdefiniowana, jednoznacznie określone role nadawcy i odbiorcy. Pierwszoplanszowe stają się zagadnienia: interakcji, kooperacji, formowania norm i standardów.

2. Komunikowanie masowe- najwyższy poziom komunikowania w społeczeństwie. Powstało w chwili narodzin pierwszego środka masowego przekazu- drukowana książka w połowie XV w., następnie prasa- XVII w. Później: kino, radio, telewizja, a w drugiej połowie XXw. Nowe media np. Internet.

Sposoby porozumiewania się:

• Komunikowanie interpersonalne/bezpośrednie- między dwiema osobami lub między małą grupą osób pozostających ze sobą w kontakcie bezpośrednim. Niezbędna jest tzw. jedność czasu i przestrzeni, „twarzą w twarz”.

Cechy procesu kom.inter.:

1. Bezpośrednie i interaktywne

2. Jedność czasu i przestrzeni

3. Natychmiastowe sprzężenie zwrotne

4. Charakter dwustronny (wymiana rolami nadawcy i odbiorcy)

5. 3 poziomy: fatyczny (swobodna rozmowa), instrumentalny (cel: osiągnięcie porozumienia w określonej sprawie), afektywny (wymagana głębsza znajomość)

6. Relacje formalne lub nieformalne

7. Determinowany przez kontekst komunikacyjny

• Komunikowanie sieciowe/ pośrednie- uczestnicy są pozbawieni możliwości kontaktu bezpośredniego fizycznego. Jest to komunikowanie mieszane: łączy niektóre cechy komunikowania interpersonalnego bezpośredniego i masowego pośredniego.

Cechy procesu kom.sieciowego:

1. Interpersonalne

2. Sieciowe- zapośredniczone przez urządzenia techniczne takie jak telefon, komputer.

3. Zerwana jedność czasu i przestrzeni

4. Opóźnione sprzężenie zwrotne

5. Częściej występujące szumy

• Komunikowanie masowe/pośrednie- proces emisji komunikatorów od nadawcy medialnego do publiczności środków masowego przekazu za pośrednictwem mediów masowych. Wyróżnia: występowanie pośrednika C(media masowe), między nadawcą A a odbiorcą B.

Środki masowego przekazu- urządzenia, podpory techniczne, pozwalające na reprodukcję pisma, przekaz głosu, obrazu, dźwięku.

Media masowe (C) mogą występować w w roli:

1. Nadawcy pierwotnego- zajmują się tworzeniem i dystrybucją własnych przekazów

2. Nadawcy wtórnego- ogranicza się jedynie do pośrednictwa, rozpowszechniania.

Cechy procesu komunikowania masowego:

1. Pośredni charakter

2. Zerwanie jedności czasu i przestrzeni

3. Tylko dwa zaangażowane zmysły: wzrok i słuch

4. Sprzężenie zwrotne jest opóźnione

5. Występowanie funkcji gate-keepera (selekcjonera) , np. reżyser filmów, redaktorzy pism.

6. Nadawca profesjonalny (komunikator masowy)

7. Odbiorcy: publiczność środków masowego komunikowania

8. Procesy komunikowania masowego przebiegają w kontekście społecznym i politycznym