Perkoz dwuczuby - pospolity ptak na różnych zbiornikach wodnych, gniazduje w trzcinach lub innej wynurzonej roślinności wodnej w pobliżu otwartego lustra wody, rzadziej na małych stawach. Żywi się głównie rybami lub innymi małymi zwierzętami morskimi, np. krewetkami. Północne populacje odlatują na zimę na południe.
Perkoz rdzawoszyi - Gniazduje na płytkich, obficie zarośniętych jeziorach i stawach. Żywi się rybami i wodnymi owadami. Wędruje na południe.
Perkozek - Gniazduje na zarośniętych jeziorach, stawach i rzekach, Jesienią i zimą pojawia się na otwartych wodach. Żywi się owadami, małymi mięczakami i rybkami. Północne populacje w większości wędrują.
Zausznik - Gniazduje na żyznych jeziorach i stawach, często gromadnie w pobliżu kolonii śmieszek. Żywi się głównie owadami wodnymi, które chwyta także na sposób kaczek pływających. Zimuje, często stadnie, na jeziorach, rzekach i w zatokach morskich.
Kormoran - Chętnie przesiaduje w pozycji pionowej na różnych wystających z wody obiektach, często z rozpostartymi skrzydłami (suszy je). Pływa głęboko zanurzony z wyprostowaną szyją i uniesioną głową. Większość ptaków wędruje, część zimuje, głównie na wybrzeżu. Żywi się rybami.
Bąk - prowadzi skryty tryb życia pod osłoną rozległych trzcinowisk. Żywi się rybami, żabami i innymi małymi zwierzętami. Odlatuje na zimę, pojedyncze ptaki zimują.
Czapla biała - Gniazduje w trzcinowiskach. Żywi się rybami i małymi zwierzętami wodnymi.
Czapla siwa - Gniazduje kolonijnie na drzewach, w trzcinie, a na wybrzeżu atlantyckim także na klifach. Po lęgach ptaki rozpraszają się i można je spotkać nad różnymi, obfitującymi w ryby, wodami. Oprócz ryb łowi różne drobne kręgowce oraz owady.
Bocian biały - Liczny ptak otwartych terenów rolniczych na znacznych obszarach areału. Łowi rozmaite drobne zwierzęta (gryzonie, dżdżownice, pędraki, okazyjnie płazy, gady, ryby i pisklęta), których poszukuje spacerując dostojnie wśród bagien i łąk czy wzdłuż brzegów wód. Buduje duże gniazda na drzewach, dachach budynków, słupach telegraficznych itp. Głośno klekocze dziobem, witając partnera. Wędruje do Afryki na zimę.
Bocian czarny - Gniazduje w zacisznych, starych lasach, pokarmu poszukuje na płyciznach, bagnach i podmokłych łąkach nierzadko w towarzystwie bociana białego. W Polsce widywane tylko podczas migracji. Często wędruje w grupach rodzinnych, później niż bocian biały.
Łabędź krzykliwy - Gniazduje na bagnistych jeziorach, starorzeczach i w deltach rzek. Żywi się głównie różnymi roślinami wodnymi, ale żeruje też na nadmorskich łąkach i polach uprawnych podobnie jak gęsi. Gatunek migrujący.
Łabędź niemy - Gniazduje na różnych zbiornikach wodnych. Żywi się przydenną roślinnością wodną, którą skubie w płytkiej wodzie. Zimuje na wybrzeżu i na niezamarzających rzekach i jeziorach.
Gęś zbożowa - Gniazduje w tundrze oraz na bagnach i deltach rzek w północnym regionie tajgi. Gatunek migrujący.
Gęś białoczelna - W Polsce przelatuje i nielicznie zimuje tylko podgatunek syberyjski.
Gęś gęgawa - Gniazduje na spokojnych jeziorach i stawach, w trzcinie i na wysepkach. Migruje.
Krzyżówka - Żywi się różnorodnym pokarmem: roślinami, nasionami, owocami, owadami i innymi małymi zwierzętami wodnymi. Większość dnia spędza w wodzie, na noc wychodzi na brzeg. Zimuje. Fioletowe lusterko.
Krakwa - Występuje najczęściej w rozproszeniu, ale lokalnie liczna nad słodkimi i słonawymi wodami z bujną roślinnością; najchętniej zasiedla małe i zabagnione tereny zalewowe z otwartym lustrem wody. Żywi się pokarmem roślinnym.
Cyraneczka - Często aktywna w nocy. Stosunkowo nielicznie gniazduje w Polsce. Zasiedla torfowiska i śródleśne stawy otoczone roślinnością, a także nizinne jeziora. Zimuje na płytkich jeziorach, sztucznych zbiornikach, bagnach i ujściach rzek.
Głowienka - Gniazduje na mocno zarośniętych jeziorach z rozległym lustrem wody. Żywi się głównie pokarmem roślinnym z domieszką drobnych zwierząt wodnych. Samce dominują liczebnie nad samicami.
Czernica - Liczna nad jeziorami i stawami otoczonymi roślinnością wodną, także na wybrzeżu Bałtyku. Zimuje w dużych stadach nad otwartymi wodami, nierzadko również w osłoniętych zatokach morskich. Żywi się m.in. mięczakami oraz pokarmem roślinnym.
Gągoł - Występuje licznie nad śródleśnymi jeziorami i rzekami. Gniazduje w dziuplach po dzięciole czarnym, a także na skrzynkach lęgowych. Zimuje na jeziorach, rzekach i osłoniętych zatokach morskich. Żywi się mięczakami, skorupiakami, larwami owadów i nasionami.
Nurogęś - Gniazduje w dziuplach i skrzynkach lęgowych nad czystymi jeziorami i rzekami. Jesienią duże stada gromadzą się na obfitujących w ryby jeziorach, gdzie polują na nie zespołowo. Często podejmują wędrówkę dopiero z nadejściem mrozów. Żywi się głównie rybami.
Błotniak stawowy - Błotniaka widuje się często w locie patrolowym nad trzcinowiskami, gdy co chwila zawisa i zapada w gąszcz. Gniazduje w trzcinach, ale poluje tez na polach i łąkach, łowiąc wszelkie małe zwierzęta. Migruje do Afryki.
Jastrząb - Występuje w lasach, rzadziej w mniejszych zadrzewieniach różnego typu, poluje także na polach i łąkach. Łowi głównie ptaki średniej wielkości. Osiadły, lecz wiele młodych ptaków z północy przemieszcza się jesienią na południe.
Myszołów - Jest ptakiem drapieżnym pospolitym w krajobrazie rolniczym z różnego rodzaju zadrzewieniami i w lasach. Często przesiaduje na eksponowanych miejscach, np. słupach telegraficznych. Poluje głownie na gryzonie, nadto pisklęta, gady, płazy, dżdżownice i owady. Częściowo osiadły.
Bielik - Zeruje głownie wzdłuż wybrzeży, na zbiornikach wodnych i terenach podmokłych. Żywi się rybami, ptactwem wodnym i padliną. Gniazda z gałęzi buduje na drzewach, na wybrzeżach. Dorosłe osobniki SĄ w większości osiadłe.
Pustułka - Liczna w krajobrazie rolniczym i innych otwartych terenach, występuje też w miastach. Gniazduje w starych gniazdach wron, półotwartych dziuplach i wnękach. Żywi się głownie gryzoniami, ale łowi też pisklęta i owady. W Europie Środkowej występuje cały rok.
Sokół wędrowny - Łowi średniej wielkości ptaki w locie, doganiając je albo spadając na nie z złożonymi skrzydłami jak pocisk. Gniazduje przeważnie na skałach, także na drzewach. Zimuje na otwartych terenach obfitujących w ptactwo, często na wybrzeżu. Północne populacje są wędrowne, W Polsce występuje bardzo rzadko.
Głuszec - Zamieszkuje stare drzewostany iglaste, szczególnie sosnowe z domieszką drzew liściastych i z małymi, obfitującymi w jagody torfowiskami; jego obecność zdradzają leżące na ziemi odchody. Żywi się liśćmi i runem leśny, a zimą niemal wyłącznie igłami sosnowymi, dla trawienia których łyka liczne kamyki (gastrolity). Niekiedy głuszec krzyżuje się z innymi gatunkami grzebiących.
Cietrzew - Zamieszkuje rozległe lasy w sąsiedztwie poręb, bagien i pól. Zimą powraca chętnie do brzezin, bo objadać pąki brzóz; żywi się nasionami i pąkami innych drzew, pędami i jagodami.
Kuropatwa - Liczna w otwartym krajobrazie rolniczym; przez większość roku występuje w zwartych stadkach, wiosna parami. Trzyma się gruntów ornych, poboczy dróg, żywopłotów itp., gdzie obficie występują nasiona ziół i chwastów. Latem i jesienią żywi się głównie nasionami, zimą i wiosną częściami roślin; jada tez owady, które są głównym pokarmem piskląt.
Łyska - Ptak wodny, jesienią i zimą tworzy zwarte stada, pasące się na lądzie w pobliżu wody albo nurkując po wodorosty, podwodne części roślin i rozmaite bezkręgowce.
Żuraw - Wielki, majestatyczny ptak, poruszający się wolnymi, statecznymi krokami. Wiosna żurawie odbywają widowiskowe tańce godowe. Gniazduje w rozproszeniu na otwartych mokradłach i w olsach. Gatunek migrujący.
Drop - Najcięższy ptak europejski, zwykle żyje w małych stadach na rozległych, otwartych terenach jak stepy, ugory i pola uprawne. Żywi się głównie pokarmem roślinnym, ale łowi tez owady i drobne kręgowce. Osiadły, ale zimą może się pojawić poza normalnym areałem.
Czajka - Charakterystyczny ptak wilgotnych łąk i krajobrazu rolniczego. Przez większość roku przebywa stadnie na polach i podmokłych łąkach oraz mulistych wybrzeżach wód. Żywi się różnymi naziemnymi bezkręgowcami z niewielką przymieszka roślin i nasion. Północno-wschodnie populacje są wędrowne.
Batalion - Osobliwy i charakterystyczny siewkowiec. Na północy gniazduje na turzycowiskach, dalej na południu na podmokłych łąkach. W okresie przelotów zatrzymuje się na mulistych brzegach wód i mokradłach, także na łąkach lub zaoranych polach.
Krawawodziób - Gniazduje na mokradłach i podmokłych łąkach, a podczas wędrówek zatrzymuje się na płytkich, mulistych brzegach wód. Migruje.
Mewa śmieszka - Gniazduje w dużych koloniach na jeziorach, bagnach i wybrzeżu. Żeruje na różnego typu wodach, na zaoranych polach i śmietniskach, także w miastach. W koloniach bardzo hałaśliwa. Liczna w przelotach i zimą na wybrzeżu, coraz liczniej zimuje w głębi kraju.
Mewa srebrzysta - Pokarm różnorodny: ryby i ich resztki, jaja i pisklęta, odpady i padlina; często odwiedza śmietniska. Gniazduje na polskim wybrzeżu, wzdłuż dużych rzek wnika coraz liczniej w głąb kraju.
Rybitwa rzeczna - Łowi ryby, nurkując z powietrza. Gniazduje licznie na wybrzeżu, wgłębi lądu nad większymi rzekami i jeziorami. Odlatuje na zimę.
Rybitwa czarna - Gniazduje zwykle kolonijnie na płytkich i zarośniętych jeziorach, stawach i bagnach. Odlatuje na zimę. Żywi się podobnie jak rybitwa rzeczna.
Grzywacz - większy od gołębia miejskiego, w Europie jest najliczniejszym gołębiem dziko żyjącym w lasach, także w parkach i dużych ogrodach. Żywi się nasionami, jagodami i pączkami, a jesienią głównie brukwią i żołędziami. Rano i wieczorem grzywacze wylatują regularnie na pola uprawne.
Sierpówka - Pospolita w osiedlach, gniazduje w środowiskach parkowych; osiadła. Żywi się podobnie jak grzywacz.
Zimorodek - Przesiaduje wytrwale na wystającej nad wodę gałęzi, czatując na małe rybki i wodne owady, które łowi nurkując z powietrza. Gniazduje nad czystymi, głownie płynącymi wodami, gdzie w urwistych brzegach wygrzebuje metrowej głębokości nory lęgowe. W okresie migracji i zimą przebywa nad rozmaitymi wodami, nawet na wybrzeżach.
Dzięcioł czarny - Występuje w wysokopiennych borach sosnowych i lasach liściastych, najliczniej w starych lasach mieszanych. Żywi się żyjącymi w drewnie larwami chrząszczy i mrówkami, dla wydobycia ich potrafi rozłupywać zmurszałe pnie i wykuwać wielkie dziury nawet w dębie. Duża dziupla lęgowa ma wylot owalny, często z prostokątnym progiem. Osiadły, ale jesienią trochę koczuje.
Dzięcioł zielony - Występuje w lasach liściastych i mieszanych, a alejach i zadrzewieniach śródpolnych. Żywi się głównie mrówkami, stąd żeruje przeważnie na ziemi; plądrując mrowiska wygrzebuje w nich głębokie dziury. Osiadły.
Dzięcioł średni - Występuje w dąbrowach i lasach liściastych zawierających dęby. Żywi się owadami zbieranymi z powierzchni kory i liści, tylko w niewielkim stopniu wydobywa je z drewna.
Dzięcioł duży - Liczny w lasach, starych ogrodach i parkach. Żywi się owadami i nasionami, zwłaszcza drzew iglastych; zakłada znamienne „kuźnie” do obróbki szyszek.
Dzięciołek - Gniazduje w zadrzewieniach liściastych lub mieszanych, często w łęgach i w pobliżu wody, także w parkach i dużych ogrodach. Dziuple wykuwa w miękkim, zbutwiałym pniu albo w grubszym konarze. Często zachowuje się dyskretnie i łatwo go przeoczyć. Jesienią chętnie koczuje wraz ze stadami sikor, zimą odwiedza trzcinowiska, gdzie poszukuje larw i poczwarek owadów. Osiadły.
Jaskółka brzegówka - Gniazduje kolonijnie w norach wygrzebanych w piaszczystych skarpach nadrzecznych, w piaskowniach lub żwirowniach, stąd występuje tylko lokalnie. Często odbywa dla lęgi w roku. Żeruje nad wodami, tak jak inne jaskółki, łowiąc owady w locie. Wędruje do tropikalnej Afryki.
Jaskółka dymówka - Pospolita na terenach wiejskich, gdzie przeważnie żeruje nisko nad łąkami i wodami. Gniazduje głównie wewnątrz budynków gospodarskich, lokalnie pod mostami i w innych budowlach; ulepione z błota gniazdo w kształcie otwartej czary umieszcza na krokwiach i podobnych podporach. Po lęgach zbiera się wraz i innymi jaskółkami w wielkie stada, łowiąc owady nad bagnami i trzcinowiskami, gdzie również nocuje. Wędruje do Afryki.
Jaskółka oknówka - Pospolita w miastach i wsiach, ale występuje w bardzo różnych środowiskach, zwykle w pobliżu wód, a niekoniecznie w okolicy zamieszkałych; często żeruje na większej wysokości niż dymówka. Gniazduje kolonijnie na budynkach i skalnych ścianach; półkoliste gniazdo umieszcza pod stropami, chętnie we wnękach okiennych. Odlatuje do tropików.
Pliszka siwa - Liczna na rozmaitych otwartych i nasłonecznionych terenach, zwykle w pobliżu wody; gniazduje w osłoniętych zakamarkach, także w budynkach czy pod mostami. Odlatuje, pojedyncze osobniki niekiedy zimują.
Pliszka żółta - Gniazduje na wilgotnych łąkach i obrzeżach bagien, ale także na polach uprawnych; żeruje często na pastwiskach. Wędruje.
Strzyżyk - Występuje w lasach różnego typu, parkach i ogrodach, gdzie przebywa nisko wśród gęstej roślinności lub na ziemi, chętnie w pobliżu wody. Na zachodzie osiadły, w Polsce zimuje nielicznie.
Rudzik - Przebywa najchętniej na ziemi, zwykle jest niepłochliwy, ale w okresie lęgowym dość skryty. Gniazduje w różnego typie lasach z obfitym podszytem, także w parkach i ogrodach. Żywi się naziemnymi owadami, jagodami i owocami. Północne populacje wędrują.
Kopciuszek - W południowej Europie zamieszkuje góry, poza tym występuje w miastach i wsiach, gdzie budynki traktuje jak skały, gniazdując pod okapami i we wnękach, także w półotwartych skrzynkach lęgowych. Żywi się głównie owadami, ale częściej poluje na te latające, zgrabnie zwisając w powietrzu. Wędruje.
Kos - Gniazduje w lasach wszelkiego typu z bujnym podszytem, w parkach i ogrodach oraz innych skupiskach zieleni. Pokarm składa się z dżdżownic, ślimaków i owadów oraz jagód i innych owoców; populacje miejskie są niemal wszystkożerne. Częściowo wędruje.
Kwiczoł -Gniazduje często w luźnych koloniach, preferując niewielkie zadrzewienia, tarasy zalewowe rzek i obrzeża lasów, a ostatnio coraz liczniej w miejskich parkach; także w górskich brzezinach, a nawet bezdrzewnej tundrze, gdzie umieszcza gniazda na budynkach i innych konstrukcjach. Najliczniejszy na północy, stąd odlatuje na zimowiska.
Śpiewak - Pospolity drozd gniazdujący w lasach wszelkiego typu, znacznie rzadziej w parkach i ogrodach. Chętnie żeruje na murawach, łowiąc dżdżownice i ślimaki, jada też jagody i inne owoce. Wędruje.
Mysikrólik - Występuje w lasach iglastych, preferując świerkowe i jodłowe. Częściowo osiadły.
Sikora uboga - Występuje w lasach liściastych i mieszanych, także w mniejszych zadrzewieniach, parkach i ogrodach. Wybitnie osiadła.
Czarnogłówka - Preferuje obrzeża lasów i zadrzewienia liściaste na terenach podmokłych. Przeważająco osiadła.
Czubatka - Wybitnie leśna sikora. Zamieszkuje bory iglaste względnie mieszane, których z reguły nie opuszcza.
Modraszka - Występuje licznie w lasach liściastych i mieszanych, parkach, sadach i ogrodach; chętnie gniazduje w skrzynkach lęgowych. Jesienią i zimą gromadzi się w trzcinowiskach, gdzie wyszukuje larw i poczwarek owadów; zimuje też w miastach, regularnie odwiedza karmniki. Częściowo osiadła.
Bogatka - Występuje w lasach i zadrzewieniach wszelkiego typu, także w parkach i ogrodach wewnątrz miast. Częściowo osiadła.
Kowalik - Występuje licznie w widnych lasach liściastych i mieszanych oraz starych parkach; gniazduje w dziuplach, których otwór oblepia gliną, by zmniejszyć go do pożądanej wielkości. Osiadły.
Srokosz - Występuje na otwartych terenach z drzewami i krzewami, od tundry po półpustynie; przesiaduje na czubku drzewa lub krzewu, na przewodach elektrycznych bądź innych eksponowanych miejscach. Żywi się owadami i kręgowcami, łowi gryzonie i małe ptaki; większa zdobycz przechowuje nabijając ją na ciernie. Osiadły.
Szpak - Występuje na obrzeżach lasów, w zadrzewieniach śródpolnych, parkach, ogrodach i ludzkich osiedlach; gniazduje w dziuplach i skrzynkach lęgowych. Odlatuje.
Sójka - Gniazduje w niemal wszystkich typach lasów, w parkach i większych zadrzewieniach śródpolnych; ostatnio coraz częściej wnika do miast. Latem żywi się głownie owadami i drobnymi kręgowcami, plądruje tez gniazda; jesienią i zimą głównie owocami drzew. Częściowo osiadła.
Kruk - Występuje najliczniej w okolicach odludnych, w górach i dużych kompleksach leśnych, ale również w mniejszych zadrzewieniach i niedaleko od siedzib ludzkich; żeruje na otwartych terenach. Jest wybitnie wszystkożerny, jada padlinę i odpadki. Osiadły.
Wrona - Gniazduje pojedynczo w zadrzewieniach śródpolnych i na obrzeżach lasów, także w parkach wewnątrz miast. Wszystkożerna.
Mazurek - Występuje w ogrodach, sadach. Parkach, zadrzewieniach śródpolnych i na obrzeżach lasów; gniazduje w dziuplach i skrzynkach lęgowych. Osiadły.
Wróbel - Gniazduje w najrozmaitszych zakamarkach budynków i ludzkich konstrukcji, zajmuje też skrzynki lęgowe i gniazda oknówek; niekiedy buduje kuliste gniazda na drzewach. Wybitnie osiadły.
Zięba - Występuje w zadrzewieniach wszelkiego rodzaju, licznie w lasach i parkach. Częściowo osiadły.
Dzwoniec - Występuje licznie we wszelkich zadrzewieniach na terenach otwartych, w parkach, ogrodach i nawet małych skupieniach zieleni miejskiej. Osiadły.
Szczygieł - Gniazduje w różnych zadrzewieniach na terenach otwartych, na obrzeżu lasów, w parkach i ogrodach; poza okresem lęgowym żeruje na polach. Jest specjalistą od poruszania się po chwastach i wydobywania głęboko tkwiących nasion ostów, ostrożni czy łopianów. Częściowo osiadły.
Trznadel - Występuje na słonecznych obrzeżach lasów, na polanach, zrębach i leśnych uprawach, w zadrzewieniach śródpolnych. Przeważająco osiadły. Żeruje na ziemi.