SYSTEMY NIEDEMOKRATYCZNE – TOTALITARYZM I AUTORYTARYZM.
Cechy państwa totalitarnego.
Pozycja przywódcy – zwany jest on wodzem, (niekiedy może to być mała grupa ludzi), skupia pełnię władzy, jest głównym ośrodkiem decyzyjnym.
Monopolistyczna partia, podporządkowany jej rząd, monopolistyczne związki zawodowe, wodzowie regionalni. – elementy pomocne dla wodza.
Potężny aparat przemocy – w postaci tajnej, sprawnej policji politycznej – wyłapuje i likwiduje osoby niezadowolone z polityki wodza.
Prawo i wymiar sprawiedliwości podporządkowany jest interesom rządzących.
Środki masowego przekazu podporządkowane są władzy.
Ideologia staje się religią, legitymizacją do władzy, uzasadnieniem przemocy.
Propagowanie kulty jednostki przez partie, media, itp.
Indoktrynacja zakrojona na szeroką skalę – celem jest zmiana natury człowieka, całkowite podporządkowanie się państwu.
Uniformizacja życia społecznego (podobne ubiory, zachowania, poglądy)
Centralne planowanie, brak wolnego rynku. ( w III Rzeszy była gospodarka wolnorynkowa)
Jaką rolę odgrywa „wódz” w państwie totalitarnym?
Wódz w państwie totalitarnym skupia pełnię władzy i jest głównym ośrodkiem władzy. Jego decyzje nie mogą być kwestionowane, tylko wykonane. Usytuowany jest ponad państwem, stoi ponad prawem, niepodległa nikomu.
Przykłady totalitaryzmów XX i XXI wieku.
Współcześnie państwem totalitarnym jest Koreańska Republika Ludowo Demokratyczna (Korea płn)
W XX wieku III Rzesza – faszyzm Hitlerowski – celem było stworzenie narodu panów, czystego rasowo. ZSRR – stalinizm – celem było stworzenie społeczeństwa bezklasowego.
Podłoże i cechy autorytaryzmu.
Jest sposobem rządzenia zdefiniowanym po drugiej wojnie światowej. Podłożem jest: kryzys demokracji parlamentarnej, kryzys gospodarczy, nakładanie się tych kryzysów. Autorytaryzm miał być lekarstwem na demokrację i obroną przed totalitaryzmem.
W systemie autorytarnym ceni się porządek i ład. Od ludzi władza wymaga posłuszeństwa i szacunku jeśli nie to przemoc. Najważniejsze jest sposób sprawowania władzy wyk. i efektywność jej postanowień. Kwestionowane są procedury parlamentarne i konieczność odbywania konkurencyjnych wyborów. Prawomocność władzy wynika z samego fakty jej posiadania i zdolności wymuszania posłuchu. Kwestionowane są też i łamane prawa człowieka i obywatela.
Na czele państwa stoi przywódca (nie jest nazywany wodzem) lub mała grupa ludzi.- decyduje o kształcie polityki, jest bezkarny bo przed nikim nie odpowiada.
Parlament istnieje ale nie pochodzi z demokratycznych wyborów, nie realizuje przypisanych mu funkcji, staje się ciałem legitymizującym decyzje podjęte poza nim.
Autorytaryzm dopuszcza istnienie w państwie ograniczonego pluralizmu. Jest jedna duża partia a obok niej inne ją popierające. – mają wzmacniać autorytet władzy, rywalizowanie z partią wiodącą jest niemożliwe.
Przywódca i jego otoczenie pozostają dominującym elementem systemu, ale umożliwiają wyrażanie opinii przez elity polityczne.
98% społeczeństwa nie jest mobilizowana do aktywności politycznej co prowadzi do apatii, do pożądanego pozwalającego funkcjonować władzy stanu depolityzacji.
Miarą efektywności władzy autorytarnej jest: zdolność wymuszania posłuchu, niedopuszczenie do powstania opozycji, niedopuszczenie do przeprowadzenia rywalizacyjnych wyborów.
Pomocne są policja polityczna i środki masowego przekazu.
Jakie funkcje w autorytaryzmie realizuje parlament?
Parlament istnieje ale nie pochodzi z demokratycznych wyborów, nie realizuje przypisanych mu funkcji, staje się ciałem legitymizującym decyzje podjęte poza nim.
Funkcje „wyborów” w systemie autorytarnym.
Wybory w państwie autorytarnym nie są przeprowadzane w sposób demokratyczny, zwiększają legitymizację władzy.
Przykłady współczesnych autorytaryzmów.
Chińska Republika Ludowa,
Czym różni się autorytaryzm od totalitaryzmu?
Autorytaryzm w przeciwieństwie do totalitaryzmu nie ma całościowej i jednolitej ideologii, co utrudnia identyfikację z tym reżimem. Poziom terroru, zakres masowej mobilizacji, system partyjny.
Dlaczego upadają systemy niedemokratyczne?