W systemie II RP można również dostrzec wiele elementów mających wpływ na całokształt obronności państwa . dopiero pełna kompleksowa ocena całego systemu obronnego udzieli odpowiedzi na pytania istotne z punktu widzenia tej problematyki w latach 1918-39r.

Współcześnie przez pojęcie system obronny, bez względu na uwarunkowania historyczne , rozumiemy takie elementy działalności na rzecz obrony państwa jak:

- kształt najwyższych władz politycznych i wojskowych państwa, ich kompetencje, wzajemne powiązania , oraz dokonujące się w nich przeobrażenia

- potencjał gospodarczy państwa , stanowiący podstawe jego obronności i dokonywane w nim zmiany, mające na celu dostosowanie jego zdolności produkcyjnych dla potrzeb systemu obronnego

- siły zbrojne państwa w warunkach pokojowych, ich liczebność, struktura oraz funkcjonowanie, a także czynione w nich przygotowania do obrony państwa

- wsparcie sił zbrojnych przez społeczeństwo w czasie prowadzenia działań wojennych

W pierwszych latach istnienia niepodległej Polski władze polityczne oprócz realizacji wielu innych zadań musiały zapewnic państwu trwałe bezpieczeństwo. II RP ukształtowała się jako republika demokratyczna. Określało to jednoznacznie jej rolę w nowym układzie sił politycznych w Europie. Polska po ostatecznym ukształtowaniu się niekorzystnych granic kwestią zasadniczą było nawiązanie rzeczowej współpracy z Niemcami i Rosją , które miały nad Polską zdecydowana przewagę militarna. Było to jednak do końca niemożliwe ponieważ Polska leżałana na podłozu przyszłego konfliktu. Ponadto miedzy powstałymi po pierwszej wojnie państwami Europy Środkowej istniały konflikty i spory graniczne uniemożliwiające wpólne działanie.

Cechą charakterystyczną struktury organizacyjnej wojska był jednolity układ naczelnych władz wojskowych. Zwierzchnikiem był Prezydent, który w razie wyznaczała naczelnego wodza odpowiedzialnego przed sejmem za swoje czyny.Minister Spraw Wojskowych podlegał premierowi . Organami roboczymi obok ministra , Sztabu Generalnego i inspektorówbroni,były poszczególne komórki ministerstwa. W tej sytuacji istotne znaczenia miał dekret Naczelnego Wodza J. Piłsudzkiego z 7 sierpnia 1921r. Zawarte w nim zasady organizacji naczelnych władz wojskowych miały obowiązywać do ustanowionego uregulowania tej kwestii . Treśc dokumentu przygotowana była w kńcowej fazie pracy nad konstytucją marcową. Powołano na wzór analogicznej organizacji francuskiej, dwustopniowa RadęWojenną oraz Ministerstwo spraw wojskowych. Przyczyn takiego rozwiązania należy szukać w ówczesnej sytuacji politycznej w kraju. Po uchwaleniu nowej konstytucji sprzeczny z jej treścia dekret z 7 stycznia 1921r. dekret stracił swą moc.

W Siłach zbrojnych II RP obok oręża siły szukano pośród członków WF i WP z zagranicy, wyspecjalizowanej młodzieży z zakresu przysposobienia obronnego np. Federacja Obrońców Ojczyzny, Związek strzelecki, Przysposobienie Pocztowe i innych. Wychownie obywatelskie jak i wojskowe nie były traktowane jako odrębne podmioty systemu obronnego lecz jako kontynuacje i pogłębianie wiedzy w celu promocji wartości. Innymi paramilitarnymi organizacjami na rzecz umacniania systemu obronnego państwa w Siłach Zbrojnych RP był czynnik moralny uznawany za bardzo istotny element gotowości obronnej. Wojsko wzięło na siebie odpowiedzialnośc za wychowanie patriotyczne społeczeństwa poprzez min. Propagandowe szkolenia.

Z punktu widzenia obronności gospodarczej państwa istotną sprawą było również przezwyciężenie kryzysu z lat 29-35, kiedy wielu ludzi zostało bez pracy. Armia włączyła się w akcję jego zmniejszania. Przykładem była działalność Centralnego Biura Zatrudnienia Młodzieży prowadzona przez kierownictwo wojskowe. Tworzono również Junackie Hufce Pracy, gdzie prowadzono szkolenia sportowo – obronne i różne formy wychowania obywatelskiego . Każde przeszkolenie, prowadziło, przygotowywało ich do pełnienia zasadniczej służby wojskowej, lub szkoły podoficerskiej. Pracę wykonywano na obiektach państwowych i wojskowych. W systemie społeczno- politycznym szczególną role odgrywał również ruch kombatancki Federacji Związków Obrońców Ojczyzny. Oprócz kombatantów w jej szeregi wchodziły również związki rezerwistów. Najliczniejszą i najbardziej wplywową organizacją paramilitarną był Związek Powstańców Śląskich . Miał on zarządy i komendy powiatowe, którym podlegały bataliony, kompanie i plutony.Do elitarnych organizacji zaliczano Legię Akademicką która byłą najważniejszym elementem prowadzonego szkolenia militarnego. Była podporządkowana bezpośrednio ministrowi spraw wojskowych.

Jedną z najbardziej interesujących kart najnowszej historii jest udział kobiet w działaniach wzmacniających obronność kraju. Polki aktywnie uczestniczyły w walce o niepodległość, czego przykładem jest pierwszy oddział kobiecy zorganizowany przez Aleksandre Zagórską i utworzenie Ochotnczej Legii Kobiet . Zarząd podejmował wysiłki, aby przekonac czynniki decyzyjne, że przygotowanie rezerw przeszkolonych pod względem wojskowym kobiet jest niezbędne w celu utworzenia rezerw przeszkolonych.

Przygotowania społeczeństwa i gospodarki narodowej do wojny były analizowane przez najwyższe władze polityczne i wojskowe. Odrębny problem stanowiły zadania poszczególnych okręgów , gałęzi przemysłu wynikające z obowiązku świadczeń wojennych. Utworzono doradcze komitety przemysłowe: hutniczy, włókienniczy, chemiczny.

Polskapodobnie jak większość krajów europejskich w okresie międzywojennym nie rozwinęła w ramach systemu obronnego kraju wewnętrznie spójnego podsystemu obrony cywilnej. Istniałytylko poszczególne jego elementy . Mimo wieloletnich przygotowań do obrony kraju, w połowie lat trzydziestych najważniejsze władze polityczne i wojskowe sprawiały wrażenie zaskoczonych rozwojem sytuacji na arenie międzynarodowej.

W wyniku dokonanej oceny sytuacji przystąpiono do energicznych działąń. Dekretem Prezydenta RP z 9 maja 1936r. ustanowiono Komitet Obrony Rzeczpospolitej mający na celu rozpatrywania poważniejszych zagadnień dotyczących obronności państwa. Ustalał on wytyczne dla rządu , a także koordynował wszystkie prace związane z przygotowaniami obronnymi. O ważności tego tworu świadczy fakt, że jego stali członkowie to : prezes RM, minister spraw wojskowych, zagranicznych, wewnętrznych, skarbu, przemysłu i handlu oraz szef SZG, szef Administracji Armii.

Odbyły się tylko 2 posiedzenia komitetu. Dlatego też ważną rolę odgrywał w tym układzie sekretariat komitetu Obrony Rzeczpospolitej SeKOR, prowadzący systematyczna i dość intensywną działalność.

W podsystemie obrony cywilnej ważną rolę miało do spełnienia Ministerstwo spraw wewnętrznych. Było ono odpowiedzialne min za realizacje planu wycofania rodzin wojskowych, funkcjonariuszy administracji państwowej z rodzinami i mieniem prywatnym z pierwszej strefy nadgranicznej. Było ono zobowiązane również do zapewnienia bezpieczeństwa wojennego, ochrony porządku publicznego, lini komunikacyjnych i innych ważnych obiektów. Do mankamentów działania MSW w tym zakresie należały improwizacja w ewakuacji, braki koordynacji poczynań między policja państwową a strazami obywatelskimi. Aparat MSW odpowiedzialny był również za wprowadzenie w życie dekretu o stanie wojennym.

Duże znaczenie dla powszechnego udziału społeczeństwa przygotowaniach obronnych karaju miała również Liga Obrony Powietrznej i Przeciwpowietrznej.

Wrzesień 1939 był niewątpliwie najbardziej surowym sprawdzianem systemu obronnego państwa ukształtowanego w okresie II RP. W niezwykle dramatycznych okolicznościach ujawnily się wszystkie jego zalety, ale i obnażone zostały istotne słabości. Bieg wydarzeń wojennych, tak niekorzystny dla broniącej się rozpaczliwie Polski pokazał, jak olbrzymie znaczenie dla walczących wojsk ma sprawnie funkcjonujące zaplecze.