I. Zagadnienia wspólne

1. Pojęcie prawa handlowego.

Prawo handlowe jest to część prawa prywatnego, obok prawa cywilnego i rodzinnego. Źródłem prawa prywatnego są przede wszystkim kodeksy handlowe (np. niemiecki kodeks handlowy ) oraz prawo zwyczajowe dominujące zwłaszcza w prawoie anglosaskim. W polskim wystemie prawnym prawo handlowe nie jest traktowane jako odrębna gałąź prawa, należy do prawa cywilnego, w związku z tym kodeks cywilny normuje szereg istotnych dla obrotu zagadnien, typu przedstawicielstwo, prorkura, pełnomocnctwo.

Prawo handlowe jest to gałąź prawo o charaktrze kompleksowym, w skłąd ktróej wchodzą gównie normy o charakterze prywatnoprwanym regulujące ustrój i oprganizacje podmiotów gospodarczych oraz stosunki zobowiązaniowe zachodzące między tymi podmiotami a osobami trzecimi w stosunkach gospodarczych. W uproszczeniu są to normy prawa regulujące obrót gospodarczy. W polskiej nauce prawa wskazuje się, że prawo handlowe stanowi prywatnoprawną część prawa gospodarczego.

Inna definicja dla potrzebujących:

Prawo handlowe – to zespół norm z natury rzeczy należących przede wszystkim do dziedziny prawa cywilnego (prywatnego), które regulują organizację (ustrój) przedsiębiorców oraz czynności handlowe powstające między nimi oraz między przedsiębiorcami a innymi osobami w obrocie gospodarczym zarówno wewnętrznym (krajowym), jak i międzynarodowym (w handlu zagranicznym) .

ZAKRES PRAWA HANDLOWEGO
1. Prawo handlowe obejmuje ogólne (podstawowe) pojęcia:
(kwestie podstawowe dotyczące wszystkich przedsiębiorców)
a) działalność gospodarcza, podejmowanie działalności gospodarczej, zasady podejmowania działalności
b) przedsiębiorstwo, reprezentacja przedsiębiorcy,
c) system ewidencyjny i rejestrowy
d) nazwa handlowa przedsiębiorcy
e) prowadzenie spraw
f) pełnomocnictwo handlowe (prokura)
2. Podmioty:
(dziedzina dotycząca podmiotów działalności, czy też form, w jakich ta działalność może być prowadzona)
a) indywidualna działalność gospodarcza
b) spółki
c) przedsiębiorstwa państwowe (proces komercjalizacji i prywatyzacji)
d) spółdzielnie
e) rzemiosło
f) działalność gospodarcza podmiotów „nonprofit” takich jak: partie, związki zawodowe, stowarzyszenia, fundacje, itp.)
3. Umowy handlowe ( gospodarcze) w zakresie:
a) obrotu towarowego: sprzedaż; zamiana; kontraktacje; dostaw
b) pośrednictwa gospodarczego: komisowe; pośrednictwa handlowego; prowadzenia agencji; maklerskie
c) robót budowlanych
d) robót geodezyjnych
e) ubezpieczeń
f) umów bankowych: rachunek bankowy; umowy kredytowe; pożyczki
g) praw autorskich
h) transportu: przewóz, spedycja, itd.
i) leasingu; faktoringu; franchasingu;
j) korzystania z cudzej własności: wynajem; dzierżawa
4. Pogranicze prawa handlowego i cywilnego:
a) prawo upadłościowe
b) prawo antymonopolowe
c) zwalczanie nieuczciwej konkurencji na rynku
d) obrót papierami wartościowymi
e) własność przemysłowa (wzory, znaki, marki, wynalazki)

1. Prawo handlowe a prawo cywilne.

Prawo handlowe nie jest oddzielną, podstawową gałęzią prawa. Należy do prawa cywilnego, można więc rzec ze jest to gałąź prawa o charakterze kompleksowym. Można powiedzieć, że prawo handlowe jest lex specialis względem prawa cywilnego. Kodeks cywilny (opierając się na zasadzie jedności prawa cywilnego) reguluje nie tylko obrót powszechny, ale i handlowy. Pełni on zatem w pewnym sensie także funkcję kodeksu handlowego.

1. Prawo handlowe a prawo gospodarcze.

Prawo gospodarcze jest pojęciem szerszym niż prawo handlowe. Prawo gospodarcze dzielimy na prawo gospodarcze prywatne (prawo handlowe) oraz na prawo gospodarcze publiczne, regulujące stosunki pomiędzy państwem a podmiotami gospodarczymi np. zagadnienia podatkowe, rejestrowe itp. Wyróżnienie ma więc charakter przedmiotowy, nie podmiotowy.

„Od prawa handlowego należy wyraźnie odróżnić tzw. publiczne prawo gospodarcze, będące

częścią prawa publicznego, a charakteryzujące się tym, że reguluje stosunki odnoszące się do interesu publicznego, w szczególności stosunki organów państwowych z podmiotami (w tym przedsiębiorcami) przy posługiwaniu się metodą administracyjnoprawną (decyzja). Nie powinno się zaliczać do publicznego prawa gospodarczego stosunków przedsiębiorców, chociaż w literaturze podejmowane są takie próby. Z pewnością nie można zakwestionować relacji między państwem (jego organami) a uczestnikami obrotu, ale w dobie gospodarki rynkowej powinno to stanowić margines działań (zwany poprzednio zarządzaniem gospodarką narodową).”

1. Model monistyczny i dualistyczny regulacji prawa prywatnego a prawo handlowe.

Wprowadzenie w życie w 1965 r. ustawy z 23.4.1964 r. -Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) spowodowało zmianę dualistycznej regulacji stosunków majątkowych przez prawo cywilne i handlowe, na rzecz koncepcji jedności prawa cywilnego. Jednakże, jak sądzę, nie może to prowadzić do wniosku, że zasada jedności prawa cywilnego oznacza odejście od podziału na prawo handlowe i prawo cywilne powszechne. Wydaje się, że zasadę tę wprowadzono przede wszystkim po to, aby Kodeks cywilny objął swym zasięgiem również stosunki między jednostkami gospodarki uspołecznionej (J. Frąckowiak, O konieczności, s. 7-8). Poddanie odrębnej regulacji działania jednostek gospodarki uspołecznionej, jako dominującej grupy podmiotów stojącej w opozycji do podmiotów prywatnych, mogło doprowadzić do wydzielenia tzw. prawa gospodarczego opartego na zupełnie odmiennych regułach działania niż te, w których obowiązywały reguły rynkowe. W ten sposób, mimo że doszło do osłabienia wykorzystywania tradycyjnych metod regulacji obrotu gospodarczego (umowa) i częściowego tworzenia zrębów prawa gospodarczego, jednostki gospodarki uspołecznionej podlegały przepisom Kodeksu cywilnego. Jednocześnie jednak art. VI PWKC uchylił przepisy Kodeksu handlowego, utrzymując w mocy tylko niektóre z nich dotyczące spółek jawnych, z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnych. W stosunku do tych spółek pozostały w mocy przepisy o firmie, rejestrze, prokurze, a w odniesieniu do stosunków handlu zagranicznego -przepisy art. 518-524 i 531 KH. W ten sposób z kodyfikacji prawa handlowego pozostały jedynie fragmenty odnoszące się do niektórych grup podmiotów (łącznie z przywróconą w 1991 r. spółką komandytową), ale zrezygnowano z regulacji odnoszących się do czynności handlowych, określających pojęcie i rodzaje tych czynności.

Nb 3

Ustawa z 28.7.1990 r. o zmianie ustawy- Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321) utrzymała w mocy jedność prawa cywilnego (art. 1 KC). Jednakże utrzymanie zasady jedności prawa cywilnego na wzór rozwiązań przyjętych m.in. we Włoszech i Szwajcarii, gdzie stosunki gospodarcze zarówno profesjonalne, jak i nieprofesjonalne (powszechne) poddane są jednolitej regulacji prawnej, wymaga zastanowienia. W dobie gospodarki rynkowej, opartej na zasadzie wolności podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej, nie znajdujemy kompleksowego zespołu norm, które mogłyby stanowić podstawę regulacji tych stosunków. Należy przede wszystkim zwrócić uwagę na istniejące dyrektywy interpretacyjne dające podstawę wyróżnienia obrotu profesjonalnego (półprofesjonalnego), które zmuszają do wyodrębnienia prawa handlowego. Należą do nich (zob. J. Okolski, w: Prawo, s. 15-16): wolność gospodarcza, bezpieczeństwo obrotu, szybkość (tempo) obrotu, specyficzne wymogi dotyczące finansowania (kredyt) i sposobu rozliczania, trwałość stosunków, ich szablonowość, podwyższony poziom wymagań wobec profesjonalistów. Nie powinno być więc wątpliwości, że - mimo tendencji wzmacniania zasady jedności prawa cywilnego - należy wyodrębnić prawo handlowe jako samodzielną dyscyplinę prawną. Należy przez nią rozumieć zespół norm prawa prywatnego regulujący organizację przedsiębiorców oraz dokonywanie między nimi (dwustronnie lub choćby jednostronnie) czynności handlowych (por. również K. Kruczalak, Prawo, s. 21; J. Okolski, w: Prawo, s. 11). Od prawa handlowego należy wyraźnie odróżnić tzw. publiczne prawo gospodarcze, będące

częścią prawa publicznego, a charakteryzujące się tym, że reguluje stosunki odnoszące się do interesu publicznego, w szczególności stosunki organów państwowych z podmiotami (w tym przedsiębiorcami) przy posługiwaniu się metodą administracyjnoprawną (decyzja). Nie powinno się zaliczać do publicznego prawa gospodarczego stosunków przedsiębiorców, chociaż w literaturze podejmowane są takie próby. Z pewnością nie można zakwestionować relacji między państwem (jego organami) a uczestnikami obrotu, ale w dobie gospodarki rynkowej powinno to stanowić margines działań (zwany poprzednio zarządzaniem gospodarką narodową).

1. Koncepcja podmiotowa i przedmiotowa regulacji prawa handlowego.

   * kryterium podmiotowe - normy prawa handlowego regulują te stosunki prawne, których stronami są osoby zawodowo trudniące się obrotem handlowym (kupcy); to kryterium zastosowano w niemieckim HGB i w polskim Kodeksie handlowym z 1934;
   * kryterium przedmiotowe - prawo handlowe reguluje stosunki prawne wynikające z wyszczególnionych czynności prawnych, związanych z obrotem gospodarczym, określanych jako czynności handlowe; to kryterium przyjął napoleoński Kodeks handlowy;

lub inaczej:

Koncepcja przedmiotowa różnie się od podmiotowej, tym, że ta druga mówi, że kupcem jest ktoś kto prowadzi działalność o określonych cechach, ustawodawca, stara się je obiektywizować.

Koncepcja przedmiotowa opiera się na pojęciu czynności handlowej, kupcem jest ten kto dokonuje czynności handlowych.

1. Kodeks cywilny jako źródło prawa handlowego.

Kodeks cywilny jest głównym źródłem prawa cywilnego. Jest lex generali nad innymi aktami. Reguluje główne instytucje obrotu gospodarczego, zawiera w sobie opis spółki cywilnej itp. Znaczenie kodeksu cywiulnego wynika głównie stąd, iż reguluje on podstawowe zaganienia odnoszące się do podmiotów uczestniczących w obrocie gospodarczym oraz stanowi podstawę interpretacji czynności podejmowanych przez te podmioty w obrocie.

1. Kodeks spółek handlowych jako źródło prawa handlowego.

Art. 1.

§ 1. Ustawa reguluje tworzenie, organizację, funkcjonowanie, rozwiązywanie, łączenie, podział i przekształcanie spółek handlowych.

§ 2. Spółkami handlowymi są: spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna.

Art. 2. W sprawach określonych w art. 1 §1 nieuregulowanych w ustawie stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego. Jeżeli wymaga tego właściwość (natura) stosunku prawnego spółki handlowej, przepisy Kodeksu cywilnego stosuje się odpowiednio.

1. Inne niż k.c. i k.s.h. stanowione źródła prawa handlowego.

K.C. i K.S.H. są głównymi źródłami prawa handlowego. Poza tymi źródłami jest wiele innych ustaw, np. ustawa o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej, ustawa Prawo spółdzielcze itp. Są one lex specialis wzgledem kc i ksh.

Bezsprzecznie do najważniejszych aktów prawnych, będących źródłem prawa handlowego, należą:

l) ustawa z 15.9.2000 r. -Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037),

2) ustawa z 23.4.1964 r. -Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.),

3) ustawa z 23.4.1964 r. -Przepisy wprowadzające Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 94 ze zm.),

4) ustawa z 17.11.1964 r. -Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.),

5) utrzymane w mocy postanowieniem art. 632 KSH przepisy Kodeksu handlowego dotyczące firmy i prokury,

6) rozp. Prezydenta RP z 24.10.1934 r. -Prawo upadłościowe (tekst jedn. Dz.U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm.),

7) rozp. Prezydenta RP z 24.10.1934 r. -Prawo o postępowaniu układowym (Dz.U. Nr 93, poz. 836 ze zm.),

8) ustawa z 21.8.1997 r. -Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (Dz. U. Nr 118, poz. 754 ze zm.),

9) ustawa z 28.4.1936 r. -Prawo wekslowe (Dz.U. Nr 37, poz. 282),

10) ustawa z 28.4.1936 r. -Prawo czekowe (Dz.U. Nr 37, poz. 283 ze zm.),

11) ustawa z 29.6.1995 r. o obligacjach (Dz.U. Nr 83, poz. 420 ze zm.),

12) ustawa z 20.8.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 17 poz. 209),

13) ustawa z 20.8.1997 r. -Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. Nr 121, poz. 770 ze zm.),

14) ustawa z 19.11.1999 r. -Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 101, poz. 1178 ze zm.),

15) rozp. Ministra Sprawiedliwości z 21.12.2000 r. w sprawie szczegółowego sposobu prowadzenia rejestrów wchodzących w skład Krajowego Rejestru Sądowego oraz szczegółowej treści wpisów w tych rejestrach (Dz.U. Nr 117, poz. 1237).

Druga grupa przepisów regulujących prawo handlowe wiąże się z jednej strony ze szczegółowością rozwiązań, a z drugiej - z ich poważną dynamiką i zmiennością. Można zaryzykować tezę, że lista ta będzie ulegała permanentnym zmianom polegającym na wydawaniu coraz to nowych aktów i uchylaniu obowiązujących. Do przepisów tych, regulujących szczegółowo stosunki prawa handlowego, należą:

l) ustawa z 25.9.1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (tekst jedn. Dz.U. z 1991 r. Nr 18, poz. 80 ze zm.),

2) ustawa z 30.8.1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz.U. Nr 118, poz. 561 ze zm.),

3) ustawa z 16.9.1982 r. -Prawo spółdzielcze (tekst jedn. Dz. U. z 1995 r. Nr 54, poz. 288 ze zm.),

4) ustawa z 6.4.1984 r. o fundacjach (tekst jedn. Dz.U. z 1991 r. Nr 46, poz. 203 ze zm.),

5) ustawa z 7.4.1989 r. -Prawo o stowarzyszeniach (Dz.U. Nr 20, poz. 104 ze zm.),

6) ustawa z 26.6.1974 r. -Kodeks pracy (tekst jedno Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.),

7) ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. Nr 91, poz. 578 ze zm.),

1. Zwyczaj i prawo zwyczajowe jako źródła prawa handlowego.

Dla prawa handlowego znaczenie mają również zwyczaje. Poprzednio, zgodnie z art. l KH, do źródeł prawa handlowego (obok Kodeksu handlowego i ustaw szczególnych) zaliczano powszechnie obowiązujące w państwie prawo zwyczajowe. Obecnie, wobec uchylenia art. l KH, należy podać w wątpliwość uznanie prawa zwyczajowego jako źródła prawa. Jednakże -co podkreśla się w doktrynie (J. Okolski, w: Prawo, s. 21; K. Kruczalak, Prawo, s. 55) -istotne znaczenie w prawie handlowym mają zwyczaje. Przez zwyczaj należy rozumieć pewne zasady zachowania się przedsiębiorców. Same w sobie nie mają cech prawotwórczych, ale często albo konkretne przepisy odsyłają do zwyczaju (np. art. 56, 65 § l, art. 354 KC), albo zwyczaj ten na tyle kształtuje stosunki prawne, że następstwem określonych zachowań jest wydanie normy prawnej.

1. Umowa jako źródło prawa handlowego.

Prawo handlowe jest regulowane przez ustawę oraz poprzez umowy między podmiotami. Jako, że prawo handlowe należy do prawa cywilnego, głównym sposobem tworzenia i regulacji stosunków handlowych są umowy zawierane na zasadach równorzędności stron, nie ma tutaj stosuków nierównorzędnych. Szczególnie ważna cechą stosunku cywilnoprawnego jest brak prawnej kompetencji jednego podmiotu prawa cywilnego do jednostronnego kształtowania sytuacji prawnej drugiego podmiotu, a tym samym do ingerowania w jego sferę prawną.

Źródłem prawa handlowego może być ponadto prawo umowne. W tym przypadku są to tzw. umowne warunki umów (K. Kruczalak, Prawo, s. 84). Obecnie wzorce umowne mogą być wydawane przez każdy podmiot prawa, który uczestniczy w obrocie cywilnoprawnym. Zmieniona została więc zasada, że może je wydawać tylko ten podmiot, któremu przepis rangi ustawy przyznawał kompetencje do wydawania wzorców umownych (ustawa z 2.3.2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, Dz. U. Nr 22, poz. 271). Swoboda kreowania stosunków umownych wynika z art. 3531 KC i odnosi się przede wszystkim do umów handlowych. Nie dotyczy natomiast tworzenia przedsiębiorców, gdyż w stosunku do nich obowiązuje zasada numerus clausus (J. Okolski, w: Prawo, s. 22).

1. Pojęcie działalności gospodarczej.

Przez działalność gospodarczą rozumie się (art. 2 ust. 1 PrGosp) działalność wytwórczą, handlową, budowlaną, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatację zasobów naturalnych wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły. Podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego i na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa (art. 5 PrGosp). Wolność gospodarcza wyrażona w tym przepisie nie ma jednak charakteru absolutnego. Do najważniejszych jej ograniczeń należy zaliczyć wymóg posiadania koncesji lub zezwolenia. Z przepisów prawa wynikają ponadto obowiązki spełnienia warunków wykonywania działalności gospodarczej, odnoszące się do ochrony przed zagrożeniem życia lub zdrowia ludzkiego i moralności publicznej oraz ochrony środowiska.

1. Postacie prowadzenia działalności gospodarczej. (nie wiem czy to dobrze, napisalem o formach)

indywidualna działalność gospodarcza,

• spółka cywilna,

• spółka jawna,

• spółka partnerska,

• spółka komandytowa,

• spółka komandytowo-akcyjna,

• spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,

• spółka akcyjna.

Poniżej omówimy każdą z tych form.

Indywidualna działalność gospodarcza

Najbardziej popularna jest oczywiście indywidualna działalność gospodarcza, czyli przedsiębiorstwo jednoosobowe. Podstawę prawną jego funkcjonowania stanowią przepisy Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej z 2 lipca 2004 r. oraz Kodeksu cywilnego (poza częścią dotyczącą spółek).

Indywidualną działalność gospodarczą prowadzić mogą osoby fizyczne, które ukończyły 18 lat i nie zostały ograniczone w swojej zdolności do czynności prawnych, czyli do nabywania praw i zaciągania zobowiązań.

Podjęcie indywidualnej działalności gospodarczej nie wiąże się ze spełnieniem jakichkolwiek wymagań kapitałowych (nie jest określona minimalna wielkość kapitału). Niewątpliwą zaletą tej formy prowadzenia działalności gospodarczej jest również relatywnie łatwe jej rozpoczęcie - niezbędny jest wpis do Ewidencji Działalności Gospodarczej, uzyskanie w Urzędzie Statystycznym numeru identyfikacyjnego REGON oraz otwarcie rachunku bankowego. Podjęcie indywidualnej działalności gospodarczej należy również zgłosić we właściwym urzędzie skarbowym, aby uzyskać Numer Identyfikacji Podatkowej oraz wskazać wybraną formę opodatkowania. Konieczne jest również zgłoszenie do systemu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych w ZUS oraz w Państwowej Inspekcji Pracy i – ewentualnie – Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

Prowadzenie przedsiębiorstwa jednoosobowego w największym stopniu pozwala na samodzielne zarządzanie i ustalenie podziału obowiązków oraz na dokonywanie zmian związanych z profilem działalności czy kapitałem firmy. Zaletą jest również prostota rozliczeń finansowo-księgowych – osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą mogą rozliczać się z Urzędem Skarbowym na podstawie księgi przychodów i rozchodów lub korzystać ze zryczałtowanych form opodatkowania. Istotną wadą przedsiębiorstw jednoosobowych jest natomiast fakt, iż ich właściciele odpowiadają w sposób wyłączny i bez ograniczeń za zobowiązania firmy zarówno majątkiem przedsiębiorstwa, jak również majątkiem osobistym.

Przedsiębiorstwa indywidualne często przekształcane są po pewnym czasie funkcjonowania w inne formy prowadzenia działalności gospodarczej, czyli spółki, które podzielić można na cywilne (inaczej spółki prawa cywilnego) i handlowe.

Spółki cywilne

Regulację prawną spółek cywilnych stanowią art. 860-875 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z kodeksem, zawierając umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, a w szczególności przez wniesienie wkładów. Wkładem mogą być własności, inne prawa albo świadczenie usług.

Utworzenie spółki cywilnej wymaga zawarcia przez wspólników pisemnej umowy, nie musi być ona jednak spisywana w obecności notariusza. Zawiązanie spółki cywilnej musi być zgłoszone w urzędzie gminy, gdzie wspólnicy (a nie spółka) zostaną wpisani do Ewidencji Działalności Gospodarczej. Spółka powinna również otrzymać w Urzędzie Statystycznym numer REGON, a w urzędzie skarbowym – NIP.

Spółka cywilna nie ma osobowości prawnej i nie jest przedsiębiorstwem – przedsiębiorcami są natomiast wspólnicy spółki. Każdy z nich jest w równym stopniu uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki, o ile w umowie spółki nie zostanie zaznaczone, że delegowany jest do tego jeden ze wspólników lub osoba trzecia. Wspólnicy uprawnieni są również do równego udziału w zyskach i stratach spółki, jeśli w umowie spółki nie zostanie zapisany inny podział. Za zobowiązania spółki cywilnej wspólnicy odpowiadają solidarnie, całym swoim majątkiem.

Działalność gospodarcza może być prowadzona w formie spółki cywilnej dopóki przychody netto w każdym z dwóch ostatnich lat obrotowych nie przekroczą wartości powodującej konieczność, zgodnie z przepisami o rachunkowości, prowadzenia ksiąg rachunkowych. Wówczas spółka cywilna musi zostać przekształcona w jedną ze spółek handlowych.

Spółki handlowe

Regulowane są przepisami Kodeksu spółek handlowych (KSH), zgodnie z którym przez umowę spółki handlowej wspólnicy albo akcjonariusze zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz, jeżeli umowa albo status spółki tak stanowi, przez współdziałanie w inny określony sposób. Do tego typu spółek zalicza się spółki: jawną, partnerską, komandytową, komandytowo-akcyjną, spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółkę akcyjną.

1. Pojęcie przedsiębiorstwa i jego znaczenie w prawie handlowym.

Pojęcie przedsiębiorstwa nie jest terminem jednoznacznym. Występuje zarówno w ustawie z 25.9.1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (tekst jedno Dz.U. z 1991 r. Nr 18, poz. 80 ze zm.), jak i Kodeksie cywilnym, Kodeksie spółek handlowych, Prawie upadłościowym, ustawie z 30.8.1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. Nr 118, poz. 56 ze zm.) itd. Pojęcie to jest kategorią zarówno ekonomiczną, jak i prawną. W ustawodawstwie, literaturze i orzecznictwie przyjmuje się, że termin "przedsiębiorstwo" może być używany w trzech znaczeniach: podmiotowym, funkcjonalnym i przedmiotowym.

Znaczenie podmiotowe

W znaczeniu podmiotowym przedsiębiorstwo występuje jako podmiot stosunków prawnych, czyli podmiot praw i obowiązków w zakresie prawa cywilnego (np. przedsiębiorca, przedsiębiorstwo państwowe).

W tym znaczeniu chodzi również o podmiot stosunków gospodarczych. Można przyjąć, że obecnie rozumienie tego terminu jest synonimem pojęcia przedsiębiorca.

Artykuł l PPU używa pojęcia "przedsiębiorstwo" w znaczeniu podmiotowym (przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samorządnym i samofinansującym się przedsiębiorcą posiadającym osobowość prawną). Zasadniczo używanie przymiotnika "państwowe" wskazuje na takie rozumienie pojęcia "przedsiębiorstwo". Można takie znaczenie odnosić do innych określeń, np. "prywatne", "spółdzielcze". Określenie "przedsiębiorstwo prywatne" będzie mogło być odnoszone do podmiotowego znaczenia tego pojęcia, jeżeli z przepisów będzie wynikało, że przedsiębiorstwu przyznano podmiotowość prawną lub prowadzi je osoba fizyczna (przedsiębiorca). Używanie terminu "przedsiębiorstwo prywatne" w kategoriach podmiotowych musi wiązać się z korzystaniem z takiej formy organizacyjnej, której przepisy przyznają podmiotowość prawną lub gdy działalność prowadzi osoba fizyczna. Tak należy traktować prowadzenie działalności gospodarczej przez jeden podmiot w formie jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. W ten sposób dochodzi do pokrywania się terminów "przedsiębiorstwo" i "spółka" (w znaczeniu podmiotowym) w odróżnieniu od prowadzenia przez spółkę przedsiębiorstwa (znaczenie funkcjonalne). Możemy przyjąć pewną tożsamość między pojęciem przedsiębiorcy a pojęciem przedsiębiorstwa w znaczeniu podmiotowym.

2. Znaczenie funkcjonalne

Z kolei przez przedsiębiorstwo w znaczeniu funkcjonalnym rozumie się stałe (zawodowo, we własnym imieniu, w sposób zorganizowany i ciągły) prowadzenie działalności gospodarczej w celach zarobkowych, a normatywną podstawą do wyodrębnienia tego pojęcia były uchylone art. 2 i 4 KH, w których wspomniano o "prowadzeniu przedsiębiorstwa zarobkowego". Do takiego rozumienia przedsiębiorstwa nawiązują też te przepisy Kodeksu spółek handlowych, w których jest mowa o prowadzeniu przedsiębiorstwa, tj. art. 22 § 1 pkt 1 (w odniesieniu do spółki jawnej), art. 86 § l (do spółki partnerskiej), art. l 02 (do spółki komandytowej), art. 125 (do spółki komandytowo-akcyjnej) oraz przepisy Kodeksu cywilnego (np. art. 3581 § 4, art. 526 § l, art. 765, art. 794 § l).

Należy podkreślić różnicę pomiędzy przedmiotem działalności spółki, jako ogólnie określonym rodzajem działalności, dla której spółka zostaje powołana, a przedmiotem jej przedsiębiorstwa, który powinien być skonkretyzowany. Ponadto spółka może prowadzić kilka przedsiębiorstw. Stanowisko orzecznictwa i literatury nie jest jednak zgodne co do stopnia szczegółowości określenia przedmiotu przedsiębiorstwa. Początkowo judykatura przyjmowała, że przedmiot przedsiębiorstwa spółki może zostać określony ogólnie -produkcja, handel, usługi. Później jednak Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że przedmiot ten powinien być skonkretyzowany określeniem

przynajmniej rodzaju działalności gospodarczej (zob. uchw. SN z 9.11.1988 r., III CZP 92/88, Pal. 1990, s. 11-12 z glosą A. Szumańskiego, s. 48 i nast.).

Zgodnie z art. 40 pkt I KrRejSU, przedmiot działalności ustalać należy według polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD).

3. Znaczenie przedmiotowe

Od przedsiębiorstwa w znaczeniu funkcjonalnym i podmiotowym należy odróżnić przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym (E. Norek, Przedsiębiorstwo, s. 35 i nast.; por. P Bielski, Regulacja, s. 29 i nast., również M. Litwińska, Pojęcie, s. 8 i nast.). Przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym -zgodnie z definicją zawartą w art. 551 KC -oznacza zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, obejmujących wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, w szczególności: firmę (nazwę), znaki towarowe i inne oznaczenia indywidualizujące przedsiębiorstwo, księgi handlowe, nieruchomości i ruchomości należące do przedsiębiorstwa, w tym produkty i materiały, patenty, wzory użytkowe i zdobnicze, zobowiązania i obciążenia związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, prawa wynikające z najmu i dzierżawy lokali zajmowanych przez przedsiębiorstwo (szerzej zob. E. Norek, Przedsiębiorstwo, s. 27 i nast.).

Wyżej wymienione prawa i obowiązki stanowią przykładowe wyliczenie możliwych składników przedsiębiorstwa.

Z definicji zawartej w art. 551 KC wynika, że wyeksponowane są trzy elementy:

l) zespół składników,

2) zespół dóbr o materialnym i niematerialnym charakterze,

3) zespół ten jest przeznaczony do realizacji określonych zadań gospodarczych.

Zespół składników oznacza uwypuklenie elementów organizacji jako pewnej zorganizowanej struktury. Wyraźnie tak stanowił art. 40 KH, który stanowił o "zorganizowanej całości". Ten element należy jednak, mimo nieobowiązywania tego przepisu, wyraźnie podkreślić.

Użyte w przepisie określenie "składniki materialne i niematerialne" jest doprecyzowane przez przykładowe wyliczenie, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa. W skład przedsiębiorstwa wchodzą więc przede wszystkim prawa, a w tym:

-prawa na dobrach materialnych, tzn. prawa do rzeczy, czyli własność i inne prawa rzeczowe (por. art. 551 pkt 3 KC),

-prawa na dobrach niematerialnych: m.in. firma, znaki towarowe, wzory użytkowe i zdobnicze patenty (por. art. 551 pkt l i 4 KC),

-prawa obligacyjne wynikające np. z najmu i dzierżawy (M. Litwińska, Dzierżawa, s. 11 i nast.) (por. art. 551 pkt 6 KC),

-zobowiązania i obciążenia (art. 551 pkt 5 KC).

Wśród składników przedsiębiorstwa należy wymienić także sytuacje faktyczne, które nie mają charakteru praw podmiotowych, lecz wpływają dodatnio lub ujemnie na jego wartość, np. klientela, lokalizacja, dobra lub zła renoma itp. (M. Litwińska, Pojęcie, s. 10), czyli okoliczności określane w języku angielskim jako good will lub bad will.

Zgodnie z art. 551 pkt 5 KC, w skład przedsiębiorstwa wchodzą również zobowiązania i obciążenia związane z jego prowadzeniem. Jest to zmiana w porównaniu z art. 40 KH, w którym nie wspomniano w ogóle o zobowiązaniach lub obciążeniach, a mowa była tylko o aktywach i wierzytelnościach powstałych przy prowadzeniu przedsiębiorstwa.

W kwestii tej nastąpiła więc wyraźna zmiana stanu prawnego. Wierzytelności to nic innego jak zobowiązanie z punktu widzenia wierzyciela. Można przyjąć, że w skład pojęcia przedsiębiorstwa wchodzą wierzytelności powstałe przy jego prowadzeniu (A. Jakubecki, w: Prawo, s. 41-42). Pojęcie zobowiązania obejmuje również dług (zobowiązanie ze stanowiska dłużnika), a zatem -według art. 551 KC -w skład przedsiębiorstwa wchodzą nie tylko prawa, ale i długi związane z jego prowadzeniem. Pojęcie "obciążeń" w prawie cywilnym odnoszone jest do różnych prawo charakterze przede wszystkim rzeczowym, które istnieją ("ciążą") na cudzej rzeczy, takich jak np. użytkowanie (art. 252 KC), służebność (art. 285 i 296 KC), zastaw (art. 306 KC), hipoteka (art. 65 KWU), a ponadto ciężary realne (por. M. Litwińska, Dzierżawa, s. 11 oraz A. Jakubecki, w: Prawo, s. 41-42). W świetle art. 551 KC, gdy mowa o zobowiązaniach, chodzi o prawa i obowiązki obligacyjne, a w przypadku obciążeń -o obowiązki co do zasady rzeczowe.

Wskazane rozróżnienie pojęcia przedsiębiorstwa ma istotne znaczenie praktyczne, gdyż czasem jeden akt prawny posługuje się tym terminem w różnych znaczeniach (np. ustawa o przedsiębiorstwach państwowych, ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, Kodeks spółek handlowych), używając znaczenia podmiotowego i przedmiotowego czy funkcjonalnego i przedmiotowego.

1. Pojęcie gospodarstwa rolnego i jego znaczenie w prawie handlowym.

Art. 553. (24) Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.

Art. 554. (25) Nabywca przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa lub gospodarstwa, chyba że w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach, mimo zachowania należytej staranności. Odpowiedzialność nabywcy ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa według stanu w chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć.

W świetle uregulowań zawartych w Kodeksie spółek handlowych z 2000 roku gospodarstwa rolne mogą być prowadzone w formie spółki jawnej i komandytowej.

Artykuł 1058 k.c. wprowadza dodatkowo kryterium definiowana gospodarstwa rolnego - musi obejmować obszar co najmniej 1 hektara gruntów rolnych. Kryterium obszarowe stosuje się jedynie do przepisów szczególnych o dziedziczeniu gospodarstw rolnych.

II. Prawo przedsiębiorców – część ogólna

1. Uniwersalne pojęcie przedsiębiorcy w prawie handlowym.

2. Klasyfikacje przedsiębiorców.

3. Nabycie i utrata statusu przedsiębiorcy.

4. Firma.

5. Ewidencja działalności gospodarczej.

6. Rejestr przedsiębiorców.

7. Jawność formalna i materialna ewidencji (rejestru).

8. Konstytutywny i deklaratoryjny charakter wpisów do ewidencji (rejestru).

9. Ogłoszenia dotyczące przedsiębiorców.

10. Rachunkowość przedsiębiorców.

11. Prokura jako pełnomocnictwo handlowe.

12. Pełnomocnictwa handlowe inne niż prokura.

1.Uniwersalne pojęcie przedsiębiorcy w prawie handlowym.

Pojęcie „przedsiębiorca” pojawiło się w prawie polskim po raz pierwszy w ustawie z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Według art. 2 tej - nadal obowiązującej - ustawy, przedsiębiorcami w jej rozumieniu są „osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, które prowadząc chociażby ubocznie działalność zarobkową lub zawodową, uczestniczą w działalności gospodarczej.” Następnie zwrot „przedsiębiorca” został przyjęty jako właściwy w dwóch ustawach z 20 sierpnia 1997 r.: a) o Krajowym Rejestrze Sądowym (jedn. tekst: Dz. U. z 2001 r. Nr 17, poz. 209, w której wyodrębniono rozdział „Rejestr przedsiębiorców”, b) przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. Nr 121, poz. 770), którą dokonano zmiany aż w 87 ustawach wcześniejszych polegającej na zastąpieniu wyrazów „podmiot gospodarczy” - w odpowiednich przypadkach i liczbach - wyrazem „przedsiębiorca”. Zmiany takiej dokonano również w ustawie z 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej, do której nawiązywało wiele ustaw regulujących kwestie szczegółowe związane z działalnością gospodarczą.

Według kodeksu cywilnego przedsiębiorcą jest- osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna nieposiadajaca osobowości prawnej, ale mającą osobowość prawna przyznana przez ustawę, prowadzącą we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodowa. Do jednostek organizacyjnych nieposiadajacych osobowości prawnej stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych. Ta definicja ma charakter systemowy dla stosunków prawych o charakterze cywilistycznym.

2.Klasyfikacje przedsiębiorców

Za mikroprzedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro.

Za małego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w złotych 10 milionów euro lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 10 milionów euro.

Za średniego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w złotych 50 milionów euro lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 43 milionów euro.

Grupy przedsiębiorców

Przedsiębiorców możemy podzielić na dwie grupy:

1. przedsiębiorców sensu stricto - których cel w jakim mogą być utworzeni jest celem zarobkowym, a ich działalność prowadzona jest we własnym imieniu i zawodowo. Do takich przedsiębiorców zaliczamy przede wszystkim osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, spółki jawne, partnerskie, komandytowe, komandytowo-akcyjne, spó z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjne, przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie;

2. przedsiębiorców not for profit - których cel główny nie jest celem zarobkowym, ale mogą prowadzić działalność gospodarczą z jednoczesnym przeznaczeniem zysków na cele statutowe, np. fundacje, stowarzyszenia, izby gospodarcze, szkoły wyższe, związki zawodowe, instytuty naukowo-badawcze. Działalność gospodarcza może być przez nie prowadzona, z tym jednak że zysk nie jest dzielony między uczestników przedsięwzięcia, ale jest przeznaczony na cel, dla którego dany podmiot powstał.

Odrębną kategorią jest grupa podmiotów, które w ogóle nie mogą prowadzić działalności gospodarczej.

3.Nabycie i utrata statusu przedsiębiorcy

Status przedsiębiorcy nabywany jest w chwili, gdy spełnione zostaną wszystkie warunki przedmiotowe wynikające z definicji przedsiębiorcy. Wpis przedsiębiorców do ewidencji działalności gospodarczej, bądź rejestru sądowego z punktu widzenia nabycia statusu przedsiębiorcy ma charakter deklaratoryjny.

wpis deklaratoryjny – nie tworzy nowego stanu prawnego, lecz potwierdza istniejący już stan prawny.

Z innych punktów widzenia może mieć charakter konstytutywny. To jaki ma charakter nie jest określone raz na zawsze. Z punktu widzenia nabycia osobowości prawnej przez naszą spółkę miałby charakter konstytutywny.

Utrata statusu przedsiębiorcy skupiona jest w rękach przedsiębiorcy. Prawo musi zapewnić ochronę wierzycieli osoby przedsiębiorcy, która traci swój status.

Gdy osoba fizyczna zaprzestaje prowadzenia działalności gospodarczej i traci status przedsiębiorcy, to nie pociąga to za sobą wygaśnięcia długów tej osoby. Osoba fizyczna dalej odpowiada za swoje długi, a w przypadku jej śmierci – spadkobierca.

Przejęcie spadku:

proste – spadkobierca odpowiada za wszystkie długi,

z dobrodziejstw inwentarza – najpierw następuje zaspokojenie wierzycieli.

Nie co inaczej, ale podobnie rzecz przedstawia się w przypadku ułomnych osób prawnych (s. jawnej, partnerskiej, komandytowej, komandytowo – partnerskiej). Cechą charakterystyczną tych spółek jest to, że nie tylko one odpowiadają za swoje zobowiązania, ale także wspólnicy. Oni dalej ponoszą odpowiedzialność za działalność spółki.

Inaczej jest w przypadku osób prawnych będących przedsiębiorcami. Zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej przez osobę prawną, najczęściej kończy jednocześnie jej byt prawny. W takiej sytuacji przeprowadza się procedurę likwidacyjną. Elementy wspólnym procedury likwidacyjnej jest ustanowienie likwidatora (bądź likwidatorów), który wstępuje w uprawnienia rozporządzającą – zarządzające danego przedsiębiorcy. Z istoty procedury likwidacyjnej nie wchodzi w grę tworzenie nowych interesów, a jedynie zamykanie interesów, które były w toku na dzień likwidacji.

Powinności likwidatora:

zamknięcie wszystkich interesów, które istniały jeszcze w momencie rozpoczęcia likwidacji,

spieniężenie likwidowanej osoby prawnej, poprzez sprzedaż całości lub części przedsiębiorstwa. Powstaje tzw. masa likwidacyjna, z której zaspokajane są roszczenia wierzycieli.

rozdysponowanie funduszów masy likwidacyjnej po zaspokojeniu wierzytelności. W przypadku przedsiębiorstw państwowych fundusze przekazane zostaną założycielowi. W przypadku spółdzielni, decyzje dotyczące pozostałych funduszy masy likwidacyjnej podejmowane są na ostatnim walnym zgromadzeniu. W przypadku spółki z o. o. lub akcyjnej, fundusze pozostałe masy likwidacyjnej podlegają podziałowi między wspólników lub akcjonariuszy proporcjonalnie do udziałów lub akcji.

spowodowanie wykreślenia likwidowanej osoby prawnej z rejestru przedsiębiorców. Jest to poprzedzone postępowaniem sądu likwidacyjnego. Likwidator jedynie wnosi wniosek o likwidację. Z chwilą wykreślenia ustaje byt prawny osoby prawnej. Likwidator odpowiada przez kolejne 10 lat całym swoim majątkiem za zobowiązania likwidowanej osoby prawnej.

Upadłość

Instytucja upadłości jest najbardziej doniosłą konsekwencją zasady samofinansowania przedsiębiorców. Ma ona swoją obszerna regulację prawną w ustawie z dnia 28 lutego 2003 roku – prawo upadłościowe i naprawcze. Zdolność upadłościową – możność postawienia w stan upadłości mogą mieć tylko przedsiębiorcy.

Przesłanki do postawienia w stan upadłości:

upadłość ogłasza się w stosunku do przedsiębiorstw, które zaprzestały spłacania wymagalnych długów (art. 1 Powyższej ustawy). Chyba, że sytuacja ta nie przekracza trzech miesięcy, a kwota 10% majątku przedsiębiorcy

W przypadku osób prawnych ustawodawca określa jeszcze jedną przesłankę (alternatywną)

nadwyżka zadłużenia, którego wyrazem jest przewyżka zobowiązań nad wartością majątku danej osoby prawnej.

Upadłość może przybrać dwie postaci:

upadłości układowej

upadłości likwidacyjnej

Upadłość układowa

Możliwe jest zawarcie między upadającym przedsiębiorstwem, a wierzycielami układu, który pozwoli przedsiębiorcy dalej funkcjonować. Ustępstwa mogą pozwolić przedsiębiorcy na zredukowanie długów dzięki rozłożeniu ich w czasie. Jeżeli dojdzie do układu i przedsiębiorca wywiąże się z zobowiązań może dalej funkcjonować. Jeżeli do układu nie dojdzie lub przedsiębiorca nie wywiąże się z zobowiązań przechodzi się do upadłości likwidacyjnej.

Upadłość likwidacyjna

Polega na spieniężeniu majątku upadłego przedsiębiorcy i zaspokojeniu jego wierzycieli z tak uzyskanych środków. Postępowanie upadłościowe jest postępowaniem sądowym, które wszczyna się na wniosek przedsiębiorcy lub każdego z jego wierzycieli. Przy czym dla przedsiębiorcy jest obowiązkiem, aby taki wniosek złożyć jeśli zaistniały przesłanki upadłościowe pod groźbą zakazu prowadzenia działalności gospodarczej na 10 lat. Dla wierzycieli natomiast złożenie takiego wniosku jest uprawnieniem, a nie obowiązkiem.

Procedura upadłościowa składa się z dwóch etapów:

I etap – postępowanie w sprawie ogłoszenia upadłości,

II etap – właściwe postępowanie upadłościowe

Etap pierwszy

Jest to postępowanie, które ma na celu sprawdzenie zaistnienia przesłanek upadłości. Sąd bada, czy zaistniały przesłanki upadłościowe. Jeżeli sąd stwierdzi, że zaistniały, to co do zasady zobowiązany jest taką upadłość ogłosić. Zasada ta doznaje jednak wyjątku: Jest tak gdy sąd dojdzie do przekonania, że majątek upadłego nie wystarczy na prowadzenie postępowania upadłościowego, w tym przypadku wniosek powinien być oddalony. Ogłaszając upadłość sąd rozstrzyga czy będzie ona miała charakter likwidacyjny czy układowy. Ogłoszenie upadłości pociąga określone skutki prawne:

upadłość układowa

Obowiązek zwołania zgromadzenia wierzycieli w celu uchwalenia układu (musi się opowiedzieć ponad połowa wierzycieli, których wierzytelności stanowią dwukrotność tych wierzycieli, którzy się na układ nie zgodzili). Jeżeli układ nie zostanie przyjęty lub wykonany to pociąga to za sobą określone skutki:

tyczące osoby upadłego (np. obowiązek wydania ksiąg handlowych i innych dokumentów; zakaz opuszczania miejsca zamieszkania bez gody sądu)

skutki co do majątku upadłego (np. upadły traci zarząd swoim majątkiem, którego zarząd przejmuje syndyk)

skutki co do stosunków zobowiązaniowych, w których pozostawał upadły
(np. w odniesieniu do poszczególnych umów prawo określenia jakie powoduje to skutki)

skutki dotyczące postępowania, których stroną był upadły (uwarunkowana jest tym czy syndyk wstąpi do tego postępowania, jeżeli nie wstąpi postępowanie ulega umorzeniu)

kolejnym skutkiem jest przejście do drugiego etapu (właściwego postępowania upadłościowego)

Etap drugi

Właściwe postępowanie upadłościowe. Jest to egzekucja uniwersalna prowadzona z majątku przedsiębiorcy na rzecz wszystkich wierzycieli. Elementy składające się na drugi etap:

Ustalenie masy upadłościowej

Z egzekucji wyłączone są:

własność prywatna,

narzędzia osobistego wykonywania pracy,

inwentarz żywy,

cudze składniki majątkowe

Wyegzekwowanie wierzytelności masy upadłościowej obciążającej syndyka

Spieniężenie masy upadłościowej (czynność należąca do syndyka)

Ustalenie listy wierzytelności podlegających zaspokojeniu z funduszy masy upadłościowej. Projekt listy wierzytelności opracowuje syndyk na podstawie ksiąg i wniosków wierzycieli (jeśli są uzasadnione). Do sędziego komisarza należy zatwierdzenie tej listy.

Rozdysponowanie funduszu masy upadłościowej pomiędzy wierzycieli, których wierzytelności zostały wprowadzone na listę wierzytelności. Zaspakajanie wierzytelności następuje kategoriami. W pierwszej kolejności zaspakaja się wierzycieli z pierwszej kategorii, później drugiej itd. Najczęściej nie starcza na puli na pokrycie kategorii do jednej puli. Jeżeli nie starczy dostępne środki dzieli się procentowo między wierzycieli danej kategorii.

I kategoria – koszty postępowania upadłościowego oraz wierzytelności pracownicze

II kategoria – wierzytelności publiczno – prawne

III kategoria – wierzytelności prywatno – prawne

IV kategoria – wierzytelności z tytułu darowizn, zapisów, grzywien

wykreślenie upadłego z systemu gospodarczego: rejestru lub ewidencji

4.Firma

Jest to nazwa pod którą przedsiębiorca prowadzi przedsiębiorstwo. Prawo do firmy przysługuje jedynie podmiotom posiadającym status przedsiebiorcyw rozumieniu art.431.Jest 6 zasad związanych z firma:Kazda firma podlega wpisowi do rejestru(KRS alboewidencja dzialalnosci gosp)(zasada jawności) konieczność przedstawiania w firmie danych które sa prawdziwe (zasada prawdziwości). Przedsiebiorca może obrac tylko jedna firme(zasada jedności). Z firmy można korzystac w dotychczasowym brzmieniu jak i uzupełnionym jako następstwo utrzymania zarówno dobrej slawy firmy jak i relacji z klientami(zasada ciągłości) Każda nowa firma powinna odróżniać się dostatecznie od firm już, wpisanych lub zgłoszonych do rejestru(zasada wyłączności firmy).Firma nie może być zbyta(zasada niezbywalności firmy).Przedsiebiorca może jednak upoważnic innego przedsiębiorcę do korzystania ze swe firmy. Firma korzysta z ochrony prawnej przed jej nieprawidłowym lub bezprawnym używaniem. Jest to ochrona publicznoprawna i cywilnoprawna. Nieuczciwe korzystanie z cudzej firmy stanowi nadużycie i podlega karze grzywny. Firma jest dobrem osobistym jak nazwisko i wizerunek i jako takie podlega ochronie na podstawie przepisów art. 23 i 24 k.c.

Firma osoby fizycznej składa się z imienia i nazwiska, nie wchodzi w gre skrót imienia. Poza korpusem składającym się z imienia nazwiska możliwe jest używanie dodatkow

Firma osoby prawnej i jednostki org niemajacej osobowości prawnej jest ich nazwa. Sklada się z korpusu i dodatków. Korpus jest obligatoryjny. Dodatki sa obligatoryjne i fakultatywne. Dodatki obligatoryjne zostaly określone w KC i KSH

Firma przedsiębiorców jest konstruowana według pewnych z góry określonych zasad, chociaż istnieje w tym zakresie możliwość uzupełniania obligatoryjnych składników firmy. Zasadniczo o kształcie firmy decyduje wola samego przedsiębiorcy, czyli osoby fizycznej, wspólników lub założycieli.

Firma przedsiębiorcy składa się zasadniczo z dwóch części:

1. Korpus stanowi trzon firmy i jest jej częścią główną, dzięki której firma konkretnego przedsiębiorcy może spełniać funkcje firmy. Każda firma musi mieć korpus. Reguły obierania, czyli kształtowania rdzenia firmy określa prawo.

2. Dodatki stanowią element uzupełniający korpusu. Obligatoryjne dodatki zostały wyraźnie określone w przepisach Kodeksu cywilnego w odniesieniu do przedsiębiorców będących osobami prawnymi lub jednostkami organizacyjnymi nie będącymi osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, a więc np. osobowymi spółkami handlowymi. W przypadku dodatków obligatoryjnych Kodeks spółek handlowych nakłada obowiązek zastosowania określonych dodatków informujących o rodzaju spółki. Dodatki fakultatywne mogą, lecz nie muszą pojawić się w firmie przedsiębiorcy i całkowicie zależą, w zakresie woli ich utworzenia oraz kształtowania treści samych dodatków, od woli przedsiębiorcy.

5.Ewidencja działalności gospodarczej

Osoby fizyczne majace zamiar prowadzic dzialalnosc gosp podlegaja wpisowi do ewidencji dzial gosp.Ewidencje prowadzi gmina własciwa dla miejsca zamieszkania przedsiębiorcy. Organem ewidencyjnym jest wójt, burmistrz, prezydent miasta. Jest ona jawna.Domniemywa się ze dane wpisane do ewidencji sa prawdziwe. Ewidencja jest jawna. Nie ma tu zastosowania zasada wiarygodności wpisu. Wpis do ewidencji wywołuje skutek deklaratoryjny.

Wpisowi do ewidencji podlegaja: firma, nip,oznaczenie miejsca zamieszkania i adresu, określenie przedmiotu wykonywania dzialalnosci,wskazanie czasu rozpoczęcia dzialalnosci inf o ustaniu małżeńskiej wpolnosci majat, o ograniczeniu lub utracie zdolności do czynności prawnych, o ogłoszeniu upadłości, wszczeciu post naprawczego, udzieleniu zmianie koncesji, zezwolen licencji, dane stałego pełnomocnika.

6.Rejestr przedsiębiorców

KRS składa się z

1.Rejestru przedsiębiorców(nie podlega sp. Cywilna) Rejestr przedsiębiorców składa się z 6 działów: W Dziale I rejestru zamieszcza się dane o nazwie lub firmie podmiotu,oznaczenie formy prawnej prowadzonej działalności, siedzibę i adres oraz ewentualne oddziały danego przedsiębiorcy. W dalszej części wyżej wymienionego działu można znaleźć informacje na temat wcześniejszej rejestracji przedsiębiorcy bądź dane na temat przekształcenia, połączenia lub podziału spółek. Zamieszczona jest w nim również informacja o numerach NIP i REGON. Istotnym elementem działu I jest informacja o umowie spółki lub statucie, na podstawie którego działa przedsiębiorca. Dział II rejestru zawiera informacje o sposobie reprezentacji podmiotu oraz dane osób wchodzących w skład organu uprawnionego wraz ze sposobem reprezentacji lub wspólników uprawnionych do reprezentacji spółki osobowej. W dalszej części działu można znaleźć informacje o organie nadzoru, jeżeli występuje oraz o jego składzie osobowym. Dział niniejszy zawiera także informacje o prokurze, osobach pełniących tą funkcję i rodzaju udzielonej prokury. W Dziale III rejestru wykazany jest przedmiot działalności przedsiębiorcy według kodów Polskiej Klasyfikacji Działalności, wzmianka o złożeniu rocznego sprawozdania finansowego, uchwały o jego zatwierdzeniu. Sprawozdania z działalności jednostki oraz o złożeniu opinii biegłego rewidenta z badania sprawozdania finansowego, jeżeli przedmiotowe sprawozdanie podlegało badaniu – wraz ze wskazaniem okresu, za który zostały złożone wszystkie wymienione wcześniej dokumenty. Dział IV rejestru pełni szczególną funkcję ostrzegawczą, bo zawarte są w nim informacje o powstaniu zaległości podatkowych, celnych oraz z tytułu składek za ubezpieczenia społeczne a także umorzenie postępowania egzekucyjnego, prowadzonego przeciwko dłużnikowi z uwagi na fakt, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych. Zawiera on również informacje o zabezpieczeniu majątku dłużnika w postępowaniu upadłościowym poprzez zawieszenie prowadzonych przeciwko niemu egzekucji, o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości z uwagi na fakt, że majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania. W Dziale V rejestru przedsiębiorców zamieszcza się wzmiankę o powołaniu i odwołaniu kuratora. Dział VI zawiera informacje o otwarciu i zakończeniu likwidacji, ustanowieniu zarządu i zarządu komisarycznego, dane likwidatorów bądź zarządców wraz ze sposobem reprezentacji. W dziale tym podlegają również ujawnieniu dane o połączeniu lub przekształceniu przedsiębiorcy, informacja o ogłoszeniu upadłości, wszczęciu postępowania naprawczego wraz z danymi syndyka albo zarządcy przymusowego.

2.Rejestru stowarzyszeń i innych organizacji społeczno zawodowych, fundacji publicznych, zakładów opieki zdrowotnej 3.Rejestru dłużników niewypłacalnych.

Wpis do KRS jest obowiązkowy dla każdego podmiotu gospodarczego, wniosek o wpis składa się na urzędowym formularzu wraz z wymaganymi dokumentami. Rejestr prowadzą w systemie informatycznym sądy rejonowe (sądy gospodarcze), obejmujące swoją właściwością obszar województwa lub jego część, zwane dalej „sądami rejestrowymi .Gminy, jako zadania zlecone, wykonują czynności związane z prowadzeniem Rejestru .Można wyróżnić rożne rodzaje wpisów: na wniosek, z urzędu, obligatoryjne, fakultatywne, dopuszczalne, niedopuszczalne, dodatnie, ujemne, deklaratoryjne, konstytutywne, Konwalidujące. Wniosek powinien być rozpatrzony w ciągu 14dni, powinien być złożony w ciągu dni od zdarzenia uzasadniającego dokonanie wpisu. KRS wyraża pełna jawności formalnej(każdy ma prawo przeglądania akt rejestrowych) Wszystkie wpisy podlegają ogłoszenie w monitorze polskim. Z pewnymi wyjątkami. Obowiązuje także zasada jawności materialnej krs która jest uzupełniona domniemaniami powszechnej znajomości danych, prawdziwości oraz zasada dobrej wiary. Obowiązuje zasada zupełności czyli: podmiot zobowiązany do złożenia wniosku o wpis nie może powoływać się na nieznajomość wpisu wobec osób trzecich działających w dobrej wierze.

7.Jawność formalna i materialna ewidencji (rejestru).

zasada jawności formalnej), gdyż każdy ma prawo dostępu do danych zawartych w rejestrze oraz ma prawo otrzymywać poświadczone odpisy, wyciągi i zaświadczenia. Krajowy Rejestr Sądowy wyraża pełną jawność formalną w stosunku do rejestru przedsiębiorców oraz ograniczoną jawność formalną do pozostałych rejestrów, tzn. zainteresowany musi uprawdopodobnić przyczynę, dla której chce przeglądać wpisy w II lub III rejestrze i uzyskać zgodę kierownika sądu rejestrowego.

zasada jawności materialnej, która polega na tym, że dane podlegające ujawnieniu w rejestrze uzyskują skuteczność wobec osób trzecich z chwilą zamieszczenia ogłoszenia o dokonanym wpisie.

8. Konstytutywny i deklaratoryjny charakter wpisów do ewidencji (rejestru).

Deklaratoryjny- wpis stwierdzający powstanie, zmianę lub ustanie stosunku prawnego lub prawa. Nie maja charakteru prawotwórczego.

Konstytutywny- charakter prawotwórczy, z wpisem takim wiąże się powstanie, zmiana lub ustanie stosunku prawnego lub prawa.

Zdecydowana większość wpisów ma charakter deklaratywny. Do najważniejszych wpisów konst należą wpisy do rejestru związane z powstaniem podmiotu, podwyższeniem obniżeniem kapitału zakładowego.

9.Ogłoszenia dotyczące przedsiębiorców.

Ogłaszanie wpisów- rozszerzona zasada jawności – Każdy wpis będzie ogłaszany w Monitorze Sądowym i Gospodarczym; urzędowe rozpowszechnianie informacji wpisu, wydawany na podstawie ustawy z 1995 roku.

Obowiązek ogłaszania wszystkich dokonanych wpisów w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, poza określonymi w KrRejSU wyjątkami (art. 13). KrRejSU rozstrzyga zarazem, w jaki sposób obowiązek ten ma być egzekwowany, przesądzając, że zgłaszanie wpisów do Monitora odbywa się poprzez sąd rejestrowy. Jak wiadomo, dotychczasowa praktyka w tej sprawie była różnorodna.

KrRejSU ujednolica zasadę jawności rejestru oraz akt rejestrowych dla wszystkich przedsiębiorców (w tym dłużników niewypłacalnych) oraz innych organizacji, które podejmują się działalności gospodarczej (np. stowarzyszeń i fundacji). W ten sposób eliminuje różnice w dostępie do danych podmiotów powstałych w celu gospodarczym i tych, które działalności gospodarczej nie traktują jako działalności statutowej.

Szeroko potraktowana jest w KrRejSU kwestia „wiary publicznej” danych rejestrowych oraz możliwości korzystania z domniemania prawdziwości i powszechnej znajomości tych danych.

10.Rachunkowość przedsiębiorców.

Obowiązek prowadzenia ksiąg handlowych

Podstawa- ustawa o rachunkowości.

Księgi rachunkowe służą ujawnieniu stanu majątku i stanu interesów handlowych wobec osób trzecich. Mogą stanowić dowód w sprawie.

Sytuacja prawna:

- status podmiotowy

- oznaczenie

- skład zarządu

- wspólnicy

- sposób zróżnicowania ich odpowiedzialności

Biegły rewident weryfikuje sprawozdania finansowe w sposób obiektywny i niezależny; może sporządzić opinię, która składa zarządowi przedsiębiorstwa.

Obowizaek prowadzenia ksiąg wiąże się z obowiązkiem wpisu do rejestru. Sąd może żadac wykonania obowiązków.

Kryteria obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych:

1. forma prawna:

- spółka cywilna

- jawna

- komandytowa

- komandytowo – akcyjna

- z.o.o

- akcyjna

- przedsiębiorstwa państwowe

- towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych

- fundacje i stowarzyszenia( o ile prowadza działalność gospodarczą)

1. wielkość przychodów w jednostce czasu – 800 tysięcy euro w ciągu roku obrotowego.

Art. 10¹ k.s.h. – sprawozdania finansowe; najbardziej rozbudowany obowiązek. Należy prowadzić chronologicznie; w postaci elektronicznej lub papierowej ( do wyboru), jeżeli faktura – dokument, na podstawie którego dokonuje się zapis.

Istnieje bardzo sformalizowany sposób gromadzenia danych. Nie może być daleko idącej swobody. Każdą zagrożona płatnośc należy określićjako niepewną – reguły ostrożnościowe uwzględniane przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych. Przy przeglądaniu wpisów każdy będzie wiedział o stopniu ryzyka w danych zakresie.

Obowiązek istnieje od początku funkcjonowania podmiotu lub pierwszy dzień nastepnego roku obrotowego.

„Bilans otwarcia” – pokazuje, jakie składniki majątku zostały przeznaczone do prowadzenia działalności; bilans przeprowadza się na ostatni dzień roku obrotowego ( inwentaryzacja).

Obligatoryjne sprawozdania kwartalne – wszystkie spółki akcyjne i inne podmioty, gdy spełnione SA inne szczególne warunki ( wielkość zatrudnienia, wielkość przychodu w roku obrotowym).

Publikacja w Monitorze Polskim B lub monitorze Spółdzielczym.( publikacja sprawozdania finansowego).

11.Prokura jako pełnomocnictwo handlowe.

Prokura i inne rodzaje pełnomocnictwa mają następujące cechy wspólne:

1) u podłoża udzielenia zarówno pełnomocnictwa, jak i prokury leży zaufanie mocodawcy do pełnomocnika (prokurenta),

2) zarówno prokurent, jak i pełnomocnik działają w imieniu i ze skutkami dla reprezentowanego, swoim zachowaniem mogą wywołać skutki prawne bezpośrednio w sferze reprezentowanego,

3) przyjmowana w polskiej doktrynie teoria reprezentacji, w myśl której w razie dokonania czynności prawnej przez przedstawiciela, przedstawiciel składa własne oświadczenie woli (on dokonuje czynności prawnej), tyle że czyni to w imieniu reprezentowanego i z bezpośrednim skutkiem dla reprezentowanego, odnosi się zarówno do prokury, jak i wszystkich innych postaci przedstawicielstwa,

4) zarówno udzielenie pełnomocnictwa, jak i udzielenie prokury jest czynnością prawną jednostronną należącą do czynności prawnych upoważniających,

5) zobowiązanie do działania zarówno pełnomocnika, jak i prokurenta może wynikać z umowy kreującej stosunek podstawowy pełnomocnictwa lub prokury; zarówno prokura jak pełnomocnictwo jedynie mogą, lecz nie muszą opierać się na stosunku podstawowym.

Zakres umocowania

Prokura obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Punktem odniesienia umocowania prokurenta jest jedynie przedsiębiorstwo mocodawcy. Zakres umocowania prokurenta ma charakter przepisu bezwzględnie wiążącego. Wyłączono możność ograniczenia prokury, czyli wynikającego z ustawy zakresu umocowania prokurenta, ze skutkiem wobec osób trzecich. Prokurę można natomiast ograniczyć do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorcy. Prokurent nie jest organem przedsiębiorcy, nie może więc być przesłuchiwany w charakterze strony, a jedynie w charakterze świadka. Umocowanie prokurenta nie obejmuje spraw niezwiązanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa mocodawcy oraz czynności wymienionych w art.1093 KC. Sfera dopuszczalnej aktywności prokurenta jako przedstawiciela obejmuje dokonywanie czynności prawnych lub odbiór oświadczeń woli.

Kto może udzielić prokury

Prokury może udzielić przedsiębiorca podlegający obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców. Jeżeli przedsiębiorcą jest osoba fizyczna mająca ograniczoną zdolność do czynności prawnych, udzielenie prokury wymaga zgody jej przedstawiciela ustawowego, wyrażonej przed lub najpóźniej równocześnie z udzieleniem prokury. Jeżeli przedsiębiorcą jest osoba fizyczna mniemająca zdolności do czynności prawnych, będzie ona reprezentowana przy udzielaniu prokury przez przedstawiciela ustawowego.

Ograniczenia umocowania prokurenta

Nie można ograniczyć prokury ze skutkiem prawnym wobec osób trzecich. Dopuszczalne jest natomiast ograniczenie umocowania prokurenta ze skutkami w stosunku wewnętrznym pomiędzy mocodawcą a prokurentem.

Znaczenie stosunku będącego podstawą prokury

Równocześnie z udzieleniem prokury może dojść do zawarcia pomiędzy przedsiębiorcą (mocodawcą) a prokurentem umowy określającej, czy i w jakim zakresie prokurent jest zobowiązany do działania w imieniu mocodawcy. Prokura może być udzielona również bez zawiązania stosunku podstawowego. W takim przypadku istnieje tylko stosunek prokury, brak zaś stosunku podstawowego prokury. Prokurent nie ma wówczas obowiązku wykonywania prokury. Prokurent postępujący wbrew przyjętym obowiązkom lub ograniczeniom odpowiada wobec mocodawcy za wyrządzoną mu szkodę na podstawie odpowiedzialności ex contractu. Nie ma to jednak znaczenia dla skuteczności jego działania w stosunkach z osobą trzecią. Nieważność lub unieważnienie umowy kreującej stosunek podstawowy nie pociąga za sobą automatycznie uchylenia udzielonej prokury. Zdarzyć się jednak może, iż ta sama okoliczność, która stała się przyczyną nieważności lub unieważnienia owej umowy, pociągnie za sobą nieważność udzielenia prokury. Jeżeli mocodawca zawarł z prokurentem umowę o pracę, rozwiązanie stosunku pracy nie pociąga za sobą automatycznie wygaśnięcia prokury. Prokura powinna być wówczas odwołana oddzielnym oświadczeniem woli mocodawcy (oświadczenie takie może oczywiście mocodawca zamieścić w porozumieniu stron o rozwiązaniu stosunku pracy).

Udzielenie prokury

Udzielenie prokury następuje zasadniczo w drodze jednostronnej czynności prawnej dokonanej przez przedsiębiorcę-mocodawcę. Z jego oświadczenia musi wynikać, iż chodzi mu o prokurę, a nie o inną postać pełnomocnictwa. Czynność prawna, o której mowa, jako czynność upoważniająca, stwarza po stronie prokurenta umocowanie (nazywane w doktrynie kompetencją) do dokonywania czynności prawnych ze skutkami dla osoby upoważniającej. Do powstania prokury nie wystarczy jednak samo utrwalenie przez przedsiębiorcę-mocodawcę swego oświadczenia o udzieleniu prokury w sporządzonym dokumencie pisemnym, nadto bowiem mocodawca musi to oświadczenie zakomunikować na zewnątrz. Sam prokurent może dowiedzieć się o udzieleniu prokury z innych źródeł, a niekoniecznie bezpośrednio od mocodawcy. Jeżeli mocodawca udziela prokury w oświadczeniu złożonym w formie aktu notarialnego, prokurę należy uznać za istniejącą już od chwili sporządzenia tego aktu, jeśli nawet prokurenta przy tym nie było. W treści oświadczenia woli o udzieleniu prokury nie można zamieścić warunku ani terminu wyznaczającego okres jej trwania. Mocodawca może jednak w każdej chwili prokurę odwołać.

Wymagania dotyczące formy

Prokura powinna być udzielona na piśmie; zastrzeżono sankcję nieważności w razie niezachowania wymaganej formy. Prokurent, któremu udzielono prokury w zwykłej formie pisemnej, może dokonać bez przeszkód czynności prawnej, dla której wymagana jest forma pisemna z podpisem notarialnie poświadczonym lub forma aktu notarialnego, jeśli tylko jest to czynność mieszcząca się w granicach jego umocowania.

Kto może być prokurentem

Wyłączona jest możliwość udzielenia prokury osobie nie mającej pełnej zdolności do czynności prawnych. Przemawia za tym szeroki zakres umocowania prokurenta i powiązanie tego umocowania z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Doktryna opowiedziała się przeciw dopuszczalności udzielenia prokury osobie prawnej. Zmienność obsady organów osoby prawnej nie gwarantuje bowiem wysokiego stopnia zaufania nieodzownego w stosunkach pomiędzy mocodawcą a prokurentem. Jedynie osoba fizyczna może występować w roli prokurenta. Przedsiębiorca nie może udzielić prokury osobie, której przysługuje z innego tytułu kompetencja do reprezentowania przedsiębiorcy w podobnym lub szerszym jak przy prokurze zakresie.

Pełnomocnictwo do poszczególnych czynności

Utrzymano ustawowe wyłączenie umocowania prokurenta ze względu na doniosłość niektórych składników w majątku przedsiębiorcy. Do zbycia przedsiębiorstwa, do dokonania czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie go do czasowego korzystania, oraz do zbywania i obciążania nieruchomości jest wymagane pełnomocnictwo do poszczególnej czynności.

Prokura łączna

Tak jak dopuszczalne jest ustanowienie kilku pełnomocników, dopuszczalne jest również ustanowienie kilku prokurentów. Prokura może być udzielona kilku osobom oddzielnie lub łącznie (prokura łączna). Łączny charakter prokury powinien wynikać z oświadczenia mocodawcy i być ujawniony w rejestrze. Ujawniony powinien być również sposób wykonywania prokury łącznej. Sposób wykonywania prokury łącznej określa mocodawca. Możliwe są tu różne warianty łącznego działania prokurentów (łączne działanie wszystkich prokurentów lub niektórych z nich w zespołach wskazanych przez mocodawcę, lub doraźnie zawiązujących się przy dokonywaniu określonej czynności prawnej. Poprzez prokurę łączną dochodzi do ograniczenia jedynie sposobu wykonywania prokury. Do czasu złożenia oświadczenia woli przez ostatniego prokurenta, którego współdziałanie jest wymagane, czynność prawna jest niezupełna. Powszechnie dopuszcza się wzajemne udzielanie sobie przez prokurentów pełnomocnictw do składania oświadczeń woli z zastrzeżeniem jednak, iż chodzi tu wyłącznie o pełnomocnictwo do poszczególnej czynności prawnej.

Prokura oddziałowa

Ograniczenie umocowania prokurenta do określonego oddziału przedsiębiorstwa jest skuteczne także w stosunkach zewnętrznych prokurenta. Zwiększa to bezpieczeństwo przedsiębiorcy, którego przedsiębiorstwo ma strukturę oddziałową.

Zakaz przeniesienia

Przepis stanowiący, iż prokura nie może być przeniesiona, ma charakter przepisu bezwzględnie wiążącego. Niedopuszczalne jest ustanowienie przez prokurenta prokury substytucyjnej. Prokurent jednak może ustanowić pełnomocnika do poszczególnej czynności lub określonego rodzaju czynności. Chodzi tu jednak wyłącznie o czynności mieszczące się w granicach jego umocowania. Pełnomocnik ustanowiony przez prokurenta działa w imieniu i ze skutkami dla pryncypała (mocodawcy). Jego ustanowienie nie uchyla ani nie uszczupla umocowania prokurenta.

Odwołalność prokury

Niedopuszczalne jest zrzeczenie się odwołania prokury. Odwołania prokury jest czynnością prawną jednostronną. Następuje przez oświadczenie woli przedsiębiorcy (mocodawcy) złożone prokurentowi. Nie wymaga zachowania szczególnej formy, chyba że strony zastrzegły co innego w umowie.

Wygaśnięcie prokury

Odwołanie prokury powoduje jej wygaśnięcie. Dalsze przyczyny wygaśnięcia prokury:

1) wykreślenie przedsiębiorcy-mocodawcy z rejestru,

2) ogłoszenie upadłości,

3) otwarcie likwidacji,

4) przekształcenie przedsiębiorcy,

5) śmierć prokurenta. Mocodawca nie może postanowić, iż w razie śmierci prokurenta jego umocowanie przejdzie na jego następców prawnych. Przyjmuje się, że prokurent, jeżeli coś innego nie wynika ze stosunku łączącego go z mocodawcą, może zrzec się prokury. Zrzeczenie się prokury jest jednostronną czynnością prawną prokurenta. Następuje przez oświadczenie woli złożone przedsiębiorcy-mocodawcy. Prokurent może też prokurę odrzucić bezpośrednio po dowiedzeniu się, iż został ustanowiony prokurentem. Odrzucenie prokury jest jednostronną czynnością prawną. Następuje przez oświadczenie woli złożone przedsiębiorcy-mocodawcy. Nie może odrzucić prokury ten, kto w umowie z mocodawcą zobowiązał się do wykonywania funkcji prokurenta, chyba że doprowadzi do unieważnienia tej umowy ze skutkiem wstecznym. W razie rozwiązania takiej umowy prokurentowi pozostanie do dyspozycji jedynie zrzeczenie się prokury. Zarówno odrzucenie prokury, jak i jej zrzeczenie się nie wymaga zachowania szczególnej formy. Ani śmierć przedsiębiorcy, ani ograniczenie lub utrata przez niego zdolności do czynności prawnych nie pociąga za sobą wygaśnięcia prokury. W razie śmierci przedsiębiorcy jego miejsce zajmą jego spadkobiercy. Jeżeli przedsiębiorca utraci zdolność do czynności prawnych, będzie reprezentowany przez przedstawiciela ustawowego. W razie ograniczenia zdolności do czynności prawnych wspomagał go będzie przedstawiciel ustawowy.

Obowiązek zgłoszenia do rejestru Na przedsiębiorcę nałożono obowiązek zgłoszenia do rejestru przedsiębiorców udzielenia i wygaśnięcia prokury.

12.Pełnomocnictwa handlowe inne niż prokura

Pełnomocnik powoływany jest do podejmowania czynności zwykłego zarządu bądź tylko do określonych czynności albo czynności jednostkowych. Do występowania przed sądem niezbędne jest udzielenie pełnomocnictwa procesowego. Pełnomocnictwo może być udzielone przez każdą osobę, która ma pełną zdolność do czynności prawnych. Prokurę może ustanowić tylko przedsiębiorca wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego - np. spółki osobowe i kapitałowe, firmy państwowe czy spółdzielnie. Pełnomocnikiem może być osoba, która posiada zdolność do czynności prawnych (wystarczy ograniczona zdolność do czynności prawnych). Pełnomocnikiem może być także osoba prawna. Prokurentem może być tylko osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych, jak również ustanowiony wspólnik spółki handlowej. Pełnomocnik spółek handlowych i innych jednostek organizacyjnych ustanawiany jest zgodnie z zasadami reprezentacji tych jednostek. Na przykład w spółce posiadającej zarząd wieloosobowy, którego każdy członek uprawniony jest do samodzielnej reprezentacji spółki, pełnomocnik będzie mógł być ustanowiony przez każdego członka zarządu. Z kolei w przypadku gdy w spółce istnieje reprezentacja zbiorowa, do ustanowienia pełnomocnictwa niezbędne jest współdziałanie określonej (w umowie bądź statucie) liczby członków zarządu. Ważne jest to, aby pełnomocnictwo było podpisane przez wszystkie osoby, a nie tylko jedną z nich. Forma ustanowienia pełnomocnictwa zależy od jego rodzaju:

1. do udzielenia pełnomocnictwa ogólnego niezbędne jest zachowanie formy pisemnej (pod rygorem nieważności),

2. jeśli do ważności czynności prawnej potrzebna jest szczególna forma, pełnomocnictwo do dokonania tej czynności powinno być udzielone

3. w tej samej formie, np. umowa sprzedaży nieruchomości wymaga formy aktu notarialnego i w takiej formie należy udzielić pełnomocnictwa,

4. w pozostałych przypadkach wystarczy pełnomocnictwo ustne

Uprawnienia pełnomocnika zależą od rodzaju udzielonego mu pełnomocnictwa. Ze względu na zakres uprawnień wyróżniamy pełnomocnictwo:

1. ogólne - uprawnia pełnomocnika do wykonywania czynności zwykłego zarządu, np. regulowania bieżących rachunków,

2. rodzajowe - do poszczególnych rodzajów czynności przekraczających zwykły zarząd, np. sprzedaży kilku nieruchomości,

3. szczególne - do jednostkowych czynności, np. sprzedaży konkretniej nieruchomości,

4. procesowe - uregulowane w kodeksie postępowania cywilnego, do reprezentowania mocodawcy przed sądem.

Pełnomocnictwo może być udzielone jednej osobie lub kilku osobom. Jeśli mocodawca ustanowił kilku pełnomocników mogą oni działać samodzielnie lub łącznie (wszyscy razem bądź ich określona liczba, np. wymagane jest współdziałanie dwóch pełnomocników do ważności czynności prawnej). Pełnomocnictwo można ograniczyć w jego treści zgodnie z wolą mocodawcy. Jednak nie można ograniczyć prokury ze skutkiem wobec osób trzecich. Ograniczenie prokurenta nie wywoła zatem skutków względem osób, wobec których prokurent będzie występował w imieniu spółki. Ograniczenie takie wywoła skutek jedynie względem mocodawcy, który za jego przekroczenie będzie mógł dochodzić odszkodowania.Pełnomocnik może ustanowić dla mocodawcy innych pełnomocników, gdy umocowanie takie wynika z treści pełnomocnictwa, ustawy lub ze stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa. Pełnomocnictwo może być w każdym czasie odwołane - chyba że mocodawca zrzekł się odwołania pełnomocnictwa z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego, będącego podstawą pełnomocnictwa. Umocowanie wygasa ze śmiercią mocodawcy lub pełnomocnika - pod warunkiem, że w pełnomocnictwie inaczej zastrzeżono z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego, będącego podstawą pełnomocnictwa

Lp	Rodzaj porównania	Pełnomocnictwo
1.	Osoba mocodawcy	Każdy podmiot
2.	Zakres umocowania	Z woli mocodawcy
3.	Ograniczenia	Może być ograniczone lub rozszerzone w swoim zakresie, może być zastępowane jedną formą przez drugą
4.	Dalsze przeniesienie	Możliwe jest udzielenie dalszych pełnomocnictw
5.	Rejestracja	Nie podlega rejestracji
6.	Wygaśnięcie	Śmierć powoduje wygaśnięcie

III. Prawo przedsiębiorców – część szczególna

1. Osoba fizyczna jako przedsiębiorca.

1. Spółka cywilna.

2. Spółka jawna.

3. Spółka komandytowa.

4. Spółka komandytowo-akcyjna.

5. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

6. Spółka akcyjna.

7. Spółka cicha.

8. Spółka partnerska.

9. Spółdzielnia.

10. Towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych.

11. Przedsiębiorstwo państwowe.

12. Prywatyzacja przedsiębiorstwa państwowego.

13. Łączenie się przedsiębiorców.

14. Podział przedsiębiorców.

15. Przekształcanie przedsiębiorców.

Prawo przedsiębiorców – część szczególna

Pamiętajcie aby mu mowic ze sa społki osobowe i kapitałowe, kapitałowe to akcyjna i zoo. To zawsze taki ladny wstep. xoxo D.

Podział spółek według kodeksu handlowego:

spółki osobowe to: majątkowa odpowiedzialność za zobowiązania spółki, osobiste prowadzenie spraw spółki, nie posiada osobowości prawnej, może we własnym imieniu nabywać prawa w tym nieruchomości i inne prawa rzeczowe, może zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana , prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą

spółki kapitałowe- posiadają osobowość prawną , za swoje zobowiązania odpowiadają własnym majątkiem i wyłączenie osobistej odpowiedzialności współników

• Osoba fizyczna jako przedsiębiorca

I. Cechy przedsiębiorcy

Katalog możliwości występowania w obrocie przez jeden podmiot w szczególności osobę fizyczną -jest ograniczony. W większości przypadków podjęcie działalności gospodarczej wymaga współpracy z innymi przedsiębiorcami (spółka cywilna) lub innymi osobami i utworzenia nowego przedsiębiorcy (np. spółka jawna, komandytowa, z o.o. itd.). Osoby fizyczne, jako przedsiębiorcy jednoosobowi, mogą działać w następstwie uzyskania wpisu do rejestru przedsiębiorców w ramach Krajowego Rejestru Sądowego. Osoby fizyczne mogą również tworzyć jednoosobowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, ale w tym ostatnim przypadku Przedsiębiorcą nie jest osoba fizyczna, ale sama spółka. Natomiast status przedsiębiorcy przysługuje wspólnikowi spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez niego działalności gospodarczej (art. 2 ust. 3 PrGosp). W tym zakresie osobę fizyczną -wspólnika spółki cywilnej -należy uznać za jednoosobowego przedsiębiorcę o szczególnym statusie, wynikającym z faktu powiązania umową spółki z innymi przedsiębiorcami.

Do jednoosobowego przedsiębiorcy stosujemy szereg przepisów odnoszących się do przedsiębiorców w ogóle. Jednakże jego pozycja z kilku powodów jest wyjątkowa. Należy do nich zaliczyć w szczególności: zgłoszenie działalności gospodarczej do Krajowego Rejestru Sądowego, posiadanie odpowiedniej zdolności do czynności prawnych, wpływ współmałżonka na podejmowane czynności, szczególne związanie z ustrojem majątkowym małżeńskim, odpowiedzialność całym swoim majątkiem osobistym za zobowiązania.

Przedsiębiorcą jednoosobowym jest osoba fizyczna prowadząca zawodowo, we własnym imieniu, w sposób zorganizowany i ciągły działalność gospodarczą.

Z art. 2 PrGosp wynikają następujące cechy prowadzenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę jednoosobowego:

l) prowadzenie działalności wytwórczej, handlowej, budowlanej, usługowej, a więc prowadzenie przedsiębiorstwa w znaczeniu funkcjonalnym. W oparciu o prowadzenie przedsiębiorstwa można wyodrębnić kompleks majątkowy (przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym). Z zagadnieniem tym wiąże się występowanie w stosunkach prawnych w charakterze profesjonalisty;

2) prowadzenie działalności musi mieć zarobkowy charakter. Oznacza to, że podstawowym celem musi być osiąganie zysku przez przedsiębiorcę. Nie oznacza to, że przedsiębiorca niejako przy okazji nie może prowadzić innego rodzaju działalności, np. dobroczynnej. Ta ostatnia musi jednak uzupełniać (akcesoryjny charakter) cel zarobkowy -jako podstawowy prowadzonej działalności;

3) działalność musi być prowadzona we własnym imieniu, przez co należy rozumieć ponoszenie odpowiedzialności za podejmowane czynności. Skutki działań podjętych w charakterze przedsiębiorcy powstają bezpośrednio po stronie przedsiębiorcy. Działalność będzie miała charakter działalności gospodarczej przedsiębiorcy, jeżeli ryzyko tej działalności będzie obciążało przedsiębiorcę. Dlatego też mimo występowania jednoosobowego -nie będzie przedsiębiorcą np. pracownik, pełnomocnik, przedstawiciel ustawowy, a w przypadku np. wydzierżawienia przedsiębiorstwa, przedsiębiorcą będzie dzierżawca, a nie właściciel przedsiębiorstwa (tak słusznie A. Bierć, w: Podstawy, s. 69);

4) działalność gospodarcza musi być wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Oznacza to, że ma być ona realizowana w ramach procesu prowadzenia przedsiębiorstwa poprzez szereg czynności, zaplanowanych jako koncepcja prowadzenia działalności, a nie jednorazowa czynność (A, Bierć, w: Podstawy, s. 68).

Natomiast podmiotowym kryterium uznania za przedsiębiorcę musi być zawodowe występowanie we własnym imieniu. Zawodowe wykonywanie działalności wiąże się z określonym poziomem wiedzy i umiejętności związanych z wykonywaną działalnością zarobkową (art. 10 PrGosp). Zarobkowy charakter prowadzenia działalności powoduje określone reperkusje w postaci stosowania niektórych przepisów tylko do tej grupy przedsiębiorców (np. art. 355 § 2 KC czy fakt, że umowy handlowe mogą być zawierane tylko przez przedsiębiorców). Drugim elementem podmiotowym jest prowadzenie przedsiębiorstwa we własnym imieniu. Oznacza to, że odrębny podmiot prawa poprzez swoje czynności powoduje, że skutki związane z jego działalnością (prawa i obowiązki) koncentrują się bezpośrednio na jego osobie. Nie chodzi tu o to, aby bezpośrednio dokonywać określonych czynności, ale również o działalność innych osób w imieniu przedsiębiorcy ze skutkami dla niego (np. przez pełnomocników, przedstawicieli ustawowych, prokurentów). Działalność we własnym imieniu może być prowadzona nie tylko na własny, ale również na cudzy rachunek, Przedsiębiorcą jest więc komisant prowadzący interesy we własnym imieniu, lecz na rzecz i rachunek komitenta (A. Bierć, w: Podstawy, s. 69).

II. Rozpoczęcie działalności gospodarczej

Przedsiębiorca zasadniczo uzyskuje swój status poprzez uzyskanie wpisu do rejestru przedsiębiorców (w ramach KRS). Nie jest to jednak cecha konstytutywna uzyskania tego statusu. Można wykazać, że prowadziło się działalność gospodarczą jeszcze przed wpisem, co uzasadniało już uznanie za przedsiębiorcę. Wpis do rejestru przedsiębiorców jest natomiast obowiązkiem przedsiębiorcy i powoduje domniemanie jego statusu, stanowi przy tym, zgodnie z art. 7 PrGosp, warunek podjęcia działalności gospodarczej.

Podobnie jak wszyscy inni przedsiębiorcy, osoba fizyczna ma obowiązek uzyskania zezwolenia lub koncesji, jeżeli wymaga tego prowadzona działalność gospodarcza. Ponadto ma ona obowiązek zapewnić, aby prace w ramach prowadzonej działalności gospodarczej były prowadzone przez osoby legitymujące się odpowiednimi kwalifikacjami. Przedsiębiorcy muszą utworzyć rachunek bankowy, uzyskać tzw. numer REGON -Ogólny System Identyfikacji i Klasyfikacji Gospodarki Narodowej (ustawa z 29.6.1995 r. o statystyce publicznej, Dz.U. Nr 88, poz. 439 ze zm.), zgłosić się do ewidencji podatkowej (NIP) (ustawa z 13.10.1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatkowej, Dz.U. Nr 142, poz. 702 ze zm.), zawiadomić odpowiedni organ o posiadaniu rachunku bankowego (urząd skarbowy, ZUS). Innym obowiązkiem przedsiębiorcy osoby fizycznej jest oznaczenie siedziby i miejsca prowadzenia działalności gospodarczej (art. 11 PrGosp). Oznaczenie powinno zawierać imię i nazwisko przedsiębiorcy oraz nazwę, pod którą wykonuje działalność gospodarczą, a także zwięzłe określenie przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej. Ponadto na towarach lub na ich opakowaniach wprowadzanych do obrotu (jeżeli przedsiębiorca jest producentem) należy podać w języku polskim oznaczenie przedsiębiorcy (imię i nazwisko oraz nazwę), jego adres, nazwę towaru oraz inne oznaczenia i informacje wymagane na podstawie odrębnych przepisów. Przedsiębiorca powinien przy prowadzeniu działalności gospodarczej używać odpowiedniej treści pieczątek i dokumentów.

Art. 12 ust. I PrGosp przewiduje ponadto, że jeżeli przedsiębiorca oferuje towary lub usługi w sprzedaży bezpośredniej lub wysyłkowej za pośrednictwem środków masowego przekazu, sieci informatycznych lub druków bezadresowych jest obowiązany do podania w ofercie co najmniej następujących danych: oznaczenia przedsiębiorcy, numeru, pod którym przedsiębiorca wpisany jest do rejestru przedsiębiorców, siedziby i adresu przedsiębiorców.

III. Specyfika przedsiębiorców jednoosobowych (osób fizycznych)

Prowadzenie działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę -osobę fizyczną wiąże się jednak z pewną specyfiką prowadzenia tej działalności. Przepisy Prawa działalności gospodarczej oraz ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym usunęły zasadniczą odmienność statusu jednoosobowego przedsiębiorcy, wyrażającą się w tym, że podlegał on wpisowi do ewidencji działalności gospodarczej. Obecnie -tak jak inni przedsiębiorcy -podlega on wpisowi do rejestru przedsiębiorców (w ramach Krajowego Rejestru Sądowego).

Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą powinny mieć pełną zdolność do czynności prawnych. Jednakże dopuszczalne jest przyjęcie, że prowadzić działalność gospodarczą może osoba o ograniczonej zdolności do czynności prawnych, za którą czynności dokonują np. rodzice czy inny przedstawiciel ustawowy. Prowadzenie działalności gospodarczej przez osoby o niepełnej zdolności do czynności prawnych może mieć zarówno charakter pierwotny (w momencie zgłoszenia do rejestru), jak i wtórny (ograniczona zdolność do czynności prawnych jest następstwem np. ubezwłasnowolnienia częściowego lub ustanowienia doradcy tymczasowego, które następuje w toku działalności gospodarczej).

Przedsiębiorca jednoosobowy odpowiada za zobowiązania związane z prowadzonym przedsiębiorstwem w sposób nieograniczony, a więc również swoim majątkiem osobistym.

Z zagadnieniem prowadzenia działalności gospodarczej przez osobę fizyczną pozostającą w związku małżeńskim wiąże się odpowiedzialność drugiego małżonka za zobowiązania. Jeżeli nie istnieje odrębność majątkowa (a takie przypadki mają najczęściej miejsce), małżonkowie ponoszą odpowiedzialność z majątku wspólnego. Zaspokojenie wierzytelnościami z majątku wspólnego, gdy dłużnikiem jest jeden tylko małżonek, podlegać może ograniczeniom:

l) zgodnie z art. 41 § 2 KRO, jeżeli wierzytelność powstała przed powstaniem wspólności ustawowej albo dotyczy majątku odrębnego jednego z małżonków wierzyciel może żądać zaspokojenia tylko z odrębnego majątku dłużnika oraz z wynagrodzenia za pracę lub za inne usługi świadczone osobiście przez dłużnika, jak również z korzyści uzyskanych przez dłużnika z jego praw autorskich twórcy, praw twórcy wynalazku, wzoru lub projektu racjonalizatorskiego;

2) zgodnie z art. 41 § 3 KRO, sąd może ograniczyć lub wyłączyć możliwość zaspokojenia się z majątku wspólnego przez wierzyciela, którego dłużnikiem jest tylko jeden z małżonków, jeżeli, ze względu na charakter wierzytelności albo stopień przyczynienia się małżonka będącego dłużnikiem do powstania majątku wspólnego, zaspokojenie z majątku wspólnego byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego;

3) zgodnie z art. 41 § 4 KRO, wierzyciel nie może w czasie trwania wspólności ustawowej żądać zaspokojenia z udziału, który przypadnie temu małżonkowi w majątku wspólnym w razie ustania wspólności

Prowadzenie działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę jednoosobowego -osobę fizyczną ma istotny związek z faktem pozostawania we wspólności ustawowej. Jeżeli małżonkowie pozostają w ustroju wspólności ustawowej, zarząd majątkiem wspólnym małżonków, w skład którego wchodzi dorobek małżonków, może być wykonywany samodzielnie przez każdego z małżonków. Jeżeli jednak czynność ma charakter czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu, potrzebna jest zgoda drugiego małżonka. Zwykły zarząd i czynności przekraczające zwykły zarząd powinny być oceniane w kategoriach subiektywnych. Dokonanie czynności bez zgody drugiego małżonka powoduje stan bezskuteczności zawieszonej. Potwierdzenie czynności prawnej powoduje jej ważność, natomiast odmowa powoduje nieważność (ex tunc) danej umownej czynności prawnej. Jak słusznie stwierdzono w literaturze, powyższe dotyczy tylko czynności prawnych umownych, natomiast nie ma możliwości potwierdzenia jednostronnych czynności prawnych (wystawienie czeku), a dokonana czynność bez zgody małżonka jest nieważna (A. Bierć, w: Podstawy, s. 83-84). Sposobem ograniczenia wpływu małżonka na podejmowane decyzje w ramach prowadzonej działalności gospodarczej jest stworzenie ustroju podziału dorobku, poprzez ograniczenie lub wyłączenie wspólności ustawowej. Wyrażenie zgody przez małżonka jest konsekwencją jego odpowiedzialności z majątku wspólnego.

2. Spółka cywilna

Wyszczególnienie	Cywilna
Podstawa prawna	Kodeks cywilny – art. 860-875 (jedyna spółka niehandlowa)
Pojęcie	Przez umowę spółki cywilnej wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.
Wspólnicy	co najmniej 2
Osobowość prawna	nie ma osobowości prawnej, przedsiębiorcami są wspólnicy a nie spółka (nie jest jasne czy ma zdolność sądową; raczej nie)
Cel działalności	wspólnicy dążą do osiągania wspólnego celu gospodarczego (prowadzą działalność gospodarczą)
Zawarcie, forma i treść umowy	Pisemna umowa wspólników (dla celów dowodowych)
Moment powstania	chwila zawarcia umowy lub inny moment wskazany w umowie
Rejestracja	do końca 2001 roku w ewidencji gospodarczej prowadzonej przez gminy, a potem – w KRS Zgłoszenie o dokonanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej powinno zawierać: 1)  oznaczenie przedsiębiorcy, 2)  oznaczenie miejsca zamieszkania i adresu przedsiębiorcy, a jeżeli stale wykonuje działalność poza miejscem zamieszkania - również wskazanie siedziby i adresu zakładu głównego, oddziału lub innego miejsca, o którym mowa w art. 11 ust. 1, 3)  określenie przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej, 4)  wskazanie daty rozpoczęcia działalności gospodarczej.
Wysokość kapitału zakładowego	brak wymagań
Wkłady	Wkład wspólnika może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług. Domniemywa się, że wkłady wspólników mają jednakową wartość. pieniężny lub niepieniężny (aport), usługi, oddanie do używania spółce określonych rzeczy, praca (ale nie polegająca na prowadzeniu spraw spółki lub jej reprezentacji) sporne jest czy wspólnicy muszą wnosić wkłady
Majątek spółki odrębny od majątku wspólnika	Ponieważ spółka nie jest odrębnym przedsiębiorcą, nie ma też własnego majątku – „majątek spółki” to współwłasność łączna wszystkich wspólników
Firma (nazwa)	Przepisy nie określają nazwy, ale przyjmuje się, że powinna mieć charakter osobowy, tzn. wskazywać przynajmniej imiona i nazwiska lub nazwy wszystkich wspólników i mieć dodatek „s.c.”
Władze spółki	nie przewiduje się żadnych organów, każdy ze wspólników kieruje spółką
Prowadzenie spraw spółki	Każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki (ale można to zmienić w umowie, np. niektórych wspólników pozbawić tego prawa lub powierzyć prowadzenie osobom trzecim) Zakres uprawnień: zwykłe czynności spółki – może je prowadzić każdy wspólnik bez uprzedniej uchwały wspólników, chyba że któryś ze wspólników wyrazi sprzeciw przed zakończeniem takiej sprawy, wówczas potrzebna jest uchwała wspólników czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu – wymagana jest zgoda wszystkich wspólników - czynność nagła - każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników wykonać taką czynność, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty.
Prokura	nie ma możliwości udzielenia prokury, bo nie jest spółką handlową
Reprezentowanie spółki	W braku odmiennej umowy lub uchwały wspólników każdy wspólnik jest umocowany do reprezentowania spółki w takich granicach, w jakich jest umocowany do prowadzenia jej spraw (ale można to zmienić w umowie)
Rachunkowość spółki	księga przychodów i rozchodów (chyba że ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 800 000 EURO – wtedy pełna rachunkowość)
Odpowiedzialność spółki oraz wspólników za zobowiązania spółki	Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie, tej odpowiedzialności nie można wyłączyć umownie. Wspólnicy odpowiadają swoim własnym majątkiem (osobiście)
Zmiana składu osobowego spółki	skład spółki cywilnej jest w zasadzie stały; jego zmiana jest możliwa w przypadku: - zmiany umowy spółki - wykluczenie wspólnika na podstawie zmiany umowy podjętej uchwałą pozostałych wspólników – z ważnych powodów - w przypadku śmierci wspólnika – jeżeli umowa przewiduje że na jego miejsce wstępują spadkobiercy - wypowiedzenie udziału – na trzy miesiące przed końcem roku obrachunkowego, jeżeli spółka była zawarta na czas oznaczony (a z ważnych powodów – bez zachowania terminu wypowiedzenia, nawet jeżeli spółka jest zawarta na czas oznaczony) Jeżeli wspólnik występuje, zwraca mu się wartość wkładu i aporty w naturze oraz część wartości wspólnego majątku odpowiadającą stosunkowi jego udziału w zyskach
Rozwiązanie spółki	Spółka ulega rozwiązaniu na skutek: - przyczyn przewidzianych w umowie (np. upływ czasu na jaki była zawarta) - zgoda wszystkich wspólników (pisemna umowa) - śmierć wspólnika w spółce dwuosobowej (jeżeli umowa nie przewidywała wejścia na jego miejsce spadkobiercy - wyrok sądu (na wniosek wspólnika z ważnych powodów) Milczące przedłużenie – jeżeli mimo istnienia przewidzianych w umowie powodów rozwiązania spółki trwa ona nadal za zgodą wszystkich wspólników, poczytuje się ją za przedłużoną na czas nie oznaczony.
Prawo do zysku	Każdy wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach i w tym samym stosunku uczestniczy w stratach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu. W umowie spółki można inaczej ustalić stosunek udziału wspólników w zyskach i stratach. Można nawet zwolnić niektórych wspólników od udziału w stratach. Natomiast nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach. Ustalony w umowie stosunek udziału wspólnika w zyskach odnosi się w razie wątpliwości także do udziału w stratach. Wspólnik może żądać podziału i wypłaty zysków dopiero po rozwiązaniu spółki. Jednakże gdy spółka została zawarta na czas dłuższy, wspólnicy mogą żądać podziału i wypłaty zysków z końcem każdego roku obrachunkowego.
Likwidacja spółki	Brak jest określonych wymogów co do postępowania likwidacyjnego; czynności likwidacyjne to: - spłacenie długów - dokonanie podziału między wspólników pozostałego majątku według zasad stosowanych przy występowaniu wspólnika ze spółki

3. Spółka jawna

Wyszczególnienie	Jawna
Podstawa prawna	Kodeks spółek handlowych art. 22- 85
Pojęcie	Spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową.
Wspólnicy	co najmniej 2
Osobowość prawna	jest ułomną osobą prawną, może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana (zdolność sądowa)
Cel działalności	cel zarobkowy
Zawarcie, forma i treść umowy	Pisemna umowa (pod rygorem nieważności); powinna zawierać 1) firmę i siedzibę spółki, 2) określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość, 3) przedmiot działalności spółki, 4) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
Moment powstania	jest to chwila zawarcia umowy a nie wpisu do rejestru (ten ma charakter deklaratywny); ale bez wpisu spółka nie może podjąć działalności gospodarczej
Rejestracja	w KRS – każdy wspólnik ma obowiązek i prawo zgłosić spółkę do rejestru zgłoszenie musi zawierać: firmę, siedzibę i adres spółki, przedmiot działalności spółki, nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) wspólników oraz adresy wspólników albo ich adresy do doręczeń, nazwiska i imiona osób, które są uprawnione do reprezentowania spółki, i sposób reprezentacji (dołącza się wzory podpisów reprezentantów). Współmałżonek wspólnika może żądać wpisania do rejestru wzmianki o umowie majątkowej między małżonkami.
Wysokość kapitału zakładowego	brak wymagań
Wkłady	Każdy wspólnik jest zobowiązany do wniesienia wkładów w postaci: - pieniężnej -aportów (niepieniężne) – np. przeniesienie lub obciążenie własności rzeczy lub innych praw; za ich wady wspólnik odpowiada według przepisów o sprzedaży i najmie - świadczenie pracy (ale nie jest pracą reprezentowanie spółki czy prowadzenie jej spraw). W razie wątpliwości uważa się że wkłady są równe.
Majątek spółki odrębny od majątku wspólnika	Majątek spółki stanowi wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia (jest to jej majątek a nie współwłasność łączna wspólników). Dlatego w czasie trwania spółki wspólnik nie może żądać od dłużnika zapłaty przypadającego na niego udziału w wierzytelności spółki ani przedstawić do potrącenia wierzytelności spółki swojemu wierzycielowi. Dłużnik spółki nie może przedstawić spółce do potrącenia wierzytelności, jaka mu służy wobec jednego ze wspólników.
Firma (nazwa)	Firma ma charakter osobowy – powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników, kilku lub jednego oraz musi posiadać oznaczenie „spółka jawna” lub skrót „sp.j.”
Władze spółki	każdy wspólnik lub wspólnicy łącznie lub z udziałem osoby trzeciej (prokurenta)
Prowadzenie spraw spółki	Każdy wspólnik ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki (nie otrzymuje za to wynagrodzenia); prowadzenia nie można powierzyć osobom trzecim z wyłączeniem wspólników. Zarząd można powierzyć jednemu lub kilku wspólnikom – pozostali nie mają wtedy tego prawa. Zakres uprawnień wspólników zależy od rodzaju czynności: czynności zarządu zwykłego – może je wykonywać każdy wspólnik; ale jeżeli przed wykonaniem takiej czynności choćby jeden ze wspólników wyrazi sprzeciw, potrzebna jest uprzednia uchwała wspólników – jednomyślna (chyba że umowa przewiduje inną większość); czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu – wymagana jest zgoda wszystkich wspólników, w tym także wspólników wyłączonych od prowadzenia spraw spółki; czynności nagłe – niezależnie od ich charakteru (zarząd zwykły lub przekraczający zwykły) wspólnik może bez uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby wyrządzić spółce poważną szkodę; Pozbawienie prawa zarządu – może być odebrane wspólnikowi z ważnych powodów na mocy orzeczenia sądu. Prawa i obowiązki wspólnika prowadzącego sprawy spółki ocenia się w stosunku do spółki: - według przepisów o zleceniu - jeżeli działał bez umocowania lub przekroczył swe uprawnienia – według przepisów o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.
Prokura	jej ustanowienie wymaga zgody wszystkich wspólników mających prawo prowadzenia spraw spółki; odwołać ją może każdy wspólnik mający prawo prowadzenia; można w inny sposób ustalić sposób powołania prokurenta; odwołanie – przysługuje każdemu wspólnikowi mającemu prawo prowadzenia spraw
Reprezentowanie spółki	Reprezentacja spółki – każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę w czynnościach sądowych i pozasądowych spółki; tego prawa nie można ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich. Modyfikacja tej zasady: - w umowie spółki – można pozbawić wspólnika reprezentowania lub wprowadzić zasadę reprezentacji łącznej (tj. łącznie z innym wspólnikiem lub prokurentem) - na mocy orzeczenia sądu – z ważnych powodów.
Rachunkowość spółki	pełna rachunkowość (księgi rachunkowe, inwentaryzacja majątku na koniec roku obrotowego, sprawozdanie finansowe na koniec roku rachunkowego – bilans, rachunek zysków i strat oraz złożenie tego sprawozdania w sądzie rachunkowym)
Odpowiedzialność spółki oraz wspólników za zobowiązania spółki	Wspólnicy ponoszą wraz z samą spółką odpowiedzialność całym swym majątkiem za jej zobowiązania – jest to odpowiedzialność subsydiarna (posiłkowa). Wierzyciel może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika dopiero wtedy, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna; ograniczenia: nie dotyczy to zobowiązań spółki sprzed wpisu do rejestru; można wnieść powództwo przeciw wspólnikowi zanim egzekucja z majątku okaże się bezskuteczna. Wierzyciel może pozwać jednego ze wspólników, niektórych lub wszystkich. Zarzuty – pozwany wspólnik może przedstawić wierzycielowi zarzuty przysługujące spółce wobec wierzyciela. Rozszerzenie odpowiedzialności – za zobowiązania spółki odpowiada: osoba przystępująca do spółki – za zobowiązania powstałe przed jej przystąpieniem - jeżeli spółka jest zawierana z przedsiębiorcą jednoosobowym, to wspólnik zawierający spółkę odpowiada za zobowiązania powstałe przy prowadzeniu przedsiębiorstwa przez tego przedsiębiorcę przed dniem utworzenia spółki.
Zmiana składu osobowego spółki	- zmiana umowy spółki - przeniesienie przez wspólnika na inną osobę ogółu swych praw i obowiązków w spółce: a) jeżeli było to przewidziane w umowie b)za pisemną zgodą wszystkich pozostałych wspólników (chyba że umowa przewiduje inaczej) - wypowiedzenie: jeżeli spółkę zawarto na czas nieokreślony (a tak się domniemywa w przypadku spółki zawartej na czas życia wspólnika), wspólnik może wypowiedzieć umowę spółki na sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego (ale umowa może przewidywać krótszy okres); prawa do wypowiedzenia nie można w umowie wyłączyć Wypowiedzenie ma formę pisemną – oświadczenie składane wszystkim pozostałym wspólnikom lub wspólnikowi uprawnionemu do reprezentowania spółki, - śmierć wspólnika – umowa może stanowić, że w takim przypadku spółka trwa nadal między pozostałymi wspólnikami, orzeczenie sądu – na wniosek pozostałych wspólników sąd może orzec o wyłączeniu wspólnika ze spółki.
Rozwiązanie spółki	Rozwiązanie spółki powodują: - przyczyny przewidziane w umowie spółki (np. upływ czasu, na jaki została zawarta), jednomyślna uchwała wszystkich wspólników, - ogłoszenie upadłości spółki (długotrwałe wstrzymanie płacenia długów, a jeżeli jest w likwidacji – gdy majątek nie wystarcza na zaspokojenie długów) - śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości, - wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika, - prawomocne orzeczenie sądu (tego może żądać każdy wspólnik) - zmniejszenia się składu osobowego spółki do jednej osoby W przypadku ogłoszenia upadłości wspólnika, jego śmierci lub wypowiedzenia pozostali wspólnicy mogą niezwłocznie postanowić, że spółka trwa nadal (w przeciwnym razie można domagać się jej likwidacji). Milczące przedłużenie - Spółkę uważa się za przedłużoną na czas nieoznaczony w przypadku, gdy pomimo istnienia przyczyn rozwiązania, przewidzianych w umowie, prowadzi ona swoją działalność za zgodą wszystkich wspólników.
Prawo do zysku	Każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczy w stratach w tym samym stosunku niezależnie od rodzaju i wartości wkładu, ale podział zysku można ukształtować w umowie inaczej (ale nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach; jedynie od udziału w stratach), Wypłaty zysku można żądać z końcem każdego roku obrotowego (ale można np. ustalić zaliczki na poczet zysku) Ponadto wspólnik ma prawo żądać corocznie wypłacenia odsetek w wysokości 5% jego udziału kapitałowego (wartości wkładu) nawet jeśli spółka poniosła straty.
Likwidacja spółki	Poprzedza rozwiązanie spółki; firma otrzymuje dodatek „w likwidacji”. Czynności likwidacyjne mają na celu: - zakończenie bieżących interesów spółki - ściągnięcie jej wierzytelności - wypełnienie zobowiązań (zapłata długów) - upłynnienie majątku (podział między wspólników) Likwidatorami są wszyscy wspólnicy, ale mogą na to stanowisko być powołane także osoby trzecie (z ważnych powodów likwidatora może także wyznaczyć sąd). Rozwiązanie spółki następuje w momencie wykreślenia jej z rejestru (po przeprowadzeniu likwidacji i sporządzeniu bilansu), a jeżeli ogłoszono jej upadłość – po zakończeniu post. upadłościowego.

4. Spółka komandytowa

Wyszczególnienie	Komandytowa
Podstawa prawna	KSH 102-124
Pojęcie	Spółką komandytową jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona
Wspólnicy	co najmniej 2 (komplementariusz i komandytariusz) możliwe jest np, że komplementariuszem jest sp. z o.o. (GmbH & Co. KG)
Osobowość prawna	jest ułomną osobą prawną, może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana (zdolność sądowa)
Cel działalności	cel zarobkowy
Zawarcie, forma i treść umowy	Umowa w formie aktu notarialnego; powinna zawierać 1) firmę i siedzibę spółki, 2) przedmiot działalności spółki, 3) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony, 4) oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość, 5) oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec wierzycieli (sumę komandytową).
Moment powstania	chwila wpisu do rejestru - od tego momentu powstaje nowy podmiot prawa, na który przechodzą wniesione przez wspólników wkłady, i od tej chwili obowiązuje ograniczenie odpowiedzialności komandytariuszy; osoby które działały w imieniu spółki przed jej rejestracją odpowiadają solidarnie
Rejestracja	Zgłoszenie spółki komandytowej do sądu rejestrowego powinno zawierać: 1) firmę, siedzibę i adres spółki, 2) przedmiot działalności spółki, 3) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz odrębnie nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komandytariuszy, a także okoliczności dotyczące ograniczenia zdolności wspólnika do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją, 4) nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji; w przypadku gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki - zaznaczenie tej okoliczności, 5) sumę komandytową.
Wysokość kapitału zakładowego	brak wymagań
Wkłady	Wkłady: - pieniężne - niepieniężne (taki aport musi być określony w umowie spółki) - nie może być wkładem komandytariusza zobowiązanie do wykonania pracy lub świadczenia usług na rzecz spółki oraz wynagrodzenie za usługi świadczone przy powstaniu spółki, chyba że wartość innych wkładów tego komandytariusza nie jest niższa od sumy komandytowej; Jeżeli komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka akcyjna, zaś komandytariuszem jest wspólnik tej spółki, wkładu komandytariusza nie mogą stanowić jego udziały w tej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcje tej spółki akcyjnej
Majątek spółki odrębny od majątku wspólnika	Majątek to wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia
Firma (nazwa)	Firma powinna obejmować nazwisko przynajmniej jednego z komplementariuszy (jeżeli jest to osoba prawna – w firmie umieszcza się jej nazwę lub firmę) oraz dodatek „spółka komandytowa” lub skrót „sp.k.”; nie wolno umieszczać w firmie nazwiska komandytariusza (w przeciwnym razie odpowiada on wobec osób trzecich jak komplementariusz)
Władze spółki	komandytariusz nie ma prawa ani obowiązku prowadzenia spraw spółki (należy to do komplementariusza), chyba że umowa spółki stanowi inaczej
Prowadzenie spraw spółki	prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki należy do komplementariusza; umowa spółki może niektórych komplementariuszy wyłączyć od prowadzenia spraw; w sprawach przekraczających zwykły zarząd wymagana jest zgoda wszystkich komplementariuszy i komandytariuszy (ale konieczność zgody komandytariuszy można w umowie wykluczyć lub ograniczyć do niektórych decyzji; ale nie można komandytariusza pozbawić prawa do kontroli)
Prokura	prawo ustanowienia prokury przysługuje komplementariuszom, a komandytariuszom tylko wtedy, gdy tak stanowi umowa (ale jeżeli nie mają takiego prawa, sami mogą być prokurentami)
Reprezentowanie spółki	Reprezentacja należy do komplementariuszy; niektórych z nich można od reprezentacji wyłączyć – w umowie lub na mocy orzeczenia sądu - lub ustanowić zasadę reprezentacji łącznej) komandytariusze nie mają prawa reprezentacji, chyba że został pełnomocnikiem lub prokurentem
Rachunkowość spółki	pełna rachunkowość (księgi rachunkowe, inwentaryzacja majątku na koniec roku obrotowego, sprawozdanie finansowe na koniec roku rachunkowego – bilans, rachunek zysków i strat oraz złożenie tego sprawozdania w sądzie rachunkowym)
Odpowiedzialność spółki oraz wspólników za zobowiązania spółki	Komplementariusz – odpowiada za zobowiązania spółki solidarnie i bez ograniczeń (ale subsydiarnie) Komandytariusz – odpowiadają tylko do wysokości sumy komandytowej (jeżeli wniósł wkład, to zakres odpowiedzialności zmniejsza się o wartość wkładu); odpowiedzialność subsydiarna (jeżeli egzekucja przeciw spółce była bezskuteczna); wysokość wkładu komandytariusza nie może być niższa niż suma komandytowa;: za zaległości podatkowe spółki komandytariusz odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i komplementariuszami
Zmiana składu osobowego spółki	- zmiana umowy spółki - przeniesienie przez wspólnika na inną osobę ogółu swych praw i obowiązków w spółce: a) jeżeli było to przewidziane w umowie b)za pisemną zgodą wszystkich pozostałych wspólników (chyba że umowa przewiduje inaczej) - wypowiedzenie: jeżeli spółkę zawarto na czas nieokreślony (a tak się domniemywa w przypadku spółki zawartej na czas życia wspólnika), wspólnik może wypowiedzieć umowę spółki na sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego (ale umowa może przewidywać krótszy okres); prawa do wypowiedzenia nie można w umowie wyłączyć Wypowiedzenie ma formę pisemną – oświadczenie składane wszystkim pozostałym wspólnikom lub wspólnikowi uprawnionemu do reprezentowania spółki, śmierć a) komandytariusza – nie powoduje rozwiązania spółki, chyba że oprócz niego pozostanie w spółce jedyny komplementariusz; jeżeli był jedynym komandytariuszem, spółka przekształca się w spółkę jawną; b) komplementariusza – następuje rozwiązanie spółki, chyba że pozostali wspólnicy postanowią o kontynuacji spółki
Rozwiązanie spółki	Rozwiązanie spółki powodują: - przyczyny przewidziane w umowie spółki (np. upływ czasu, na jaki została zawarta), jednomyślna uchwała wszystkich wspólników, - ogłoszenie upadłości spółki (długotrwałe wstrzymanie płacenia długów, a jeżeli jest w likwidacji – gdy majątek nie wystarcza na zaspokojenie długów) - śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości, - wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika, - prawomocne orzeczenie sądu (tego może żądać każdy wspólnik) - zmniejszenia się składu osobowego spółki do jednej osoby W przypadku ogłoszenia upadłości wspólnika, jego śmierci lub wypowiedzenia pozostali wspólnicy mogą niezwłocznie postanowić, że spółka trwa nadal (w przeciwnym razie można domagać się jej likwidacji).
Prawo do zysku	Trzy rodzaje podziału: - między komplementariuszami – dzielą się po równo przypadającym im zyskiem - między komplementariuszami a komandytariuszami oraz między komandytariuszami – wspólnicy dzielą się w proporcji do wkładów realnie wniesionych - umowa może przewidywać inny podział (ale nie można wykluczyć wspólnika od uczestnictwa w podziale) Ponadto wspólnik ma prawo żądać corocznie wypłacenia odsetek w wysokości 5% jego udziału kapitałowego (wartości zadeklarowanego wkładu) nawet jeśli spółka poniosła straty
Likwidacja spółki	Poprzedza rozwiązanie spółki; firma otrzymuje dodatek „w likwidacji”. Czynności likwidacyjne mają na celu: - zakończenie bieżących interesów spółki - ściągnięcie jej wierzytelności - wypełnienie zobowiązań (zapłata długów) - upłynnienie majątku (podział między wspólników) Likwidatorami są wszyscy wspólnicy, ale mogą na to stanowisko być powołane także osoby trzecie (z ważnych powodów likwidatora może także wyznaczyć sąd). Rozwiązanie spółki następuje w momencie wykreślenia jej z rejestru (po przeprowadzeniu likwidacji i sporządzeniu bilansu), a jeżeli ogłoszono jej upadłość – po zakończeniu post. upadłościowego.

5. Spółka komandytowo- akcyjna.

Wyszczególnienie	Komandytowo-akcyjna
Podstawa prawna	KSH 125-150
Pojęcie	Spółką komandytowo-akcyjną jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem
Wspólnicy	może być tylko 1 wspólnik (komplementariusz i akcjonariusz); akcjonariusze są traktowani jak komandytariusze
Osobowość prawna	jest ułomną osobą prawną, może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana (zdolność sądowa)
Cel działalności	cel zarobkowy
Zawarcie, forma i treść umowy	Statut w formie aktu notarialnego podpisany przez wszystkich kompelementariuszy; powinien zawierać 1) firmę i siedzibę spółki, 2) przedmiot działalności spółki, 3) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony, 4) oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego komplementariusza oraz ich wartość, 5) wysokość kapitału zakładowego, sposób jego zebrania, wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela, 6) liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów, 7) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz ich siedziby, adresy albo adresy do doręczeń, 8) organizację walnego zgromadzenia i rady nadzorczej, jeżeli ustawa lub statut przewiduje ustanowienie rady nadzorczej. Do powstania spółki oprócz statutu jest złożenie przez akcjonariuszy oświadczeń o zgodzie na zawiązanie spółki i brzmienie statutu oraz o objęciu akcji (w formie aktu notarialnego)
Moment powstania	chwila wpisu do rejestru od tego momentu powstaje nowy podmiot prawa, na który przechodzą wniesione przez wspólników wkłady, i od tej chwili obowiązuje ograniczenie odpowiedzialności komandytariuszy; osoby które działały w imieniu spółki przed jej rejestracją odpowiadają solidarnie
Rejestracja	Zgłoszenie spółki komandytowo-akcyjnej do sądu rejestrowego powinno zawierać: 1) firmę, siedzibę i adres spółki, 2) przedmiot działalności spółki, 3) wysokość kapitału zakładowego, liczbę i wartość nominalną akcji, 4) liczbę akcji uprzywilejowanych i rodzaj uprzywilejowania, jeżeli statut je przewiduje, 5) wzmiankę, jaka część kapitału zakładowego została wpłacona przed zarejestrowaniem, 6) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz okoliczności dotyczące ograniczenia ich zdolności do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją, 7) nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji; w przypadku gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki - zaznaczenie tej okoliczności, 8) jeżeli przy zawiązaniu spółki akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne - zaznaczenie tej okoliczności, 9) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
Wysokość kapitału zakładowego	50 000 zł; wartość akcji nie może być niższa niż 1 zł
Wkłady	Wkłady: - pieniężne (co najmniej w ¼ wysokości muszą być opłacone przed zarejestrowaniem) - niepieniężne (aporty) – nie może być nim praca wspólnika ani inne usługi świadczone na rzecz spółki; muszą być wniesione w całości najpóźniej w ciągu roku od rejestracji spółki - wartość wkładów musi być co najmniej równa wartości nominalnej akcji (jeżeli jest wyższa – nadwyżkę przeznacza się na kapitał zapasowy)
Majątek spółki odrębny od majątku wspólnika	Majątek to wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia
Firma (nazwa)	Firma powinna obejmować nazwisko przynajmniej jednego z komplementariuszy (jeżeli jest to osoba prawna – w firmie umieszcza się jej nazwę lub firmę) oraz dodatek „spółka komandytowo - akcyjna” lub skrót „s.k.a.”; nie wolno umieszczać w firmie nazwiska akcjonariusza (w przeciwnym razie odpowiada on wobec osób trzecich jak komplementariusz)
Władze spółki	można ustanowić w spółce radę nadzorczą (jeżeli liczba akcjonariuszy jest większa niż 25 osób, rada jest obowiązkowa); członków tej rady powołuje i odwołuje walne zgromadzenie (nie może być członkiem komplementariusz albo jego pracownik); nie ma zarządu
Prowadzenie spraw spółki	Sprawy spółki prowadzą komplementariusze, ale do niektórych spraw wymagana jest uchwała walnego zgromadzenia Rada nadzorcza- co najmniej 3 osoby walne zgromadzenie – prawo do głosu mają akcjonariusze, a komplementariusze mogą uczestniczyć; zgromadzenie kontroluje działalność spółki, decyduje o istotnych zmianach biegu spraw spółki, decyduje o podziale zysku i pokryciu strat. W przypadku niektórych uchwał jest potrzebna zgoda wszystkich komplementariuszy lub większości.
Prokura	ustanowienie prokury przysługuje komplementariuszom nie pozbawionym prawa reprezentacji; akcjonariuszom tylko wtedy, gdy tak stanowi umowa
Reprezentowanie spółki	Reprezentacja należy do komplementariuszy; pozbawienie go tego prawa wymaga: - uchwały walnego zgromadzenia - i zgody pozostałych komplementariuszy, ale ten komplementariusz ma prawo złożenia sprzeciwu do protokołu walnego zgromadzenia lub w ciągu miesiąca; w takim przypadku decyduje sąd. Od prawa reprezentacji nie można wyłączyć jedynego komplementariusza w spółce. W przypadku wyłączenia prawa reprezentacji ustaje odpowiedzialność osobista takiego komplementariusza.
Rachunkowość spółki	pełna rachunkowość (księgi rachunkowe, inwentaryzacja majątku na koniec roku obrotowego, sprawozdanie finansowe na koniec roku rachunkowego – bilans, rachunek zysków i strat oraz złożenie tego sprawozdania w sądzie rachunkowym)
Odpowiedzialność spółki oraz wspólników za zobowiązania spółki	Komandytariusz ponosi nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki (subsydiarną i solidarną i nieograniczoną), akcjonariusze zaś nie ponoszą odpowiedzialności
Zmiana składu osobowego spółki	- wypowiedzenie umowy przez komplementariusza - przeniesienie przez niego ogółu praw i obowiązków na inną osobę („zbycie udziału”) - przystąpienie nowego komplementariusza dwie ostatnie przyczyny muszą być przewidziane w statucie i wymagają zgody pozostałych komplementariuszy - zbycie akcji – jak w spółce akcyjnej
Rozwiązanie spółki	Rozwiązanie spółki powodują: - przyczyny przewidziane w umowie spółki (np. upływ czasu, na jaki została zawarta), jednomyślna uchwała wszystkich wspólników, - ogłoszenie upadłości spółki (długotrwałe wstrzymanie płacenia długów, a jeżeli jest w likwidacji – gdy majątek nie wystarcza na zaspokojenie długów) - śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości, - wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika, - prawomocne orzeczenie sądu (tego może żądać każdy wspólnik) - zmniejszenia się składu osobowego spółki do jednej osoby. W przypadku ogłoszenia upadłości wspólnika, jego śmierci lub wypowiedzenia pozostali wspólnicy mogą niezwłocznie postanowić, że spółka trwa nadal (w przeciwnym razie można domagać się jej likwidacji).
Prawo do zysku	Wypłaty dla wspólników nie mogą naruszać kapitału zakładowego. Komplementariusze i akcjonariusze uczestniczą w podziale zysku w proporcji do wniesionych wkładów (akcjonariusze – do opłaconej części akcji). Statut może przewidywać inny sposób podziału zysku, ale na akcje uprzywilejowane nie może przypadać więcej niż 150 % dywidendy niż na akcje zwykłe. Komplementariusze mogą pobierać wynagrodzenie za prowadzenie spraw spółki, ponadto ma prawo do odsetek w wysokości 5 % udziału, chyba że wkład został wniesiony na kapitał zakładowy (odsetki nie przysługują akcjonariuszom).
Likwidacja spółki	Otwarcie likwidacji następuje z dniem uprawomocnienia się orzeczenia o rozwiązaniu spółki przez sąd, powzięcia przez walne zgromadzenie uchwały o rozwiązaniu spółki lub zaistnienia innej przyczyny jej rozwiązania. Do firmy spółki dodaje się nazwę „w likwidacji”. Likwidatorami są komplementariusze. Czynności likwidacyjne mają na celu: - zakończenie bieżących interesów spółki - ściągnięcie jej wierzytelności - wypełnienie zobowiązań (zapłata długów) - upłynnienie majątku (podział między wspólników)

6. Spółka z ograniczona odpowiedzialnościa.

Wyszczególnienie	Z ograniczoną odpowiedzialnością
Podstawa prawna	KSH 151 – 300
Pojęcie	Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym, chyba że ustawa stanowi inaczej
Wspólnicy	może być tylko 1 wspólnik (ale nie może nim być inna jednoosobowa spółka z o.o.)
Osobowość prawna	z chwilą zawarcia umowy spółki – powstaje spółka w organizacji, która może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania (zdolność prawna); z chwilą wpisu do rejestru uzyskuje osobowość prawną i staje się podmiotem praw i obowiązków spółki w organizacji
Cel działalności	każdy dopuszczalny przez prawo cel (nie musi być nastawiona na zysk)
Zawarcie, forma i treść umowy	Umowa w formie aktu notarialnego; powinna zawierać 1) firmę i siedzibę spółki, 2) przedmiot działalności spółki, 3) wysokość kapitału zakładowego, 4) czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział, 5) liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych wspólników, 6) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
Moment powstania	Do powstania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga się: 1) zawarcia umowy spółki (od tego momentu powstaje sp. z o.o. w organizacji, która posiada zdolność prawną) 2) wniesienia przez wspólników wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, a w razie objęcia udziału za cenę wyższą od wartości nominalnej, także wniesienia nadwyżki, 3) powołania zarządu, 4) ustanowienia rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeżeli wymaga tego ustawa lub umowa spółki, 5) wpisu do rejestru (wtedy zyskuje osobowość prawną)
Rejestracja	Zgłoszenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością do sądu rejestrowego powinno zawierać: 1) firmę, siedzibę i adres spółki, 2) przedmiot działalności spółki, 3) wysokość kapitału zakładowego, 4) określenie, czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział, 5) nazwiska, imiona i adresy członków zarządu oraz sposób reprezentowania spółki, 6) nazwiska i imiona członków rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeżeli ustawa lub umowa spółki wymaga ustanowienia rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, 7) jeżeli wspólnicy wnoszą do spółki wkłady niepieniężne - zaznaczenie tej okoliczności, 8) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony, 9) jeżeli umowa wskazuje pismo przeznaczone do ogłoszeń spółki - oznaczenie tego pisma.
Wysokość kapitału zakładowego	50 000 zł (udziały po co najmniej 500 zł); istniejące spółki muszą w ciągu 3 lat dokonać podwyższenia kapitału do 25 000 zł, a ciągu 5 lat – do 50 000 zł (art. 624§1)
Wkłady	Wkłady: -pieniężne niepieniężne (aporty) – nie może być nim praca wspólnika ani inne usługi świadczone na rzecz spółki; wynagrodzenia za usługi świadczone przy powstaniu spółki nie mogą być zaliczone na poczet wkładu wspólnika; aporty muszą mieć charakter majątkowy i zbywalny Przed zarejestrowaniem musi być pokryty cały kapitał zakładowy
Majątek spółki odrębny od majątku wspólnika	Majątek to wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia; kapitał zakładowy – to podstawowy i obligatoryjny kapitał własny, może być podwyższany i obniżany; ksh nie przewiduje innych obowiązkowych funduszy
Firma (nazwa)	Firma może być dobrana dowolnie, ale musi zawierać określenie „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością” lub skrót „spółka z o.o” lub „sp. z o.o.” może być osobowa, mieszana i fantazyjna
Władze spółki	zarząd (prowadzi sprawy spółki i ją reprezentuje); można ustanowić radę nadzorczą lub komisję rewizyjną lub obydwa organy (przy kapitale wyższym niż 500 tys. zł i więcej niż 25 wspólników – obligatoryjne)
Prowadzenie spraw spółki	Zarząd prowadzi sprawy spółki, składa się z jednego lub kilku członków, powoływanych przez walne zgromadzenia z grona wspólników lub spoza; każdy członek ma prawo do prowadzenia sprawi i reprezentowania spółki we wszystkich czynnościach sądowych i pozasądowych: - sprawy zwykłego zarządu – każdy członek może je wykonywać samodzielnie (ale inni członkowie mają prawo sprzeciwu przed załatwieniem sprawy; wtedy potrzebna jest uchwała zarządu) - sprawy przekraczające zwykły zarząd – potrzebna jest uchwała zarządu (bezwzględna większość)
Prokura	ustanowienie prokury wymaga zgody wszystkich członków zarządu; odwołać ją może każdy członek zarządu; może być jednoosobowa lub łączna
Reprezentowanie spółki	Reprezentacja należy do zarządu; jeżeli zarząd jest wieloosobowy, to sposób reprezentacji określa umowa; w braku odpowiednich postanowień: - do składania oświadczeń przez spółkę potrzebne jest współdziałanie dwóch członków zarządu lub jednego członka i prokurenta; - oświadczenia w stosunku do spółki mogą być składane wobec jednego członka zarządu lub prokurenta
Rachunkowość spółki	pełna rachunkowość (księgi rachunkowe, inwentaryzacja majątku na koniec roku obrotowego, sprawozdanie finansowe na koniec roku rachunkowego – bilans, rachunek zysków i strat oraz złożenie tego sprawozdania w sądzie rachunkowym) ponadto zarząd musi przygotować sprawozdanie z działalności
Odpowiedzialność spółki oraz wspólników za zobowiązania spółki	Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Spółka odpowiada do wysokości kapitału zakładowego (wyjątek – zobowiązania podatkowe) ponadto istnieje odpowiedzialność deliktowa członków zarządu za szkodę wyrządzoną spółce lub wierzycielom, jak i karna za niedopełnienie ustawowych obowiązków
Zmiana składu osobowego spółki	Zbycie udziału – dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi; w umowie można ograniczyć możliwości zbycia, np. uzależnić je od zezwolenia spółki (w formie pisemnej), jeżeli spółka odmawia zezwolenia, wspólnik może dochodzić swych praw przed sądem. Wyłączenie wspólnika ze spółki – możliwe tylko na mocy wyroku sądowego, z ważnych przyczyn na wniosek wszystkich pozostałych wspólników (mających ponad połowę kapitału) – udziały takiego wyłączonego wspólnika przejmują inni wspólnicy lub osoby trzecie Śmierć wspólnika – umowa może wyłączyć lub ograniczyć wstąpienie do spółki spadkobierców na miejsce zmarłego wspólnika.
Rozwiązanie spółki	Rozwiązanie spółki powodują: 1) przyczyny przewidziane w umowie spółki, 2) uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za granicę, stwierdzona protokołem sporządzonym przez notariusza, 3) ogłoszenie upadłości spółki, 4) inne przyczyny przewidziane prawem. Sąd może wyrokiem orzec rozwiązanie spółki: 1) na żądanie wspólnika lub członka organu spółki, jeżeli osiągnięcie celu spółki stało się niemożliwe albo jeżeli zaszły inne ważne przyczyny wywołane stosunkami spółki, 2) na żądanie oznaczonego w odrębnej ustawie organu państwowego, jeżeli działalność spółki naruszająca prawo zagraża interesowi publicznemu. Rozwiązanie może też nastąpić w wyniku wyroku sądu rejestrowego z powodu istotnych uchybień przy rejestracji
Prawo do zysku	Wspólnik ma prawo do udziału w zysku (dywidenda) wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników. Umowa spółki może przewidywać inny sposób podziału zysku. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, zysk przypadający wspólnikom dzieli się w stosunku do udziałów. Istnieje zakaz wypłaty odsetek od wniesionych wkładów i przysługujących udziałów. Zysk występuje, gdy aktywa przewyższają wartość kapitału zakładowego i długów spółki, ale kwotę przeznaczoną do podziału można podwyższyć o kwoty przekazane na fundusze rezerwowe w poprzednich latach. Dywidendę wypłaca się jednorazowo, ale można wspólnikom wypłacić zaliczki na poczet dywidendy.
Likwidacja spółki	Otwarcie likwidacji następuje z dniem uprawomocnienia się orzeczenia o rozwiązaniu spółki przez sąd, powzięcia przez wspólników uchwały o rozwiązaniu spółki lub zaistnienia innej przyczyny jej rozwiązania. Likwidację prowadzi się pod firmą spółki z dodaniem oznaczenia "w likwidacji". W czasie prowadzenia likwidacji spółka zachowuje osobowość prawną. Likwidatorami są członkowie zarządu. Czynności likwidacyjne mają na celu: - zakończenie bieżących interesów spółki - ściągnięcie jej wierzytelności - wypełnienie zobowiązań (zapłata długów) - upłynnienie majątku (podział między wspólników)

7. Spółka akcyjna

Wyszczególnienie	Akcyjna
Podstawa prawna	KSH 301-490
Pojęcie	Spółka akcyjna to spółka zawiązana przez jedną lub kilka osób, gdzie akcje będące papierem wartościowym są rodzajem udziału w kapitale zakładowym
Wspólnicy	może być tylko 1 wspólnik (ale nie może nim być jednoosobowa spółka z o.o.)
Osobowość prawna	z chwilą zawarcia umowy spółki – powstaje spółka w organizacji, która może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania (zdolność prawna); z chwilą wpisu do rejestru uzyskuje osobowość prawną i staje się podmiotem praw i obowiązków spółki w organizacji
Cel działalności	działalność gospodarcza w wielkich rozmiarach (jedyna dopuszczalna forma dla niektórych rodzajów działalności, np dla banków)
Zawarcie, forma i treść umowy	Statut w formie aktu notarialnego podpisany przez założycieli spółki; powinien zawierać: 1) firmę i siedzibę spółki, 2) przedmiot działalności spółki, 3) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony, 4) wysokość kapitału zakładowego oraz kwotę wpłaconą przed zarejestrowaniem na pokrycie kapitału zakładowego, 5) wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela, 6) liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów, 7) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) założycieli, 8) liczbę członków zarządu i rady nadzorczej albo co najmniej minimalną lub maksymalną liczbę członków tych organów oraz podmiot uprawniony do ustalenia składu zarządu lub rady nadzorczej, 9) co najmniej przybliżoną wielkość wszystkich kosztów poniesionych lub obciążających spółkę w związku z jej utworzeniem, ustaloną na dzień zawiązania spółki, 10) pismo do ogłoszeń, jeżeli spółka zamierza dokonywać ogłoszeń również poza Monitorem Sądowym i Gospodarczym.
Moment powstania	Do powstania spółki akcyjnej wymaga się: 1) zawiązania spółki, w tym podpisania statutu przez założycieli (w chwili objęcia wszystkich akcji), 2) wniesienia przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, z uwzględnieniem art. 309 § 3 i § 4, 3) ustanowienia zarządu i rady nadzorczej, 4) wpisu do rejestru. Z chwilą objęcia co najmniej jednej akcji powstaje spółka akcyjna w organizacji; dopiero po rejestracji staje się spółką akcyjną i uzyskuje osobowość prawną
Rejestracja	Zgłoszenie spółki akcyjnej do sądu rejestrowego powinno zawierać: 1) firmę, siedzibę i adres spółki albo adres do doręczeń, 2) przedmiot działalności spółki, 3) wysokość kapitału zakładowego, liczbę i wartość nominalną akcji, 4) wysokość kapitału docelowego, jeżeli statut to przewiduje, 5) liczbę akcji uprzywilejowanych i rodzaj uprzywilejowania, 6) wzmiankę, jaka część kapitału zakładowego została pokryta przed zarejestrowaniem, 7) nazwiska i imiona członków zarządu oraz sposób reprezentowania spółki, 8) nazwiska i imiona członków rady nadzorczej, 9) jeżeli akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne - zaznaczenie tej okoliczności, 10) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony, 11) jeżeli statut wskazuje pismo przeznaczone do ogłoszeń spółki - oznaczenie tego pisma, 12) jeżeli statut przewiduje przyznanie uprawnień osobistych określonym akcjonariuszom lub tytuły uczestnictwa w dochodach lub majątku spółki niewynikające z akcji - zaznaczenie tych okoliczności.
Wysokość kapitału zakładowego	500 000 zł (akcje po co najmniej 1 zł); istniejące spółki muszą w ciągu 3 lat dokonać podwyższenia kapitału do 250 000 zł, a ciągu 5 lat – do 500 000 zł (art. 624 §2); statut może określać minimalną lub maksymalną wysokość kapitału zakładowego (widełkowa wysokość)
Wkłady	Wkłady: - pieniężne - niepieniężne (akcje aportowe) – nie może być nim praca wspólnika ani inne usługi świadczone na rzecz spółki Przed zarejestrowaniem należy opłacić kapitał: wkłady tylko pieniężne lub pieniężne i aporty – w ¼ wysokości kapitału wkłady tylko aportowe – muszą być pokryte najpóźniej do roku po zarejestrowaniu
Majątek spółki odrębny od majątku wspólnika	Majątek to wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia. Podstawowym składnikiem jest kapitał zakładowy, może być podwyższany i obniżany. Inne kapitały to: kapitał zapasowy – tworzy się go dla pokrycia straty, jaka może wystąpić; jest obligatoryjny; wynosi co najmniej 8% zysku za dany rok plus agio (nadwyżka osiągnięta przy emisji akcji powyżej ich wartości nominalnej a pozostałą po pokryciu kosztów emisji) inne kapitały – na mocy postanowień ustaw (np. kapitał rezerwowy na mocy ustawy o rachunkowości) i statutu
Firma (nazwa)	Firma dobrana dowolnie, ale musi zawierać określenie „spółka akcyjna” lub skrót „S.A.” może być osobowa, mieszana i fantazyjna
Władze spółki	zarząd (prowadzi sprawy spółki i ją reprezentuje), rada nadzorcza i walne zgromadzenie
Prowadzenie spraw spółki	Sprawy spółki prowadzi zarząd (jedno lub wieloosobowy); członków powołuje i odwołuje rada nadzorcza (prawo odwołania przysługuje także walnemu zgromadzeniu) na maksymalnie pięcioletnią kadencję, ale możliwe wielokrotne przedłużanie na następną kadencję. Wszyscy członkowie są obowiązani i uprawnieni do prowadzenia spraw spółki, chyba że statut stanowi inaczej. Uchwały zarządu zapadają bezwzględną większością głosów, chyba że statut stanowi inaczej. Statut może przewidywać, że w przypadku równości głosów decyduje głos prezesa zarządu, jak również przyznawać mu określone uprawnienia w zakresie kierowania pracami zarządu.
Prokura	ustanowienie prokury wymaga zgody wszystkich członków zarządu; odwołać ją może każdy członek zarządu
Reprezentowanie spółki	Prawo członka zarządu do reprezentowania spółki dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki. Prawa członka zarządu do reprezentowania spółki nie można ograniczyć ze skutkiem prawnym wobec osób trzecich. Reprezentacja należy do zarządu; jeżeli zarząd jest wieloosobowy, to sposób reprezentacji określa umowa; w braku odpowiednich postanowień: - do składania oświadczeń przez spółkę potrzebne jest współdziałanie dwóch członków zarządu lub jednego członka i prokurenta; - oświadczenia w stosunku do spółki mogą być składane wobec jednego członka zarządu lub prokurenta
Rachunkowość spółki	pełna rachunkowość (księgi rachunkowe, inwentaryzacja majątku na koniec roku obrotowego, sprawozdanie finansowe na koniec roku rachunkowego – bilans, rachunek zysków i strat, które musi być badane przez biegłego rewidenta oraz złożenie tego sprawozdania w sądzie rachunkowym i ogłoszony w Monitorze Sądowym i Gospodarczym) ponadto zarząd musi przygotować sprawozdanie z działalności;
Odpowiedzialność spółki oraz wspólników za zobowiązania spółki	Członkowie zarządu nie odpowiadają za zobowiązania spółki (z wyjątkiem zaległości podatkowych – tutaj odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem, jeżeli egzekucja przeciw spółce okaże się bezskuteczna). Ponadto istnieje odpowiedzialność deliktowa członków zarządu za szkody zawinione, odpowiedzialność za szkody związane z funkcjonowaniem spółki (wyrządzone spółce lub jej wierzycielom) jak i karna za niedopełnienie ustawowych obowiązków
Zmiana składu osobowego spółki	Zbycie akcji – to prawo jest nieograniczone w przypadku akcji na okaziciela, a w przypadku akcji imiennych – można ograniczyć ich rozporządzalność np. uzależniając od zgody zarządu (w formie pisemnej).
Rozwiązanie spółki	Rozwiązanie spółki powodują: 1) przyczyny przewidziane w statucie, 2) uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za granicę, 3) ogłoszenie upadłości spółki, 4) inne przyczyny przewidziane prawem. Do dnia złożenia wniosku o wykreślenie spółki z rejestru rozwiązaniu może zapobiec uchwała walnego zgromadzenia powzięta wymaganą dla zmiany statutu większością głosów, oddanych w obecności akcjonariuszy reprezentujących co najmniej połowę kapitału zakładowego. Nie stosuje się tego w przypadku, gdy rozwiązanie następuje z mocy prawomocnego orzeczenia sądowego.
Prawo do zysku	Akcjonariusze mają prawo do udziału w zysku wykazanym w sprawozdaniu finansowym, zbadanym przez biegłego rewidenta, który został przeznaczony przez walne zgromadzenie do wypłaty akcjonariuszom. Zysk rozdziela się w stosunku do liczby akcji. Jeżeli akcje nie są całkowicie pokryte, zysk rozdziela się w stosunku do dokonanych wpłat na akcje. Statut może przewidywać inny sposób podziału zysku.Uprawnionymi do dywidendy za dany rok obrotowy są akcjonariusze, którym przysługiwały akcje w dniu powzięcia uchwały o podziale zysku. Statut może upoważnić zarząd do wypłaty akcjonariuszom zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy na koniec roku obrotowego, jeżeli spółka posiada środki wystarczające na wypłatę. Wypłata zaliczki wymaga zgody rady nadzorczej. Spółka może wypłacić zaliczkę na poczet przewidywanej dywidendy, jeżeli jej sprawozdanie finansowe za ostatni rok obrotowy, zbadane przez biegłego rewidenta, wykazuje zysk.
Likwidacja spółki	Otwarcie likwidacji następuje z dniem uprawomocnienia się orzeczenia o rozwiązaniu spółki przez sąd, powzięcia przez wspólników uchwały o rozwiązaniu spółki lub zaistnienia innej przyczyny jej rozwiązania. Likwidację prowadzi się pod firmą spółki z dodaniem oznaczenia "w likwidacji". W czasie prowadzenia likwidacji spółka zachowuje osobowość prawną. Likwidatorami są członkowie zarządu. Czynności likwidacyjne mają na celu: - zakończenie bieżących interesów spółki - ściągnięcie jej wierzytelności - wypełnienie zobowiązań (zapłata długów) - upłynnienie majątku (podział między wspólników)

8. Spółka cicha

Spółka cicha regulowana była przepisami kodeksu handlowego, uchylonymi przez przepisy wprowadzające kodeks cywilny .

Według tej regulacji wspólnikiem cichym był ten, kto jako wspólnik uczestniczy wkładem w przedsiębiorstwie kupca, prowadzonym przez tegoż we własnym imieniu, nie odpowiadając przy tym wobec wierzycieli za jego zobowiązania.

Uchylenie przepisów kodeksu handlowego, jak również zmienione warunki gospodarcze powodują, że określenie spółki cichej wymaga modyfikacji. Tak więc umowa spółki cichej jest obecnie umową nienazwaną.

Prawa i obowiązki stron spółki cichej wyznacza przede wszystkim treść umowy.

W naszej obecnej praktyce spółka cicha jest spotykana przy działalności gospodarczej prowadzonej w niewielkim i średnim rozmiarze.

Należy więc przyjąć, że spółka cicha jest taką umową, w której wspólnik cichy zobowiązuje się do wniesienia wkładu na rzecz przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą, w zamian za odpowiedni udział w zyskach. Umowa spółki cichej więc tworzy stosunek między kontrahentami. Jest zatem czymś pośrednim między pożyczką a udziałem w cudzym przedsiębiorstwie.

Wkład wspólnika cichego może polegać na wniesieniu sumy pieniężnej lub innego prawa majątkowego. Wspólnik cichy uczestniczy w stratach, jakie przynosi przedsiębiorstwo lub inna działalność w granicach określonych umową. Udział w stratach, jeśli nic innego nie wynika z treści umowy, jest ograniczony do wysokości wkładu.

Stroną w stosunkach z osobami trzecimi jest wyłącznie prowadzący przedsiębiorstwo. Brak obecnie przepisu, który uchylałby odpowiedzialność wspólnika cichego za zobowiązania spółki. Wspólnik ten więc musi liczyć się z możliwością dochodzenia wobec niego roszczeń przez wierzycieli prowadzącego przedsiębiorstwo na podstawie przepisów o spółce cywilnej. Wspólnikowi cichemu przysługiwałoby wówczas z tytułu tej umowy jedynie roszczenie regresowe do prowadzącego przedsiębiorstwo.

Rozwiązanie umowy spółki cichej może nastąpić z przyczyn określonych w umowie lub przez oświadczenie stron. Należy jednak przyjąć, że rozwiązuje się ona także w razie likwidacji przedsiębiorstwa lub zaprzestania działalności, jak również każdy z kontrahentów może żądać jej rozwiązania przez sąd.

- Art. 864. Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie? Ustawa określa status wspólnika cichego. Przepis ustawy wyłącza odpowiedzialność wspólników spółki cichej.

- Dopuszczalność tworzenia tego typu spółek opiera się na art. 353[1] kodeksu cywilnego czyli na zasadzie swobody umów polegającej na dopuszczalności dowolnego kształtowania stosunków umownych pomiędzy ich stronami, z tym zastrzeżeniem, że treść lub cel takiej umowy nie może być sprzeczna z naturą takiego stosunku umownego, jak również nie może stać w sprzeczności z ustawą i zasadami współżycia społecznego.

- Spółka cicha to taka umowa, w której istniejący już na rynku przedsiębiorca (np. osoba prowadząca indywidualną działalność gospodarczą), uzgadnia z innym podmiotem wniesienie wkładu do swojego przedsiębiorstwa w zamian za prawo do udziału w zyskach tego przedsiębiorstwa. Najważniejszą cechą spółki cichej jest to, że podmiot który udostępnia kapitał, nie występuje nigdzie w stosunkach zewnętrznych jako wspólnik spółki. Wspólnik cichy nie ma żadnych kompetencji w zakresie kierowania i reprezentowania spółki, choć oczywiście nie ma żadnych przeciwwskazań żeby ustanowić takiego wspólnika prokurentem spółki, bądź też pełnomocnikiem do dokonania określonej czynności. O stosunku spółki wiedzą tylko osoby, które umowę spółki cichej zawarły. Na zewnątrz spółki, tak jak dotychczas, spółkę reprezentuje dotychczasowy wspólnik, również tylko on odpowiada za jej zobowiązania. Takie zewnętrzne utajnienie osoby jednego ze wspólników nie pozbawia jednak wspólnika cichego wpływu na losy spółki do której przystąpił. Dopuszczalne jest takie ukształtowanie umowy spółki cichej w której wspólnik cichy będzie miał wpływ na decyzje podejmowane w związku z działaniem spółki. Należy jednak w tym zakresie działać z dużą ostrożnością, gdyż każde ujawnienie się wspólnika cichego na zewnątrz może skutkować jego późniejszą odpowiedzialnością za zobowiązania spółki.

Stosunek udziału w zyskach i stratach spółki zależy tylko i wyłącznie od ustaleń jakie poczyniły między sobą strony umowy. Możliwe jest np. postanowienie, że wspólnik cichy nie będzie ponosił udziału w stratach. Generalnie jednak, wspólnik cichy ponosi udział w stratach spółki, ryzykując w tym zakresie pomniejszenie wniesionego do spółki wkładu.

Korzyści z takiej konstrukcji spółki odnoszą obie strony. Przedsiębiorca prowadzący działalność otrzymuje potrzebny mu kapitał, zazwyczaj na warunkach korzystniejszych niż np. kredyt bankowy lub innego rodzaju pożyczka. Wspólnik cichy natomiast w przypadku powodzenia wspólnego przedsięwzięcia, może osiągnąć zyski znacznie większe niż w przypadku innych form inwestowania.

Jak już wyżej wspomniano w chwili obecnej zasady funkcjonowania spółki cichej nie są uregulowane w żadnym akcie prawnym. Konsekwencją tego stanu rzeczy jest to, że nie ma żadnych wymagań w zakresie sposobu zawarcia umowy spółki cichej. Dla bezpieczeństwa, na wypadek ewentualnych sporów między wspólnikami, wskazane jest zawarcie takiej umowy w formie pisemnej. Możliwa jest jednakże tylko i wyłącznie umowa ustna.

9. Spółka partnerska

Wyszczególnienie	Partnerska
Podstawa prawna	KSH 86 – 101
Pojęcie	Spółką partnerską jest spółka osobowa, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą
Wspólnicy	co najmniej 2 (przy czym każdy z partnerów musi być uprawniony do wykonywania danego wolnego zawodu); partnerami mogą być tylko osoby fizyczne
Osobowość prawna	jest ułomną osobą prawną, może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana (zdolność sądowa)
Cel działalności	wykonywanie wolnego zawodu (także więcej niż jednego, jeżeli nie zabrania tego odrębna ustawa)
Zawarcie, forma i treść umowy	Umowa w formie aktu notarialnego; powinna zawierać 1) określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki, 2) przedmiot działalności spółki, 3) nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, w przypadku przewidzianym w art. 95 § 2, 4) w przypadku, gdy spółkę reprezentują tylko niektórzy partnerzy, nazwiska i imiona tych partnerów, 5) firmę i siedzibę spółki, 6) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony, 7) określenie wkładów wnoszonych przez każdego partnera i ich wartość. Jeżeli nie dochowa się wymogu aktu notarialnego, umowę będzie się traktować jako umowę spółki cywilnej, ale nie będzie ona mogła zacząć działalności
Moment powstania	chwila wpisu do rejestru – od tego momentu powstaje nowy podmiot prawa, na który przechodzą wniesione przez partnerów wkłady, i od tej chwili obowiązuje ograniczenie odpowiedzialności partnerów
Rejestracja	wpis do KRS – warunek rozpoczęcia działalności gospodarczej; Zgłoszenie spółki partnerskiej do sądu rejestrowego powinno zawierać: 1) firmę, siedzibę, adres spółki, nazwiska i imiona partnerów oraz ich adresy albo adresy do doręczeń, 2) określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki, 3) przedmiot działalności spółki, 4) nazwiska i imiona partnerów, którzy są uprawnieni do reprezentowania spółki; nie dotyczy to przypadku, gdy umowa spółki nie przewiduje ograniczeń prawa reprezentacji przez partnerów, 5) nazwiska i imiona prokurentów lub osób powołanych w skład zarządu, 6) nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, w przypadku przewidzianym w art. 95 § 2. Do zgłoszenia spółki partnerskiej do sądu rejestrowego należy dołączyć dokumenty potwierdzające uprawnienia każdego partnera do wykonywania wolnego zawodu.
Wysokość kapitału zakładowego	brak wymagań
Wkłady	Każdy wspólnik jest zobowiązany do wniesienia wkładów w postaci: - pieniężnej -aportów (niepieniężne) – np. przeniesienie lub obciążenie własności rzeczy lub innych praw; za ich wady wspólnik odpowiada według przepisów o sprzedaży i najmie - świadczenie pracy (ale nie jest pracą reprezentowanie spółki czy prowadzenie jej spraw). W razie wątpliwości uważa się że wkłady są równe.
Majątek spółki odrębny od majątku wspólnika	Majątek to wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia
Firma (nazwa)	Musi zawierać nazwisko przynajmniej jednego z partnerów, wskazanie na wolny zawód wykonywany przez partnerów i określenie: „Spółka partnerska”, „sp.p.”, „i partnerzy” lub „i partner”
Władze spółki	reprezentacja może przysługiwać każdemu partnerowi samodzielnie, ale można też powołać zarząd
Prowadzenie spraw spółki	prowadzenie spraw spółki jest prawem i obowiązkiem każdego partnera - zwykły zarząd – bez uchwały wspólników; nie można powierzyć prowadzenia osobom trzecim z wyłączeniem wspólników, ale można powołać zarząd- w jego skład mogą wchodzić także osoby spoza grona wspólników; zarząd taki działa jak w spółce z o.o.
Prokura	jeżeli brak zarządu – ustanowienie prokury wymaga zgody wszystkich wspólników mających prawo reprezentować spółkę (o ile nie zostanie zmienione w umowie), a odwołanie – przysługuje każdemu wspólnikowi; jeżeli został powołany zarząd – tylko on może ustanawiać i odwoływać prokurę
Reprezentowanie spółki	Każdy partner ma prawo reprezentować spółkę samodzielnie; modyfikacja tej zasady: - w umowie spółki - lub w drodze uchwały wspólników podjętej większością ¾ głosów w obecności co najmniej 2/3 ogólnej liczby partnerów z ważnych powodów
Rachunkowość spółki	pełna rachunkowość (księgi rachunkowe, inwentaryzacja majątku na koniec roku obrotowego, sprawozdanie finansowe na koniec roku rachunkowego – bilans, rachunek zysków i strat oraz złożenie tego sprawozdania w sądzie rachunkowym)
Odpowiedzialność spółki oraz wspólników za zobowiązania spółki	trzy rodzaje odpowiedzialności: - nieograniczona i osobista za własne działania partnera związane z wykonywaniem zawodu; - nieograniczona, osobista i solidarna wszystkich wspólników za zwykłe zobowiązania spółki; - brak odpowiedzialności za zobowiązania innych partnerów związane z wykonywaniem przez nich wolnego zawodu
Zmiana składu osobowego spółki	- zmiana umowy spółki - przeniesienie przez wspólnika na inną osobę ogółu swych praw i obowiązków w spółce (ale tylko na osobę posiadającą uprawnienia do wykonywania takiego wolnego zawodu) a) jeżeli było to przewidziane w umowie b)za pisemną zgodą wszystkich pozostałych wspólników (chyba że umowa przewiduje inaczej) - wypowiedzenie: jeżeli spółkę zawarto na czas nieokreślony (a tak się domniemywa w przypadku spółki zawartej na czas życia wspólnika), wspólnik może wypowiedzieć umowę spółki na sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego (ale umowa może przewidywać krótszy okres); prawa do wypowiedzenia nie można w umowie wyłączyć Wypowiedzenie ma formę pisemną – oświadczenie składane wszystkim pozostałym wspólnikom lub wspólnikowi uprawnionemu do reprezentowania spółki, - śmierć wspólnika – umowa może stanowić, że w takim przypadku spółka trwa nadal między pozostałymi wspólnikami; na jego miejsce może wstąpić spadkobierca jeżeli posiada uprawnienia – utrata uprawnień przez partnera – oświadczenie o utracie ma skutek natychmiastowy; jeżeli takie oświadczenie nie zostanie złożone, wykluczenie ze spółki następuje z mocy prawa z końcem roku obrotowego; orzeczenie sądu – na wniosek pozostałych wspólników sąd może orzec o wyłączeniu wspólnika ze spółki.
Rozwiązanie spółki	Rozwiązanie spółki powodują: 1) przyczyny przewidziane w umowie spółki, 2) jednomyślna uchwała wszystkich partnerów, 3) ogłoszenie upadłości spółki, 4) utrata przez wszystkich partnerów prawa do wykonywania wolnego zawodu, 5) prawomocne orzeczenie sądu. W przypadku gdy w spółce pozostaje jeden partner lub gdy tylko jeden partner posiada uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu związanego z przedmiotem działalności spółki, spółka ulega rozwiązaniu najpóźniej z upływem roku od dnia zaistnienia któregokolwiek z tych zdarzeń. Milczące przedłużenie - Spółkę uważa się za przedłużoną na czas nieoznaczony w przypadku, gdy pomimo istnienia przyczyn rozwiązania, przewidzianych w umowie, prowadzi ona swoją działalność za zgodą wszystkich wspólników.
Prawo do zysku	Każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczy w stratach w tym samym stosunku niezależnie od rodzaju i wartości wkładu, ale podział zysku można ukształtować w umowie inaczej (ale nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach; jedynie od udziału w stratach), Wypłaty zysku można żądać z końcem każdego roku obrotowego (ale można np. ustalić zaliczki na poczet zysku) Ponadto wspólnik ma prawo żądać corocznie wypłacenia odsetek w wysokości 5% jego udziału kapitałowego (wartości wkładu) nawet jeśli spółka poniosła straty.
Likwidacja spółki	Poprzedza rozwiązanie spółki; firma otrzymuje dodatek „w likwidacji”. Czynności likwidacyjne mają na celu: - zakończenie bieżących interesów spółki - ściągnięcie jej wierzytelności - wypełnienie zobowiązań (zapłata długów) - upłynnienie majątku (podział między wspólników) Likwidatorami są wszyscy wspólnicy, ale mogą na to stanowisko być powołane także osoby trzecie (z ważnych powodów likwidatora może także wyznaczyć sąd). Rozwiązanie spółki następuje w momencie wykreślenia jej z rejestru (po przeprowadzeniu likwidacji i sporządzeniu bilansu), a jeżeli ogłoszono jej upadłość – po zakończeniu post. upadłościowego.

10. Spółdzielnie

Spółdzielnia – samopomoc w sytuacji, w której jeżeli będziesz działał będziesz sam znajdziesz się w gorszej sytuacji niż jak będziesz działał sam.

Spółdzielnia handlowa – osoby prowadzące działalność gospodarczą, a spółdzielnia zajmuje się tylko zaopatrywaniem swoich członków w atrakcyjne towary.

Istotą działalności spółdzielni przejawia się na wykonywaniu pewnej działalności w imieniu swoich członków. Spółdzielnia handlowa zrzesza prowadzących działalność gospodarczą.

Charakterystyczną cechą jest zrzeszenie prowadzących działalność gospodarczą.

Spółdzielnia działa w interesie swoich członków mających poprawiać ich sytuację gospodarczą.

Przykłady spółdzielni:

Lekarska Specjalistyczna Spółdzielnia Pracy – lekarze są tutaj pracownikami spółdzielni którą założyli. Jest to zapewnienie sobie miejsca pracy. Te podmiot utworzony zapewnił pracę mi. Spółdzielnia pracy zapewnia nie tylko pracę swoim członkom, ale w wyniku tego, że na rynku oferuje kompleksową obsługę medyczną, atrakcyjniejszą finansowo, to przychodzi do niej wiele klientów. Źródłem dochodów jest z jednej strony wynagrodzenie za pracę na podstawie spółdzielczej umowy o pracę. Spółdzielnia prowadzi działalność gospodarczą, a zysk owej spółdzielni przypada jej członkom. Źródło dochodów składa się z 2 elementów, elementów wynagrodzenia za pracę i w udziale z nadwyżki finansowej. Im niżej będzie wyceniania jego praca, tym bardziej atrakcyjna będzie oferta spółdzielni, zwiększająca obroty i zarabia się na obrocie.

Spółdzielnia pracy to organizacja, która ma samodzielny byt prawny, ale zatrudnia pracowników, którymi musza być jej członkowie. Zatrudnionymi pracownikami mogą być wyłącznie członkowie. Warunkiem zawarcia stosunku pracy jest warunek członkostwa.

Członkiem spółdzielni mleczarskiej – jest hodowca bydła. Ma on do dyspozycji kilka alternatyw. Musi się zastanowić w co pieniądze ulokować, bo samo posiadanie stada nie wystarczy. Trzeba znaleźć jeszcze producenta tego mleka. Jeżeli grupa plantatorów się połączy w spółdzielnię to ten skupujący nie będzie potrzebny. Rolnik zarabia podwójnie, sprzedaje mleko swojej spółdzielni, czym jakość jest wyższa tego mleka i niższa cena sprzedaży, tym bardziej atrakcyjna może być cena spółdzielni sprzedając to mleko dalej. Lepszym rozwiązaniem jest, by większe korzyści ekonomiczne połączyć z działalnością spółdzielni.

Stan prawny, jeżeli chodzi o spółdzielnie – już w 2008 roku został wniesiony prezydencki projekt ustawy o spółdzielniach. W tym projekcie ustawy przewidywano zasadniczą zmianę ustawy o Skokach, projekt został odrzucony w pierwszym czytaniu w Sejmie.

Ustawa z 1982 roku – prawo spółdzielcze. prawo z 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych, ustawa o SKOK, ustawa dotycząca ustroju tworzenia banków spółdzielczych. Ustawa o spółdzielniach socjalnych.

Spółdzielnia jest osobą prawną typu korporacyjnego. To jest najważniejsza cecha spółdzielni. Jest osobą, której zasadniczym celem jest prowadzenie działalności gospodarczej w interesie swoich członków. Różnie ten interes ma być realizowany.

Przy SKOK to możliwość dostępności do środków finansowych których potrzebuje. Jako członek SKOK mam obowiązek wniesienia opłaty na udział członkowski. Mogę czekać na udzielenie mi pożyczki, ale ta pożyczka powinna być oprocentowana w sposób korzystniejszy dla mnie niż gdybym poszedł do banku. Celem jest korzyść polegająca na tym, że mniejsze oprocentowanie i mniejsze wymogi formalne są korzyścią przekładającą się na członkostwo.

Spółdzielnia jest zrzeszeniem osób o nieograniczonym składzie osobowym o zmiennym funduszu udziałowym które w interesie swoich członków prowadzi działalność gospodarczą. Liczba członków spółdzielni jest ustawowo określona. Spółdzielnia osób fizycznych powinna liczyć niemniej niż 10 członków. Prawo spółdzielcze przewiduje iż jeżeli spółdzielnia nie spełnia tego minimum członków, to może zostać postawiona po roku w stan rozwiązania przez skład rewizyjny. Przynależność do związku rewizyjnego wiąże się z poddaniem rewizji swojej działalności ze względu na zasady ruchu spółdzielczego.

Raz na kilka lat spółdzielnia ma poddać się rewizji tzn. lustracji. Związek rewizyjny w którym spółdzielnia jest zrzeszona, ma prawo wykonywania wszystkich czynności kontrolnych z punktu widzenia zgodności z zasadami ruchu spółdzielczego. Ran na kilka lat z protokołem polustracyjnym mają prawo zapoznać się członkowie spółdzielni.

Związki rewizyjne wykonując obowiązki lustracyjne opowiadały się po interesie strony dla której nie działały.

Krajowa Rada Spółdzielcza jest naczelnym organem ruchu spółdzielczego, może reprezentować spółdzielnie na arenie międzynarodowej.

Każda spółdzielnia zobowiązana jest do poddania się lustracji.

Spółdzielnia nie musi zrzeszać się w związku rewizyjnym, ale jeżeli się nie zrzeszy, to musi pogodzić się z tym, że lustrację przeprowadzi Krajowa Rada Spółdzielcza. Lustrację przeprowadzają osoby o wiedzy ekonomicznej i prawnej, osoby, które znają zasady ruchu spółdzielczego.

Spółkę jawną można utworzyć dla prowadzenia przedsiębiorstwa, nie można jej utworzyć dla jakiegokolwiek innego celu.

S.A. i z o.o. można utworzyć w innym celu byle byłby zgodny z prawem.

W spółdzielniach przewidziano wyjątek od tej zasady. Spółdzielnia może prowadzić działalność oświatowo – wychowawczą dla swoich członków i członków ich rodzin.

Relacje między spółdzielnią a członkami są w sferze prawa prywatnego. Członek jako uczestnik pewnej korporacji jest z mocy prawa członkiem Walnego Zgromadzenia, które jest najwyższym organem spółdzielnio czy w nim uczestniczy to jest prawo a nie obowiązek.

Prowadzenia działalności gospodarczej a obok niej wychowawczo – oświatowej pozostawiono do decyzji statutu.

Spółdzielni nie można utworzyć w celu innym niż prowadzenie działalności gospodarczej. Ustawa o SKOK mówi że SKOK jest spółdzielnią do której w kwestiach nieuregulowanych trzeba stosować przepisy o spółdzielniach. Ale wprowadzono przepis w ustawie o SKOK że prowadzi ona działalność nie zarobkową. Czy jeżeli skok jest spółdzielnią, a ta prowadzi działalność gospodarczą. Jeżeli SKOK jest spółdzielnią, ale jest wyjątkową spółdzielnią, którą można utworzyć dla celów nie będących prowadzeniem działalności gospodarczej.

Spółdzielnia handlowa, mleczarska, pracy – tam pojawia się źródło dochodu, nadwyżki bilansowej. Członek uczestniczy w podziale zysku członków spółdzielni, udziałami.

Zasada liczenia głosów na Walnym Zgromadzeniu. W przypadku spółki kapitałowej – mam tyle głosów ile mam udziałów, przepisy KS. przewidują możliwość uprzywilejowania akcji co do głosu. Że ktoś może mieć udział 1, ale mieć 3 głosy. W spółdzielni takiej możliwości nie ma. Każdy członek spółdzielni na Walnym Zgromadzeniu ma jeden głos. Nie ma nikt zdominować działalności spółdzielni. Aspekt kapitałowy ma znaczenie w odnoszeniu korzyści materialnych. W sprawach dotyczących uchwał ten aspekt kapitałowy nie może się tutaj pojawić. Prawo spółdzielcze nie ustanawia żadnych wymogów kapitałowych.

Spółdzielnia mieszkaniowa jest specyficzna, ponieważ ma ona z mocy prawa prowadzić działalność bez wynikową. Członek spółdzielni mieszkaniowej nie partycypuje w nadwyżce kapitałowej, ponieważ jest ona zaliczana na poczet przyszłych należności, albo jeżeli ich nie, może powodować taką korzyść wymierną członków spółdzielni, to znaczy nie podwyższanie opłat eksploatacyjnych lokali wtedy kiedy miałaby ona nastąpić.

Spółdzielnia mieszkaniowa prowadzi działalność gospodarczą w interesie swoich członków. Korzyść polega na zmniejszeniu ceny metra kwadratowego lokalu.

Członkowie spółdzielni – 3 osoby prawne. Mogą również znaleźć się w sytuacji, kiedy samodzielnie znajdują się w dużo gorszej sytuacji gospodarczej niż wtedy kiedy współpracują w sferze aktywności z innymi podmiotami.

Dla Spółdzielni produkcji rolnej wprowadzono wymóg 5 osób fizycznych. Spółdzielnia musi utrzymywać ten skład osoby przez cały okres swego istnienia. Ale są tutaj 2 zasady:

- albo musi utrzymywać na poziomie minimalnym liczbę członków

- ale w statucie ustali sobie inne reguły, nie może ich obniżyć poniżej progów ustawowych

Skład może ulegać zmianie, ale liczba ma być co najmniej taka jak ustanowiona w statucie albo ustawie. Jeżeli przez rok taki stan nie zaistnieje, to można postawić ją w stan likwidacji przez Związek Rewizyjny.

Za zobowiązania spółdzielni nie odpowiadają jej członkowie. Są oni zobowiązani do wnoszenia pewnych opłat:

Wpłata na udział, (charakter pieniężny, kiedy członek do spółdzielni przystępuje, to taką opłatę wnosi, ale nie ma ustawowo określonej wysokości). W sytuacji kiedy członek ze spółdzielni występuje, to mamy do czynienia z wypłatą kwoty na udział. Nabycie członkostwa w spółdzielnie i jego utrata następuje w relacji członek – spółdzielnia. Natomiast w spółkach kapitałowych jest to zazwyczaj zbywca udziałów akcji i jej nabywca.

Nabycie członkostwa może następować poprzez fakt złożenia podpisu pod statutem, albo kiedy kandydat na członka składa deklarację członkowską, czyli oświadczenie o zamiarze przystąpienia do spółdzielni. Jeżeli ktoś spełnia wymagania statutowe to może zostać przyjęty w poczet członków, zasada drzwi otwartych. Zasada członkostwa może ustąpić : 1. Wypowiedzenie członkostwa, 2. wykreślenie członka z listy członków spółdzielni (wiąże się z niespełnienie wymogów ustawowych, 3. wykluczenie, które wiąże się z niezawinionym na niespełnieniem wymogów statutowych, 4. przypadek będący konsekwencją śmierci. Wtedy ustanie członkostwa powoduje skreślenie członka z rejestru.

Zarząd i Rada nadzorcza – członkiem Rady Nadzorczej mogą być jedynie członkowie tej spółdzielni. Mankamentem jest to, że członkiem rady nadzorczej może być osoba, która nie ma dostatecznej wiedzy do wykonywania nadzoru. Niejednokrotnie zarząd staje się ekspertem Rady nadzorczej, której mówi jak funkcjonować 

Zasada reprezentacji w spółdzielniach:

- jeżeli zarząd jest 1 osobowy, to jest on 1 osobowy

- jeżeli jest wieloosobowy, to ustawa narzuca rozwiązanie. Zawsze obowiązuje reprezentacja łączna. Rada Nadzorcza reprezentuje członków i ewentualnie w procesach w których pojawia się relacja członek spółdzielni, spółdzielnia. Prawo spółdzielcze pozwala na dodatkową zasadę reprezentacji. Zarząd może udzielić pełnomocnictwa 1 spośród swoich członków do zarządzania bieżącą działalnością gospodarczą spółdzielni. W jej ramach członek spółdzielni może reprezentować sam, chyba, że co innego wynika z pełnomocnictwa. Może także użyć prokury

11. Towarzystwo Ubezpieczeń wzajemnych.

Towarzystwo ubezpieczen wzajemnych

- osoba prawna typu korporacyjnego.

- osoba prawna utworzona wyłącznie w celu wzajemnych ubezpieczeń swoich członków

- jest to również pewna alternatywa dla tradycyjnych możliwości ubezpieczania ryzyka związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.

- podstawą tych relacji jest wyłącznie polisa.

- płacona składka nawet jeśli nie jest uruchamiana na wypłatę odszkodowania (członek może partycypować w zyskach?)

- TUW może w swoim statucie przyjąć górną sumę ubezpieczenia.

- 2003 – ustawa o działalności ubezpieczeniowej - Rozdział 4:  Towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych.

- możliwość przekształcenia w spółkę akcyjną.

12. Przedsiębiorstwo Państwowe

Od 1990 r. – każdy z rządów dążył do prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.

Prywatyzacja trwa do dzisiaj, bo jeszcze istnieją przedsiębiorstwa państwowe, relikty poprzedniego systemu.

Nowych przedsiębiorstw państwowych już się nie tworzy.

Przedsiębiorstwo państwowe – również w okresie międzywojennym istniały PP - kilkanaście, to nie jest jedynie twór PRL.

Jest podmiotem utworzonym przez Skarb Państwa (przez organ założycielski – element instytucji SP, minister, wojewoda – mógł stworzyć PP dla realizacji pewnych zadań).

Nacjonalizacja podstawowych gałęzi gospodarki – rok 1945 i n. – dotyczyła gigantycznego majątku. Jakiekolwiek urządzenia należące do podmiotów prywatnych należące do Niemców zostały zdemontowane przez Rosjan i wywiezione.

PRZEDSIEBIORSTWO PAŃSTWOWE:

- organ założycielski: Skarb Państwa – najczęściej określony minister, lub wojewoda.

1. Ogólne zebranie załogi – odpowiednik Walne zgromadzenie wybiera RN

2. Rada Pracownicza – odpowiednik Rada nadzorcza -

3. Dyrektor – odpowiednik Zarządu, który był najmniej ważny, mimo że prowadzi bieżące sprawy.

Dyrektor – kieruje zakładem pracy. W PP nie było zarządu tylko dyrektor, 1 osobowy organ, reprezentował je na zewnątrz i kierował bieżącymi sprawami.

Dyrektora wybiera się wg 2 zasad: pierwszego Dyrektora powoływał organ założycielski, natomiast kolejnych powoływała komisja konkursowa (w jej skład wchodziły osoby delegowane przez organ założycielski (3) i 2 rada pracownicza).

Rada pracownicza – mogła pośrednio wybierać dyrektora (poprzez delegowanie 2 członków do KK). Nie mogła odwołać dyrektora – co najwyżej mogła złożyć wniosek do organu założycielskiego o jego odwołanie.

Sposób reprezentacji PP w obrocie:

- jeżeli wartość zobowiązania nie przekracza 5 000 zł to dyrektor może samodzielnie reprezentować PP. Jeżeli wartość zobowiązania przekracza 5 000 zł – wymagana jest reprezentacja łączna – obok dyrektora ma się pojawić pełnomocnik. O ustanowieniu pełnomocnika decyduje dyrektor.

Relacja między skarbem państwa a PP:

Art. 1. Przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samorządnym i samofinansującym się przedsiębiorcą posiadającym osobowość prawną.

- Generalnie, co do zasady rozdzielane są te dwa byty, ale:

Poczta Polska – ustawowo zobowiązane do utrzymywania sieci placówek pocztowych które mogą być nierentowne. Nałożenie ustawowo utrzymywania składników majątku – powoduje że jeżeli ta działalność staje się nie rentowna – objęta jest obowiązkowym dofinansowaniem państwa.

Jeżeli gmina utworzyła sp. z o.o. w celu wykonywania komunikacji gminnej – to gmina decyduje ile kosztuje bilet, i ona decyduje jakie będą trasy – jeśli sp. z o.o. (przewoźnik) nie uzyskuje zysku – to gmina obowiązana jest dotować taką spółkę.

Obecnie państwo nie może wspierać PP – bo w świetle prawa unijnego uznawane to będzie jako pomoc państwa.

PP nie odpowiada za zobowiązania skarbu państwa, a skarb państwa nie odpowiada za zobowiązania PP.

Gospodarowanie majątkiem PP:

- PP może sprzedawać składniki swego majątku tylko i wyłącznie w ramach przetargu.

-

Umowa o zarządzanie PP: z 1991

- jest to umowa którą zawiera organ założycielski z osobą która przedstawi projekt poprawy sytuacji PP. Ten kto przedstawił najlepszy plan, organ z nim zawierał tą umowę. Potem oceniano realizację tej umowy. Z chwilą zawarcia tej umowy, z mocy prawa ustawało funkcjonowanie organów PP, a organ założycielski usuwał dyrektora PP.

Zarządca był osobą fizycznym który funkcjonował poza strukturą PP, i przejmował kompetencję dyrektora i RP.

Gdańska Stocznia remontowa jest przykładem pozytywnym zastosowania tej umowy. Piotr Sojka był zarządca tego PP i doprowadził do takich zmian organizacyjnych, to mimo wszystko GSR poradziła sobie z problemami, i Sojka przygotował ją do prywatyzacji. Teraz funkcjonuje jako GSR SA.

Umowa o zarząd komisaryczny: z 1991:

- jeżeli PP prowadziło działalność gospodarczą ze stratą organ założycielski mógł ustanowić zarządcę komisarycznego – to nie wiązało się ze zgodą RP.

- odwoływany był dotychczasowy dyrektor, i z mocy prawa ustawały funkcjonować OZP i RP.

- zarząd komisaryczny zobowiązany był do przygotowania i wdrożenia programu naprawczego. Jeżeli nie odnosił skutków program naprawczy – do zarząd komisaryczny pisał wnioski o likwidacje PP.

Zarządcą lub zarządem komisarycznym mogła być wyłącznie osoba fizyczna.

Komercjalizacja:

- definicja zawarta w ustawie z 1996 r.

- def: przekształcenie PP w spółkę kapitałową z wyłącznym udziałem skarbu państwa (zmiana podstawy prawnej funkcjonowania tego samego podmiotu).

- chodzi o to żeby doprowadzić do zmiany struktury własnościowej w gospodarce

- 1. ścieżka – prywatyzacja kapitałowa/pośrednia/prywatyzacja przez komercjalizację (musi być poprzedzona przekształceniem PP na spółkę kapitałową – zmiana formy prawnej). Majątek PP z chwilą jego przekształcenia w spółkę kapitałową – stawały się majątkiem spółki kapitałowej. Tak samo przechodziły wszystkie prawa i obowiązki. Ten akt następował z chwilą wpisu do rejestru. Przed wpisem było to PP – i regulowała je ustawa o PP. Potem po wpisie regulował do 2000 - KH, a id 2000 – ksh.

To przekształcenie zarządzał minister właściwy do spraw przekształceń własnościowych – dzisiaj mamy po prostu ministra właściwego do spraw z zakresu prywatyzacji. On dokonywał akt komercjalizacji. To on był niejako założycielem spółki, wybierał pierwszy skład zarządu i rady nadzorczej. Z chwila kiedy wybrany zarząd składał wniosek o wpis do rejestru spółki powstałej w wyniku przekształcenia, PP było wykreślane z rejestru bez postępowania likwidacyjnego, a na jej miejsce była wpisywana spółka.

Jedyna sytuacja przechodzenia z mocy prawa na spółkę – rada pracownicza i dyrektor nie był objęty zasadą kontynuacji.

Zawarte umowy były dalej wykonywane itp. Była to niejako sukcesja uniwersalna – a bardziej dokładnie zasada kontynuacji.

Komercjalizacja był to zawsze etap do prywatyzacji!!!

Jeżeli nastąpiło przekształcenie PP w spółkę z wyłącznym udziałem SP, a potem sprzedawano te akcje/udziały – to właśnie mamy do czynienia z właściwą prywatyzacją (lub prywatyzacją pośrednią). Jeżeli zbył odpowiednio dużo tych akcji/udziałów – to SP tracił kontrolę nad tą spółką na rzecz akcjonariuszu bądź udziałowców. Czym mniej udziałów – tym mniejszy wpływ.

W niektórych spółkach SP – wysprzedał wszystkie akcje/udziały w innych nie. SP powinien dążyć do całkowitego wycofania z takiej spółki.

Zachętą dla pracowników PP do prywatyzacji miały być:

- prawo do wyboru 1/3 składu rady nadzorczej w przyszłej spółce kapitałowej (udział czynnika społecznego/pracowniczego w kontrolowaniu działań spółki).

- zapewniono pracownikom udział w prywatyzacji w przełożeniu na konkretne wartości – każdy pracownik PP w dniu w którym następowało przekształcenie każdy pracownik mógł wziąć udział w programie, iż 20% akcji/udziałów był przeznaczony do sprzedaży pracownikom, za cenę o połowę mniejszą niż oferowaną innym nabywcom. Teraz mogą nabyć do 15% za darmo. Pracownicy zatem mają prawo uczestniczenia w podziale akcji/udziałów. Ci którzy otrzymują te akcje/udziały za darmo – mogą zbyć je dopiero po 2 latach.

Powyżej opisano prywatyzację pośrednią/poprzez komercjalizację – wykorzystanie konstrukcji spółki kapitałowej, jako spółki w jaką następuje przekształcenie PP. Komercjalizacja była etapem prywatyzacji.

Skarb państwa i PP nie odpowiadały nawzajem za swoje zobowiązania.

Proces prywatyzacji drugą ścieżką – właściwa dla małych i średnich przedsiębiorstw państwowych – prywatyzacja likwidacyjna/bezpośrednia.

Ta ścieżka zakłada, że minister właściwy ds. prywatyzacji wydaje zarządzenie o postawienie PP w stan likwidacji (odnosi się do podmiotu) w celu prywatyzacji – powołuje pełnomocnika ds. prywatyzacji, którego zadanie polega na znalezieniu nabywcy przedsiębiorstwa (w znaczeniu przedmiotowym) – albo kupi przedsiębiorstwo albo ma znaleźć spółkę do której SP wniesie przedsiębiorstwo w sensie przedmiotowym, albo z kim zawrze umowę, w której odda przedsiębiorstwo do odpłatnego korzystania.

Pełnomocnik jest tą osobą która poszukuje kontrahenta, ustanowił go minister reprezentując SP. Pełnomocnik reprezentuje interesy SP. Przedsiębiorstwo to nie jest przedsiębiorstwem należącym do SP, bo tak długo…

Pełnomocnik zbywa składnik majątku nie należący do SP, ale reprezentuje SP.

Ten pełnomocnik ma albo to przedsiębiorstwo sprzedać, albo wnieść do spółki jako aport, albo oddać do odpłatnego korzystania.

Najpierw zostaje zawarta umowa pomiędzy SP reprezentowanym przez pełnomocnika – a jednym z 3 kontrahentów (patrz wyżej). Jeżeli któraś z tych 3 umów zostanie dokonana – w wyniku dokonania tej czynności następuje wykreślenie tego PP z rejestru.

Chodzi o to, żeby przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym było przedmiotem 1 z 3 transakcji, a także żeby nie zatrzymać działań które podejmowało PP.

Przedmiotem prywatyzacji są konkretne składniki majątku – czyli PP.

W 2 pierwszych przypadkach nie ma problemu – pełnomocnik znajduje kupca dla PP, to przedsiębiorstwo staje się składnikiem majątku nabywcy i PP jest wykreślane z rejestru. Stronami umowy nie jest PP – tylko SP – i to SP uzyskuje udziały/akcje w przedsiębiorstwie nabywcy które są odpowiednikiem wartości PP, to samo w wypadku wniesienia PP do innej spółki.

Co się dzieje ze składnikiem majątku, jeżeli w skład majątku P wchodzi prawo użytkowania wieczystego danego gruntu? Jeśli pełnomocnik sprzeda to PP przed wykreśleniem z rejestru – to to prawo będące w składzie PP, przejdzie na nabywcę, to samo gdy zostanie wniesione do innej spółki. Jednakże w 3 przypadku (zawarcie umowy o oddanie P do odpłatnego korzystania, a następnie wykreślenie PP z rejestru) – P w sensie prawa własności będzie składnikiem majątku SP, jeżeli z chwilą wykreślenia z rejestru PP przestaje być podmiotem tych praw. Dokonanie opcji nabycia przedsiębiorstwa na rzecz spółki pracowniczej (spółka utworzona na rzecz pracowników) – prawo użytkowania wieczystego przysługuje określonemu podmiotowi a grunt jest własnością SP – komu przysługuje prawo UW gdy PP zostało wykreślone z rejestru  użytkownikiem wieczystym i właścicielem jest skarb państwa – jednakże 247 KC stanowi iż jeśli uprawnionym z ograniczonego prawa rzeczowego jest ten sam, który jest jego właścicielem – to w takim razie to prawo wygasa (dochodzi do konfuzji). Jeżeli przyjąć, że UW jest składnikiem majątku o odrębnej wartości niż prawo własności, w momencie zawarcia umowy w skład P wchodzi….

SN: to prawo UW nie wygasa z chwilą wykreślenia PP z rejestru!!!

Uzasadnienie: uzasadnieniem takiego rozwiązania jest cel prywatyzacji (ale są też głosy odmienne w innych składach SN).

PP  zmienia formę prawną np. na SA

Jak wygląda sytuacja wierzycieli PP którzy z mocy prawa stają się wierzycielami SA?

Sytuacja ich się nie zmienia. Przekształcenie ma być obojętnie z pozycji prawnej wierzycieli.

Art. 40 kc i art. 49 ustawy o PP.

SA wchodzi we wszystkie prawa i obowiązki PP, z wyjątkiem obowiązków PP w stosunku do dyrektora i rady pracowniczej – bo ich w nowej strukturze nie ma.

Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej – zmienia swoją formę prawna na SA.

On też jest osobą prawną, ale za zobowiązania SPZOZ odpowiada ona sama a obok niej jej organ założycielski – albo odpowiedni organ samorządu terytorialnego albo skarb państwa.

Gdy już jest SA – odpowiada tylko ona sama, nie odpowiada jak wcześniej gmina lub SP.

Czy można w drodze ustawy pozbawić wierzycieli dochodzenia własnych roszczeń?

Czy problem może rozwiązać pomoc publiczną przez SP? tak.

Tej pomocy nie dostanie SP ZOZ – ale pomoc dostanie spółka w którą przekształci się SP ZOZ.

13. Prywatyzacja przedsiębiorstwa państwowego

Jeżeli nastąpiło przekształcenie PP w spółkę z wyłącznym udziałem Skarbu Państwa, a następnie rozpoczęto sprzedaż akcji lub udziałów osobom, które chciały je nabyć, nazywane jest prywatyzacją pośrednią, lub właściwą.

Komercjalizacja była traktowana jako etap w drodze do prywatyzacji.

Jeżeli tych akcji Skarb Państwa zbył akcje w większości to ma mniejszy wpływ na jej funkcjonowanie. Na wlanym zgromadzeniu podejmuje cię uchwały większością głosów.

W niektórych spółkach Skarb Państwa sprzedał wszystkie akcje.

2 rodzaje atrybutów miały zachęcać do udziały w prywatyzacji i miały być swoistą marchewką, żeby nie protestowali przeciwko prywatyzacji.

Zachętą dla nich miały być 2 instytucje prawne wprowadzone do ustaw.

Prawo do wyboru 1/3 składu rady nadzorczej w takiej spółce, przypadało pracownikom tej spółki. Pracownicy mięli prawo do wskazania, mogli wręcz wybrać, osobę do pełnienia funkcji członka Rady Nadzorczej.

Prywatyzacja dla ubogich. Zapewniono pracownikom udział w prywatyzacji w przełożeniu na konkretne wartości. Każdy pracownik PP w dniu w którym następowało przekształcenie, mógł wziąć udział w programie, który przewidywał, że 20% udziałów Skarbu Państwa, było przeznaczone do sprzedaży pracownikom PP, za połowę wartości. Rozwiązanie to zostało zmodyfikowane, która przewiduje do 15%, ale za damo. Pracownicy mają prawo do podziału do 15% akcji, ale nie płacą za nic zupełnie nic. Ci którzy otrzymują te akcje za darmo, są objęci okresowym ograniczeniem. Mogą zbyć akcje, lub udziały z upływem 3 lat.

Skarb Państwa nie odpowiadał za zobowiązania PP.

Wykorzystanie konstrukcji spółki kapitałowej, jako spółki w którą następuje przekształcenie PP.

Kiedy mamy spółkę z udziałem Skarbu Państwa, to ona może służyć jako odskoczna dla osób powiązanych z ekipą rządzącą.

Druga ścieżka prywatyzacyjna

Prywatyzacja przez komercjalizację jest jedną ze ścieżek, przewidzianą dla prywatyzacji dużych przedsiębiorstw państwowych. Obok tych dużych PP funkcjonują jeszcze, mniejsze średnie, czy mniejsze PP. Z myślą o nich przewidziano Prywatyzację likwidacyjną, prywatyzację bezpośrednią.

Ma ona swoje skomplikowane konstrukcyjnie rozwiązania.

Ta ścieżka zakłada, że Minister Właściwy do sprawy prywatyzacji wydaje zarządzenie o postawieniu PP w stan likwidacji, ale nie w normalnym tego słowa znaczeniu. Jest to szczególny sposób zarządzenia o likwidacji w celu prywatyzacji.

W momencie kiedy Minister właściwy do sprawy prywatyzacji wyda zarządzenie o likwidacji w celu prywatyzacji, powołuje pełnomocnika do sprawy prywatyzacji, które zadanie polega na znalezieniu nabywcy przedsiębiorstwa. Ten pełnomocnik ma znaleźć kogoś kto kupi przedsiębiorstwo, albo spółkę do której Skarb Państwa będzie wnosił, albo przedsiębiorstwo z którym zostanie zawarta umowa o odpłatne korzystanie.

PP chodzi podmiot, osobę prawną, mającą swoją strukturę, zasady funkcjonowania, art. 55[1] KC.

Kiedy mówimy o postawieniu PP w stan likwidacji, to odnosi się do podmiotu. Kiedy pełnomocni do sprawy prywatyzacji ma sprzedać przedsiębiorstwo, wnieść do spółki, to mamy na myśli przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym.

Pełnomocnik do sprawy prywatyzacji poszukuje kontrahenta. Ustanowił go Minister reprezentując Skarb Państwa.

Przedsiębiorstwo które będzie sprzedawał, nie jest przedsiębiorstwem należącym do Skarbu Państwa, ponieważ tak długo jak ono jest nie wykreślone z rejestru to ma prawo to przedsiębiorstwa, do przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym.

Skarb Państwa ustanawia pełnomocnika do reprezentowania interesu Skarbu Państwa, ale rozporządza innym podmiotem jakim jest PP.

Pełnomocnik ma albo przedsiębiorstwo:

- sprzedać

- wnieść do spółki jako aport

- oddać do odpłatnego korzystania

Procedura – najpierw zostaje zawarta umowa pomiędzy Skarbem Państwa, reprezentowanym przez pełnomocnika, a albo nabywcą, członkiem spółki, albo podmiotem, któremu oddawane jest w odpłatne korzystanie. Którakolwiek z tych czynności zostanie dokonana, w wyniku jej dokonania, następuj wykreślenie przedsiębiorcy państwowego z rejestru.

Celem postawienia w stan likwidacji jest prywatyzacji.

Proces prywatyzacji – przedmiotem jest bezpośrednio majątek przedsiębiorstwa nie prawa udziałowe. Stąd nazwa bezpośredniej prywatyzacji.

W 2 pierwszych przypadkach czyli sprzedaży i wniesienia do spółki, problem nie istnieje. Cenę sprzedaży uzyskuje Skarb Państwa. Stroną umowy nie jest przedsiębiorstwo.

Umowa o oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania (lising pracowniczy). Ustawa o komercjalizacji przewiduje, że jeżeli pracownicy PP, które ma podlegać procesowi prywatyzacji, utworzą spółkę, to Skarb Państwa, zobowiązany jest do zawarcia umowy odpłatnego korzystania, tej spółce. (opcja nabycia)

Umowa o oddanie PP do odpłatnego korzystania – jest konstrukcją która wykorzystuje rodzaj umowy, lising. Istotą lisingu, jest to, że suma opłat, które ponosi ktoś kto korzysta z cudzego majątku, zaliczana jest na poczet ceny, po zakończeniu umowy. Pracownicy, jak otrzymają PP do odpłatnego korzystania, to każdą ratę kapitałową może zaliczyć na poczet ceny, za którą kupi PP po upływie umowy.

Zawarcie umowy o oddanie do odpłatnego korzystania i wykreślenie z rejestru Właścicielem do momentu wykreślenia z rejestru pozostaje ono właścicielem, a po wykreśleniu Skarb Państwa.

Użytkowanie wieczyste – przy zbyciu i wniesieniu do spółki prawo użytkowania wieczystego, jako składnik przedsiębiorstwa, przechodzi razem z nim.

Natomiast jeżeli zawarta zostanie umowa o oddanie do odpłatnego korzystania i zostanie wykreślone z rejestru. PP będzie składnikiem Skarbu Państwa. Ewentualne wykonanie opcji nabycia przedsiębiorstwa, na rzecz spółki pracowniczej, prawo użytkowania wieczystego przysługuje określonemu podmiotowi, a grunt należy do Skarbu Państwa.

Z chwilą wykreślenia z rejestru użytkownikiem wieczystym jest Skarb Państwa i właścicielem gruntu jest Skarb Państwa.

Art. 247 KC mówi, że jeżeli uprawnionym z ograniczonego prawa rzeczowego ma przysługiwać pełne prawo do rzeczy to następuje konfuzja, czyli prawo wygada.

Jeżeli przyjąć że użytkowani wieczyste jest składnikiem majątku o odrębnej wartości niż użytkowanie wieczyste, to w momencie zawarcia umowy, w skład przedsiębiorstwa wchodzi składnik o odrębnym…?

SN stwierdził, że użytkowanie wieczyste nie wygasa z chwila wykreślenie PP z rejestru.

SN doszedł do wniosku, że uzasadnienie takiego rozwiązania jest cel prywatyzacji.

14. Łączenie się przedsiębiorstw i 15. Podział przedsiębiorstw ( razem, łatwiej będzie skumac)

Łączenie:

rt. 491 § 1 KSH: Spółki kapitałowe mogą się łączyć między sobą oraz ze spółkami osobowymi; spółka osobowa nie może jednakże być spółką przejmującą albo spółką nowo zawiązaną.

Art. 492. § 1. Połączenie może być dokonane:

1) przez przeniesienie całego majątku spółki (przejmowanej) na inną spółkę (przejmującą) za udziały lub akcje, które spółka przejmująca wydaje wspólnikom spółki przejmowanej (łączenie się przez przejęcie),

2) przez zawiązanie spółki kapitałowej, na którą przechodzi majątek wszystkich łączących się spółek za udziały lub akcje nowej spółki (łączenie się przez zawiązanie nowej spółki).

Art. 494.  § 1. Spółka przejmująca albo spółka nowo zawiązana wstępuje z dniem połączenia we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejmowanej albo spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki.

Łączenie się przedsiębiorców, 2 modele:

1 model (połączenie przez inkorporację/przejęcie):

- spółka przejmująca i przejmowana

- cały majątek podmiotu A przechodzi na podmiot B

- jeżeli 2 spółki z o.o. łączą się ze sobą – A (50 tyś) i B (50 tyś) – wzmacnia się kapitał zakładowy spółki przejmującej.

- spółką przejmującą nie musi być spółka kapitałowa.

- również może to być spółdzielnia.

1. faza przed połączeniem:

2. faza po połączeniu

2 model (połączenie przez zjednoczenie/unie):

- w miejsce wszystkich podmiotów które połączeniu ulegają, powstaje zupełnie nowy podmiot, na którego przechodzi cały majątek podmiotów podlegających połączeniu.

- podmiot łączący się i nowo zawiązywany

- nie ma znaczenia jakie spółki się ze sobą łączą

- nowa spółka będzie miała charakter spółki kapitałowej.

- możliwość połączenia spółki kapitałowej i osobowej

- skutek prawny następuje z dniem połączenia, ale ustawodawca wprowadza zabezpieczenie – (najpierw wpisy nowo zawiązanej spółki i wpis podwyższenia kapitału zakładowego a potem wykreślenia z rejestru).

- sytuacja wierzycieli każdej ze spółek podlegających połączeniu –

- połączenie dwóch spółek jednego rodzaju w trybie przez inkorporację – łączą się 2 spółki z o.o. – za ich zobowiązania nie odpowiadają wspólnicy. Spółką przejmującą nie musi być spółka o większym kapitale, mocniejsza ekonomicznie, w lepszej kondycji – ta kwestia nie jest przedmiotem regulacji prawnej. Spółką przejmującą może być mniejsza spółka. Jeżeli kapitał zakładowy spółki A wynosi 50 tyś, ale zadłużenie może wynosić 10 tyś, ale z 10 tyś – 5 tyś przysługuje jednemu wierzycielowi, spółka B też ma 50 tyś kapitału, ale obciążona jest w wysokości 40 tyś, jednemu wierzycielowi przysługuje roszczenie 10 tyś  prawa i obowiązki przed połączeniem – stają się prawami i obowiązkami nowej spółki o podwyższonym kapitale zakładowym. Po podwyższeniu kapitał wynosi 100 tyś, z czego 50 tyś to zobowiązania. Wierzyciel nie może być w gorszej sytuacji po połączeniu. Jeżeli wierzyciel takiej spółki złoży sprzeciw w terminie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia połączenia – do połączenia dochodzi (wierzyciel nie może zablokować procesu połączenia), jednakże majątek spółki nowo zawiązanej, ma być zarządzany z podziałem uwzględniający status finansowy spółek przed połączeniem. W sensie rachunkowym będą prowadzone zarządy dwóch grup majątkowych. W ten sposób wierzyciele jednej z tych spółek mogą być zaspokajani z tej części majątku spółki przejmującej lub nowo zawiązanej. W ten sposób prawo zapewnia wierzycielom którzy domagają się tego uwzględnienia ewentualnej zmiany na gorszej – poprzez żądanie specyficznego zarządzania majątkiem spółki do czasu zaspokojenia roszczeń.

- łączenie się 2 lub więcej podmiotów – służyć ma dostosowaniu formy prawnej do warunków prowadzenia działalności gospodarczej, do celów

- do tej pory była to spółka 1 typu, a teraz może to być spółka innego typu

- jawna (subsydiarna odpowiedzialność)  powstała nowa spółka (teraz odpowiedzialności nie ponoszę).

Czy jakiekolwiek zmiany restrukturyzacyjne mogą być poczytane jako próba uniknięcia odpowiedzialności przed wierzycielami – NIE – celem przekształcenia nie jest polepszenie sytuacji dłużnika.

• Faza menedżerska

- w ksh wyraźnie wskazano zarząd jako inicjatora tego procesu. Jeżeli statut lub umowa spółki nie przewiduje czegoś innego – to zarząd nie musi nikogo pytać, ustawa daje mu kompetencję do działań mających na celu połączenie spółek. Zarządy spółek które chcą się połączyć uzgadniają elementy istotne w celu połączenia, opracowują plan połączenia, warunki tego połączenia, ile udziałów/akcji, o jakiej wartości otrzymają wspólnicy spółek łączących się. Do połączenia spółek nie dojdzie bez uchwał wspólników.

Prawo zakłada parytet – to co miałeś w tej spółce masz uzyskać w nowej – jeśli tak nie jest – dopłata dla wspólnika spółki przejmowanej, lub spółka przejmująca zwróci wspólnikowi, który tego parytetu nie uzyskał.

• Faza decyzyjna

- zarządy obu spółek zwołują zgromadzenia wspólników i na tych zgromadzeniach muszą być podjęte uchwały o jednobrzmiącej treści – bo tylko wtedy dojdzie do połączenia, jeśli warunki połączenia będą odpowiadały powyższym uchwałom.

Uchwała każdego z tych zgromadzeń musi być podjęta kwalifikowaną większością głosów – 2/3 (jeśli łączą się spółki osobowe – w przypadku spółki jawnej – uchwała musi być podjęta jednomyślnie; dla spółki komandytowej przyjęto rozwiązanie – za uchwałą muszą się opowiedzieć wszyscy komplementariusz i 2/3 sumy komandytariuszy – komandytariusz który się nie zgadza – to prawo nie daje mu prawa możliwości zaskarżenia uchwały). Zarządy obu spółek łączących się – składają wnioski do rejestru. Wpis do rejestru powinien nastąpić w pierwszej kolejności odnośnie spółki przejmującej – podwyższenie kapitału zakładowego (1 model), lub nowo założonej (2 model).

Uchwały mogą być zaskarżane.

Ona nie wstrzymuje skutków połączenia.

Jeśli okaże się, że sąd uzna, iż uchwała 1 lub obie są sprzeczne z prawem – uchyli je i z chwilą prawomocnego uchylenia – następuje odwrócenie skutków połączenia (stan prawny wraca do sytuacji sprzed połączenia). A co ze zobowiązaniami spółki nowo utworzonej? Wszystkie te zobowiązania są ważne.

• Faza rejestracyjna:

- dopełnienie wszystkich formalnośći urzędowych, wpisy do Krs i takie tam.

Transgraniczne połączenie spółek kapitałowych i spółki komandytowo-akcyjnej.

- spółka prawa polskiego może połączyć się ze spółką prawa innego państwa członkowskiego UE na warunkach określonych w dyrektywie UE z poszanowaniem odrębności prawnych poszczególnych państw.

- ze spółką zagraniczną może połączyć się tylko spółka kapitałowa i spółka K-A, lecz ta ostatnia nie może być nowo utworzoną lub przejmującą.

- 1 ze spółek może być spółką prawa polskiego, 2 prawa zagranicznego. Może powstać spółka prawa obcego. Jeżeli spółką przejmowaną jest spółka prawa polskiego – to dla tych spółek proces połączenia musi spełnić wymogi prawa polskiego, ale zasięg terytorialny nie może przekraczać granicy polskiej – to w pewnej części połączenia która podlega prawu zagranicznemu.

Orzeczenie NSA:

- dotyczy ustawy o prawie ochrony środowiska i prawie wodnym

- czy z powyższych ustaw – wymogi koncesyjne mogą być objęte zasadą sukcesji uniwersalnej (art. 494 ksh) ?

- NSA: uznał, że pozwolenia lub koncesje nie przechodzą automatycznie, należy spełnić pewne wymogi. Podmiot ubiegający się o przeniesienie tych pozwoleń – przed realizacją procedury połączenia powinien złożyć wniosek o wyrażenie zgody o przeniesienie praw na nowy podmiot. Bez takiej zgody nie może być mowy o objęciu koncesji sukcesja uniwersalną.

- Z jednej strony mamy do czynienia z przepisem o sukcesji uniwersalnej (art. 494), a tu nagle pojawia się kwestia, że przepisy szczególne mogą stanowić inne wymogi.

- Art. 494.  § 1. Spółka przejmująca albo spółka nowo zawiązana wstępuje z dniem połączenia we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejmowanej albo spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki.

Orzeczenie NSA:

- ewentualne uczestniczenie w połączeniu spółki cywilnej – czy można ją połączyć ze spółką z o.o.? NIE – bowiem spółka cywilna nie jest spółką prawa handlowego.

- wspólnicy spółki cywilnej mówili, że taka możliwość połączenia jest możliwa biorąc pod uwagę przepisy ordynacji podatkowej.

- NSA – wtedy kiedy mówimy o łączeniu spółek bierzemy pod uwagę przepisy KSH (art. 4 ksh – wyliczenie spółek).

- czy ordynacja podatkowa posługuje się tak zwrotami jak ksh?

-

Postanowienie SN (sygn. III CK 178/03)

- dotyczy transformacji spółki kapitałowej

- SN: uznał, iż organ danej spółki jest jedynie elementem danej osobowości prawnej, i w momencie gdy następuje ustanie bytu spółki przejmowanej (przestaje istnieć) –

- sukcesja uniwersalna odnosi się spółka – spółka – a problemy wewnątrz struktury organizacyjnej nie mają żadnego znaczenia z punktu widzenia sukcesji uniwersalnej.

Czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo, obejmuje co do zasady również koncesje i zezwolenia (Art. 55¹ kc), chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.

W planie połączenia mogą i powinny znaleźć się kwestie – są jakieś przywileje – i jak one mają wyglądać po połączeniu. Wspólnik niezadowolony z ewentualnych rozwiązań może zaskarżyć daną uchwałę.

Jakiekolwiek uprawnienia wspólników spółki przejmowanej są bez znaczenia!

W KSH w 2 miejscach jest mowa o przekształceniu spółki cywilnej w spółkę handlową (art. 26 § 4 ksh – dobrowolne i przymusowe w spółkę jawną i art. 551 ksh – przekształcenie w spółkę handlową).

To dlaczego nie jest dopuszczalne połączenie spółki cywilnej ze spółką handlową?

Co to jest łączenie? Łączą się podmioty – to realizuje koncepcję legislacyjną. Połączenie odnosi się do podmiotów. Jeśli spółka cywilna nie jest podmiotem – to nie może się z nikim połączyć. KC odmawia spółce cywilnej podmiotowości.

Zasadą przyjętą w prawie polskim – łączyć się mogą podmioty inne niż podmioty fizyczne.

Jak przepisy ordynacji podatkowej – czy one współgrają z przepisami KSH?

Art. 494 – obejmuje sferę prawa prywatnego, ale również obejmuje też sferę prawa publicznego, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji lub ulgi stanowi inaczej.

Między tymi dwoma sferami nie ma znaku równości!!!

Jeżeli 2 banki łączą się ze sobą – to 1 i 2 bank uzyskał licencje na działalność bankową.

Łączenie banków następuje tylko ze sobą.

Uprawnienia członków rady nadzorczej nie jest objęta zakresem sukcesji uniwersalnej.

Łączenie się przedsiębiorców w przypadku kiedy dotyczy podmiotów typu korporacyjnego – skłania do pytania – czy wszyscy członkowie, akcjonariusze – stają się wspólnikami/akcjonariuszami podmiotu powstałego w wyniku łączenia.

Ogólna praktyka – z mocy prawa wszyscy wspólnicy/akcjonariusze/członkowie – stają się wspólnikami/akcjonariuszami podmiotów powstałych w wyniku łączenia.

Wyjątek:

Transgraniczne łączenie się spółek: Jeżeli spółką przejmującą lub nowo powstałą – miałaby być spółka zagraniczna – to wspólnik/akcjonariusz może żądać wykupienia udziałów lub akcji przed dniem połączenia.

Zasada sukcesji uniwersalnej – prawa i obowiązki podmiotów przejmowanych stają się prawami i obowiązkami podmiotów przejmujących lub nowo powstałych.

Wyrządzenie szkody działaniem lub zaniechaniem – odpowiedzialność tych którzy działali lub zaniechali w procesie łączenia się.

PODZIAŁ

Podział przedsiębiorców charakteryzuje się takimi samymi ogólnymi przesłankami jak w odniesieniu do łączenia. Są to kategorie prawa osobowego, musi być podmiot, by mógł ulegać podziałowi. Przepisy prawa polskiego przewidują możliwość podziału wyłączni w odniesieniu do przedsiębiorców. Nie ma żadnych takich zapisów np. w ustawie o fundacjach czy prawie o stowarzyszeniach.

O ile każda spółdzielnia może się podzielić, o tyle w przypadku spółek handlowych przesądzono, że może ulegać podziałowi tylko spółka kapitałowa. Wynik podziału może mieć w rezultacie spółek kapitałowych.

Nie może się łączyć spółka handlowa w upadłości, a także kiedy rozpoczął się podział majątku. Samo otwarcie likwidacji nie zamyka możliwości podziału. Jednakże kiedy następuje podział kwoty likwidacyjnej pomiędzy podmioty uprawnione, nie można dokonać podziału.

Prawo polskie przewiduje następujące rodzaje podziałów.

Pierwszy możliwy sposób podziału, to podział w którym spółka nr 1 to ulegająca podziałowi

Art. 529 §1 pkt 1 KSH – Podział przez przejęcie!

Art. 529 §1 pkt 2 KSH – spółki które dopiero powstają w wyniku podziału spółki dzielonej. Jest to podział przez zawiązanie nowych spółek!

Art. 529 §1 pkt 3 KSH – spółka dzielona przestaje istnieć, cały jej majątek jest przejmowany przez spółki, ale jedna z tych spółek istniała przed podziałem majątku pierwszej spółki, natomiast druga dopiero będzie istnieć. Podział przez przejęcie i zawiązanie nowej spółki.

Art. 529 §1 pkt 4 – Spółka ulegająca podziałowi będzie istnieć dalej. Spółka ulegająca podziałowi nie zostaje wykreślona z rejestru. Tryb ten nazywana się przez wydzielenie.

Mechanizm podziału w niektórych aspektach przypomina odwrotność procesu łączenia.

Połączenia podmiotów znajdują się pod kontrolą UOKiK, chodzi o zapobieganie monopolizacji pewnego sektora gospodarki. Nie można zaburzać konkurencji na rynku.

Podział może być wynikiem analiz. Zdarza się że w wyniku trwającej koniunktury, albo zbiegu okoliczności, które sprawiają, że podmiot działający na rynku, zwiększa swoją pozycję rynkową. Kiedy pojawia się kryzys, jedni mogą sprzedają majątek, żeby mięli środki majątkowej na spłacenie długów.

Zarządzanie jako pewien sposób podejmowania decyzji o charakterze gospodarczym jest uniwersalny, ale specyfika powoduje, że są gdzieś pewne ograniczenia.

Podział daje nam 4 możliwości. Przewiduje je wprost tylko KSH.

W przypadku spółdzielni, czy przedsiębiorstw państwowych te rozwiązania są bardziej lakoniczne.

Co charakteryzuje podział przedsiębiorcy:

• Mają miejsce zmiany organizacyjne o charakterze podmiotowym. Istotne jest to, że w wyniku podziału mają powstać podmioty, gdzie te zmiany organizacyjne, nie mogą być traktowane jako forma ucieczki przed wierzycielami. Ogół praw i obowiązków spółki dzielonej przechodzi na ogół praw i obowiązków biorących udział w podziale.

• Skoro podziałowi mogą ulegać spółki kapitałowe, a w wyniku podziału mają powstawać tylko spółki kapitałowe, to nie powstaje problem odpowiedzialności. Za zobowiązanie nie odpowiadają ich akcjonariusze, czy udziałowcy

• Zakres sukcesji uniwersalnej – ogół praw i obowiązków przechodzi, ale jest § 2 który mówi, że sukcesja obejmuje także prawa wynikające z decyzji administracyjnych np. koncesje, pozwolenia.

Dzień podziału, dzień wydzielenia – dzień o którym można mówić, że z nim związane są skutki prawne związane z podziałem. Jest to dzień wykreślenia spółki dzielonej z rejestru.

Dzień podziału wyniku art. 529 §1 pkt 1 – nastąpi zarejestrowanie podwyższenia kapitału zakładowego i tym samym najpierw ma nastąpić zarejestrowanie kapitału zakładowego, a dopiero potem można wykreślić spółkę dzieloną.

Dzień podziału w przypadku art. 529 §1 pkt 2 – najpierw ma zostać dokonany wpis nowo zawiązanych spółek do rejestru a dopiero potem może nastąpić wykreślenie

Art. 529 §1 pkt 4 – spółka dzielona będzie istnieć dalej w wyniku podziału.

Dotychczas jeden podmiot miał jakieś zobowiązania, a teraz przechodzą one na więcej niż jeden podmiot. Bardzo ważne, jest by ustalić czy te podmioty które przejmują, każdy z nich będzie odpowiadał solidarnie i czy w sposób nieograniczony. KSH. przyjął rozwiązane, solidarnej odpowiedzialności, ale jej granice zostają określone wartością przejętego majątku.

Wierzyciele spółki dzielonej będą mogli dochodzić swoich roszczeń, a z drugiej strony ogranicza się zakres odpowiedzialności, ponieważ każda z tych spółek przejmuje część majątku.

Wierzyciele mogą przedstawić żądania zaspokojenia swoich roszczeń, jeszcze przed dokonaniem skutków podziału, jeżeli wykażą, że ich sytuacja mogłaby się pogorszyć w wyniku dokonania podziału.

Procedura podziałowa – przebiega wg dokładnie takiego samego scenariusza jak połączeniowa

1. Faza menadżerska – przygotowanie dokumentów, które szczegółowo wskazują przepisy prawa, by racjonalne było podejmowane decyzji, członków podmiotu, który podziałowi ulega

2. Ogłoszenie zamiaru podziału

3. Zgłoszenie planu podziału

4. Zwołanie walnych zgromadzeń akcjonariuszy

5. Przyjęcie uchwał z kwalifikowanymi większościami głosów.

Podział powoduje automatyczny skutek w odniesieniu do wspólników.

Żaden ze wspólników spółek ulegających podziałowi, nie może wyjść ze spółki. Może tylko głosować za lub przeciw, lub zaskarżyć uchwałę do sądu.

Podział jest odwróceniem kolejności, która miała miejsce w przypadku łączenia.

Podziałowi na gruncie KSH, mogą ulegać tylko spółki kapitałowe, a spółkami powstającym w wyniku podziału mają być także spółki kapitałowe.

Istotne elementy podziału.

W odniesieniu do podziału, dopuszczalny jest podział tylko o tyle o ile przewiduje go regulacja prawna. Nie można z zasady swobody umów, ani ze swobody działalności gospodarczej, nie można wyprowadzać tak daleko idącej zasady prawnej, że ona byłaby podstawą dokonywania podziałów spółki.

Nie może łączyć, się dzielić, przekształcać, podmiot w stanie likwidacji, jeżeli rozpoczęto podział majątku, a także podmiot w upadłości.

Odnosi się do osób innych niż osoby fizyczne. Mamy do czynienia z sukcesją uniwersalną.

Samo zarządzenie sądu o wpisie do rejestru o podziale, jest podstawą do rejestrów np. w urzędach patentowych itp.

Nie trzeba przeprowadzać procesu o ustalenie tego prawa, wystarczającym dokumentem jest wpis, którego skutkiem jest podział, przekształcenie itp.

Zmiany organizacyjne pozostają bez wpływu za skład osobowy.

Wg jakiego parytetu akcjonariusze obejmują akcje, czy udziały w spółkach które powstają w wyniku podziału. Jest to rezultat uzgodnić.

W przypadku zaskarżenia działa mechanizm podobny jak w przypadku połączenia. Zaskarżenie uchwały nie wstrzymuje dokonania podziału. Jeżeli sąd orzeknie że uchwała o dokonaniu podziału była niezgodna z prawem, to orzeczenie odwróci skutki dokonanego podziału.

Sąd nie może dokonać wykreślenia z rejestru spółki powstałej w wyniku dokonanie naruszenia prawa. Musi sąd wezwać spółkę do naprawienia uchybienia. Jeżeli nie można, to sąd może postawić taką spółkę w stan likwidacji.

16. Przekształcanie przedsiębiorstw

Przekształcenia własnościowe - ogół procesów dotyczących zmiany formy własności. Termin używany najczęściej w stosunku do przedsiębiorstw i nieruchomości.

W przypadku przekazania własności państwowej osobom prywatnym mówimy o prywatyzacji, a w odwrotnym przypadku o nacjonalizacji. Dodatkowo do tego można dodać przekształcenia, których nie można ze względu na ich istotę zaliczyć do żadnego z wyżej wymienionych procesów.

Są to: komunalizacja - przekazanie własności podmiotów prywatnych (osób prawnych bądź fizycznych) albo własności Skarbu Państwa jednostkom samorządu terytorialnego;

komercjalizacja - przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa. Zmiana formy gospodarowania nie pociąga tu za sobą zmiany właściciela, a ma na celu przekształcenie w podmioty rynkowe przez zasadnicze zmiany systemu zarządzania i może być etapem pośrednim przed prywatyzacją.

Obowiązek ustawodawcy zapewnienia uczestnikom obrotu możliwości odpowiedzi na zmiany rynkowe. Forma prawna, którą wybrałem kiedyś może być nieadekwatną z teraźniejszej perspektywy.

W prawie polskim, można wskazać co najmniej kilka wspólnych cech, w oparciu o które poszczególne regulacje prawne zostały przyjęte.

1. Strategia gospodarcza:

Przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego w spółkę celem prywatyzacji.

Strategiczny cel pokazuje że chodzi o zmianę struktury własnościowej w gospodarce.

1. Dostosowanie do stanu prawnego obowiązującego w warunkach gospodarki rynkowej. Ustawa z 1999 roku o działalności ubezpieczeniowej, przewidziała, że działalność ubezpieczeniową można prowadzić tylko w 1 z 2 form. S.A., oraz Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych, ale poprzednią ustawę ustawa o ubezpieczeniach majątkowych i osobowych, przewidywała 3 formy prawne prowadzenia działalności ubezpieczeniowej. Pierwszą była S.A., druga to Państwowy Zakład Ubezpieczeń, Spółdzielczy Zakład Ubezpieczeń. Ubezpieczeń tych 3 formach można było prowadzić działalność ubezpieczeniową.

Musiały znaleźć się przepisy przejściowe dostosowujące przedsiębiorców ubezpieczeniowych, do nowych warunków. Przewidziano tam przekształcenie PZU w S.A., wskazała także że ten sam podmiot, nie może zajmować się ubezpieczeniami na życie i ubezpieczeniami majątkowymi. Dzisiaj jest to Powszechny Zakład Ubezpieczeń, a nie jak wcześniej Państwowy Zakład Ubezpieczeń. Spółdzielni prawo nakazało przekształcenie w S.A.

Tym samym ten drugi sposób dokonywania przekształceń został wymuszony przez prawo. Uchwala się ustawę o komercjalizacji, by z kręgu przedsiębiorców państwowych wyjmować po kolei tych, który będą poddawania przekształceniom, a potem prywatyzacji.

Poczta Polska Telegraf i Telefon – łączenie telekomunikacji i poczty byłoby utrzymywaniem monopolu, a zamiarem rządu było pozostawienie w strukturze podmiotów państwowych poczty polskiej, natomiast inną decyzję podjęto w stosunku do telekomunikacji. Postanowiono pocztę polską telegraf i telefon, wydzielić część telekomunikacyjną, a pozostała część będzie pocztą polską przedsiębiorcą państwowym. W 2008 r. uchwalono ustawę o przekształceniu Poczty Polskiej w S.A. Decyzja ma charakter wymuszający

TUW może przekształcić się w S.A.- decyzję czy TUW chce się przekształcić pozostawiono ubezpieczycielowei. Jednakże jest to przekształcenie tylko w jedną stronę OD woli samych zainteresowanych zależy, czy będą chcieli takiego przekształcenia czy nie.

To co wynika w tej chwili z KS. jest rozwiązaniem najdalej idącym, każda spółka handlowa może przekształcić się w inną spółkę handlową. Prawo nie określa kiedy i czy tylko w jedną stronę. Każda spółka handlowa może przekształcić się w każdą spółkę handlową (inaczej w przypadku spółek partnerskich). Działa to w obie strony i okoliczności w których to dochodzi jest obojętne z punktu widzenia ustawodawcy. (Art. 551 i następne )

Ustawodawca przewiduje jeszcze jedno rozwiązanie Spółka cywilna może być przekształcona w spółkę handlową (będącą inną niż spółką jawną) art. 551 §2. Spółka cywilna może być przekształcona w spółkę jawną. art. 26 §4

Jest fakultatywne przekształcenie Spółki cywilnej w spółkę jawną, ale także przymusowe przekształcenie spółki cywilnej w spółkę jawną.

Spadkobiercy wspólnika jawnego w spółce jasnej może żądać przekształcenia spółki jawnej w spółkę komandytową i nadanie mu statusu komandytariusza.

Przekształcenie ma na celu zmianę formy prawnej ale z ochroną wierzycieli.

3 letni okres przedawnienia roszczeń od dnia przekształcenia.

Nie wszyscy wspólnicy spółek przekształcanych muszą stać się wspólnikami spółki przekształconej.

Dzień przekształcenia ma istotne znaczenie.

Wspólnicy spółek przekształcanych mogą ale muszą być zainteresowani przekształceniem.

Wspólnikom którzy nie zgadzają się na przekształcenie wypłaca się wartość ich udziałów.

Brak wyraźnej regulacji prawnej dotyczącej przekształcania spółdzielni.

Drugim zagadnieniem jest przekształcenie spółki cywilnej w spółkę handlową.

Spółka cywilna nie jest podmiotem, to o jakim przekształceniu możemy mówić.

Czy jeżeli zasadą przy przekształcaniu jest tzw. zasada kontynuacji, która oznacza, że ogół praw i obowiązków przed przekształceniem przechodzi na spółkę po przekształceniu.

Ustawodawca dopuścił przekształcenie spółki cywilnej w spółkę handlową.

W jednym orzeczeniu SN stwierdził, że nie wystarczy wskazanie samej podstawy prawnej przekształcenia.

Spółka cywilna nie jest podmiotem i nie mogą się do niej stosować przepisy kontynuacji.

IV. Prawo czynności handlowych – część ogólna

1. Czynności handlowe - czynności prawne, najczęściej umowy nazwane, dokonywane przez przedsiębiorcę w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Definiowane pojęcie istniało w polskim ustawodawstwie do 1 stycznia 1965 r. Zgodnie z art. 498 § 1 Kodeksu handlowego, czynnościami handlowymi były czynności prawne kupca związane z prowadzeniem jego przedsiębiorstwa. Część regulacji prawnych czynności handlowych została przejęta do obecnie obowiązującego Kodeksu cywilnego bądź w całości, bądź w części. Samo pojęcie, choć utraciło znaczenie normatywne, nadal funkcjonuje w języku prawniczym.

Pośród czynności handlowych można wyróżnić takie, których specyfika pozwala na ich dokonanie wyłącznie przez kupca, jak i pozostałe, które mogą być dokonywane przez inne osoby nieprowadzące przedsiębiorstwa. W tym przypadku, umowa zawarta przez kupca podlega nieco odmiennym regulacjom prawnym, uwzględniającym profesjonalny charakter jego działalności i potrzeby obrotu gospodarczego.

Kolejny podział czynności handlowych to czynności obustronnie handlowe, gdzie strony umowy zawierają ją w ramach prowadzonej przez każdą z nich działalności gospodarczej (czynności B2B - Business 2 Business) oraz jednostronnie handlowe, gdzie wystarcza, by kupiec był tylko jedną ze stron umowy (przede wszystkim czynności B2C - Business 2 Consumer).

Czynnością handlową jest tylko taka czynność, której dokonuje kupiec.

Czynności handlowe – czynności zarówno prawne jak i faktyczne dokonywane przez kupców, przedsiębiorców, przedsiębiorców związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Podstawową metodą regulacji obrotu gospodarczego jest umowa czyli zgodne oświadczenie woli stron.

2.Klasyfikacje czynności handlowych

Czyli czynności prawne w zakresie działalności przedsiębiorstwa, dokonywane przez przedsiębiorcę, które zostały uregulowane w KC.

W sposób wyraźny:

1. sprzedaż na raty

2. umowa agencyjna

3. umowa komisu

4. umowa przewozu

5. umowa spedycji

6. umowa ubezpieczenia

7. umowa składu

8. umowa leasingu.

Z uwagi na charakter prowadzonej działalności gospodarczej należy przyjąć, że unormowanymi czynnościami:

1. umowa kontraktacji

2. umowa o roboty budowlane

3. umowa rachunku bankowego.

Wyraźnie uregulowane poza kodeksem:

1. umowa kredytu

2. umowa licencyjna

3. umowa o rozpowszechnienie utworów.

Podział umów:

• nazwane

• nienazwane

Inny podział:

• jednostronnie zobowiązujące i dwustronnie zobowiązujące

• odpłatne i nieodpłatne

• konsensualne i realne

• wzajemne.

W większości umów handlowych są to umowy o charakterze dwustronnie zobowiązującym, odpłatnym, konsensualnym, wzajemnym.

Kryterium funkcjonalne:

• prowadzące do przeniesienia własności rzeczy i praw w stosunkach krajowych i zagranicznych

• inwestycyjne

• regulujące przewóz rzeczy krajowym obrocie i międzynarodowym oraz umowy spedycji, składu i pomocnicze oraz o przewóz multimodalny

• regulujące najem, dzierżawę i leasing

• licencyjna, know-how, franchisingowa

• umowy z bankiem

• zabezpieczające i rozliczeniowe

• przedstawicielstwa handlowego

• menedżerskie

• ubezpieczenia w sferze działalności handlowej.

• Sposoby kwalifikowania czynności prawnej przedsiębiorcy jako czynności handlowej

Podstawą przyjęcia kategorii umów handlowych jest regulacja KC, który odróżnia kategorię osób prowadzących działalność gospodarczą, prowadzenie działalności gospodarczej, osób prowadzących przedsiębiorstwo, przedsiębiorców. Z drugiej strony, w części regulującej poszczególne rodzaje umów stypizowano wiele jako te, które mogą być zawarte tylko w zakresie działalności przedsiębiorstwa. Umowy handlowe dzieli się na 2 grupy: dwustronnie handlowe (obrót profesjonalny)- po 2 stronach występują osoby zajmujące się prowadzeniem działalności gospodarczej; decydujący w tym zakresie będzie udział podmiotów, które są zaliczone do kategorii przedsiębiorców i jednostronnie (obrót konsumencki)- po jednej stronie przedsiębiorca, po drugiej w zakresie czynności profesjonalista nie jest. Umowy niehandlowe to te, które w zakresie dokonanej czynności prawnej żadna ze stron nie występuję w stosunku do siebie w charakterze przedsiębiorcy, czyli podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą. Najważniejszą cechą jest ta , że są one powiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Do najważniejszych szczególnych nienormatywnych cech zalicza się:

1. przewaga umów długoterminowych

2. standaryzacja i szablonowość umów

3. złożoność stosunków umownych.

Cechy normatywne:

1. przyjęcie zasady oferty odwołalnej

2. dopuszczalność modyfikującego przyjęcia oferty

3. dopuszczalność ustalenia ostatecznej treści umowy zawartej ustnie za pomocą pisma potwierdzającego

4. wyłączenie stosowania formy ad probationem!!

5. Mozliwość zawacia w oparciu o zastosowanie różnych wzorców

6. Wyłączenie zasady sądowej waloryzacji w odniesieniu do stron prowadzących przedsiębiorstwo

7. Należyta staranność w obrocie.

1. Procesowe skutki uznania określonej czynności za handlową

Z punktu widzenia przyjętej w kodeksie cywilnym techniki legislacyjnej istotne jest określenie tylko tych czynności, których dokonać może lub nie przedsiębiorca. Wiązać się z tym mogą odmienne niż w obrocie powszechnym skutki prawne. Jeśli natomiast skutki te są jednakowe w sferze jednego i drugiego obrotu, to normy prawa cywilnego zawarte w kc odnoszą się do wszystkich występujących w nim podmiotów. Dokonywane przez te podmioty czynności są wtedy prawnymi w rozumieniu art. 56-72 kc lub innymi działaniami lub zdarzeniami, z którymi prawo cywilne łączy określone skutki prawne. Przedsiębiorca zawierając zatem w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa umowę sprzedaży, o dzieło itp. stosuje odnośne przepisy kc. Podobnie czynią inne podmioty w obrocie powszechnym, z tym istotnym wszelako zastrzeżeniem, ze jeśli owe czynności były połączone i wynikały z prowadzenia działalności gospodarczej, w grę wchodziłyby dodatkowo te przepisy kc, które z faktem tym wiążą szczególne skutki prawne. Sumując w świetle kc i innych przepisów pozakodeksowych uprawniony jest pogląd, że czynności przedsiębiorcy podejmowane w zakresie prowadzonego przedsiębiorstwa a więc czynności handlowe mogą być nie tylko prawnymi w znaczeniu tech.-prawnym, ale także innymi działaniami, które do niego się odnoszą i w sferze jego działalności gospodarczej wywołują określone skutki. Mogą tp być także czynności faktyczne i oświadczenia wiedzy. Nie są natomiast czyny niedozwolone, jak naruszenie cudzego prawa do znaku towarowego itp. Nie można jednak i tu wykluczyć niekiedy związku danego roszczenia z czynnością ściśle handlową. Ewidentnym tego przykładem może być obowiązek naprawienia szkody w prawie przewozowym w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy przewozu przesyłek przez przewoźnika.

1. Forma czynności handlowej

Forma czynności prawnej – to sposób, w jaki czynność prawna zostaje wyrażona na zewnątrz. Przykładowo umowę można zawrzeć w formie ustnej lub w formie pisemnej. Umowę w formie pisemnej można z kolei sporządzić np. w postaci własnoręcznie podpisanego dokumentu czy aktu notarialnego. Większość czynności prawnych, w szczególności drobnych umów zawieranych w sklepie, kiosku, itp. dochodzi do skutku bez konieczności przestrzegania jakichkolwiek wymogów dotyczących ich formy, czyli przez ustne lub konkludentne wyrażenie woli zawarcia danej czynności. Istnieje jednak również szereg czynności prawnych, które ze względu np. na ich dużą wartość ekonomiczną (m.in. sprzedaż nieruchomości, przedsiębiorstwa, rzeczy większej wartości, ustanowienie zastawu) wymagają od ich stron szczególnej rozwagi, a w związku z tym odpowiedniego zabezpieczenia dowodowego stron na wypadek sporu, szczególnie gdy w jego ramach kwestionuje się sam fakt dokonania czynności. Temu celowi służą uregulowane w prawie formy kwalifikowane, które przedstawiono poniżej. Strony same – w ramach swobody kształtowania treści umów mogą ustalić, czy i jakie wymogi dotyczące formy mają między nimi obowiązywać. W wielu wypadkach ustanawiają je również ustawy. Rygor formy co do zasady dotyczy całej czynności prawnej, jednak niekiedy, w przypadku umów, może obejmować oświadczenie woli tylko jednej ze stron. Przykładem tego jest umowa darowizny, w której wymóg formy aktu notarialnego przewidziany jest tylko dla oświadczenia darczyńcy.

Zwykła forma pisemna

Spełnienie wymogu zwykłej formy pisemnej w zakresie jednostronnej czynności prawnej polega na zamieszczeniu własnoręcznego podpisu przez osobę dokonującą czynności na dokumencie zawierającym jej oświadczenie woli. Nie jest konieczne sporządzanie własnoręcznym pismem całego dokumentu, wyjątek stanowi wymóg własnoręcznego sporządzenia testamentu. Z formą pisemną zrównana jest forma dokumentu elektronicznego z bezpiecznym podpisem elektronicznym.

Forma pisemna z urzędowo poświadczoną datą

Czynność prawna w formie dokumentu pisemnego z urzędowo poświadczoną datą (dokument pisemny z datą pewną) dokonana zostaje, gdy:

data czynności prawnej zostanie urzędowo poświadczona,

fakt dokonania czynności zostanie stwierdzony w jakimkolwiek dokumencie urzędowym – od daty tego dokumentu,

na dokumencie obejmującym czynność prawną zostanie umieszczona jakakolwiek wzmianka organu państwowego, organu samorządu terytorialnego lub notariusza – od daty tej wzmianki.

Forma pisemna z podpisami notarialnie lub urzędowo poświadczonymi

Czynność prawna jest dokonana w formie dokumentu pisemnego z podpisem poświadczonym, jeżeli urzędnik lub notariusz stwierdził na dokumencie jego własnoręczność. Forma ta wymaga złożenia podpisu na dokumencie w obecności takiego notariusza lub urzędnika.

Akt notarialny

Zgodnie z polskim prawem, akt notarialny powinien być sporządzony w języku polskim przez notariusza i zawierać:

dzień, miesiąc i rok sporządzenia aktu, a w razie potrzeby lub na żądanie strony - godzinę i minutę rozpoczęcia i podpisania aktu;

miejsce sporządzenia aktu;

imię, nazwisko i siedzibę kancelarii notariusza, a jeżeli akt sporządził zastępca notariusza - nadto imię i nazwisko zastępcy;

imiona, nazwiska, imiona rodziców i miejsce zamieszkania osób fizycznych, nazwę i siedzibę osób prawnych lub innych podmiotów biorących udział w akcie, imiona, nazwiska i miejsce zamieszkania osób działających w imieniu osób prawnych, ich przedstawicieli lub pełnomocników, a także innych osób obecnych przy sporządzaniu aktu;

oświadczenia woli stron, z powołaniem się w razie potrzeby na okazane przy akcie dokumenty;

stwierdzenie, na żądanie stron, faktów i istotnych okoliczności, które zaszły przy spisywaniu aktu;

stwierdzenie, że akt został odczytany, przyjęty i podpisany;

podpisy biorących udział w akcie oraz osób obecnych przy sporządzaniu aktu;

podpis notariusza.

Forma zastępcza dla pisma

Przewidziana jest w celu ochrony osób niepiśmiennych lub nieumiejących czytać i umożliwienia im składania oświadczeń woli na piśmie. Osoba niepiśmienna, ale która umie czytać, może potwierdzić złożenie oświadczenia woli poprzez uczynienie na dokumencie tuszowego odcisku palca, a obok tego odcisku inna osoba wpisze jej imię i nazwisko oraz umieści swój podpis. Innym sposobem jest złożenie podpisu przez inną osobę i poświadczenie przez notariusza lub wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starostę lub marszałka województwa z zaznaczeniem, że został złożony na życzenie osoby nie mogącej pisać lecz mogącej czytać. Osoba, która nie umie czytać, a ma złożyć oświadczenie woli na piśmie, może to uczynić wyłącznie w formie aktu notarialnego.

Forma elektroniczna

Współcześnie co raz większe znaczenie ma dokonywanie czynności prawnych za pomocą elektronicznych środków komunikacji. Chodzi tu o całą masę umów zawieranych przez Internet z wykorzystaniem podpisu elektronicznego. Takie oświadczenie, jeżeli zostało opatrzone właśnie podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu jest równoznaczne oświadczeniu złożonemu w formie pisemnej. Umowy zawarte bez wykorzystania podpisu elektronicznego mogą stanowić tylko uprawdopodobnienie faktu dokonania czynności prawnej.

Skutki niedochowania formy

zastrzeżonej pod rygorem nieważności (ad solemnitatem)

Niezachowanie formy czynności prawnej zastrzeżonej ad solemnitatem powoduje jej bezwzględną nieważność (art.73 i 76 KC).

zastrzeżonej dla celów dowodowych (ad probationem)- ważne w prawie handlowym taka forma nie jest przewidziana dla czynności handlowej

Konsekwencją są ograniczenia dowodowe (art.74 KC) podczas procesu - niedopuszczalność przeprowadzenia dowodu ze świadków lub z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności. Ograniczenie dowodowe zostaje uchylone jeżeli (art.74§2 KC):

obie strony zgodzą się na przeprowadzenie tych dowodów;

konsument żąda przeprowadzenia dowodów ze świadków lub zeznań stron w sporze z przedsiębiorcą lub

fakt dokonania czynności uprawdopodobniono na piśmie.

Art.74 KC nie stosuje się do czynności prawnych między przedsiębiorcami.

zastrzeżonej dla osiągnięcia określonych skutków prawnych (ad eventum)

Czynność prawna nie wywołuje określonych, zamierzonych przez strony i przewidzianych przez ustawę dla zachowania danej formy skutków prawnych. Ustawa wymaga formy ad eventum najczęściej przez wzgląd na ochronę osób trzecich nie uczestniczących w dokonywaniu danej czynności prawnej.

• Staranność wykonywania zobowiązań wynikających z czynności handlowych.

Zgodnie z art. 355 KC dłużnik jest zobowiązany do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność). Ustalenie należytej staranności jest o tyle istotne, że ma ono znaczenie przy ustalaniu winy dłużnika w postaci niedbalstwa. Artykuł 355§1 operuje obiektywnym wzorcem wymaganej staranności i odnosi się nie do indywidualnych cech podmiotowych, ale pozostaje w relacji do obiektywnego miernika staranności, przyjmowanego w danej sferze stosunków ( w ramach określonego typu stosunków). Staranność ogólnie wymagana zasadniczo oznacza staranność przeciętną. Jednakże szczególne kryterium staranności zawodowej przyjęto w zakresie prowadzonej przez dłużnika działalności gospodarczej. W konsekwencji powoduje to zaostrzenie odpowiedzialności wobec podwyższonego „progu” oceny zachowania dłużnika. Podstawą przyjęcia takiego rozwiązania jest założenie, że działalność gospodarcza prowadzono zawodowo przez profesjonalistów wymaga wyższego stopnia staranności niż w odniesieniu do osób nietrudniących się prowadzeniem działalności gospodarczej. Miernik podwyższonej, zawodowej staranności odnosić należy do dłużnika bez względu na to czy jest to obrót dwustronnie, czy jednostronnie profesjonalny (konsumencki). Jak zauważono w literaturze i orzecznictwie, z punktu widzenia kwalifikacji materialno- prawnej za profesjonalny może być uznany za podmiot niepodlegający zgłoszeniu do KRS, np. osoba fizyczna prowadząca osobiście działalność gospodarczą, której zarobek stanowi dodatkowe źródło przychodów, a nawet podmiot naruszający obowiązek zgłoszenia działalności do KRS. Podwyższony miernik staranności występuje w ksh m.in. w art. 293§2, art. 483§2. Mianowicie wykonywanie obowiązków przez członków organów spółki oraz likwidatorów powinno odbywać się właśnie z zachowaniem staranności wynikającej z zawodowego charakteru ich działąlnośc. Nie chodzi o czynności sprzeczne z prawem lub postanowieniami umowy spółki, ale o te,które naruszają warunek staranności. Kryterium staranności wynikającej z zawodowego charakteru działalnośći zostało oparte na 2 elementach: staranności i zawodowego charakteru. Chodzi o taką staranność, która oparta jest na najlepszych zawodowych cechach osób działających w immieniu lub za spółkę. Kryterium to jest właściwie odwzorowane w art.355§2 KC jako analogiczny warunek staranności w stosunkach gospodarczych przy zarobkowym wykonywaniu działalności gospodarczej.

• Nadzwyczajna zmiana stosunków a zobowiązania wynikające z czynności handlowych.

W razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego- zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociaż byłyby ustalone w orzeczeniu lub umowie. Ważnym warunkiem jest, aby zmiana siły nabywczej pieniądza była istotna. Jednakże z żądaniem waloryzacji sądowej może wystąpić strona prowadząca przedsiębiorstwo, jeżeli świadczenie pozostaje z związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa. Strona taka nie może wystąpić ani z żądaniem zmiany wysokości ani sposobu spełnienia świadczenia pieniężnego. Wyłączenie tzw. małęj klauzuli spotkało się z krytyką. Wyłączona została dopuszczalność waloryzacji sądowej w razie braku szerokiej praktyki posługiwania się przez strony umownymi klauzulami waloryzacji, co powoduje, że przedsiębiorcy nie bęą mogli w praktyce korzystać z waloryzacji, poprzez decyzje sądu. Należy podkreślić, że waloryzacja umowna art. 358¹§2 KC, poprzez zawieranie stosownych klauzul w umowie, jest dopuszczalna dla przedsiębiorców.

Jeżeli stosunki ulegają zmianie w myśl art. 357¹ KC stosujemy klauzulę rebus sic stantibus: Jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków, spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę, sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym. Klauzula ta stanowi urealnienie zasady pacta sunt servanda i nadaje jej nową treść. Chroni bowiem zarówno interesy dłużnika, jak i wierzyciela. Wykorzystanie tej klauzuli nie jest jednak swobodne. Zastosowanie ma ona wyłąćznie w ranie nadzwyczajnej zmiany stosunków, które powodują, że spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadzwyczajnymi trudnościami albo groziłyby dla jedej ze stron rażącą stratą, czego nie mogły przewidzieć. Gwarancją prawidłowej realizacji klauzuli jest to, żę rozstrzyga o tym sąd po rozważeniu interesów w oparciu o zasady współżycia społecznego i mając różne możliwości ingerencji w umowę- oznaczyć sposób wykonania, wysokość świadczenia lub rozwiązać umowę. Jest to ważne dla przedsiębiorców. Nadzwyczajna zmiana stosunków może dotyczyć zarówno obrotu gospodarczego, jak i przedsiębiorców. Do 1996 roku klauzula ta nie obowiązywała osób prowadzących przedsiębiorstwo, a więc obu stron w obrocie profesjonalnym (2stronnym) oraz przedsiębiorcy w obrocie konsumenckim (1donstronnym). Mogła się na nią powoływać jedynie osoba niebędąca profesjonalistą. Uchylenie zakazu korzystania z tej klauzuli w stosunku do prowadzących przedsiębiorstwo jest słuszne, ta grupa potrzebuje uwzględnienia zmian w prowadzonych interesach, z uwagi na skalę działalności, ryzyko i profesjonalizm.

8.zabezpieczenie roszczeń wynikających z czynności handlowych

jedno puste - wiemy ale nie powiemy:)) troche hazardu musi byc, mysleliscie ze bedzie tak latwo? zobaczymy kto wylosuje:)

9. Dokonywanie czynności handlowych z naruszeniem prawa publicznego.

Art. 11 nieobowiązującego obecnie Kodeksu Handlowego z 27 czerwca 1934 regulował powyższą kwestię. Stanowił: „przepisy kodeksu niniejszego, dotyczące kupców, stosuje się do prowadzących przedsiębiorstwa zarobkowe nawet wówczas, gdy prawo publiczne zakazuje im prowadzenia takich przedsiębiorstw lub zezwolenie na prowadzenie uzależnia od dopełnienia pewnych warunków”. Art. 11 dotyczy tak zakazu prowadzenia przedsiębiorstwa zarobkowego, jak i zakazu wykonywania pewnych tylko czynności. Czynność jest więc handlową, jeżeli dana osoba oddaje się jej zarobkowo mimo, że jest jej zabronione zajmowanie się tylko tą kategorią czynności. Kupcem jest zaś ten, kto zajmuje się czynnościami bankowymi mimo, że nie uzyskał koncesji, potrzebnej do założenia i prowadzenia przedsiębiorstwa bankowego wdł art. 7 Rozp. Prez. Rzp. Z dnia 17 marca 1928 roku o prawie bankowym. Sędzia rejestrowy nie może odmówić wpisu firmy do rejestru z powodu, że osobie, która prowadzi przedsiębiorstwo wdł przepisów publiczno- prawnych zabronione jest zajmowanie się handlem. Kodeks Handlowy wychodził z założenia, że naruszenie prawa publicznego nie zmienia statusu podmiotu zawierającego umowę w ramach działalności swojego przedsiębiorstwa.

Obecnie nie ma przepisów regulujących kwestię ważności umów zawartych przez przedsiębiorcę, który powinien spełniać wymagania prawa publicznego. Stanowisko Sądu Najwyższego również nie daje jednoznacznej odpowiedzi na postawione pytanie.

Orzecznictwo:

Ważna: Niedostosowanie działalności gospodarczej do wymagań prawnych nie powoduje nieważności czynności cywilnoprawnych dokonanych w ramach tej działalności ani nieważności samej działalności z punktu widzenia prawa podatkowego. Umowy będące treścią czynności cywilnoprawnych pozostają w takich sytuacjach skuteczne i ważne, zaś ich nieważność musiałaby wynikać z innych przyczyn. W kwestii ważności czynności prawnych w doktrynie prawa cywilnego panuje pogląd, że nieważność czynności prawnej może mieć postać nieważności bezwzględnej lub względnej. Nieważność bezwzględną powoduje czynność sprzeczna z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawnymi, zarówno Kodeksu cywilnego jak i ustaw szczególnych

Nieważna: Istotne jest wszakże to, że niezależnie od tego, jaki podmiot prawa cywilnego dokonuje czynności prawnej, to w razie sprzeczności tej czynności z ustawą lub gdy ma ona na celu obejście ustawy, czynność ta jest nieważna ( art. 58 § 1 k.c.). Zakazy dokonywania czynności prawnych wynikają z norm prawa publicznego, w szczególności prawa administracyjnego, a w razie ich naruszenia stosuje się właściwe dla nich sankcje określone w odpowiednich gałęziach prawa. Jeżeli jednak cel takiej normy wskazuje, że ma ona zapobiegać ukształtowaniu się stosunku cywilnoprawnego sprzecznego z nią, wówczas należy przyjąć, iż czynność prawna jest bezwzględnie nieważna na podstawie art. 58 § 1 k.c. System prawa tworzy jednolitą całość. Niedopuszczalna jest sytuacja, aby zakazane normami prawa publicznego działania były przedmiotem ważnych zobowiązań podjętych w umowach cywilnoprawnych. Przepisy prawa administracyjnego zastrzegają wymóg wydania aktu administracyjnego (decyzji) na dokonanie konkretnej czynności prawnej lub dokonywanie czynności prawnych określonego rodzaju.

Powyższa analiza prowadzi do wniosku, że w obecnym stanie prawnym, rozstrzygnięcie ważności umowy zależy od okoliczności, indywidualnych cech podmiotu zawierającego umowę i przepisów obowiązujących w terminie ich zawarcia, co prowadzi do ich akceptacji tudzież negacji. Od nieobowiązującego obecnie Kodeksu Handlowego, brak regulacji jednoznacznie wskazującej, jak traktować daną umowę, jeśli zawarta została z naruszeniem prawa publicznego. W związku z powyższym, w celu uniknięcia trudności związanych z rozstrzygnięciem tematu, należałoby wprowadzić przepis prawny, regulujący kompleksowo zagadnienie umów zawieranych z naruszeniem prawa publicznego. Trwające prace nad nowelizacją z zakresu prawa cywilnego poruszają dyskutowaną kwestię. Art. 64 projektu Kodeksu Cywilnego komisji kodyfikacyjnej prawa cywilnego stanowi: „przepisy Kodeksu dotyczące przedsiębiorcy stosuje się także do osoby, która prowadzi działalność gospodarczą wbrew ustawowemu zakazowi lub z naruszeniem ustawowych ograniczeń”. Projektowany art. 64 oparty jest na założeniu, że wbrew panującemu zwłaszcza w praktyce, ale częściowo i w literaturze administratywistycznemu podejściu- status przedsiębiorcy nie jest przywilejem, który należy bezwzględnie odebrać, jeżeli działalność określonej osoby narusza prawo lub zwłaszcza obejmuje zakazany przedmiot. Kontrahenci przedsiębiorcy mają także w takich sytuacjach prawo polegać na jego obowiązkach wynikających z prowadzenia działalności gospodarczej w znacznym rozmiarze, wymaga tego bowiem bezpieczeństwo obrotu.

10. Termin przedawnienia – zasady

Termin przedawnienia roszczeń to okres czasu, po upływie którego dłużnik będzie mógł uchylić się od spełnienia świadczenia. Kodeks cywilny wprowadził co do zasady 10-letni okres przedawnienia.

W przypadku roszczeń o świadczenia okresowe termin przedawnienia został skrócony do 3 lat. Świadczeniami okresowymi będą m.in. świadczenia wynikające z umowy renty, dożywocia, najmu, dzierżawy, a także odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia. W tym ostatnim przypadku roszczenie o odsetki za opóźnienie przedawnia się z upływem 3 lat, a najpóźniej z chwilą przedawnienia się roszczenia głównego. Nie jest świadczeniem okresowym należne właścicielowi rzeczy wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z jego rzeczy.

Dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej okres przedawnienia wynosi również 3 lata. Chodzi tutaj o roszczenia przysługujące przedsiębiorcy, powstałe w związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą.

1. Terminy przedawnienia – wyjątki

Wymienione wyżej terminy przedawnienia znajdują zastosowanie jedynie wówczas, gdy przepisy szczególne nie przewidują odmiennych terminów przedawnienia w stosunku do określonego rodzaju roszczeń. Aby zatem ustalić, jaki jest termin przedawnienia, należy w pierwszej kolejności sięgnąć do przepisów regulujących kwestie przedawnienia dla danego stosunku prawnego, z którego to roszczenie wynika, a następnie – w braku takich regulacji – ustalić termin przedawnienia na podstawie zasad ogólnych (3 lata dla roszczeń z działalności gospodarczych i świadczeń okresowych, 10 lat dla pozostałych).

Przepisy szczególne mogą skracać lub wydłużać terminy przedawnienia:

Rodzaj roszczenia

Termin przedawnienia

• Roszczenia ze stosunku pracy : 3 lata od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Roszczenia pracodawcy o naprawienie szkody wyrządzonej przez pracownika wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ulegają przedawnieniu z upływem 1 roku od dnia, w którym pracodawca powziął wiadomość o wyrządzeniu przez pracownika szkody, nie później jednak niż z upływem 3 lat od jej wyrządzenia

• Roszczenia o świadczenia alimentacyjne : 3 lata

• Roszczenie biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki : 6 miesięcy od chwili, gdy przedmiot miał być wydany

• roszczenie użyczającego przeciwko biorącemu do używania o naprawienie szkody za uszkodzenie lub pogorszenie rzeczy, jak również roszczenia biorącego do używania przeciwko użyczającemu o zwrot nakładów : 1 rok od dnia zwrotu rzeczy

• roszczenia wynikające ze stosunku rachunku bankowego : 2 lata; nie dotyczy to roszczeń o zwrot wkładów oszczędnościowych.

• roszczenie właściciela przeciwko użytkownikowi o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy albo o zwrot nakładów na rzecz, jak również roszczenie użytkownika przeciwko właścicielowi o zwrot nakładów na rzecz : 1 rok od dnia zwrotu rzeczy

• roszczenia wynajmującego przeciwko najemcy o naprawienie szkody z powodu uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy, jak również roszczenia najemcy przeciwko wynajmującemu o zwrot nakładów albo nadpłaconego czynszu: 1 rok od dnia zwrotu rzeczy

• roszczenia z umowy o dzieło: 2 lata od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane – od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane

• roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym: 3 lata od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Termin ten nie może być dłuższy niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

• W przypadku szkody wyrządzonej przestępstwem termin przedawnienie wynosi : 20 lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie

• roszczenie wekslowe: 3 lata dla wystawcy weksla własnego, a dla indosantów 1 rok, licząc od dnia płatności lub od dnia protestu

• roszczenia z umowy sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy roszczenia :2 lata

• roszczenia rzemieślników z umowy sprzedaży oraz roszczenia prowadzących gospodarstwa rolne z tytułu sprzedaży płodów rolnych i leśnych: 2 lata

• roszczenia producenta i kontraktującego: 2 lata od dnia spełnienia świadczenia przez producenta, a jeżeli świadczenie producenta nie zostało spełnione – od dnia, w którym powinno było być spełnione

• roszczenia z umowy przewozu osób: 1 rok od dnia wykonania przewozu, a gdy przewóz nie został wykonany – od dnia, kiedy miał być wykonany

• roszczenia z umowy przewozu rzeczy : 1 rok od dnia dostarczenia przesyłki, a w razie całkowitej utraty przesyłki lub jej dostarczenia z opóźnieniem – od dnia, kiedy przesyłka miała być dostarczona

• roszczenia przewoźnika przeciwko innym przewoźnikom: 6 miesięcy od dnia, w którym przewoźnik naprawił szkodę, albo od dnia, w którym wytoczono przeciwko niemu powództwo

• roszczenia z umowy spedycji: 1 rok

• roszczenia z umowy ubezpieczenia: 3 lata

• roszczenia o naprawienie szkody wynikłej z utraty lub uszkodzenia rzeczy wniesionych do hotelu :

• 6 miesięcy od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie, a w każdym razie z upływem roku od dnia, w którym poszkodowany przestał korzystać z usług hotelu

• roszczenia z tytułu umowy składu : 1 rok

• roszczenia właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy: 1 rok od dnia zwrotu rzeczy

• roszczenia z umowy przedwstępnej :1 rok od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta

11.

Umowa modyfikująca (art. 77 § 1 kc) to zmiana postanowień umowy pierwotnej, jak i dodanie nowych np. w postaci aneksu.

zasada ekwiwalentności – ta sama forma co umowy pierwotnej;

powinność zachowania ekwiwalentnej formy, ale strony mogą ustalić formę surowszą, ale nie mogą zastrzec łagodniejszej formy.

w sytuacji gdy umowa pierwotna zawarta jest w formie szczególnej lub w formie surowszej, mimo że ustawa jej nie przewiduje, należy przyjąć, że strony w sposób niewyraźny zawarły umowę o formie, więc w myśl art. 77 § 1 taka forma przewidziana jest też dla modyfikacji umowy.

jeżeli umowa pierwotna nie jest ważna, wtedy umowa modyfikująca też nie jest ważna. Ważnie zawarta umowa modyfikująca nie uzdrawia umowy pierwotnej.

Milczenie oblata

W myśl panujących poglądów milczenie oblata może oznaczać zgodę na zawarcie umowy wówczas, gdy przepis prawny wyraźnie tak stanowi lub ustali się obowiązywanie takiej reguły znaczeniowej w stosunkach pomiędzy nim a oferentem.

Wyraźną podstawę prawną zawiera art. 68² k.c., według którego dorozumiane przyjęcie oferty możliwe jest jeżeli:

oblat jest osobą prowadzącą działalność gospodarczą

oferta zawarcia umowy dotyczy umowy mieszczącej się w "ramach działalności" oblata

oferent pozostaje w stałych stosunkach z oblatem; ta przesłanka budzi najwięcej wątpliwości.

Podstawę taką daje również art. 69 k.c., w myśl którego umowa dochodzi do skutku poprzez samo przystąpienie do wykonania, jeżeli dojście oświadczenia o przyjęciu oferty do oferenta nie jest konieczne według:

ustalonego zwyczaju,

treści oferty; w szczególności jeżeli oferent żąda niezłocznego wykonania umowy.

1. Opóźnienie odpowiedzi

Może się zdarzyć, że oblat zaakceptuje ofertę w czasie właściwym (patrz wyżej co do okresu związania ofertą), jednakże akceptacja ta dotrze do oferenta z opóźnieniem (przykładowo - z powodu nieterminowego doręczenia listu przez pocztę). Tego typu sytuacji dotyczy art. 67 k.c. Umowa zostaje skutecznie zawarta, chyba, że oferent niezwłocznie po otrzymaniu opóźnionej odpowiedzi zawiadomi oblata, że wskutek opóźnienia odpowiedzi poczytuję umowę za niezawartą.

1. Odwołanie oferty

W stosunkach między przedsiębiorcami oferta może być odwołana. Jest to możliwe jedynie przed zawarciem umowy, tak więc oświadczenie o odwołaniu musi zostać złożone oblatowi przed wysłaniem przez niego oświadczenia o przyjęciu oferty. Oferty nie można odwołać, jeżeli wynika to z jej treści (oferta nieodwołalna) lub określono w niej termin przyjęcia.

Dopuszczalne jest również odwołanie oferty nieskierowanej do indywidualnego podmiotu, ale do bliżej nieokreślonej zbiorowości. W takiej sytuacji oferta może zostać cofnięta, co jednak nie ma wpływu na umowy zawarte wskutek oświadczeń oblatów, złożonych przed odwołaniem oferty.

Art. 66[2] [Odwołanie oferty] § 1. W stosunkach między przedsiębiorcami oferta może być odwołana przed zawarciem umowy, jeżeli oświadczenie o odwołaniu zostało złożone drugiej stronie przed wysłaniem przez nią oświadczenia o przyjęciu oferty.

§ 2. Jednakże oferty nie można odwołać, jeżeli wynika to z jej treści lub określono w niej termin przyjęcia.

Art. 68[2] [Dorozumiane przyjęcie oferty] Jeżeli przedsiębiorca otrzymał od osoby, z którą pozostaje w stałych stosunkach gospodarczych, ofertę zawarcia umowy w ramach swej działalności, brak niezwłocznej odpowiedzi poczytuje się za przyjęcie oferty.

Art. 69 [Milczące przyjęcie] Jeżeli według ustalonego w danych stosunkach zwyczaju lub według treści oferty dojście do składającego ofertę oświadczenia drugiej strony o jej przyjęciu nie jest wymagane, w szczególności jeżeli składający ofertę żąda niezwłocznego wykonania umowy, umowa dochodzi do skutku, skoro druga strona w czasie właściwym przystąpi do jej wykonania; w przeciwnym razie oferta przestaje wiązać.

12. Ogólne warunki umów, regulaminy i wzory umów

wzorce umowne są przygotowywane w oderwaniu od konkretnego stosunku umownego, aby ujednolicić treść przyszłych umów indywidualnych. Mogą mieć rozmaitą postać. Ogólne warunki umów są to sformalizowane zbiory ogólnych postanowień umownych, uporządkowanych i usystematyzowanych według schematu przyjętego przez opracowującego wzorzec. Z kolei wzory umów (formularze, umowy typowe) są konstruowane jako propozycje określające treść konkretnej umowy. Ich cechą jest to, że w tych przypadkach, gdy nie są znane informacje dotyczące stron, dodatkowych obowiązków, ceny, przedmiotu świadczenia, terminów wykonania itp., pozostawione są puste miejsca dające możliwość ich uzupełnienia stronom. Regulaminy zawierają usystematyzowany zbiór postanowień określających treść umowy, stanowiąc gotowy standard do wykorzystania przez strony. Obecnie zgodnie z art. 384 KC, ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowny wiąże druga stronę, jeżeli zostanie jej doręczony przy zawarciu umowy. Gdy w stosunkach danego rodzaju posługiwanie się wzorcem umownym jest zwyczajowo przyjęte, wiąże on druga stronę, gdy mogła się ona z łatwością dowiedzieć o jego treści. Nie dotyczy to umów zawieranych z udziałem konsumenta, z wyjątkiem tych powszechnie znanych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego. Ponadto druga strona jest związana treścią wzorca, gdy został on wydany w czasie trwania stosunku umownego o charakterze ciągłym. Jeżeli jedna ze stron posługuje się wzorcem w postaci elektronicznej, powinna udostępnić 2 przed zawarciem umowy w taki sposób, aby mogła go przechować i odtworzyć w zwykłym toku czynności. W stosunkach między przedsiębiorcami, stosującymi różne wzorce, nie stosuje się postanowień wzorców ze sobą sprzecznych ( tzw. wojna formularzy). Wzorzec umowny powinien być sformułowany jednoznacznie i w sposób zrozumiały. Postanowienia niejednoznaczne tłumaczy się na korzyść konsumenta. O uznaniu postanowień wzorców za niedozwolone rozstrzyga Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów- Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Gospodarczy.

V. Prawo czynności handlowych- cześć szczególna

1. Sprzedaż handlowa

Sprzedaż – umowa cywilna, w której: ...sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. (art.535 kc)

Charakterystyka umowy sprzedaży

Sprzedaż jest umową:

• konsensualną (z wyjątkiem sprzedaży rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku lub rzeczy przyszłych, gdzie sprzedaż jest umową realną)

• odpłatną

• wzajemną (art. 487 § 2 kc)

• zobowiązującą, z reguły wywołuje też skutki rozporządzające (art. 155, 510, 1052 kc)

• kauzalną

Forma umowy

• jeżeli przedmiotem sprzedaży jest przedsiębiorstwo, wymagana jest forma pisemna z podpisami stron poświadczonymi notarialnie (art. 75 § 1 kc) (pod rygorem nieważności - ad solemnitatem)

• jeżeli przedmiotem sprzedaży jest nieruchomość, prawo użytkowania wieczystego lub spadek, wymagana jest forma aktu notarialnego (art. 158 i 237 kc w związku z art. 75 § 4 kc oraz art. 1052 § 3 kc) (pod rygorem nieważności - ad solemnitatem)

• jeżeli przy sprzedaży zastrzeżono prawo własności rzeczy sprzedanej, a rzecz została wydana kupującemu, to zastrzeżenie takie powinno być potwierdzone pismem (art. 590 kc); skuteczność zastrzeżenia wobec wierzycieli kupującego zależy od tego, czy pismo ma datę pewną (art. 81 kc

• przy sprzedaży na raty zastrzeżenie natychmiastowej wymagalności ceny może być dokonane tylko na piśmie przy zawarciu umowy (art. 586 § 1),

• jeżeli umowa sprzedaży wymagała szczególnej formy, a sprzedawca na jej podstawie wykonuje zastrzeżone w niej prawo odkupu, musi zachować tę samą formę (art. 593 § 2 kc)

Elementy umowy sprzedaży Postanowienia istotne przedmiotowo (Essentialia negotii), czyli elementy konstrukcyjne niezbędne do zakwalifikowania konkretnej umowy jako umowy sprzedaży to:

• określenie stron

• określenie przedmiotu świadczeń stron

• określenie ceny

Strony umowy sprzedaży

Stroną umowy sprzedaży może być każdy podmiot - osoba fizyczna lub prawna, jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznała zdolność prawną

Przedmiot umowy sprzedaży

Przedmiotem umowy sprzedaży, a więc świadczenia sprzedawcy mogą być:

• rzeczy oznaczone indywidualnie bądź tylko co do gatunku

• energie: elektryczna, wysokich ciśnień, gazowa, wodna, cieplna

• prawa majątkowe zbywalne

• zespoły rzeczy i praw

Przy czym rzecz będąca przedmiotem umowy sprzedaży nie musi stanowić własności sprzedawcy. Oprócz tego przedmiot umowy sprzedaży nie musi mieć ściśle skonkretyzowanej postaci w chwili zawierania umowy ale może dotyczyć rzeczy mającej powstać w przyszłości.

Ponadto ustawodawca polski wprowadził pewne ograniczenia co do przedmiotu sprzedaży. Nie mogą być przedmiotem umowy sprzedaży np. zabytki historyczne o dużym znaczeniu dla całego narodu. Istnieją też kategorie rzeczy, co do których potrzebne jest spełnienie dodatkowych formalności, jak np. broń palna czy narkotyki.

Cena

Kupujący jest obowiązany do zapłaty sumy pieniężnej (ceny) określonej - w zakresie obrotu krajowego - co do zasady w walucie polskiej, której wysokość ma odpowiadać wartości przedmiotu sprzedaży (czyli cena ma być ekwiwalentna). Ekwiwalentność ceny jest rozumiana subiektywnie i może odbiegać od obiektywnej wartości rzeczy.

Obowiązki stron umowy sprzedaży

Obowiązki sprzedawcy (art. 535 kc):

• obowiązek przeniesienia własności sprzedawanej rzeczy na kupującego

• obowiązek wydania rzeczy kupującemu

Obowiązki kupującego:

• obowiązek zapłaty ceny

• obowiązek odebrania kupionej rzeczy

2. Sprzedażna raty

Kodeks cywilny reguluje umowę sprzedaży niejednolicie, a konkretnie przewiduje kilka szczególnych rodzajów umowy sprzedaży. Jednym z nich jest sprzedaż na raty.

Jakie cechy są charakterystyczne dla sprzedaży na raty?

Kodeks cywilny wskazuje na kilka warunków, od spełnienia których zależne jest, czy daną sprzedaż można zakwalifikować jako sprzedaż na raty. Są one następujące:

• sprzedawcą musi być profesjonalista, kupującym - osoba fizyczna,

• profesjonalista musi zawrzeć tę umowę w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa (czynność handlowa),

• przedmiotem sprzedaży może być wyłącznie rzecz ruchoma,

• cena jest płatna w ratach,

• wydanie rzeczy przez sprzedawcę powinno być spełnione przed całkowitym spełnieniem świadczenia wzajemnego.

Jednak należy pamiętać, że nawet jeżeli powyższe warunki zostaną spełnione, ale umowa taka zostanie zawarta pomiędzy profesjonalistami lub między nieprofesjonalistami, to nie mamy wtedy do czynienia z umową sprzedaży na raty.
Podobnie jest w przypadku, gdy zostanie zawarta umowa z zastrzeżeniem wydania rzeczy dopiero po całkowitej zapłacie ceny, bądź, gdy umowa sprzedaży dotyczy nieruchomości.
Nie ma z punktu widzenia prawa przeszkód do tego by takie umowy zawierać, ale zgodnie z postanowieniami kodeksu cywilnego, nie jest to wtedy kodeksowa sprzedaż.

Jaki charakter prawny mają raty?

Przyjęte jest, iż każdą z rat traktuje się jako osobne świadczenie. Skutek tego jest taki, iż wobec każdej raty termin przedawnienia biegnie oddzielnie, od dnia wymagalności tej konkretnej raty.

Jaki jest termin spłacania rat?

Strony umowy sprzedaży w samej umowie określają termin płatności poszczególnych rat, składających się na cenę przedmiotu sprzedaży. Obowiązkiem kupującego jest oczywiście terminowe uiszczanie kwoty raty. Jednak kupujący może także płacić raty przed terminem płatności. Płacąc raty przedterminowo, kupujący chroni się tym samym częściowo przed koniecznością pokrywania odsetek. Ponieważ kodeks cywilny stanowi, że w razie przedterminowej zapłaty kupujący może odliczyć kwotę, która odpowiada wysokości stopy procentowej obowiązującej dla danego rodzaju kredytów Narodowego Banku Polskiego.

Czy sprzedawca może się jakoś dodatkowo zabezpieczyć na wypadek nieterminowego wpłacania rat przez kupującego?

Możliwe jest dokonanie w umowie sprzedaży na raty zastrzeżenia natychmiastowej wymagalności nie uiszczonej ceny na wypadek uchybienia terminom poszczególnych rat.Takie zastrzeżenie jest jednak skuteczne tylko wtedy, gdy zostało dokonane na piśmie przy zawarciu umowy. Musi być ono wprowadzone do umowy najpóźniej w chwili jej zawarcia.
Dodatkowym warunkiem skorzystania z powyższego zastrzeżenia przez sprzedawcę jest to, by kupujący był w zwłoce z zapłatą co najmniej dwóch rat (wcale nie musza to być dwie kolejne raty), a łączna suma zaległych rat była większa niż jedna piąta część umówionej ceny.

Czy sprzedawca może odstąpić od umowy sprzedaży na raty?

Tak. Jest to rzeczywiście możliwe w przypadku niezapłacenia ceny jednak tylko wtedy, gdy kupujący jest w zwłoce z zapłatą co najmniej dwóch rat, a łączna suma zaległych rat przewyższa jedną piątą część umówionej ceny. W wypadku takim sprzedawca powinien wyznaczyć kupującemu odpowiedni termin dodatkowy do zapłacenia zaległości z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniony do odstąpienia od umowy. Jeżeli umowa zawarta pomiędzy sprzedawcą a kupującym byłaby mnie korzystna niż wyżej opisana, to nie stosuje się jej postanowień, ale regulacje kodeksowe, które mają na celu zapewnić konsumentowi pewne minimum ochrony.

• Odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady rzeczy sprzedanej na raty może być przez umowę wyłączona lub ograniczona tylko w wypadkach przewidzianych przez przepisy szczególne,

• Regulacji kodeksu cywilnego dotyczących sprzedaży na raty nie stosuje się do sprzedaży na raty, jeżeli kupujący nabył rzecz w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, tzn. jeżeli umowa dla kupującego stanowi czynność handlową,

• Sprzedaż na raty zaliczyć trzeba do umów konsumenckich,

• Przepisy kodeksu cywilnego mają zastosowanie w razie, gdy zamiast zwykłej sprzedaży ratalnej dochodzi do sytuacji, gdy kupujący konsument zawiera umowę sprzedaży z profesjonalnym sprzedawcą oraz umowę pożyczki z bankiem, a następnie reguluje w całości należność z umowy sprzedaży (cenę) przy użyciu środków uzyskanych od banku-pożyczkodawcy, które musi w określonym terminie zwrócić bankowi w ratach. Zakupiony towar sprzedawca wydaje mu w normalnym trybie, tj. przy uzyskaniu wpłaty pełnej ceny, jednakże następuje to oczywiście przed całkowitą spłatą pożyczki, co nadaje temu stosunkowi z punktu widzenia kupującego charakter sprzedaży kredytowej czy raczej - zakupu na kredyt. Dla zabezpieczenia roszczeń banku ustanowione zostało na jego rzecz ustawowe prawo zastawu na sprzedanym towarze, który znajduje się u kupującego i dopóki u niego się znajduje.

3. Sprzedaż konsumencka

Sprzedaż konsumencka to sprzedaż rzeczy ruchomej osobie fizycznej, która nabywa tę rzecz w celu niezwiązanym z działalnością zawodową lub gospodarczą.

Strony umowy

Jedną stroną umowy jest konsument, drugą – przedsiębiorca.

Sprzedaż konsumencką reguluje odrębna ustawa. Natomiast sprzedaż pomiędzy dwoma firmami uregulowana jest w przepisach kodeksu cywilnego.

Przedmiot umowy

Sprzedaż konsumencka dotyczy wyłącznie sprzedaży rzeczy ruchomych (nie dotyczy więc np. zakupu mieszkania, działki, domu).

Nie obejmuje jednak sprzedaży energii elektrycznej, gazu i wody (chyba że są sprzedawane w ograniczonej ilości lub objętości - np. turystyczna butla gazowa), a także sprzedaży egzekucyjnej i sprzedaży dokonywanej w postępowaniu upadłościowym albo innym postępowaniu sądowym.

Niezgodność towaru z umową

W praktyce oznacza zwykle wadę towaru. Taka niezgodność może powodować m.in., że towar nie nadaje się do celu, do jakiego jest zwykle używany, nie posiada właściwości, jakie powinny go cechować albo został nieprawidłowo zamontowany lub uruchomiony.

Reklamacja wadliwych towarów

Jeśli towar okazał się niezgodny z umową, konsument może złożyć reklamację.

Zawsze składa się ją u sprzedawcy, który nie ma prawa odsyłać klienta np. do producenta czy hurtownika.

Reklamację można złożyć w ciągu 2 lat od dnia wydania towaru, w przypadku zakupu rzeczy używanych termin ten może być krótszy, jednak nie poniżej jednego roku.

Konsument ma prawo wyboru trybu reklamacyjnego - albo skorzysta z uprawnień wynikających z niezgodności towaru z umową, albo z gwarancji.

Jeśli towar okaże się być niezgodny z umową, w pierwszej kolejności można żądać nieodpłatnej naprawy towaru albo wymiany towaru na nowy. Dopiero gdy jest to niemożliwe albo wymaga nadmiernych kosztów, klient może ubiegać się o obniżenie ceny lub zwrot pieniędzy.

Sprzedawca ma 14 dni na ustosunkowanie się do żądań zgłoszonych w reklamacji - jeśli tego nie zrobi, uważa się, że uznał je za uzasadnione.

Obowiązki sprzedawcy

Sprzedawca ma ustawowy obowiązek udzielenia kupującemu jasnych, zrozumiałych i niewprowadzających w błąd informacji w języku polskim.

Powinien w szczególności podać:

• nazwę towaru,

• określenie producenta lub importera,

1. kraj pochodzenia towaru,

• znak bezpieczeństwa i znak zgodności,

• informacje o dopuszczeniu do obrotu w RP,

1. stosownie do rodzaju towaru, określenie jego energochłonności

Na żądanie klienta sprzedawca powinien również wyjaśnić mu znaczenie poszczególnych postanowień umowy.

Przy sprzedaży na raty, na przedpłaty, na zamówienie, według wzoru lub na próbę oraz sprzedaży za cenę powyżej 2 tys. zł sprzedawca ma obowiązek potwierdzenia na piśmie wszystkich istotnych elementów umowy.

W pozostałych przypadkach sprzedawca wydaje pisemne potwierdzenie zawarcia umowy, na którym powinno znaleźć się oznaczenie sprzedawcy z jego adresem, data sprzedaży, określenie towaru oraz jego ilość i cena.

Wraz z kupowanym towarem sprzedawca ma obowiązek wydania kupującemu wszystkich istotnych elementów wyposażenia oraz sporządzone w języku polskim instrukcje obsługi, konserwacji inne dokumenty wymagane przez odrębne przepisy.

4. Agencja

Umowa agencji

Umowa ta jest zawierana między zleceniodawcą a agentem. Określa ona charakter i zakres zlecenia, które agent zobowiązuje się realizować na rzecz i w imieniu zleceniodawcy. W umowie agencyjnej określa się obszar, na którym będzie działał agent, rodzaj towaru, przedmiot działalności agenta w czasie trwania umowy, czas ważności umowy, sposób wynagradzania i rozwiązania umowy. Umowa taka najczęściej jest zawierana po sprawdzeniu skuteczności działania agenta. Najczęstszym sposobem wynagrodzenia  agenta jest prowizja. Jeżeli jej wysokość nie została określona w umowie przyjmuje się wysokość zwyczajowo przyjętej w stosunkach danego rodzaju. 

Podstawa prawna

Podstawą prawną umowy agencyjnej jest Kodeks Cywilny ‘’Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. z późniejszymi zmianami’’ art. 758 do art. 764.\

Uprawnienia agenta

• przyjmowanie dla dającego zlecenie zapłaty za świadczenie, które spełnia dla dającego zlecenie;

• przyjmowanie dla dającego zlecenie świadczeń, za które płaci;

• odbieranie oświadczeń dotyczących wykonania umowy, którą zawarł w imieniu dającego zlecenie.

Obowiązki agenta

1. zachowanie lojalności wobec dającego zlecenie;

2. przekazywanie wszelkich informacji mających znaczenie dla dającego zlecenie;

3. podejmowanie czynności potrzebnych do ochrony praw dającego zlecenie.

5. Komis

Umowa komisu polega na tym, że przyjmujący zlecenie (komisant) zobowiązuje się sprzedać samochód na rachunek zlecającego (komitenta), ale we własnym imieniu. Taki sposób sprzedaży samochodu ma swoje zalety. Na przykład pozwala zaoszczędzić czas potrzebny na umawianie się z kolejnymi zainteresowanymi. Są też i wady. Najpoważniejsza: za sprzedanie auta komisowi należy się prowizja.

 

Co zatem zrobić, żeby wyjść na swoje i nie dać się zaskoczyć niekorzystnymi warunkami umowy z komisem? W naszym kraju obowiązuje zasada swobody umów. Zgodnie z nią strony kontraktu mogą dowolnie uregulować wzajemne prawa lub obowiązki, byleby treść lub cel umowy nie sprzeciwiały się prawu ani zasadom współżycia społecznego. Oddając auto do komisu nie musimy więc podpisywać gotowej umowy, którą komis przedstawia każdemu klientowi. Warto sprawdzić, co przewidują w tym względzie przepisy Kodeksu cywilnego, a  potem indywidualnie negocjować warunki umowy z właścicielem komisu.

 

Np. jeśli komis chce od nas kupić samochód i oferuje gotówkę od ręki, to nie jest to umowa komisu, tylko klasyczna umowa kupna sprzedaży. Inne są wtedy skutki, inne prawa i obowiązki stron. W komisie oddajemy auto w obce ręce, ale ono nadal stanowi naszą własność.

Umowę komisu najlepiej zawrzeć na piśmie, choć przepisy tego nie wymagają. Jeśli przewidujemy, że prowizja dla komisu wyniesie ponad 2 tysiące złotych, umowa  powinna być zawarta na piśmie. Będzie dowodem w razie, gdyby doszło do sporu.

 

Cena  

W umowie komisu strony uzgadniają cenę, za którą samochód ma zostać sprzedany. Mogą ją określić na dwa sposoby: wpisując dokładną kwotę albo cenę minimalną. W obu przypadkach komis jest zobowiązany do takiego działania, by uzyskać jak najwyższą cenę.

 

Właścicielowi auta może jednak zależeć na jego szybkiej sprzedaży, tymczasem cena, wywindowana przez komis w celu osiągnięcia jak najwyższej prowizji, często zniechęca potencjalnych nabywców. Właściciel może zapobiec takiej sytuacji zastrzegając w umowie, że komis nie ma prawa sprzedać samochodu po cenie wyższej niż wyznaczona w umowie.

Właścicielowi należy się dopłata różnicy, jeżeli komis sprzeda samochód za cenę niższą od zapisanej w umowie. Do właściciela trafi również nadwyżka w przypadku uzyskania przez komis ceny wyższej niż uzgodniona.

Prowizja

Za sprzedany na zlecenie samochód  komisowi należy się  prowizja, czyli  procent uzyskanej od nabywcy ceny.  Wysokość prowizji również powinna być zapisana w umowie. Można ją określić w procentach (np. 10 procent ceny) albo w ułamkach (np. jedna dziesiąta ceny).

 

Zgodnie z zasadą swobody umów strony mogą uzgodnić, że w razie sprzedania auta za cenę wyższą niż zapisana w umowie, podzielą się nadwyżką. Wtedy, poza normalnie ustaloną prowizją, komis otrzyma dodatkową, mniejszą lub większą prowizję od nadwyżki. Jaką dokładnie – trzeba określić w umowie, najlepiej znów procentowo.

 

Właściciele pojazdów skarżą się, że po kilku tygodniach od wstawienia samochodu do komisu, dostają stamtąd wiadomość, że trzeba obniżyć cenę, bo na samochód nie ma chętnych. Oczywiście właściciel nie musi się na to godzić, ale jeśli chce, to powinien swą zgodę wyrazić pisemnie, np. w formie aneksu do umowy. Strony mogą ustalić już w pierwotnej umowie, że jeżeli powierzony samochód  nie zostanie sprzedany w oznaczonym czasie, to komis ma prawo obniżyć cenę do oznaczonego pułapu.

 

Kiedy wypłata?

Umowa komisu to tak zwana umowa rezultatu. Oznacza to, że prowizja należy się komisowi dopiero po wydaniu  komitentowi pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży. W praktyce strony zapisują w umowie, że komisant wypłaci komitentowi cenę pomniejszoną o prowizję. Mogą się też umówić, że rozliczenie umowy nastąpi później,  np. po kilku dniach, tygodniach albo w następnym miesiącu po sprzedaży auta. Komisant może jednak żądać prowizji także wtedy, gdy umowa nie została wykonana z przyczyn leżących po stronie komitenta, np. właściciel sam sprzedał auto w trakcie trwania umowy. 

 

- właściciel pojazdu nie może żądać zapłacenia różnicy ceny ani odmówić zgody na wyższą cenę, jeżeli komis nie mógł sprzedać auta po cenie uzgodnionej w umowie, a sprzedaż po innej cenie uchroniła go od poniesienia szkody.

 

- komis może zabezpieczyć swoje roszczenia o prowizję lub o zwrot różnych wydatków. Przysługuje mu bowiem ustawowe prawo zastawu na samochodzie oddanym w komis, ale tylko dopóki auto znajduje się u niego albo dopóki może nim rozporządzać za pomocą dokumentów.

6. Przewóz

Przez Umowę Przewozu należy rozumieć przewiezienie (przemieszczenie się) osób lub rzeczy z jednego miejsca na drugie za pomocą odpowiedniego środka transportu. Owo przewiezienie powinno stanowić główny zasadniczy cel umowy. Do istotnych elementów umowy przewozu (essentialia negotti) zalicza się dokładne oznaczenie przedmiotu przewozu, środka transportu, trasy przewozu, oraz wynagrodzenia przewoźnika w umowie. Przewóz obecnie stał się świadczeniem stosunkowo powszechnym o charakterze masowym. W Kodeksie Cywilnym umowa przewozu została uregulowana jako odrębna umowa nazwana.

Podstawowym obowiązkiem przewoźnika przy przewozie osób jest przewiezienie ich albo określoną trasą, albo do określonego miejsca, przy czym ważny jest rezultat przewozu, jak i sposób jego wykonania (por.art.776 kc). Przy przewozie rzeczy podstawowym obowiązkiem przewoźnika jest przewiezienie przesyłki na miejsce przeznaczenia, oraz wydanie osobie wskazanej jako jej odbiorca. Przesyłka ma trafić do odbiorcy w stanie nie pogorszonym i we właściwym terminie. Przewoźnik osób obowiązany jest do zapewnienia podróżnym odpowiednich warunków bezpieczeństwa i higieny odpowiadających obranemu przez nich rodzajowi transportu, oraz takich wygód, jakie ze względu na rodzaj transportu uważa się za niezbędne. Za bagaż, który podróżny przewozi ze sobą, przewoźnik ponosi odpowiedzialność tylko wtedy, gdy szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika.

W przedmiocie transportu za ofertę uważa się podanie do publicznej wiadomości taryfy przewozowej lub rozkładu jazdy. Umowa o przewóz osób mozż być zawarta na zasadzie per facta concludentia np. przez zajęcie miejsca w autobusie, czy tramwaju. W razie podróży bez biletu (na gapę) nie dochodzi do zawarcia umowy przewozu, zatem osoba może zostać pociągnięta do odpowiedzialności względem przewoźnika.

W przypadku gdy przedmiotem zobowiązania jest przewóz rzeczy wysyłający powinien podać przewoźnikowi swój adres oraz adres odbiorcy, miejsce przeznaczenia, oznaczenie przesyłki według rodzaju, ilości oraz sposobu opakowania, jak również wartość rzeczy szczególnie cennych. Na żądanie przewoźnika wysyłający powinien wystawić list przewozowy zawierający dane wymienione w artykule poprzedzającym, a ponadto wszelkie inne istotne postanowienia umowy. Wysyłający ponosi skutki niedokładnego lub nieprawdziwego oświadczenia (por.art.779, 780 kc).

Umowa przewozu należy do grupy umów o świadczenie usług. Ma ona charakter umowy zobowiązującej, odpłatnej i wzajemnej (por. art. 487 p2 kc). Jest umową konsensualną, lecz jej wykonanie zależy od współdziałania osoby która ma być przewieziona lub rzeczy które mają być przedmiotem przewozu.

Przewoźnikiem mogą być osoby fizyczne lub prawne prowadzące przedsiębiorstwo transportowe, uprawnione na podstawie przepisów administracyjnych do wykonywania dzialałności przewozowej w sposób stały i zarobkowy.
Przewoźnik zatem jest przedsiębiorcą (post. SN z 23 maja 1991r. I CR 666/90) i nie musi on być właścicielem transportu.

Kodeks cywilny nie zastrzega aby do zawarcia umowy przewozu potrzebna była jakaś forma szczególna. Zatem umowa ta może zostać zawarta przez każde zachowanie się stron względem siebie, które będzie wystarczająco ujawniać ich wolę w sposób dostatecznie jasny i nie budzący żadnych wątpliwości. Przewóz wymaga formy pisemnej jeżeli wynagrodzenie przewoźnika przekracza 2000 zł, natomiast wystawienie listu przewozowego ma charakter fakultatywny, a zatem nie należy do warunków formalnych zawarcia umowy.
Roszczenia z umowy przewozu osób przedawniają się z upływem roku od dnia wykonania przewozu, a gdy przewóz nie został wykonany od dnia, kiedy miał być wykonany (por.art.776,777p1i2,778 kc).

7. Spedycja

Art. 794 kodeksu cywilnego

Przez umowę spedycji spedytor zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem. Spedytor może występować w imieniu własnym albo w imieniu dającego zlecenie.

Art. 797. Spedytor obowiązany jest do podejmowania czynności potrzebnych do uzyskania zwrotu nienależnie pobranych sum z tytułu przewoźnego, cła i innych należności związanych z przewozem przesyłki.

Art. 798. Spedytor obowiązany jest do podjęcia czynności potrzebnych do zabezpieczenia

praw dającego zlecenie lub osoby przez niego wskazanej względem przewoźnika albo innego spedytora.

Art. 799. Spedytor jest odpowiedzialny za przewoźników i dalszych spedytorów, którymi posługuje się przy wykonaniu zlecenia, chyba że nie ponosi winy w wyborze.

Art. 800. Spedytor może sam dokonać przewozu. W tym wypadku spedytor ma jednocześnie prawa i obowiązki przewoźnika

Art. 801. § 1. Odszkodowanie za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki w czasie od jej przyjęcia aż do wydania przewoźnikowi, dalszemu spedytorowi, dającemu zlecenie lub osobie przez niego wskazanej, nie może przewyższać zwykłej wartości przesyłki, chyba że szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa spedytora.

§ 2. Spedytor nie ponosi odpowiedzialności za ubytek nie przekraczający granic ustalonych we właściwych przepisach, a w braku takich przepisów - granic zwyczajowo przyjętych.

§ 3. Za utratę, ubytek lub uszkodzenie pieniędzy, kosztowności, papierów wartościowych albo rzeczy szczególnie cennych spedytor ponosi odpowiedzialność jedynie wtedy, gdy właściwości przesyłki były podane przy zawarciu umowy, chyba że szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa spedytora.

Art. 802. § 1. Dla zabezpieczenia roszczeń o przewożone oraz roszczeń o prowizję, o zwrot wydatków i innych należności wynikłych ze zleceń spedycyjnych, jak również dla zabezpieczenia takich roszczeń przysługujących poprzednim spedytorom i przewoźnikom, przysługuje spedytorowi ustawowe prawo zastawu na przesyłce, dopóki przesyłka znajduje się u niego lub u osoby, która ją dzierży w jego imieniu, albo dopóki może nią rozporządzać za pomocą dokumentów.

Art. 803. § 1. Roszczenia z umowy spedycji przedawniają się z upływem roku.

§ 2. Termin przedawnienia zaczyna biec w wypadku roszczeń z tytułu uszkodzenia lub ubytku przesyłki - od dnia dostarczenia przesyłki; w wypadku całkowitej utraty przesyłki lub jej dostarczenia z opóźnieniem- od dnia, w którym przesyłka miała być dostarczona; we wszystkich innych wypadkach - od dnia wykonania zlecenia.

Art. 804. Roszczenia przysługujące spedytorowi przeciwko przewoźnikom i dalszym spedytorom, którymi się posługiwał przy przewozie przesyłki, przedawniają się z upływem sześciu miesięcy od dnia, kiedy spedytor naprawił szkodę, albo od dnia, kiedy wytoczono przeciwko niemu powództwo. Przepis ten stosuje się odpowiednio do wymienionych roszczeń między osobami, którymi spedytor posługiwał się przy przewozie przesyłki.

8. Skład

Umowa Składu

– przez tą umowę przedsiębiorstwo składowe zobowiązuje się do przechowania za wynagrodzeniem przyjętych na skład towarów.

Stroną przyjmującą może być jedynie przedsiębiorstwo składowe, stroną składającą towar może być każdy podmiot prawa, zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna.

Umowa składu może dotyczyć tylko towaru przeznaczonego do obrotu gospodarczego i może być zawarta tylko z przedsiębiorstwem składowym. Przedmiotem jest przechowanie przyjętych na skład towarów. Umowa składu zawierana jest w formie pisemnej dla celów dowodowych. Przedsiębiorstwo składowe zobowiązane jest do wydania tzw. dowodu składowego. Jest to umowa o charakterze dwustronnym, odpłatnym i realnym.

Do umowy stosuje się art. 853-859 k.c. „przedmiotem przechowania w umowie składu są tylko towary. Umowa składu jest zawsze odpłatna. Jest ona umową realną – dochodzi do skutku tylko przez wydanie towaru przedsiębiorstu składowemu

Charakter umowy składu

Umowa składu jest umową kwalifikowaną podmiotowo i jest zaliczana do umów jednostronnie gospodarczych. Umowa składu jest umową nazwaną, której essentialia negotii są zawarte w przepisach art. 853-859 KC. Umowa składu jest więc wzajemną i realną. Trzeba przyjąć, że umowa składu dochodzi do skutku poprzez wydanie towarów przedsiębiorstwu składowemu i jest handlową odmianą umowy przechowywania.

Obowiązki składającego:

• zapłata wynagrodzenia  (składowego) 

• odbiór towarów

• zwrot wydatków i należności wynikających z umowy

Prawa składającego odpowiadają obowiązkom przedsiębiorstwa składowego. Na szczególną uwagę zasługuje art. 855 KC, który przewiduje dostępność składającego do towarów w celu przygotowania ich do normalnej eksploatacji, w szczególności zachowania towarów w dobrym stanie.

obowiązki przedsiębiorstwa składowego

• sprawowanie pieczy nad złożonymi towarami i zachowanie w stanie niepogorszonym;

• wydanie dowodu składowego (art. 853 § 2 KC);

• dokonanie czynności konserwujących (art. 854 § 1 KC), z którego to obowiązku strony nie mogą zwolnić przedsiębiorstwa składowego;

• zawiadomienie składającego o ważnych wydarzeniach dotyczących stanu przyjętych na skład towarów, chyba że zawiadomienie nie jest możliwe - art. 854 § 2 KC.

• jeżeli wymaga tego interes składającego, a towary narażone są na zepsucie i brak decyzji składającego w tym zakresie, sprzedaż towarów z zachowaniem należytej staranności ( art.854 § 3 KC)

• zezwolenie składającemu oglądania przyjętych na skład towarów, dzielenie ich, łączenie, pakowanie, branie próbek itd. (art. 855 KC)

9. Leasing

• Narodziny w USA - 1952 - dobra inwestycyjne i konsumpcyjne

• Europa - lata 60

• Wspiera postęp techniczny

• Zalety:

•  płynności finansowej - wsparcie długiem

• poprawa zdolność kredytową

• stabilizacja warunków działania przedsiębiorstwa

• umożliwia elastyczne dostosowanie opłat

• Regulacja prawna

• zasada swobody umów

• włączenie do umowy leasingowej ogólnych warunków i wzorów umów

• Rodzaje leasingu

• bezpośredni - leasingodawca producentem; pośredni - transakcja 3 stronna - leasingodawca kupuje od producenta by przekazać do korzystania

• finansowy - długi okres czasu; operacyjny

• czysty; pełny - wraz z utrzymaniem

• zwrotny „sales back”

• Prawny charakter leasingu

• podobny do umowy najmu, dzierżawy, umowy kredytowej

• ograniczony jest tylko do rzeczy

• umowa

• nienazwana

• konsensualna

• odpłatna

• podejmowana w zakresie działalności przedsiębiorstwa

• przedmiotem mogą być rzeczy ruchome i nieruchomości

• oddanie w używanie za opłatą

10. Roboty budowlane

Roboty budowlane to budowa, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego (art. 3 pkt 7 Prawa Budowlanego).

Podstawowe zasady dotyczące wykonywania robót budowlanych są unormowane w Ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo Budowlane (Tekst Jednolity Dz. U. z 2006 r., nr 156, poz. 1118 z późn. zm.). Określa ona całe postępowania poprzedzające rozpoczęcie robót budowlanych, zasady ich wykonywania i postępowania po ich zakończeniu, oraz normuje działalność w tym zakresie.

Ponadto istnieje ogromna liczba przepisów prawnych, obowiązujących podczas wykonywania robót budowlanych uczestników procesu budowlanego. Do najważniejszych należą:

• przepisy techniczno-budowlane (tj. warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane i ich usytuowanie oraz warunki techniczne użytkowania obiektów budowlanych),

• przepisy dotyczące ochrony przeciwpożarowej,

• przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy,

oraz wiele innych przepisów, norm, opracowań techniczno-budowlanych, aprobat technicznych, decyzji administracyjnych, ekspertyz i innych dokumentów.

Roboty budowlane, jako wykonywanie określonego technologicznie zespołu działań – jak wynika z poprzednich punktów - są tylko jednym z kilku etapów inwestycji budowlanej (procesu budowlanego). Aby mogło nastąpić ich rozpoczęcie muszą być spełnione wymogi określone w Prawie Budowlanym, a w szczególności musi zostać opracowany projekt i inwestor musi uzyskać odpowiednią decyzję administracyjną (która przed rozpoczęciem robót budowlanych musi stać się decyzją ostateczną) lub dokonać stosowanego zgłoszenia. Decyzja, o której mowa wyżej, to:

• w przypadku budowy, remontu, montażu – pozwolenie na budowę,

• w przypadku rozbiórki, wyburzenia – pozwolenie na rozbiórkę.

Roboty budowlane realizowane są na zlecenie inwestora (lub przez samego inwestora), który zobowiązany jest na mocy art. 18 PB do zorganizowania całego procesu, w tym między innymi do zapewnienia wykonywania i nadzoru nad wykonywaniem robót budowlanych, przez osoby uprawnione do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie w wymaganym zakresie i specjalności, czyli:

• projektant,

• kierownik budowy i ewentualnie kierownicy robót,

• inspektor nadzoru inwestorskiego (w przypadku budów, dla których jest wymagane w przepisach prawa ustanowienie inspektora).

Oprócz w.w. osób może okazać się niezbędnym włącznie innych specjalistów z odpowiednimi uprawnieniami, np. geodety, geologa, archeologa i innych.

Rozpoczęcie robót budowlanych następuje z chwilą podjęcia prac przygotowawczych (art. 41 PB), przy czym zwykle wcześniej następuje przejęcie placu budowy, lub obiektu, w którym będą prowadzone roboty budowlane, przez kierownika budowy.

Roboty budowlane są złożonym technicznie, organizacyjnie, a także finansowo zespołem działań grupy ludzi. Nadzór i odpowiedzialność za ten proces spoczywa głównie na kierowniku budowy. Podlega on także kontroli ze strony wielu urzędów i instytucji takich jak nadzór budowlany, organa nadzoru administracyjno-budowlanego, inspekcja pracy, straż pożarna, straż miejska i inne, w zakresie ich kompetencji.

W trakcie prowadzenia robót kierownik budowy jest zobowiązany do prowadzenia dziennika budowy lub dziennika rozbiórki ewentualnie dziennika montażu, w którym dokumentuje się zdarzenia i przebieg prowadzonych robót budowlanych.

11. Ubezpieczenie

Ubezpieczenie - umowny obowiązek świadczenia ubezpieczyciela na wypadek powstania zdarzeń w życiu, zdrowiu lub mieniu ubezpieczonego; wykonanie obowiązku ubezpieczyciel realizuje poprzez wypłatę odszkodowań lub świadczeń z funduszu tworzonego ze składek wnoszonych przez jednostki zagrożone tymi zdarzeniami.

Podstawową potrzebą, jaką zaspokaja produkt ubezpieczeniowy jest potrzeba wsparcia finansowego w razie poniesienia straty (utraty mienia), uszczerbku lub utraty dochodów (np. wskutek bezrobocia, przejścia na emeryturę lub utraty zysków) albo losowej potrzeby finansowej (np. z powodu urodzenia dziecka). Potrzeba ubezpieczeniowa jest łatwo wypychana ze świadomości, gdyż wiąże się z negatywnym doświadczeniem lub wyobrażeniem. Brak chęci uświadamiania tej potrzeby oraz niematerialny jej charakter powodują, że produkt ubezpieczeniowy jest specyficzny.

W teorii i praktyce spotyka się podział usług ubezpieczeniowych na dwie grupy:

1. gospodarcze

2. społeczne, inaczej socjalne

Ubezpieczenia gospodarcze ze względu na przedmiot dzieli się na:

• majątkowe, np. ubezpieczenia budynków, mienia ruchomego w gospodarstwach rolnych itp.

• osobowe, np. od następstw nieszczęśliwych wypadków, grupowe i jednostkowe, ubezpieczenia na życie, posagowe.

Ustawa z 28 lipca 1990 roku o działalności ubezpieczeniowej wprowadziła podział ubezpieczeń gospodarczych na:

• dobrowolne, np. ubezpieczenia mieszkań, ubezpieczenia komunikacyjne AC, ubezpieczenia na życie itp.

• obowiązkowe, np. OC, pracownicze itp.

Podstawowy podział ubezpieczeń to:

• ubezpieczenia społeczne (reg. przez normy prawa publicznego)

• ubezpieczenia gospodarcze (reg. przez normy prawa prywatnego - cywilnego)

W ramach ubezpieczeń gospodarczych wg norm kodeksu cywilnego z artykułów 805-834 (także zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z 22 maja 2003r. o działalności ubezpieczeniowej - Dz.U. Nr 124, poz. 1151) występują:

• ubezpieczenia majątkowe - mienia i odpowiedzialności cywilnej (art. 821 KC.)

• ubezpieczenia osobowe - w szczególności na życie i następstw nieszczęśliwych wypadków (art. 829 KC.)

12. Rachunek bankowy

Umowa rachunku bankowego została uregulowana w art. 725-733 KC. Szczegółowe uregulowanie zawarte jest w odpowiednich przepisach ustawy z 29.8.1997 r. Prawo bankowe [1] (Dz.U. 04.121.1264).

Umowa rachunku bankowego może zostać zawarta na czas oznaczony lub nieoznaczony. Bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku bankowego do przechowywania jego środków pieniężnych oraz przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych — essentialia negotii umowy rachunku bankowego (art. 725 KC). Bank może dysponować zgromadzonymi środkami pieniężnymi klienta, natomiast jest zobowiązany do natychmiastowego ich zwrotu na każde żądanie klienta (art. 726 KC).

Rachunek bankowy może mieć postać rachunku wspólnego prowadzonego dla kilku osób fizycznych lub kilku jednostek samorządu terytorialnego (art. 51 ustawy Prawo bankowe). W tym pierwszym wypadku każdy ze współposiadaczy rachunku bankowego może swobodnie dysponować zgromadzonymi na tym rachunku środkami pieniężnymi, także każdy ze współposiadaczy może rozwiązać umowę rachunku bankowego ze skutkiem dla wszystkich współposiadaczy (art. 51a ustawy Prawo bankowe). W drugim przypadku rachunek bankowy może być prowadzony jedynie w związku z wspólnym wykonywaniem zadań publicznych, w tym dla realizacji przedsięwzięć współfinansowanych ze środków UE (art. 51b ustawy Prawo bankowe).

Umowa rachunku bankowego

Stronami umowy rachunku bankowego są bank i posiadacz rachunku bankowego. Taka umowa powinna być zawarta na piśmie — forma ad probationem - jej niedochowanie nie skutkuje nieważnością umowy, a jedynie utrudnieniami dowodowymi (art. 52 ustawy Prawo bankowe).

Umowa powinna określać (art. 52 ust. 2 ustawy Prawo bankowe):
· strony umowy
· rodzaj otwieranego rachunku
· jego walutę
· czas trwania umowy
· oprocentowanie środków pieniężnych (o ile zostały zastrzeżone)
· wysokość prowizji i opłat
· formę i rodzaj rozliczeń
· zakres odpowiedzialności banku za terminowe i prawidłowe przeprowadzenie rozliczeń pieniężnych
· wysokość odszkodowania za przekroczenie terminu realizacji dyspozycji posiadacza rachunku

Umowę rachunku bankowego charakteryzuje odpłatność, polega ona na oprocentowaniu kapitału na rzecz klienta. Klient natomiast ponosi koszty manipulacyjne.

Rozwiązanie umowy rachunku bankowego

Jeżeli umowa zawarta jest na czas nieoznaczony, strony mogą rozwiązać taką umowę w dowolnym czasie przez właściwe wypowiedzenie (art. 730 KC). Natomiast bank ma prawo wypowiedzieć umowę rachunku bankowego jedynie z ważnych powodów (np. ogłoszenie upadłości posiadacza rachunku bankowego).

Umowa rachunku bankowego może ulec rozwiązaniu, gdy w ciągu dwóch lat nie dokonano na rachunku żadnych obrotów, poza dopisywaniem odsetek, a stan środków pieniężnych na tym rachunku nie przekracza kwoty minimalnej określonej w tej umowie (art. 60 ustawy Prawo bankowe).

Roszczenia wzajemne stron wynikające z wiążącej je umowy rachunku bankowego przedawniają się z upływem lat dwóch. Wyjątkiem jest, że wkłady oszczędnościowe przedawniają się na zasadach ogólnych (art. 118 KC). Bieg terminu rozpoczyna się od chwili wygaśnięcia umowy rachunku bankowego.

13. Kredyt bankowy

Kredyt bankowy - umowa pomiędzy bankiem a kredytobiorcą zawierana w formie pisemnej. Bank zobowiązuje się udostępnić określoną kwotę na określony cel oraz czas a kredytobiorca zobowiązuje się wykorzystać kredyt zgodnie z jego przeznaczeniem oraz zwrócić pobraną kwotę wraz z należnym bankowi wynagrodzeniem w postaci prowizji i odsetek. Na podstawie tej definicji kredyt postrzegany jest jako specyficzny rodzaj stosunków zobowiązaniowych, którego wyróżniającymi cechami są: zwrotność, terminowość i oprocentowanie.

Sposoby ujmowania kredytu:

• • formalno-prawne ujecie kredytu

zgodnie z nim, istotą kredytu jest wykorzystanie czasowo wolnych środków pieniężnych, a nie tworzenie nowych. Bank sprawuje tutaj rolę pośrednika w przekazywaniu potrzebujacym podmiotom czasowo ulokowanych w nim, przez inne osoby, środków pieniężnych. W wyniku tej operacji, powstaje wierzytelność u kredytodawcy, oraz proporcjonalne kwotowo zobowiązanie u kredytobiorcy,

• • ekonomiczne ujęcie kredyt;

wg tak rozumianego ujecia, bank umożliwia dokonywanie wydatków pieniężnych w rozmiarach przekraczających aktualnie posiadane przez kredytobiorcę środków pieniężnych, poprzez tworzenie nowych dochodów i środków z równoczesnym ich udostepnieniem kredytobiorcy, na warunkach przewidzianych w umowie.

Standardowa umowa kredytowa zawiera:

• datę i miejsce zawarcia umowy

• dane stron umowy

• postanowienia ogólne

• kwotę i walutę kredytu

• warunki uruchomienia

• cel kredytu

• zasady i termin spłaty kredytu

• wysokość prowizji

• wysokość oprocentowania

• sposób zabezpieczenia kredytu

• zakres uprawnień banku

• termin i sposób postawienia do dyspozycji kwoty kredytowej

• informacje o warunkach zmiany i odstąpienia od umowy przez bank i kredytobiorcę

• informacje o skutkach naruszenia umowy oraz inne ustalenia stron.

Stroną dominującą w stosunku kredytowym wobec kredytobiorcy jest bank, który określa warunki kredytu i jest uprawniony do kontroli jego wykorzystania oraz uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej, przy czym nie jest zobowiązany do udzielenia kredytu, nawet jeżeli osoba ubiegająca się o kredyt ją posiada. Kredyt występuje jedynie w formie bezgotówkowej, pod postacią zapisu na rachunku.

Prawo udzielania kredytów mają wyłącznie banki, a środki na ten cel pochodzą z depozytów powierzonych bankowi przez ich klientów, dlatego umowy kredytowe reguluje prawo bankowe.

Funkcje kredytu

• emisyjna - wprowadzenie pieniądza do obiegu,

• dochodowa - tworzenie korzyści ekonomicznych i finansowych dzięki powiększeniu skali produkcji, zwiększeniu siły nabywczej firmy,

• rozdzielcza - kredyt wpływa na wzrost dochodu w danym regionie, branży oraz zwiększa popyt w określonym segmencie rynku,

• interwencyjna - kredyt jest wykorzystywany jako instrument polityki ekonomicznej,

• element rynku kapitałowego.

14. Franchising

System sprzedaży towarów, usług lub technologii, który jest oparty na ścisłej i ciągłej współpracy pomiędzy prawnie i finansowo odrębnymi i niezależnymi przedsiębiorstwami - franczyzodawcą i jego indywidualnymi franczyzobiorcami. Franczyza zakłada też przepływ know-how od franczyzodawcy do franczyzobiorcy przez cały czas obowiązywania umowy franczyzowej.

• Metoda rozszerzania rynków zbytu

• Franchisingodawca:

• organizuje sieć placówek sprzedaży i usług

• udostępnienie franchisigobiorcy prawa do znaku towarowego

• przekazanie know - how

• modernizacja metod produkcji, handlu, usług

• wdrażanie innowacji

• szkolenie personelu

• Franchisingobiorca

• prowadzi działalność

• wprowadza w życie wiedzę technologiczną i organizacyjną

• dba o jakość świadczonych usług i identyczność towaru

• często podpisują umowę o zakazie prowadzenia działalności konkurencyjnej

• udzielenie jednorazowej opłaty za pozwolenie, licencję na działalność

• stała opłata od obrotów

• Rodzaje:

• usługowy - Mac

• produkcyjny

• dystrybucyjny - tylko sprzedaż

15. Faktoring

• Rodzaj specjalistycznego pośrednictwa handlowego w, którym wyspecjalizowana instytucja finansowa nabywa w drodze cesji od przedsiębiorstw handlowych lub przemysłowych roszczenie o zapłatę należnych im kwot z różnych źródeł.

• Rodzaje:

• otwarty - o przelewie wierzytelności powiadamia się dłużnika

• półotwarty - dłużnik zawiadamiany jedynie o konieczności dokonania zapłaty na rachunek factora

• tajny - dłużnik nie jest w ogóle powiadamiany

• Factoring właściwy - factor przejmuje wszelkie wierzytelności dłużnika i zostaje obarczony ryzykiem wypłacalności else niewłaściwy