Przerost mięśnia serca
spowodowany:
- zwężeniem ujścia aortalnego
- długotrwałym wysiłkiem fizycznym
- chorobą nadciśnieniową
Niedokrwienie mięśnia sercowego / zawał
- najwcześniejsza zmiana świetlno-mikroskopowa - znikanie glikogenu z cytoplazmy
- po 18 godz. - przybytek włókien kolagenowych
- najczęstsza przyczyna zawału - miażdżyca powyżej 75%
- najczęstsze powikłanie - arytmia
Stenosis mitralis
- następstwo: poszerzenie światła lewego przedsionka
W wieku dziecięcym choroby układu sercowo-naczyniowego:
- wady rozwojowe
- zwłóknienie sprężyste wsierdzia
- glikogenozy i inne zaburzenia metaboliczne
- gorączka reumatyczna
Zapalenie mięśnia serca myocarditis
- przewlekłe - różnicowanie z kardiomyopatią rozstrzeniową trudne
- idiopatyczne Fiedlera - głównie u młodych
Endocarditis rheumatica - gorączka reumatyczna
- brodawki po stronie uderzenia prądu krwi
- zapalenie: brodawkowate wsierdzia, włóknikowate nasierdzia
- duże objawy: zmiany w sercu, CUN, skórze, torebkach stawowych
guzki Aschoffa
- w tkance łącznej okołonaczyniowej mięśnia serca
- obejmuje wszystkie warstwy (bo pancarditis)
- komórki Aniczkowa + olbrzymie wielojądrzaste
- komórki limfocytowate i plazmatyczne
- w pobliżu naczyń
- w torebkach stawowych i tkance podskórnej
Endocarditis luposa
- ciałka hematoksylinowe
Endocarditis infektiosa
- pojawiają się ropnie
- głównie we wsierdziu ściennym
- częstym powikłanie - zapalenie kłębuszków nerkowych
lenta (podostre)
- występuje w obrębie zastawek uprzednio zmienionych
acuta bacterialis
- pierwotna zmiana - uszkodzenie śródbłonka niezmienionej jeszcze zastawki
Endocarditis verrucosa
- charakterystyczne dla infekcyjnego zapalenia wsierdzia
- w gorączce reumatycznej
- w SLE
występuje w:
- zapaleniu reumatoidalnym
- zapaleniu toczniowym
- zapaleniu terminalnym
Zapalenie idiopatyczne mięśnia serca
- nagłe wystąpienie niewydolności krążenia
- młodzi
- powiększenie całego serca
- postać rozlana i ziarniniakowa
Gorączka reumatyczna:
- głównie dzieci
- guzki w obrębie skóry
- płuca nietknięte!
- zmiany stawowe
Wykrzepianie wewnątrznaczyniowe
występuje:
- we wstrząsie
- w posocznicy
- przy przedwczesnym oddzieleniu łożyska
- w HUS
Ziarniniak Wegenera
- zmiany włóknikowate (martwica włóknikowata)
- ogniskowe zmiany martwicze w kłębkach nerkowych
- zmiany ziarniniakowe w górnych drogach oddechowych, płucach, nerkach
Zmiany włóknikowate:
- gorączka reumatyczna
- zapalenie guzkowate tętnic
- choroba Wegenera
Choroba kesonowa:
- pęcherzyki w kościach
- przewlekła postać choroby dekompresyjnej
- zamknięcie tętnic płucnych
- bóle stawów
- utrata świadomości
POChP
- przewlekłe zapalenie oskrzeli
- niedodma
- rozedma
- rozstrzenie oskrzeli
Przewlekłe przekrwienie bierne płuc
- pogrubienie ścian pęcherzyków
- złogi hemosyderyny w ścianie przegród
- komórki wad sercowych w świetle pęcherzyków (makrofagi z hemosyderyną)
Pylica azbestowa
- czynnik sprawczy widoczny w badaniu histologicznym
Rozedma
Emphysema centrolobularis - pierwotnie uszkodzone pęcherzyki płucne
Emphysema panlobulare - zw. z niedoborem a1-antytrypsyny, oskrzeliki zajmuje wtórnie
DVT zakrzepowe zapalenie żył kończyn dolnych
- najczęstsza przyczyna zatorów w płucach
Zespół Caplana
- pneumoconiosis (pylica - azbestowa/krzemowa) + arthritis rheumatoides (RZS)
Pylica
krzemowa - czynniki rozwoju:
- wielkość pyłów
- czas ekspozycji
- rozpad makrofagów
RDS
- brak surfaktantu
- bezpowietrzność płuc
- wysięk zapalny w pęcherzykach płucnych
- błony szkliste, tapetujące pęcherzyki
- najważniejsza przyczyna: wcześniactwo
Zapalenie płuc
- faza zwątrobienia czerwonego - wysięk krwisty z niewielką liczbą granulocytów obojętnochłonnych
- faza zwątrobienia szarego - wysięk włóknikowo-ropny
mocznicowe
- błony szkliste
pneumocystozowe
- piankowaty wysięk
odrowe
- komórki olbrzymie, wielojądrzaste, wyścielające pęcherzyki
grypowe
- zapalenie śródmiąższowe, zmiany krwotoczne
gronkowcowe
- tworzenie ropni
płacikowe
- ogniska w różnych fazach
Błony szkliste w pęcherzykach płucnych:
- zapalenie wirusowe
- wstrząs
- zapalenie reumatyczne? Raczej nie obejmuje płuc!
Rozstrzenie oskrzeli
- anastomozy między gałązkami tętnic płucnych i oskrzelowych
Gruźlica
- wczesny okres pierwotnej - martwica serowata
Rak płuc
- może rozwinąę się w bliźnie płucnej
- najczęstszy planoepitheliale/adenocarcinoma
gruczolakorak adenocarcinoma
- klinicznie często objawia się jako przerzut do mózgu
oskrzelikowo-pęcherzykowy (adenocarcinoma)
- tapetuje pęcherzyki płucne
- naśladuje zapalenie płuc
- komórki produkujące śluz
- we wczesnych stadiach daje odległe przerzuty (jako adenocarcinoma)
- gorzej rokuje niż rak anaplastyczny (drobnokomórkowy)
odoskrzelowy płaskonabłonkowy
- najczęstszy
- w oskrzelach I-rzędowych
- częściej u mężczyzn
- często wytwarza PTH
- zwykle umiejscowiony centralnie
anaplastyczny
- cechy endokrynnego
odoskrzelowy drobnokomórkowy
- wydzielanie hormonów
- przerzuty do nadnerczy
- w oskrzelu I-rzędowym
- szybki wzrost
carcinoid
- najmniej złośliwy
Skrobiawica amyloidoza
- w następstwie zapalenia kości, RZS, szpiczaka mnogiego
- narząd jest powiększony i blady
- szczególnie często zmienione we wtórnej: wątroba, śledziona, serce
AL - dyskrazja limfocytów B
- szpiczak mnogi
- makroglobulinemia Waldenstroema
- ogniskowy chłoniak złośliwy z komórek plazmatycznych
AA - wtórna, reaktywna
- RZS
- przewlekłe zapalenie szpiku i kości
- rozstrzenie oskrzeli
- twardzina układowa ?
beta-2-mikroglobulina - przewlekłe hemodializy
transtyretyna - starcza amyloidoza ograniczona (serca)
prokalcytonina - w przebiegu raka rdzeniastego tarczycy
Zawał
moczanowy
- odkładanie się kryształów kwasu moczowego w cewkach zbiorczych
- makroskopowo - żółte pasma w obrębie piramid
krwotoczny
- w płucach i jelitach
Przerzuty wapniowe
powód - zbyt wiele Ca we krwi, np.:
- nadczynność przytarczyc
- hiperwitaminoza D
- przerzuty nowotworowe do kości
- osteoporoza
Nowotwory
naciekanie - znaczenie ma:
- wytwarzanie kolagenaz i proteaz
- brak spójności między komórkami
- aktywność i proliferacja
miejscowo złośliwe:
- wzrost do dużych rozmiarów
- wzrost naciekający
- zdolność do wszczepiania
Martwica
3 równoległe drogi:
karyorrhexis - fragmentacja jądra
karyolysis - rozkład jądra
pyknosis - obkurczenie jądra
NIE występuje:
hyperchromatosis - silniejsze barwienie się chromatyny (raczej utrata zasadochłonności)
uszkodzenie błony jądrowej - najwcześniej
Rozlane stłuszczenie wątroby
- zatrucie grzybami
- choroba alkoholowa
- zatrucie fosforem
Otyłość u młodej kobiety - następstwa:
- cholelithiasis
- carcinoma endometrii
- diabetes mellitus
- hypertensio
Przewlekły alkoholizm
- przewlekłe zanikowe zapalenie żołądka
- marskość wątroby
choroba alkoholowa wątroby
- stłuszczenie
- nacieki zapalne
- ciałka Malloryego
- zwyrodnienie glikogenowe jąder hepatocytów
- martwica nabłonka kanalików
Wzrost ilości melaniny:
- hemochromatoza
- cisawica (choroba Addisona) - ACTH rośnie
- NIE żelazica (powodowana przez żelazo z zewnątrz)
Niewydolność nerek
przyczyny:
- NS
- cukrzyca
- skrobiawica
Rak kolczystokomórkowy SCC
- na podłożu keratosis actinica ma niewielkie rozmiary
- w bliznach nacieka głęboko i daje przerzuty
- przerzuty często ograniczone do regionalnych węzłów
Pilomatrixoma (epithelioma mummificans et calcificans Malherbe)
- głównie u dzieci i młodzieży
- komórki cieniste
- reakcja wokół ciała obcego
- guz łagodny
Baziak, carcinoma basocellulare
- najczęstszy rak skóry
- różne postaci histologiczne
- u ludzi o jasnej skórze i niebieskich oczach
- carcinoma basosquamosum - bardziej agresywny
melanoma malignum
rokowanie - najważniejsza jest głębokość naciekania - skala Clarka i Breslow
Rak żołądka
- najbardziej złośliwy - adenocarcinoma mucinosum (z definicji G3)
Rakowiak
- częsta zmiana zastawki trójdzielnej i tętnicy płucnej
przewodu pokarmowego:
- daje przerzuty do węzłów chłonnych
- często w obrębie wyrostka robaczkowego
zespół rakowiaka, gdy przerzuty w wątrobie
- nagły rumień skóry
- biegunki na przemian z zaparciami, nudności, wymioty
- ataki podobne do astmatycznych
- włóknienie wsierdzia prawej połowy serca
- zwężenie tętnicy płucnej
Stwardnienie tętnic Monckenberga
- w starszym wieku
- w błonie środkowej tętnic zmiany martwicze
- szkliwienie i wapnienie
- w tętnicach kończyn
Zespół Trousseau
- w raku trzustki, płuc, jelita grubego (adenocarcinoma)
- zmiany zakrzepowe w różnych lokalizacjach
- późna konsekwencja choroby
- migratory thrombophlebitis
Leśniowski-Crohn
- odcinkowość zmian
- obecność ziarniniaków i grudek chłonnych
- zmiany naczyniowe
- wybrukowana droga
- głębokie owrzodzenia
- mogą byę przetoki
- zwężenie światła jelita
- zajęcie całej grubości ściany
- w prawej połowie okrężnicy
Colitis ulcerosa
- biegunki
- powikłanie - megacolon toxicum
- ropnie kryptowe
- obniżona odporność
Rak wczesny żołądka
- ograniczenie przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych
Polipy
- najczęściej występuje polip hiperplastyczny, jest też najmniejszy
- gruczolak kosmkowy - najczęściej złośliwieje
- polip młodzieńczy - często autoamputacja
Polipowatość rodzinna jelita grubego
- powyżej 100 polipów
- przemiana złośliwa wieloogniskowa
- w młodym wieku
- głównie polipy o charakterze gruczolaków
Choroba Wilsona
- przebarwienie rąbka rogówki
- marskość wątroby
- magazynowanie miedzi w tkankach
Celiakia:
- zwiększenie liczby komórek kubkowych kosztem absorbcyjnych
- w lamina propria komórki plazmatyczne
- skrócenie i poszerzenie kosmków
- restitutio ad integrum - jeżeli zachowana aktywność fosfatazy zasadowej i aminopeptydazy
związek przyczynowy z:
- resekcją żołądka
- chorobą Leśniowskiego-Crohna
- chłoniakami przewodu pokarmowego
- rakowiakami przewodu pokarmowego
Przewlekłe zanikowe zapalenie żołądka
- zmniejszenie liczby gruczołów, komórek okładzinowych i głównych
- więcej komórek kubkowych
- metaplazja jelitowa
- pogrubienie tunica muscularis mucosae
Guzy ślinianek
najczęstszy w przyusznej - adenoma polymorphum (najlepiej rokuje)
guz Warthina (adenoma)
- czasem wieloogniskowy, często obustronny
carcinoma adenoides cysticum
- często w drbnych śliniankach
carcinoma mucoepidermale
- im więcej śluzu, tym łagodniejszy
- najczęstszy nowotwór wieku dziecięcego
carcinoma acinosum
- rzadki
oncocytoma
Choroba Mikulicza
- powiększenie ślinianek przyusznych i gruczołów łzowych
- zwykle symetryczne
- niekiedy podłoże dla chłoniaka
- część zespołu Sjoergena
- rozplem limfocytów, zanik utkania gruczołowego
Sjoergen
- to, co w Mikuliczu
- zapalenia spojówek
- RZS
- hipergammaglobulinemia
Ostre WZW
- poszerzenie przestrzeni Dissego (cholestaza)
- rozchwianie układów beleczkowych
- obecność komórek balonowatych
- martwica denaturacyjna
- BRAK stłuszczenia
Przewlekłe WZW
- stopień zaawansowania = stopień włóknienia
- włóknienie rokuje niepomyślnie
- hepatitis lobularis nie doprowadza do marskości, zwykle cofa się
- hepatitis chronica persistens + activa mogą wystąpię po lekach
- martwica mostkowa rokuje gorzej niż kęsowa
Marskość
- rozrost tkanki łącznej
- nacieki zapalne w przestrzeniach bramno-żółciowych
- martwica mostkowa
Pierwotna marskość żółciowa cholangitis chronica destructiva
- przeciwciała AMA przeciw mitochondriom
- przeciwciała przeciw mięśniom gładkim
- żółtaczka
- nacieki zapalne wokół kanalików
- ziarniniaki
- trudno różnicowaę z hepatitis activa
- duża zawartość miedzi w wątrobie
Rak wątrobowokomórkowy carcinoma hepatocellulare
- związany z WZW B, aflatoksynami
- może byę po stosowaniu sterydów
- może byę w wątrobie marskiej
- jeden lub wiele guzków
- małe, rozsiane przerzuty lub rozległy naciek
- znaczny polimorfizm
- glikogen, lipidy, bilirubina w komórkach (cholangiogenes nie ma żółci!)
- AFP (też w guzach zarodkowych gonad)
- naciekanie portal & hepatic veins
Zespół Zollingera-Ellisona
- gruczolaki w trzustce i ścianie żołądka
- hipergastrinemia
- trudno uleczalny
- wrzody żołądka i dwunastnicy
Zespół Goodpasture
- krwotoki płucne
- odkładanie linijne złogów wzdłuż błony podstawnej kłębuszków nerkowych
- zapalenie kłębuszkowe zewnątrzwłośniczkowe
- gwałtowny
Wewnątrzwłośniczkowe, poststreptokokowe zapalenie kłębuszków nerkowych
- proliferacja komórek śródbłonka
- odkładanie złogów immunokompleksów pod nabłonkiem
- proliferacja komórek mezangialnych
Błoniasto-rozplemowe zapalenie kłębuszkowe
- związane z WZW B i C
- w 10 lat - niewydolność nerek
- wyczernienie błon podstawnych
- przemieszczenie się wypustek komórek mezangialnych
- większości przypadków hipokomplementemia
Zapalenie błoniaste kłębuszkowe
- złogi podnabłonkowe i mezangialne
- kolce błony podstawnej włośniczek
- związek z nowotworami
Białkomocz
- znikanie wypustek nóżkowatych podocytów
- wytwarzanie mikrokosmków
- zmiany kropelkowo-szkliste
Zespół Alporta (zespół cienkich błon podstawnych)
- defekt kolagenu IV
- zmiany w gałkach ocznych
- krwinkomocz
- upośledzenie słuchu
- rozwarstwienie błony podstawnej kłębuszków nerkowych
- sklerotyzacja kłębków
- komórki piankowate w miąższu
Zespół Schoenleina-Henocha
- przede wszystkim u dzieci
- wysypka skóry kończyn
- bóle stawów
- bóle brzucha
Focal segmental glomerulosclerosis
- w każdym wieku
- zespół nerczycowy
- forma pierwotna - przede wszystkim u dzieci
- może byę też wtórna
- w następstwie różnych glomerulopatii
- nadmierne gromadzenie macierzy mezangialnej
- u dzieci najczęstsza przyczyna leczenia nerkozastępczego
Odmiedniczkowe zapalenie nerek pyelonephritis
- urine must flow!
predyspozycje:
- ciąża - macica uciska na pęcherz
- rozrost guzkowaty gruczołu krokowego
- nieprawidłowy przebieg moczowodu
- cukrzyca - hamowanie wydzielania moczu z powodu hiperglikemii
Krwinkomocz jako jedyny objaw:
- nefropatia IgA
- nefropatia Schoenleina-Henocha (mogą byę wszystkie rodzaje zapaleń)
- zespół Alporta (cienkich błon podstawnych)
Ogniskowe zmiany martwicze w kłębuszkach
- zapalenie toczniowe nerek
- choroba Wegenera
- zewnątrzwłośniczkowe zapalenie kłębuszkowe nerek
HUS
- głównie u dzieci
- najczęstsza przyczyna ostrej niezapalnej niewydolności nerek u dzieci
- nagły początek, poprzedzony objawami grypowymi i żołądkowo-jelitowymi
- skaza krwotoczna, anemia, skąpomocz, krwiomocz
- objawy neurologiczne
- uszkodzenie śródbłonków i wykrzepianie
- zmiany dotyczą głównie nerek i przewodu pokarmowego
jeśli u dorosłych, to:
- w ciąży i po porodzie
- w przebiegu ciężkich infekcji
- po przetoczeniu krwi niezgodnej grupowo (anemia hemolityczna)
- oliguria + wzrost ciśnienia
Martwica cewek nerkowych
- przyczyną bywa niedokrwienie i/lub uszkodzenie toksyczne
- dotyczy głównie cewek krętych proksymalnych
- obrzęk śródmiąższu i obecność neutrofili w vasa recta
- może wystąpię restitutio ad integrum
Cukrzyca
nerka
- stwardnienie guzkowate (glomerulosclerosis nodularis) - pogrubienie ścian kłębuszka
- szkliwienie ścian tętniczek wyprowadzających
- pyelonephritis
- necrosis papillaris (często polekowo)
- glomerulosclerosis intercapillaris
- arterio- et arteriolosclerosis renis
Necrosis papillaris
- może byę pierwotna
- głównie u dzieci
- często polekowe zapalenie śródmiąższowe - wówczas obustronne!
Guz Wilmsa nephroblastoma
- poniżej 10 r. ż. w większości
- NIE wrodzony
- często z wadami układu moczowego i innymi nowotworami
- przerzuty głównie do płuc i wątroby
- na ogół duże wymiary guza w chwili wykrycia
dobre rokowanie:
- poniżej 2 r. ż., obecność układów cewkowych i rzekomokłębuszkowych
- obecność mięśni gładkich
złe rokowanie
- wydzielanie śluzu
Rak miąższu nerki
- w 6 dekadzie
- szereg hormonów
- czasem samoistna regresja
- czasem pojedyncze przerzuty
- częściej u mężczyzn
- jeżeli pojawia się drugi nowotwór, przyjmuje od niego przerzuty
- paraneoplasia - hyperkalcemia, hypertonia, polycythemia, gynaecomastia
Zespół Sheehan
- martwica niedokrwienna - powiększenie przysadki w czasie ciąży, nie idzie za tym polepszenie ukrwienia => martwica
Gruczolaki przysadki
- nadczynność, niedoczynność lub hormonalnie obojętne
- inwazyjne naciekają kość, oponę twardą
- zaburzenie widzenia
- niektóre raki sutka dają przerzuty do podwzgórza
Rak przysadki mózgowej
- rzadko daje przerzuty
- rozpoznawany tylko, gdy daje przerzuty
- nieczynny hormonalnie
- przerzuty do węzłów, kości, wątroby
Struma lymphomatosa Hashimoto
- symetryczne powiększenie tarczycy
- nacieki limfocytarne, grudki chłonne
- nabłonek ulega znacznemu przerostowi - komórki Huerthla
Gruczolaki tarczycy
- zwykle pojedyncze
- otoczone całkowicie przez torebkę
- różnią się utkaniem od otaczającego miąższu
Rak pęcherzykowy tarczycy carcinoma folliculare
- zwykle pojedyncza zmiana
- przerzuty do płuc i kości
- przerzuty mają zwykle wyższy stopień dojrzałości
- kryterium jest naciekanie torebki - odróżnia od adenoma
Rak brodawkowaty tarczycy carcinoma papillare
- najczęstszy, zwłaszcza najczęstszy złośliwy u dzieci
- chorzy młodsi niż z pęcherzykowym
- po naświetlaniu szyi
- dość często w formie ukrytej (carcinoma occultum)
- kryterium jest struktura jądra komórkowego
- NIE ma gruczolaka brodawkowatego adenoma papillare!
Rak rdzeniasty tarczycy carcinoma medullare
- często wieloogniskowo
- częściej sporadyczny niż rodzinny
- agresywny
- daje przerzuty drogą krwionośną
- neuroendokrynny - wydziela m. in. kalcytoninę
- najzłośliwszy w MEN IIB
- najczęstszy w MEN IIA
Nieropne zapalenie tarczycy de Quervain
- u kobiet
- 2-5 dekada życia
- bolesność i powiększenie gruczołu
- ziarniniaki gruźliczopodobne
- self-limited
Struma Riedl
- jednostronna zmiana
- rozległe włóknienie
- zajmuje również otoczenie tarczycy
- nieobfite nacieki zapalne
Gruczolaki kory nadnerczy
- duże wymiary
Rak kory nadnerczy
- zespół nadnerczowo-płciowy (wirylizacja)
Charakterystyczne nowotwory nadnerczy:
- adenoma corticis
- myelolipoma
- pheochromocytoma
+ neuroblastoma
+ ganglioneuroma
Neuroblastoma
- ulega niekiedy regresji lub dojrzewaniu
- częsty nowotwór u dzieci
- nieswoista enolaza w surowicy
- katecholaminy w moczu - różnicowanie z nephroblastoma
- w nadnerczach, czasem w układzie sympatycznym
- pseudorozetki w utkaniu
Myelolipoma
- charakterystyczny dla nadnercza
Rak kory nadnerczy
- rzadkość
Nowotwory z komórek rozrodczych
- seminoma
- chornionepithelioma
- tumor sinus endodermalis
- carcinoma embrionale
Carcinoma embrionale - rak zarodkowy gonad
- nie występuje u dzieci
- między 15 a 30 r. ż.
- podwyższone HCG
- wrażliwy na chemioterapię (ale na ogół zbyt późno)
- często domieszka chorionepithelioma
- AFP
Chorionepithelioma ovarii
- może byę przerzutem z macicy
- może byę guzem pierwotnym jajnika
- pierwotny gorzej reaguje na leczenie chemiczne niż przerzut z macicy
Dysgerminoma
- najczęściej przed 10 r. ż.
- czasem obustronny
- rokowanie - stopień zaawansowania
- zawsze złośliwy
- rzadki
Fibroma ovarii
- po okresie pokwitania
- najczęściej jednostronny
- czasami towarzyszy ascites i hydrothorax dexter - zespół Meigsa
Najczęstszy nowotwór jądra
- seminoma
u starszych:
- lymphoma testis (>60)
- carcinoma embryonale (20-40)
Hiperestrogenizm
- folliculoma
- thecoma
Carcinoma urotheliale
- najczęstszy nowotwór złośliwy dróg moczowych
- ponad 6 warstw komórek
Papilloma urotheliale
- najczęstszy nowotwór pęcherza moczowego
Papilloma inversum
- często rozpoznaje się mylnie raka inwazyjnego
Mięsaki tkanek miękkich:
- 100x rzadziej niż nowotwory łagodne tkanek miękkich
- raczej u mężczyzn
- różne cechy biologiczne zależnie od wieku
Angiolipoma
- bolesny przy ucisku
Lipoblastoma
- zarodkowy, dojrzewa do tłuszczaka
Angiomyolipoma
- główny guz mezenchymalny nerki
- nie daje przerzutów
- czasami obustronnie
- u chorych na sclerosis tuberosa
- może doprowadzię do śmiertelnego krwotoku
Tumor granulocellularis
- odczynowy rozrost pokrywającego guz nabłonka
Hibernoma
- z tkanki tłuszczowej brunatnej
Neurosarcoma
- najczęściej na podłożu nerwiakowłókniaka
- może byę w narządach wewnętrznych
- bywa bolesny
Samoistna regresja nowotworów:
- melanoma malignum
- neuroblastoma
- carcinoma renale
- glioblastoma multiforme
- NIE ulega chorionepithelioma
Mięsak Kaposi
- postaę przewlekła częściej u mężczyzn
- obraz makroskopowy bardziej charakterystyczny niż mikroskopowy
- czasem w łączności z innymi nowotworami
- u osób z immunosupresją
Sarcoma synoviale
- w pobliżu dużych stawów
- w młodym wieku
- bolesność poprzedza
- daje częste wznowy
- późno daje przerzuty
- różnorodne utkanie
- też w przestrzeni przygardłowej
Lymphangioma
cysticum
- w krezce
cavernosum
- w szyi
capillare
- na twarzy
Fasciitis nodularis pseudosarcomatosa
- szybki wzrost
- dorośli
- najczęściej na przedramieniu, później klatka -> plecy
- może rzadko występowaę w obrębie błon śluzowych
- głównie deep dermis, subcutis, muscle
Nowotwory u dzieci
- neuroblastoma
- nephroblastoma
- leucaemia lymphoblastica acuta
- retinoblastoma
- astrocytoma cerebelli
guzy nerki:
- tumor Wilms
- nephroma mesoblasticum - bywa wrodzony
- nephroma cysticum
Nowotwory wrodzone
- rhabdomyosarcoma
- fibrosarcoma
- nephroma mesoblasticum
Przerzuty drogą naczyń krwionośnych
- chorionepithelioma
- carcinoma prostatae
- carcinoma renale
Chłoniak Burkitta
- gwiaździste niebo
Zespół Downa
- częste występowanie białaczek
Chłoniaki przewodu pokarmowego
- najczęściej w żołądku
- u dorosłych
- ograniczone guzy
- można w całości usunąę
- często z kom. B (w celiakii z kom. T - złe rokowanie)
Chłoniak Hodgkina
- jedna grupa węzłów
- szerzy się przez ciągłość
- zmiany pozawęzłowe rzadkie
- duże znaczenie rokownicze ma ilość komórek RS (źle) i limfocytów (dobrze)
NS stwardnienie guzkowate
- najczęstsze
- częściej u kobiet w średnim wieku
- najczęściej w węzłach szyjnych i śródpiersiowych
- podział węzła przęsłami tkanki łącznej na guzki
LD z brakiem limfocytów
- najgorzej rokuje
Komórki Reed-Sternberga
- warunkują rozpoznanie ziarnicy złośliwej
- komórki olbrzymie, pochodzenia nabłonkowego
- segmentowane jądro
- najwięcej w LD
Chłoniak Burkitta
- w Afryce EBV
Przewlekła białaczka limfatyczna CLL
- u starszych osób, ok. 50-60 lat
Lymphoma lymphocyticum
- niski stopień złośliwości
Lymphoma immunoblasticum
- agresywny
Lymphoma centroblasticum/diffuse large B cell lymphoma
Astrocytoma
- nieostro ograniczony
pilocyticum
- włókna Rosenthala
- najczęstszy u dzieci
Glioblastoma multiforme
- krwotoki i ogniska martwicy
- polimorfizm komórkowy
- rozplem naczyń krwionośnych
- szybki wzrost
- obrzęk oboczny
- lokalizacja: półkule - móżdżek - brain stem - spinal cord
- 6-7 dekada życia
secundarium
- progresja guza z WHO II lub III - gorsze rokowanie
Medulloblastoma
- w móżdżku u dzieci, przerzuty przez CSF
- wrażliwy na chemio- i radioterapię
- WHO IV
- rozetki
Oligodendroglioma
- wyraźnie ograniczony
- obraz siateczki "plastra miodu"
Ependymoma
- w każdym wieku
- zwykle dobrze odgraniczony
- najczęściej w sąsiedztwie komór
- najczęstszy glejak
- rozetki
Zapalenia opon mózgowych
- przede wszystkim przestrzeń podpajęczynówkowa
limfocytowe
- związane z infekcją wirusową
- może wystąpię w otoczeniu zmian ogniskowych - guzy mózgu, ogniska krwotoczne, rozmiękania
ropne
- dotyczy głównie sklepistości mózgu, w rowkach
- najczęściej szerzy się przez ciągłość z nosogardzieli
gruźlicze
- w okolicy podstawy mózgu, wysięk zielonkawo-żółty
Nadciśnienie tętnicze
przewlekłe
następstwa:
- przerost mięśnia lewej kokmory
- stwardnienie tętnic śródmiąższowych nerek
- udar mózgu
- zawał serca
Krwotoki mózgowe
związane z nadciśnieniem - powoduje ognisko krwotoczne mózgu
- najczęściej w torebce wewnętrznej i jądrach podstawy mózgu
- arteria lenticulostriata
dokomorowy i okołokomorowy w mózgu noworodka
- najczęściej - uraz okołoporodowy
nadtwardówkowy
- najczęściej z a. meningea media
podtwardówkowe
- następstwo urazu
Obrzęk mózgu
- prowadzi do wgłobień
- najczęściej współistnieją naczyniopochodny + cytotoksyczny
naczyniopochodny
- uszkodzenie bariery krew-mózg
cytotoksyczny
- na skutek działania toksyn, niedotlenienia, zaburzeń elektrolitowych
Uszkodzenia mózgu
contusio cerebri (stłuczenie) - krwotok pourazowy bez naruszenia tkanki
commotio cerebri (wstrząs) - przejściowa utrata przytomności, bez uszkodzeń
laceratio cerebri (skaleczenie) - mechaniczne uszkodzenie
Rak sutka u mężczyzn
- 100x rzadziej niż u kobiet
- rokuje gorzej niż u kobiet
- w czasie pierwszego badania widaę często już przerzuty w węzłach
- najczęściej przewodowy
Fibroadenoma
- otorebkowany
- najczęściej wewnątrzprzewodowy
- mały, ale może byę do 15 cm
- powiększa się w późnej fazie cyklu miesiączkowego
- może znikaę po menopauzie
Brodawczak wewnątrzprzewodowy papilloma intraductale
- komórki mioepitelialne - świadczą o przebiegu łagodnym
- surowiczo-krwisty wyciek z brodawki
Rak zrazikowy sutka
- ma receptory dla estrogenów
- często wieloogniskowy
- często obustronny
- trudniej wykrywalny
- częściej widywany w formie przerzutów w jajniku, błonach surowiczych i CSF
Rak przewodowy sutka
- łatwiej wykrywalny niż zrazikowy
- najczęstszy
Rak brodawkowaty sutka
- mniejsza złośliwość
Rak cewkowy carcinoma tubulare
- najlepiej rokuje
Rak zapalny carcinoma inflammatore
- nacieki z limfocytów i neutrofili
- w skórze naczynia limfatyczne, zatory z komórek nowotworowych
- naciek nowotworowy z rozległą martwicą
- utkanie raka rdzeniastego
Najzłośliwsze raki sutka:
- rak zapalny
- mięsak naczyniowy angiosarcoma
Angiosarcoma
- jeden z najrzadszych raków
- powierzchownie
- jeden z najzłośliwszych
- rzadko z dużych naczyń
- bywa przyczyną masywnych krwotków
- częsty po mastektomii
Guz liściasty sarcoma phylloides
- jeden z najrzadszych
- łagodny
- złośliwieniu ulega składnik nienabłonkowy
- najczęściej u starszych kobiet
Mięśniaki macicy leiomyoma
- najczęstszy nowotwór narządu rodnego
- często ulegają szkliwieniu i zwapnieniu oraz martwicy
- zmniejszają się często po menopauzie
- podśluzówkowe i podsurowicówkowe mogą ulegaę autoamputacji
- rzadko pojedyncze
- różna lokalizacja
- powiększa się w czasie ciąży
Różnicowanie leiomyoma VS leiomyosarcoma
- nuclear atypia
- mitotic index
- zonal necrosis
Rak jamy macicy
- czynniki ryzyka: otyłość, cukrzyca, naciśnienie
- często po ziarniszczaku folliculoma
- ryzyko wzrasta z wiekiem
- jedna z postaci - adenoacanthoma
Guzy trzonu macicy - najzłośliwsze
- adenocarcinoma clarocellulare (z definicji G3)
- adenocarcinoma papillare serosum
- tumor mixtus mesodermalis malignus
Raki trzonu macicy
podtyp I
- na podłożu atypowej hiperplazji
- u kobiet w wieku menopauzalnym
- brak reakcji na p53
- receptory dla hormonów steroidowych
podtyp II
- zła prognoza
- 65-70 lat
- wysoka aktywność proliferacyjna
- brak receptorów dla hormonów
Adenocarcinoma clarocellulare
- najzłośliwszy spośród raków macicy
- dietylstylbestrol DES predysponuje
Małe, bolesne guzki
- angioleiomyoma
- glomangioma
- spiradenoma eccrinale
Nowotwory z gruczołów potowych
- syringoma
- spiradenoma eccrinale
- cyllindroma eccrinale (turban tumor)
Keratoacanthoma
- częściej u mężczyzn
- młodszych niż kolczystokomórkowy
- rośnie szybko, ale często ulega regresji
- twarz, nos, uszy, ręce
- nie jest stanem przednowotworowym
Dermatofibrosarcoma protuberans et recidivans
- powolny, stały wzrost
- guzki satelitarne w sąsiedztwie dużego guza
- krwawienie
- układy wirowe w utkaniu
- ryzyko związane ze sposobem naciekania
Stany przedrakowe:
- hyperplasia glandularis endometrii adenomatosa atypica
- leucoplakia - wszędzie poza przełykiem
- keratosis actinica - rogowacenie popromienne
- colitis ulcerosa
dziedziczne
- xeroderma pigmentosum
- neurofibromatosis (np. Recklinghausen)
- polipositas familiaris coli
sutka:
- hyperplasia glandularis atypica
- adenosis sclerosans
- hyperplasia intraductalis atypica
przewodu pokarmowego:
- przełyk Barreta
- gruczolak kosmkowy jelita grubego
- colitis ulcerosa
- przewlekłe zanikowe zapalenie żołądka
chłoniak:
- Helicobacter pylori
- choroba trzewna
- zespół Mikulicza
Stany rzekomonowotworowe:
neuroma posttraumaticum
calcinosis tomoralis
- w okolicy stawów, u młodych
myositis proliferativa
myositis ossificans
- bolesne rozlane obrzmienie mięśni
elastofibroma
- u kobiet w okolicy łopatki
angiofibroma nasopharyngeale
- u chłopców, powoduje krwotoki
fasciitis nodularis
- najczęściej na przedramieniu, szybko rośnie
fibromatozy wieku dziecięcego
- hamartoma fibrosum
- torticollis
- fibromatosis plantaris
- fibromatosis digitalis
inne, wieku dziecięcego
- fibroma aponeuroticum
- myosis ossificans
- angiofibroma nasopharyngeale
- hamartoma fibrosum
Tumor sinus endodermalis
- przed 3 rokiem życia
Folliculoma
- stan przedrakowy raka błony śluzowej jamy macicy
- wytwarza estrogeny
Fibroma ovarii
- wchodzi w skład zespołu Meigsa
Mięsak Ewinga
- dzieci i młodzież
- nasady kości długich
- BRAK markerów neuronalnych (różnicowanie z PNET)
- w utkaniu zasadochłonne komórki przypominające limfocyty
- glikogen w cytoplazmie
Chondrosarcoma
- 30-60 r. ż.
- charakterystycznie w kościach miednicy
- obraz histologiczny decyduje o rokowaniu
Osteoid osteoma
- ból (worse at night)
- najczęściej w części korowej kości
- centralny rdzeń z tkanki kostnawej, w luźnej tkance łącznej
Osteosarcoma
- na podłożu choroby Pageta lub zmian popromiennych
- w dystalnej części kości udowej lub proksymalnej kości piszczelowej
- 2 dekada życia
- trójkąt Codmana
Apoptoza
- uszkodzenie DNA
- aktywacja endogennej endonukleazy
- kondensacja i agregacja chromatyny
- fagocytoza fragmentów komórki przez makrofagi
Zanik komórki
- redukcja liczby organelli
- nagromadzenie ziarnistości lipofuscyny
- wzrost liczby wakuoli autofagalnych
Zespół Dubin-Johnsona
- podwyższenie stężenia bilirubiny sprzężonej
Kernicterus - żółtaczka jąder podstawy mózgu
- podwyższenie stężenia bilirubiny niesprzężonej
Choroba Addisona (cisawica)
- wzrost melaniny
Zapalenia ziarniniakowe:
- gruźlica
- trąd
- choroba kociego pazura
- pylica krzemowa
Choroba Tay-Sachsa
- defekt heksoaminidazy A
- widaę pod mikroskopem - lipidowa wakuolizacja neuronów
Galaktozemia
- zmętnienie rogówki
- hepatosplenomegalia
- zmiany zastawek i naczyń więcowych serca
- deformacje układu kostnego, sztywność stawów
Mukowiscydoza
- niewydolność kanałów jonowych
- torbiele retencyjne w trzustce
- marskość wątroby
- rozstrzenie oskrzeli
- Na, K, Cl w pocie
DIC
w przebiegu
- zatorów z wód płodowych
- posocznicy
- raka trzustki
- rozległych oparzeń
Wstrząs septyczny
- przemieszczenie krwi na obwód
- wzrost centralnego ciśnienia żylnego
- zmniejszenie objętości wyrzutowej lewej komory
- wykrzepianie wewnątrznaczyniowe
- nieodwracalny, gdy anoksemia
- szczególnie narażone na niedotlenienie: mózg, serce, nerki, nadnercza
Zakrzep
- najwcześniejszym zjawiskiem jest agregacja płytek w miejscu uszkodzenia
Wcześniaki:
- RDS
- wady rozwojowe serca
- dysplazja oskrzelowo-płucna
- kernicterus
Cystitis
acuta
- wywołane przez wirusy lub promieniowanie
- często u chorych leczonych cyklofosfamidem - wówczas hemorrhagica
follicularis
- może byę stanem przedrakowym (ale nie dla chłoniaka)
eosinophilica
- zmiany polipowate
- nie jest zmianą rzekomonowotworową
Malakoplakia
- u osób z obniżoną odpornością
- nie jest stanem przedrakowym
Ogniska Brunna
- dopiero po metaplazji tworzy się np. cystitis cystica - stan przednowotworowy
Zwiększona krzepliwość
- carcinoma pancreatis
- carcinoma mucocellulare ventriculi
Histiocytoma fibrosum malignum
- najbardziej złośliwy
- różnorodne utkanie
- towarzyszy czasem hipoglikemia
- czasem po radioterapii
- czasem w towarzystwie innych nowotworów
Liposarcoma
- częsty
- głęboko
- różnorodny charakter utkania (znaczenie kliniczne)
- robi wrażenie dobrze ograniczonego
- osiąga duże rozmiary
- często dół podkolanowy
myxoides
- nacieka wzdłuż naczyń, nerwów, powięzi
- nie daje przerzutów, ale paskudne wznowy
polimorphum
- złośliwa postaę
Lipoma
- najczęstszy
intramusculare
Neurofibroma
- jedyny, który złośliwieje
Nerwiak neurinoma VS nerwiakowłókniak neurofibroma
- umiejscowienie w stosunku do nerwu (neurofibroma nacieka)
- skład komórkowy (neurofibroma oprócz Schwannoma - komponenta włóknista)
- częstość złośliwienia - neurofibroma złośliwieje!
- wyraźne odgraniczenie (neurinoma)
Międzybłoniak mesothelioma
- ograniczony lub rozlany
- postaę rozlana -> przede wszystkim nabłonkowa
- rokowanie zależy od utkania histologicznego
- najmniej złośliwa - fibrosum localisatum
- najbardziej złośliwa - fibrosum diffusum
- włóknisty głównie w opłucnej - częściej
- nabłonkowy głównie w otrzewnej
- różnicujemy z fibrosarcoma
- azbest
Ekspozycja na azbest:
- międzybłoniak
- rak odoskrzelowy
- włóknienie płuca
- włóknienie i szkliwienie opłucnej
Nowotwory z naskórka
- carcinoma Bowen (prekursor SCC w penis)
- carcinoma spinocellulare
Przewlekły wrzód żołądka
- najczęstsze powikłanie - perforacja
Chłoniak żołądka
- związek z Helicobacter pylori, Hashimoto, Sjoergen
- pierwotny typu MALT rokuje lepiej niż rak
Rak jelita grubego
- najczęściej na podłożu gruczolaka adenoma
- najczęściej w esicy, odbytnicy
- wydzielanie śluzu rokuje lepiej
- w monitorowaniu - CEA
Helicobacter pylori:
- przewlekły wrzód dwunastnicy
- chłoniak żołądka MALT
- rak gruczołowy adenocarcinoma
Hemangioma
cavernosum
- często w wątrobie
Hemangioendothelioma
- pośredni stopień złośliwości
- przerzuty drogą krwionośną i chłonną
Fibrosarcoma
- może być wrodzony
Rhabdomyosarcoma
embryonale
- w obrębie twarzoczaszki
- jeden z najczęstszych
- czasem konieczne badania immunomorfologiczne
- można utrwalaę w formalinie do mikroskopii elektronowej
- wrażliwy na chemioterapię
- botyrioides - rośnie w postaci groniastych tworów
- charakterystyczny dla pęcherza moczowego
alveolare
- młodzi dorośli
polymorphum
- najczęściej w obrębie kończyn
Rak gruczołu krokowego
- nacieka seminal vesicles, urethra
- często pierwszym objawem - ból kręgosłupa
- twory sitowe
- objawy miejscowe późno
Rak jasnokomórkowy nerki carcinoma clarocellulare renis
- częściej u mężczyzn
- rzadko obustronnie
- wydziela hormony
- powinnowactwo do naczyń
- samoistna regresja
Odwracalne zmiany
- stłuszczenie proste
- atrocytoza
- obrzmienie mitochondriów
- nadmiar glikogenu
Martwica rozpływna
- ostre WZW
- zawał mózgu
Nowotwory z części wewnątrzwydzielniczej trzustki
- mogą rozwijaę się w otoczeniu trzustki
- są rzadsze od zewnątrzwydzielniczych
- rokują lepiej
- mogą byę nieme klinicznie
Martwica tkanki tłuszczowej trzustki
- sok trzustkowy dostaje się do tkanki tłuszczowej
- ostre stany zapalne
- może byę z dala od trzustki
- makroskopowo - krople stearynowe
Zanik bez pomniejszenia narządu atrophia
- zrzeszotnienie kości osteoporosis
- wodonercze hydronephros - powiększenie
- wodogłowie hydrocephalus
Rozrost hyperplasia
- w macicy w czasie ciąży
- w sutku w czasie laktacji
- w wątrobie po resekcji
Powiększenie tarczycy w wolu koloidowym - to nie przykład przerostu/rozrostu
Kataplasia - zróżnicowanie morfologiczne bez czynnościowego
Mięsaki tkanek miękkich
- głównie w wieku starszym
- przerzuty głównie krwią
- zależność agresywności od lokalizacji
- częste wznowy
Przerzuty z krwią i limfą:
- Rhabdomyosarcoma
- sarcoma synoviale
- sarcoma clarocellulare
- sarcoma epithelioides