Sieć osadnicza Polski składa się z 54 tys. jednostek osadniczych z czego status miasta posiada 889 z nich.

Typy wsi:

okolnica — to najstarszy typ polskiej wsi o zwartej zabudowie gospodarstw i charakterze obronnym; zabudowania gospodarskie razem z polami są zlokalizowane dookoła okrągłego placu lub jeziora w środku wsi, z reguły do wsi prowadzi jedna droga do wsi;

owalnica —  to typ wsi o okrągłym kształcie, zabudowa wokół owalnego placu w centrum wsi, charakterystyczne dla wsi Niziny Wielkopolskiej, Wyżyny Śląskiej, Pojezierza Pomorskiego)

szeregówka — typ wsi z XVI wieku; zabudowania gospodarskie są zlokalizowane wzdłuż ulicy – w szeregu; regularny układ pól;

ulicówka — typ wsi z XV wieku; zagrody razem z polami uprawnymi po obu stronach drogi; spotykane zazwyczaj na Pojezierzu Mazurskim, Wyżynie Śląskiej;

widlica — typ wsi pochodny od ulicówki, zabudowa wiejska obejmuje też polne dróżki z obu końców ulicy;

łańcuchówka — typ wsi średniowiecznej z XIII wieku; luźny układ zabudowań gospodarskich po obu stronach drogi, za zagrodą łan pól uprawnych i las; często spotykane na Przedgórzu Sudeckim, Wyżynie Śląskiej, Pogórzu Karpackim;

wielodrożnica — typ wsi o wielu drogach, powstała w XIV wieku; to wiele dróg krzyżujących się ze sobą, a ich rozmieszczenie z reguły pokrywa się z dolinami rzecznymi; spotykana w całej Polsce;

rzędówka — typ wsi stosunkowo młodej, powstała w XIX wieku; zabudowania gospodarskie po jednej stronie drogi, która jest wytyczana przez pola uprawne; spotykana na Wyżynie Kieleckiej, Nizinie Mazowieckiej;

Osady o charakterze pozarolniczym

- osady pracowników leśnych

- osiedla kolejarskie

- osiedla przyfabryczne

- wsie letniskowe

- PGR-owskie

- osiedla podmiejskie o zabudowie willowej (jednorodzinnej)

- miasta barokowe

Na system osadniczy Polski składają się:

- wielkie zespoły miejskie ( aglomeracja Warszawska )

- mniejsze zespoły miejskie ( od 100tys do 400tys )

- ośrodki regionalne ( nie przekracza 150tys mieszkańców )

- ośrodki lokalne ( do 50tys mieszkańców )

W strukturze osadniczej Polski przeważają miasta małe ( do 20tys mieszk ) które stanowią 75% wszystkich miast.

Funkcje miast:

funkcja administracyjna — dotyczy to miast, w których są siedziby władz samorządowych czy centralnych, na przykład miasta wojewódzkie;

funkcja przemysłowa — związana z rozwojem gałęzi przemysłowych, występowaniem kopalni, fabryk, na przykład: Katowice, Tychy, Bielsko-Biała, Rybnik;

funkcja handlowa — rozwój handlu, na przykład: Kraków, Lublin, Tarnobrzeg, Zamość;

funkcja usługowa — charakterystyczna dla wszystkich miast;

funkcja rekreacyjno- turystyczna — dotyczy miast o walorach krajoznawczych, gdzie istnieje baza turystyczna, na przykład: Kraków, Wrocław, Kazimierz Dolny nad Wisła, Poznań, Zakopane, Karpacz;

funkcja komunikacyjna — występowanie węzłów komunikacyjnych w mieście;

funkcja edukacyjna — występowanie uczelni wyższych, na przykład: Kraków-UJ, Lublin-UMCS, KUL, czy Warszawa-UW;

funkcja uzdrowiskowa — zaplecze sanatoryjne, na przykład: Krynica, Muszyna, Szczawnica, Polanica Zdrój, Duszniki Zdrój, Busko Zdrój, Ciechocinek;

funkcja pielgrzymkowa — ośrodki kultu, na przykład: Częstochowa, Kalwaria Zebrzydowska, Łagiewniki, Licheń, Wadowice;

Województwa najsłabiej zurbanizowane

- podkarpackie

- świętokrzyskie

- lubelskie

- małopolskie

Największe miasta w Polsce (2008r.)

- Warszawa 1mln 710tys mieszkańców

- Kraków 755tys mieszkańców

- Łódź 747tys mieszkańców

- Wrocław 632tys mieszkańców

- Poznań 557tys mieszkańców

- Gdańsk 450tys mieszkańców

- Szczecin 407tys mieszkańców

Wskaźnik urbanizacji Polski wynosi 62% to sprawia że Polska jest krajem średnio zurbanizowanym. (oznacza to ludność miejska 62%, ludność wiejska pozostałe)

Etapy rozwoju miast w Polsce:

- miasta przedlokacyjne (najstarsze miasto w Polsce to Złotoryje 1211r.)

- miasta średniowieczne (lokacyjne) obronne

- miasta renesansowe

- miasta przemysłowe

Po II wojnie światowej liczba ludności Polski zmniejszyła się o ponad 30% w porównaniu z okresem przedwojennym ze względu na:

- straty wojenne

-zmiany granic administracyjnych Polski

Zmiany przyrostu naturalnego po II wojnie światowej:

powojenny wyż demograficzny (kompensacyjny): po wojnie w latach 50. XX wieku przyrost naturalny w Polsce był bardzo wysoki (sięgał 19 ‰), wynikał on ze zjawiska kompensacji strat wojennych. Roczniki urodzone w latach 1946 – 1955 nazywamy rocznikami wyżu demograficznego.

lata 60. XX w. to spadek liczby urodzeń, czego konsekwencją było zmniejszenie przyrostu naturalnego (niż demograficzny). Przyczyną tego zjawiska było wejście w okres rozrodczy mało licznego pokolenia osób urodzonych w czasie II wojny światowej.

koniec lat 70. i początek lat 80. XX w. ponownie przyniosły wzrost przyrostu naturalnego, określany jako wtórny wyż demograficzny(echo wyżu kompensacyjnego), ponieważ był skutkiem dużej liczby urodzeń przez liczną populację ludności wyżu powojennego.

od lat 90. XX wieku systematycznie pogłębia się niż demograficzny. Głównym powodem jest wchodzenie w okres rozrodczy osób urodzonych w latach 60, (echo niżu lat 60).

Przyczyny spadku są:

- wprowadzenie stanu wojennego

- kryzys gospodarczy

- przemiany polityczne i gospodarcze (przełom lat 80 i 90)

- upadek systemu socjalistycznego

Migracje zewnętrzne po II wojnie światowej

1. Po II wojnie światowej zaobserwowano kilka fal migracji

- powroty do ojczyzny jeńców wojennych, żołnierzy, więźniów, przymusowych robotników oraz osób które znalazły się poza granicami Polski w wyniku ich zmiany,

- wysiedlenie z Polski Niemców, Ukraińców, Białorusinów, Litwinów

b) po zakończeniu wojny w wyniku prześladowań ludności żydowskiej pojawiły się migracje żydów przede wszystkim do Izraela

c) po wprowadzeniu stanu wojennego wystąpiła kolejna fala migracji przede wszystkim z przyczyn politycznych

d) ostatnia fala migracji, która wystąpiła pod koniec lat 90-tych i trwa do dziś wynika z przyczyn ekonomicznych.

Migracje wewnętrzne

1. Po zakończeniu wojny ludność polska zamieszkująca południowo – wschodnią część Polski była przesiedlona na tzw. „ziemie odzyskane”

2. Kolejna fala migracji związana była z intensywnym rozwojem przemysłu i migracji ludności wiejskiej do miast

3. Obecnie migracje wewnętrzne charakteryzują się:

- niewielką ruchliwością społeczeństwa

- odwróceniem kierunku migracji (z miasta na wieś)

- migracja z miast i regionów o wysokim bezrobociu do miast w których można znaleźć pracę

Feminizacja stan uzyskiwania liczebnej przewagi kobiet nad mężczyznami na danym terenie. Jej stopień zależy od gospodarczej struktury i typu osadniczego tego terenu oraz od struktury wiekowej ludności. Występuje więc m.in. na obszarach:

- miejskich, zwłaszcza dużych miast gdzie wśród napływającej ludności dominują kobiety,

- o charakterystycznej strukturze gospodarczej regionu, np. na obszarze przemysłu włókienniczego bądź na obszarach o funkcji usługowej (uzdrowiskowej, wypoczynkowej)

- starości demograficznej - statystycznie kobiety żyją dłużej.

W Polsce wynosi on 106,5. Najbardziej sfeminizowanym regionem w Polsce jest Łódź (ze względu na liczne zakłady włókiennicze); tam współczynnik feminizacji wynosi 118 kobiet na 100 mężczyzn.

Wskaźnik maskulinizacji, współczynnik maskulinizacji – wskaźnik demograficzny określający, ilu mężczyzn w danym społeczeństwie przypada na określoną liczbę kobiet - czyli najczęściej określa liczbę mężczyzn na 100 kobiet.