Tajne nauczanie w Polsce 1939-1945, nauczanie organizowane od początków okupacji niemieckiej w związku ze zlikwidowaniem przez Niemców szkolnictwa wyższego i średniego oraz wycofaniem z programu szkół podstawowych polskiej literatury, historii i geografii. Początkowo organizowane było z inicjatywy nauczycieli, rodziców i uczniów w sposób żywiołowy.

Od października 1939 kontrolę nad konspiracyjną oświatą zaczęła przejmować Tajna Organizacja Nauczycielska, ściśle współpracująca z Departamentem Oświaty i Kultury Delegatury Rządu RP na Kraj. Utworzono podziemne władze szkolne na wszystkich szczeblach administracji łącznie z gminnymi. W szkołach podstawowych prawie 1,5 mln dzieci uczono przedmiotów wycofanych przez Niemców. Uruchomiono tajne gimnazja i licea, organizując nauczanie w mieszkaniach prywatnych. W końcowych latach okupacji w szkołach średnich uczyło się ok. 100 tys. młodzieży. Stworzono podziemny system szkolnictwa wyższego.

W Warszawie działały: Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Ziem Zachodnich, Politechnika Warszawska, Wolna Wszechnica Polska, Akademia Medyczna, SGH, SGGW, Polskie Konserwatorium Muzyczne, w Krakowie tajną działalność prowadziły: Uniwersytet Jagielloński, Akademia Górniczo-Hutnicza i Instytut Pedagogiczny Związku Nauczycielstwa Polskiego. Po 1941 tajne nauczanie podjęły uniwersytety we Lwowie (Uniwersytet Lwowski) i w Wilnie (Uniwersytet Wileński). Ogółem wiedzę na poziomie wyższym zdobywało kilka tysięcy studentów.

Znaczącą rolę w organizacji podziemnej oświaty polskiej odegrali m.in.: J. Groszkowski, E. Lipiński, W. Szafer i ksiądz M. Rhode. Tajne nauczanie było bezwzględnie zwalczane przez niemieckie władze okupacyjne - w latach 1939-1945 na skutek eksterminacji utraciło życie 8,5 tys. nauczycieli polskich.

Mały sabotaż – kategoria akcji konspiracyjnych w czasie okupacji niemieckiej (w latach 1939-1945), polegająca na pisaniu antyhitlerowskich haseł na murach, wysyłaniu ostrzeżeń, ośmieszaniu zarządzeń okupanta i dezorganizowaniu jego akcji propagandowych. Mały sabotaż był stosowany przez ruch oporu w wielu krajach okupowanej Europy. Jego znaczenie było głównie psychologiczne – utwierdzał w ludności przekonanie o istnieniu i działaniu ruchu oporu oraz o możliwości zwycięstwa mimo represji. Cele małego sabotażu[edytuj]

Propagandowo-psychologiczne oddziaływanie małego sabotażu adresowane było zarówno do własnego społeczeństwa, jak i do nieprzyjaciela. W przypadku społeczeństwa polskiego chodziło przede wszystkim o podtrzymanie morale – danie świadectwa temu, że istnieje ruch oporu, utwierdzaniu wiary w ostateczne zwycięstwo. Część działań miała zdecydowanie cel "wychowawczy" – służyła zapobieżeniu postawom i zachowaniom uznawanym za niewłaściwe w okupacyjnej rzeczywistości – począwszy od zwalczania zwyczaju chodzenia do kin, poprzez akcje przeciw kobietom spotykającym się z Niemcami, fotografom eksponującym zdjęcia niemieckich żołnierzy aż do tępienia zachowań jawnie kolaboranckich.

Wrogowi mały sabotaż uzmysłowić miał istnienie nieustającego społecznego oporu, osłabić wiarę w zwycięstwo (akcja V, przypominanie klęski pod Stalingradem itp.). Przeciwko osiedlającym się w Polsce cywilnym Niemcom skierowana była posługująca się technikami małego sabotażu Akcja Gdańsk. Częściowo techniki te wykorzystywała również Akcja N, której adresatami byli żołnierze Wehrmachtu.

Sądownictwo niemieckie-Na terenach wcielonych działały sądy powszechne, sądy specjalne i sądy tajne sprawowane przez SS i policję. Na mocy dekretu ministra sprawiedliwości z 26 listopada 1940 powołano Wyższy Sąd Krajowy, który był najwyższą instancją sądową. Instancją niższą był Sąd Krajowy, a najniższą Sąd Powiatowy. W pierwszych dniach okupacji wojskowej powołano sądy specjalne. Utworzono wojenne sądy polowe i wojskowe sądy doraźne. Sądy polowe rozpatrywały sprawy o szpiegostwo i działania partyzanckie. Taki sąd skazał na karę śmierci obrońców Poczty Polskiej w Gdańsku. Wojskowe sądy doraźne rozpatrywały sprawy wystąpień przeciwko armii niemieckiej i o posiadanie broni. Po zakończeniu działań zbrojnych ich funkcje przejęły, powołane jeszcze w trakcie wojny, cywilne sądy specjalne.

N akcja, kryptonim działań propagandowo-dywersyjnych podejmowanych w okresie okupacji hitlerowskiej przez AK.
Akcja N polegała na kolportażu wśród Niemców, zarówno wojskowych, jak i cywilów, druków mających wszelkie cechy oryginalnych niemieckich publikacji antyhitlerowskich. Jej celem było osłabienie zaufania Niemców do hitlerowskiego aparatu władzy, tworzenie wśród nich przeświadczenia o nieuchronności klęski.W kwietniu 1941 powołano w Komendzie Głównej AK komórkę, która zajmowała się preparowaniem, drukowaniem i rozpowszechnianiem pism i ulotek niemieckiego podziemia. Pracami komórki istniejącej do kwietnia 1944 kierował T. Żenczykowski.