4. Szmery oddechowe

Rozró»nia si¦ 4 podstawowe typy szmeru: oddechowy p¦cherzykowy, oddechowy oskrzelowy,

szmer nieoznaczony i szmer oddechowy dodatkowy.

Szmer oddechowy p¦cherzykowy otrzymuje si¦ nad zdrowym pªucem. W czasie wdechu

jest on podobny w d¹wi¦ku do wypowiedzianej mi¦kko szeptem gªoski f. W czasie

wydechu d¹wi¦k ten jest znacznie krótszy i jego d¹wi¦k przypomina gªoski f oraz h.

Szmer ten powstaje na skutek rozszerzenia si¦ i wypeªnienia powietrzem prawidªowych

p¦cherzyków pªucnych i spowodowany jest wdechowym rozszerzeniem pªuca. Spotyka

si¦ ró»ne odmiany szmeru p¦cherzykowego.

S¡ nimi:

- szmer p¦cherzykowy zaostrzony(nie»yt oskrzeli, s¡siedztwo nacieków, nowotwory)

- powstaje on z powodu zw¦»enia ±wiatªa oskrzeli,

- szmer p¦cherzykowy osªabiony lub jego zanik (przeszkoda w oskrzelach, zrosty

opªucnowe),

- szmer p¦cherzykowy szorstki - powstaje w nie»ytach oskrzeli,

- szmer p¦cherzykowy z wydªu»onym wydechem (zapalenie oskrzeli, rozedma pªuc,

dychawica oskrzelowa),

- szmer p¦cherzykowy przerywany - podczas nie»ytu oskrzeli wywoªany oporem

w nast¦pstwie obrz¦ku bªony ±luzowej lub wydzieliny oskrzelowej.

Szmer oddechowy oskrzelowy wysªuchuje si¦ w zdrowych pªucach powy»ej górnej cz¦±ci

mostka. Przypomina on swoim charakterem szmer powstaj¡cy przy przedªu»onej fonacji

litery h. Jest on sªyszany zarówno w fazie wdechu jak i wydechu. Wydech w oddechu

oskrzelowym trwa dªu»ej i jest silniej zaznaczony ni» wdech. W zale»no±ci od nasilenia

oddechu oskrzelowego rozró»nia si¦ kilka jego rodzajów:

- cichy - jak gdyby sªyszany z gª¦bi - wysªuchuje si¦ w gª¦boko zlokalizowanych

naciekach pªuc,

- gªo±ny - wysªuchuje si¦ go nad zbitymi naciekami (zapalenie pªatowe pªuc),

- jamisty, dzbanowy - jest to oddech gª¦boki mi¦kki, czasami bardzo gªo±ny o odd

¹wi¦ku metalicznym - wysªuchuje si¦ go nad przestrzeniami zamkni¦tymi zawieraj

¡cymi powietrze, du»e rozstrzenie oskrzelowe, odma opªucna,

- metaliczny - zawiera wysokie, metaliczne tony. Powstaje on w jamach, rozstrzeniach

oskrzelowych.

Szmery oddechowe dodatkowe - inna grupa d¹wi¦ków sªyszanych na powierzchni klatki

piersiowej przy pomocy stetoskopu. S¡ one zawsze oznak¡ nieprawidªowo±ci w ukªadzie

oddechowym i nie wyst¦puj¡ u zdrowego pacjenta. Rozró»niamy takie fenomeny jak:

trzeszczenia, furczenia, ±wisty, rz¦»enia, pluskanie oraz tarcie opªucnej.

‘wisty i furczenia s¡ to d¹wi¦ki o charakterze ci¡gªym. ‘wisty s¡ wysokiej cz¦stotliwo-

±ci okoªo 500-700 Hz, furczenia za± maªej 100-200 Hz. Powstaj¡ one w wyniku turbulentnego

przepªywu powietrza poprzez zw¦»one ±wiatªo oskrzeli. Efekt piszczaªki organowej

mo»e by¢ spowodowany takimi zaburzeniami jak skurcz, obrz¦k bªony ±luzowej, pªyn

lub wydzielina ±luzowa czy ropna, nacieki. D¹wi¦ki te mog¡ by¢ czasami sªyszane tylko

w jednym pªucu a nawet pªacie. ‘wisty i furczenia wyst¦puj¡ w dychawicy oskrzelowej,

nie»ycie oskrzeli, zapaleniu oskrzelików, obecno±ci ciaª obcych w oskrzelach, przekrwieniu

biernym pªuc, zapadni¦ciu si¦ tchawicy.

Trzeszczenia s¡ to krótkotrwaªe, przerywane d¹wi¦ki, których powstanie zale»y od

nagªego wyrównywania si¦ ci±nienia gazów w dwóch s¡siaduj¡cych ze sob¡ zbiornikach

oraz drga« ±cianki, w której to zjawisko powstaje. Dawniej, niektóre z zakwalifikowanych

do tej grupy d¹wi¦ków nazywano rz¦»eniami. Szmery wcze±niej zwane rz¦»eniami

drobnoba«kowymi zaliczone s¡ do grupy trzeszcze« drobnych. Powstaj¡ one najcz¦-

±ciej na szczycie wdechu. Trzeszczenia grube, za± spotyka si¦ w obu fazach oddychania.

Charakterystyczne dla rozstrzeni oskrzeli s¡ trzeszczenia ±rednie i grube wyst¦puj¡ce

we wst¦pnej i ±rodkowej fazie wdechowej oraz fazie wydechowej. Trzeszczenia drobne

s¡ wynikiem rozklejenia i rozci¡gni¦cia niedod¦tych p¦cherzyków pªucnych. Wyst¦puj¡

one w ogniskach niedodmy. Przyzapalne trzeszczenia s¡ d¹wi¦czne. Trzeszczenia sªyszalne

tylko u szczytu wdechu wskazuj¡ na niedodm¦ pªuc, wyst¦puj¡ równie» cz¦sto przy

przekrwieniu biernym jak i przy obrz¦ku pªuc.

Pluskanie powstaje, gdy w opªucnej znajduj¡ si¦ równocze±nie pªyn i powietrze.

Wywoªuje je ruch chorego lub wstrz¡sanie klatki piersiowej. D¹wi¦k jest podobny do

tego jaki powstaje przy wstrz¡±nieniu butelki do poªowy napeªnionej wod¡.

Szmer tarcia opªucnej przypomina odgªos pocieranych dwóch kawaªków jedwabiu lub

chrz¦st ugniatanej kulki ±niegu. Jest wynikiem pocierania o siebie blaszek opªucnej pokrytej

wªóknem (np. gru¹lica, mocznica, zaka»enie bakteryjne). Jest to objaw suchego

zapalenia opªucnej. Najlepsze wyniki daje osªuchiwanie na szczycie wdechu.

W niektórych przypadkach stosuje si¦ osªuchiwanie szeptu i mowy. Prawidªowe d¹wi¦-

ki mowy sªyszy si¦ jako wzgl¦dnie niskie szmery. Na powierzchni¦ klatki piersiowej przenosz

¡ si¦ drgania powstaj¡ce w krtani (gªos).