Zgodnie z zapotrzebowaniem ostatnich czasow, znalazlem chwilke, bede uzupelnial...(lub kazdy chetny)

WinISD pro Alpha


Wybitnie przyjemny, a przy tym zapewniający uzyskanie dość dokładnego rozeznania odnośnie pracy głośnika, program.


1. Uruchomienie progamu

Ukazuje się naszym chciwym rozwiązań oczętom okno – jak to zwykle bywa, góra to pasek poleceń (File, Utilities, Window i niczemu nie służące Help).
Pod spodem, nieco większe „guziczki” (New Project, Open Project...i kończące, niepotrzebne Help Mode...). W oknie podstawowym widać drugie okno – „wykresowe” z opcjami :

- No open projects – jak jakiś utworzymy, bądź otworzymy z bazy zapisanych, będzie w tym miejscu nazwa projektu – np. „Zabijacz 18cali”;
- Okienko ze wstępną opcją „Transfer function magnitude” – opcje można zmieniać, wszystkie funkcje wyswietlania omowię nieco później – tak więc nas to nie obchodzi teraz;
- Print – jak sama nazwa wskazuje...

2. Zaczynamy przygotowania do pracy


Zaczniemy od postawienia sobie celu – co chcemy uzyskać? Jeśli projektujemy komorę pod dany głośnik niskotonowy (99,9 %) , nie interesuje nas pasmo powyżej 120 Hz w ogóle – ponieważ nasz głośnik w roli subwoofera skończy wcześniej (no, ekstremalne przypadki, kiedy to będzie pracował do tych 100 – 120 Hz – to taka bardzo bucząca częstotliwość...), a w roli niskotonowca lub niskośredniotonowca w kolumnie – powyżej 1 kHz będzie się zachowywał praktycznie jak podaje (jeśli wiernie podaje) producent na wykresie przetwarzania (w przypadku stosowania obudowy typu BR lub zamkniętej – pasmowoprzepustowe to inna nieco historia, ale jako niskośredniotonowiec głośnik napewno nie zostanie w taką zaaplikowany).

Klikamy : FILE -> Options. Proponuje kompromis w ustawieniach – pozwalający na wierny i dokładny odczyt wskazań w pożądanym zakresie badanym (podaje tylko te, które ZMIENIAMY) :
- (Freq. Range) 10Hz do 300Hz (można w zakresie 10 – 100Hz – subwoofer, lub 10 – 1000 Hz dla kolumn)
- (Transfer Fct. Magnitude) ustawmy -35dB do 5 dB
- (SPL) 75 do 128 dB
- (Cone exc.) 0 do 30 mm p-p
- (Impedance) 0 do 30 ohm
- (Group delay) 0 do 30 ms
- (Maximum Power) 500 W
- (Air velocity) 0 do 6 ms.
Reszty ustawień nie ruszamy – nie trzeba ich zmieniać. Kolory itd. – wszystko ladnie domyślnie ustawione. Zamykamy OPCJE. Z tak wykalibrowanym programem będzie znacznie łatwiej poprawnie odczytywać wykresy. Jeśli projektujemy subwoofer – od razu dajemy zakres 10Hz – 200Hz w pierwszym polu ustawień!

3. Pierwszy projekt


Nadszedł czas, na praktykę. Najpierw pomienimy tryb wpisywania własnych parametrów – poćwiczymy na kilku projektach z bazy...

Klikamy na okienko „New project”. Pojawia się okienko wyboru głośnika – a więc jego nazwy (jak sobie zapiszemy tak będzie – proponuje metodę profesjonalną czyli FIRMA i dalej dokładny opis modelu, tak jak robi to producent), pod którą kryje się zestaw parametrów.
Zaraz pod podświetlonym okienkiem „Driver name” widnieje pole do odznaczenia pokazywania parametrów już w tej chwili wyboru – nieraz bardzo przydatne. Możemy śmialo odznaczyć bialy kwadracik kolo „Show driver parameters”.

Na początek wybieramy głośnik „Elemental Designs e15a” (tipp des Tages: szukając głośnika znajdującego się pod literką np. „P” nie trzeba używać suwaka itp. – można po prostu przy podświetlonej na szaro nazwie nacisnąć daną literkę lub nawet wpisywać początek nazwy – np. POL... – automatycznie przeniesieni zostaniemy pod wskazany adres) – w zwiazku z jego sporą dobrocią całkowitą wynoszącą 0,715 (wiec już mamy pojęcie o jego raczej średnim napędzie).

Patrząc na parametry widzimy :
- spore wychylenie liniowe* – WAŻNA SPRAWA: Xmax w WinISD określa wychylenie LINIOWE (po wpisaniu długości cewki i wysokości szczeliny w parametrach! – o tym później jeszcze wspomnę) „peak to peak” czyli od -Xmax do +Xmax – cały zakres - jest tutaj główna przyczyną małej efektywnosci i współczynnika „siły napędowej” B*l - jak na głośnik podpadający pod 15 cali;
- wspomniana niewysoka efektywność – ALE – dotyczy pomiaru dla 1 kHz, w obudowie może być zupełnie inaczej w użytecznym paśmie (głównie subwooferowym) z uwagi na ewentualne podbicia lub działanie danego typu obudowy;
- bardzo niska impedancja z możliwymi spadkami poniżej 2 omów! – patrz Re, konieczność posiadania odpowiedniego wzmacniacza;
- stosunkowo wyski rezonans – Fs=39 Hz – łącznie z wysoką dobrocią mechaniczną (Qms) nie wróży pikielnego zejścia basu.

*
Co to jest wychylenie liniowe (Xlim)?
Jest to takie wychylenie, przy którym parametr B*l pozostaje stały, czyli cewka wypelnia jeszcze światlo szczeliny. Przeważnie stosowane są układy długa cewka – krótka szczelina w różnych proporcjach (dot. niskotonowych), ponieważ zapewniaja w miare stabilną pracę nieco powyżej Xlim – kiedy to układ drgający napędzany jest przez mniejszy wycinek cewki (normalnie napędza układ drg. tylko ta część cewki, która jest w świetle szczeliny), rzadziej stosuje się układ odwrotny – zapewniający świetna liniowość, ale często opłakane efektywności... W programie można przy podawaniu parametrów wpisać wspomnianą dł. Cewki i wys. Szczeliny – a ten obliczy nam Xlim i poda w pole Xmax! Dlatego – w zależności od proporcji szczelina-cewka należy samemu podawać parametr Xmax jako Xlim*1,2 do Xlim*1,4 (wartości bezpieczne i zapewniające praktycznie zawsze wierne, nieprzesadzone odzwierciedlenie wykresu wytrzymałości mocowej!).
Dla przykładu: jeśli mamy głośniki :
- A : o dł. cewki = 14mm i dł. szczeliny = 5mm;
- B : o dł. cewki = 24mm i dł. szczeliny = 8mm;
to:

- Xlim A= +-(14mm-5mm)/2 = +-4,5mm lub podając w jedną stronę : 4,5mm;
- Xlim B= +-(22mm-8mm)/2= +-7mm lub podając w jedną stronę : 7mm.

Określenie Xmax:
Jak powiedziałem wcześniej – napędzana jest tylko ta część cewki, która jest w świetle szczeliny – stąd prosty wniosek, że dla uzyskania wiekszego Xmax lepiej, gdy szczelina jest dłuższa (przy odpowiednio długiej cewce). Tak – ale dł. szczeliny określa nam tutaj bardziej wielkość współczynnika, przez który możemy pomnożyc Xlim w celu uzyskania Xmax – ogólnie, jeśli szczelina jest dłuższa, współczynnik jest większy (PRZY ZACHOWANIU warunku : dł. cewki > dł. szczeliny!!!). Widać, że współczynnik będzie większy w przypadku B – należy go tutaj określić jako 1,25 – 1,3*Xlim, czyli Xmax B= +-9mm (wpisujemy 18mm). Jest to pewne wyliczenie Xmax, przy którym głośnik nie powinien zniekształcać i zauważalnie tracić kontroli i dynamiki.
W przypadku A należy brać współczynnik jako 1,2 – czyli Xmax A = +-5,4mm (wpisujemy 10,8mm).
Takie wartości można wpisać w pole Xmax – oczywiście tyczy tych podanych w nawiasie (wpisujemy ...).

WAŻNE!
Powyższe obliczenia Xmax zakładają, że zawieszenie glośnika będzie pracowało w miarę liniowo przy wychyleniach obliczonych jako Xmax! (95 procent przypadków dla tak asekuracyjnego liczenia).

Po co dokładne określenie Xmax?
Potrzebne jest do oblicznenia skoku pojemnościowego*, na podstawie którego program obliczy nam wytrzymałość mocową i pośrednio wykres natężenia maksymalnego.

*skok pojemnościowy
Ilość powietrza w dm3, która może zostać przez głośnik maksymalnie przepompowana – od pozycji –Xmax(podane w jedną strone) do pozycji +Xmax(też podane w jedną stronę). Liczy się ją tak : SP = Sd(pow. czynna membrany – UWAGA, przeważnie w cm2) * +-Xmax(w mm).

Dla przykladu:
Jeśli oba przypadki A i B byłyby głośnikami 15-to calowymi o pow. czynnej membrany Sd=850cm2, to:

SP A = 0,918 litra
SP B = 1,53 litra (wynik, na marginesie, całkiem dobry dla tej średnicy).

Wracając do parametrów „Elemental Designs e15a” po krótkiej dygresji:
- mała obj. Ekwiwalentna, której wartość na poziomie Vas=83,37 litra nieco ratuje głośnik (patrz : późniejszy przykład Tesli ARN6618 z duża ekwiwalentną i sporą Qts)

To tyle podstawowych wniosków, więcej na razie nie trzeba wyciągać.
Klikamy na strzałeczkę (czerwona – w prawo) „next”. Pojawia się okienko użycia głośnika – ile sztuk we wspólnej obj. i ewentualnie ile PAR głośników w połączeniu izobarycznym*.

*
Połączenie izobaryczne:
Połączenie mające na celu uzyskanie niższego zejścia przy lepszej kontroli ze stratą efektywności z danej, przeważnie ograniczonej średnicy głośnika. Głośniki skierowane membranami do siebie łączy sie wtedy w przeciwfazie, ustawione jeden za drugim w tej samej fazie. Uzyskujemy podwojenie masy drgajacej, podwojenie Bl, Vas zostaje na tym samym poziomie – i nie zmienia sie Sd. Głośniki zejda niżej, będą dzialaly jak jeden o mocniejszym napędzie, ale z uwagi na podwójny napęd, a brak wzrostu Sd, tracimy te umowne 3 dB na char. efektywności napięciowej... UKŁADEM TYM NIE BĘDĘ się zajmował wyjaśniając podstawy – to już kwestia prywatnych ćwiczeń, do których zachecam.

Wybieramy jak jest domyślnie – czyli 1 głośnik „NORMAL”. Klikamy „NEXT”.
Teraz program sam, na podstawie obliczonego parametru EBP (Efficiency Bandwith Product) zaproponuje nam, jaki typ obudowy najlepiej pasuje do naszego cacka – generalnie, powyżej EBP=60-70 można śmiało stosować BR lub BP, ale nieraz i głośniki z EBP = 40 graja dobrze w BR... Program proponuje nam w tym wypadku obudowę zamkniętą (EBP= 47,9).

OGÓLNIE : rozszerzając okieneczko „Box type” mamy :
- closed – zamknięta (szczelna komora za głośnikiem);
- vened – BR (czyli tunel o określonej śred. i dł. w danej komorze);
- 4th order bandpass – pasmowoprzepustowa 4tego typu/rzedu (wentylowana jednostronnie – czyli obj. zamknięta za głośnikiem i obudowa BR przed nim);
- 6th order bandpass – pasmowoprzepustowa 6tego typu/rzedu (wentylowana obustronnie – za i przed głośnikiem obudowy BR strojone do różnych częstotliwości).
- passive radiator – membrana bierna – (alternatywa dla BR, tutaj zamiast masy powietrza w tunelu wykorzystuje się masę membrany biernej (bez napedu, sama membrana) do dostrojenia ukladu rezonansowego odpowiednio nisko, stosowane do głośników szczególnie z małymi dobrociami całk. Qts na poziomie 0,15 – 0,22 i SZCZEGÓLNIE dodatkowo niskimi obj. ekwiwalentnymi Vas – co sie zdarza, przeważnie mała dobroć wymusza stosowanie małych obudów BR, gdzie trudno umieścic odpowiednio długi tunel o odpowiednim przekroju; membr. bierna zapewnia strojenie właściwie dowolnie niskie – w granicach rozsadku – z uwagi na możliwość zwiększenia jej masy do dużych wartości...W praktyce ma ona jednak swój charakter i nieraz niekorzystnie – gorzej niż BR – wpływa na brzmienie).

Wbrew temu, co proponuje programiszcze, wybieramy BR – bo da rade w tym wypadku spokojnie. Zawsze mozemy wybrać dowolny typ – dlaczego nie – ale przeważnie potrzeba określonego typu parametrów do poszczegolnych typów. Generalnie:
- w zamkniętej zawsze zagra, ale należy liczyć się ze stałym spadkiem i raczej kiepskim zejściem, impuls* najlepszy...

*
Impuls – czas odpowiedzi, w programie to akurat opóźnienie grupowe uwzględniające wiecej czynników, ale to nieistotne; będzie dokładniej omowiony później...
- BR – potrzeba mocnego napedu i nie za wielkich Vas (chyba, że Qts niska (0,15 – 0,25) to Vas może być spora),
- BP – tutaj generalnie napęd musi być dobry, Qts na poziomie 0,3 – 0,45 BP 4th, poziom 0,15 – 0,35 pasuje przeważnie do 6th BP
- bierna – jak pisałem, mała Qts i Vas, przeważnie daje się jednak zastąpić BR.

Jeśli nie wiadomo co wybrać – najlepiej postawic na BR, zawsze można tunel zatkać uzyskując ob. Zamkniętą – najmniej wymagającą.

Wybieramy więc w końcu BR i klikamy FINISH. Program teraz obliczy nam najlepszą obudowę pod kątem LINIOWEJ CHARAKTERYSTYKI PRZETWARZANIA! NIE JEST TO NAJLEPSZA OBUDOWA W KATEGORIACH OGÓLNYCH, PRZEWAŻNIE jest ZŁA! NIEPRAWIDŁOWA! To tylko obudowa, w której char. odpowiedzi głośnika jest najbardziej liniowa!

Widać to na specjalnie dobranym w ten sposób przykładzie – pojawił się nam wykres odpowiedzi (okienko „Transfer funktion magnitude”) i okienko z opisem typu obudowy i nazwy głośnika. Zawiera takie zakładki jak:
- Driver – czyli info o głośniku, można kliknąć na „parameters” (na dole okienka) rozwijając parametry – po dwukrotnym kliknięciu na wybraną wartość parametru można ją edytować (ale nie na stałe – tylko w obrębie tej symulacji);
- Box – info o obj. komory/komór i jej/ich strojeniu;
- Vents – czyli info o tunelach BR, ich kształtu (rura, prostokąt);
- Plot – dane dotyczące ośrodka (powietrza), jego temp., wilgotności i ciśnieniu (im wyższe, tym większa efektywność) i szybkości rozchodzenia się dźwięku w danych warunkach, dodatkowo możemy wybrać kolor z palety dla danego wykresu i jego grubość;
- Signal – bardzo przydatna funkcja – jest standardowo ustawiona jako sygnał 1W z rezystancja szeregową = 1ohm (jak ktoś ma 100 m przewodu, może wpisać odpowiednio więcej) i dystansie – 1m. Należy zostawić dystans generalnie na swojej wartości metra, można natomiast obserwować wykresy wychylenia, maks. natężenia dla różnych mocy zadanych;
- Project – klikając na „Save” można zapisać dany projekt i potem otwierać go w każdej chwili (choćby dla porównania) w okienku „Open project”.

Widzimy właśnie to, o czym mówię WIELKIMI literami – priorytet dla jakiego program dobiera parametry obudowy...
Otwieramy zakładkę „Box”. Zmieniamy obj. obudowy „Volume” na 100 litrów (ludzie, panie – no gdzie te 500 coś?..).
Strojenie BR na 33Hz („Tunning freq.”). Jak widać, wykres nie przedstawia nam się zbyt pięknie, ale nie jest też zupełnie tragicznie...Klikając na wykres możemy w prawym rogu odczytać poziom (w dB względem pkt. „0”) i częstotliwości dla niego. Odczytujemy w ten sposób maksimum podbicia char. dla nieco ponad 62 Hz o około 3,8 dB. Czy to dużo?

PROSZĘ PRZECZYTAĆ TEN FRAGMENT TRZY (3) RAZY!

Char. odpowiedzi jest pewnym wyznacznikiem, ale NIE najważniejszym! Podbicia rzedu kilku dB nie są niczym strasznym – TERAZ DOKŁADNIE CZYTAMY: gdyż w pomieszczeniu, którego ściany są wykonane z cegły lub betonu itp. (mat. twarde, w dużej mierze odbijające szczegolnie po pomalowaniu i otynkowaniu/gipsówce) bliskość każdej takiej pow. – czyli podłogi, ścian, sufitu – daje zysk (podbicie) efektywności o 1- 3 dB w zależności od rodzaju ściany... Pomijając już wpływ fal stojących (kwestia rezonansów własnych poruszona w temacie WYSZCZEGÓLNIONYM : „TESTY SPRZĘTU SKLEPOWEGO”), ustawiając źródło basu (mowa o częst. poniżej 100Hz) – np. subwoofer –
W rogu pomieszczenia, mamy zysk około 9 – 12 dB (wchodzi kwestia zwiększenia rezystancji promieniowania, stąd zysk nieraz większy, niż wynikający z bliskości 3 pow. odbijających)! Czyli naszą najbardziej liniową char. SZLAG TRAFIŁ!!! To oznacza, że jeśli symulacja SPLMax pokaże nam dla 50 Hz np. 100dB, to w takim ustawieniu, w pomieszczeniu będzie 109 – 112 dB lub więcej przy tych 50 Hz! Czy warto więc przejmować się tymi paroma dB-ami jak dzieciak z 1 klasy podstawówki brakiem tarczy szkolnej na rękawie? NIE warto, bo po ustawieniu na podłodze i przy ścianie taki wykres jak widzimy na powyższym przykładzie – te niby prawie 4 dB podbicia – będzie wyglądał ZUPEłNIE inaczej, częstotliwości najniższe podbiją sie o kilka dB i BĘDZIE WIĘCEJ BASU... chyba, że ktoś odsłuchuje na łace – wtedy może doliczyć ze 2 dB do całości i wykres jest już prawie wierny...
ONE TIME READ MODE ON! :)


Padło pytanie, czy to dużo…Nie, to nie jest tragedia, podbicie jest dość szerokopasmowe – zwróćmy uwagę, że jeszcze subwooferowe 100 Hz (choć już nie tak często) jest podbite o 2 dB. Podbicie kończy się przy 40 Hz – gdzie należy określić F3*.

*
F3 – ogólnie tak określa się częstotliwość, dla której char. odpowiedzi spada o 3 dB (F6 – o 6 dB). Będę to stosował tą nomenklaturę namiętnie...


To nie jest rewelacyjny wynik, jak na 15 calowca, ale nie jest tragicznie. F6 występuje dla częst. około 32 Hz – w pomieszczeniu NALEŻY określać EFEKTYWNE zejście jako zejście do poziomu F6! Nawet do F9 – ale to już w bardzo konkretnych przypadkach...
Jest jeszcze jedna zaleta tego podbicia – wzrost efektywności, przez co możliwość uzyskania większych ciśnień maksymalnych...


PADA W KOŃCU PYTANIE NAJWAŻNIEJSZE!

O co tak naprawde chodzi w poprawnym dobieraniu obudowy?
Mówiłem o tym już na łamach Akustyki wielokrotnie, powtórze:

NALEŻY wyprowadzić KOMPROMIS między liniowością przetwarzania, impulsem (szybkością), a wytrzymałością mocową (jak największa)! To tyle i AŻ tyle.

Jedziemy więc dalej z winem...yyy... – koksem : klikamy na okienko „Transer funtion magnitude” i wybieramy „Group delay” – opóźnienie grupowe, dla uproszczenia : nazwijmy to impulsem. No no – „szok w laciach!” – każdy zakrzyknie na widok wykresu, gdzie impuls sięgnął 28 ms dla 22,5 Hz. Slyszę już : „TO NIEDOPUSZCZALNE!”. Właśnie, że nie, to jest dopuszczalne – bo ten głośnik nam praktycznie nie zejdzie do tej częstotliwości! Po cholere mi impuls dla częst., które będą odtwarzane z tak małą efektywnościa, że nie wezmą udzialu w przedstawieniu, NIE MÓWIĄC już o tym, że w MUZYCE praktycznie NIE występują! Mało kto je jeszcze slyszy poza tym!

CZYTAMY TRZY (3) RAZY :
O co chodzi w ustawieniu impulsu? Generalnie dla BR impuls powinien byc największy dla częstotliwości strojenia (tutaj niet*), a po obu stronach opadać – poniżej i powyżej częstotliwości strojenia. Takie zachowanie, nawet gdy masimum osiągnie i 20 parę ms, a potem szybko spada i dla np. 50 Hz (jeśli strojenie przy 35 Hz np. miało te 22 ms) jest już 12ms – to wszystko jest ok, świadczy o dobrym napędzie i kontroli! Do przyjęcia!
Ważne jest, ażeby szczególnie poniżej cz. Strojenia impuls opadal – to świadczy o dobrej kontroli i napędzie. PATRZYMY na pasmo UŻYTECZNE GŁOŚNIKA!

ONE TIME READ MODE ON...

*
Dlaczego tutaj nie?
Otóż ten głośnik jest nieco dziwnie dobrany – przy sporej Qts ma sporą Fs i małą Vas – zauważcie, że generalnie nie przekracza się w obj. obudów wartości Vas... Ostatecznie tak niskie strojenie dla ratowania char. przetwarzania (kosztem efektywności w paśmie użytecznym) spowodowało, że impuls ma krytyczne wartości poniżej tej częst. – nie świadczy rewelacyjnie o napędzie, ale WIDAĆ też zależność od dobroci mechanicznej, która gdy jest spora (przy też nie najniższej Fs) owocuje szybkim i twardym basem – z małym impulsem powyżej Fs...


Ostatecznie odczytujemy, że w PAŚMIE UŻYTECZNYM (tutaj – powyżej 30 Hz) impuls jest poniżej 15ms w najgorszym razie – potem to już wręcz char. jak z zamkniętej. MOŻE być, pasuje nam to – mamy już char. przetwarzania i impuls zalatwiony.
Przechodzimy do ważnej kwestii – wytrzymałość mocowa*...

*
Co to za parametr?
Generalnie – określa jaką moc można dla jakiej częst. w danej obj. i typie obudowy dostarczyć głośnikowi, by ten nie przekroczył wartości wychylenia MAKSYMALNEGO Xmax. Stąd potrzeba określenia jak najdokładniej tego parametru...


Klikamy na pole „Group delay” – i wybieramy z dostępnych opcji : „Maximum POWER”.
Ustawiliśmy sobie w opcjach na początku max. power jako 500W – stąd mamy wykres na samej górze. REWELACJA! Coż za rewelacja – maksymalną moc możemy dostarczyć aż do 25 Hz – pięknie. To oznacza, że możnaby głośnik umieścić w jeszcze większej obudowie – zeszlibyśmy trochę niżej - ale pamiętajmy, że impuls nam sie pogorszy. Można go i w 130 litrow dać, ale najlepszy kompromis jest właśnie teraz...

Dobrze, czas dobrać tunel BR... W tym celu należy zasięgnąć rady wykresu szybkości przelotu strumienia powietrza w tunelu : wybieramy „Rear port – air velocity”. Widzimy ładny wykres – nie przekraczamy 3m/s – i zasadniczo tak powinno być, należy ustawiać tutaj średnicę tak, by (przy 1W dostarczonym) :

- dla tunelu nieprofilowanego nie przekraczać 2,5 m/s,
- dla profilowanego nie przekraczac 3,5 m/s.
Nie będzie wtedy nieprzyjemnych świstów powietrza – jeśli zbliżamy się do tych wartości szybkości – to najlepiej wyprowadzać (z reszta w ogóle w pomieszczeniach) BR z tyłu obudowy, wtedy takie zjawiska są mniej słyszalne...
Wchodzimy w zakładkę „Vents” – i widzimy, że średnica = 10 cm i długość rzędu 15 cm są jak najbardziej do przyjęcia. Można dać – bo jest miejsce – średnicę = 14 cm, wtedy szybkości przelotowe są zupełnie bezpieczne, a dł. tunelu rzędu 32 cm nie stanowi problemów.
Warto w tym miejscu zerknąć jeszcze na char. przetwarzania BR – klikamy „Rear port – gain”. Powinna ona jawić się jako trójkąt o stromości zbocz 12 dB a oktawe – to w przypadku mocnych napędów – tutaj nie wygląda pięknie, pracuje w szerokich zakresach i momentami bardziej efektywnie, niż sam głośnik! Tym bardziej uzasadnione jest zwiększenie średnicy tunelu.

Sprawdźmy jeszcze wykres efektywności : klikamy „SPL*”. Widać, że dla 50 Hz mamy ponad 92 dB efektywności – nie jest tragicznie, ale też nie estradowo, dziwny ten głośnik – ale nadrabia mocą i wytrz. mocową. Żeby udowodnić, że to jednak nadaje się na estradę – proponuje zaznajomić się z wykresem natężeń maksymalnych w funkcji częstotliwości – klikamy „Maximum SPL”.

*
SPL – Sound Pressure Level – poziom natężenia(ciśnienia) dźwięku.

Widać, że na „wolnym powietrzu”, po dostarczeniu głośnikowi 500W uzykamy natężenie prawie 120 dB przy 50 Hz. To dużo. W pomieszczeniu będzie to okolo 125 – 128 dB! To sporo – głośnik nie okazał się taki zły – możecie mi wierzyć lub nie, ale pierwszy raz go symulowałem – właśnie razem z Wami...

To pierwszy przykład – będą i następne, szczególnie najpopularniejszych głośników na Forum... Póki co – daję to już dla nabierania wprawy i wyczucia.


DLA ZAINTERESOWANYCH :

Sprawdzimy jak zachowa się membrana po dostarczeniu 200W. Klikamy „Signal” (nie mylić z pastą do zebów – jej klikanie niczego nie przyniesie, najwyżej wszystko bedzie brudne) i wpisujemy zamiast 1W – 200W. Klikamy nastepnie „Cone excursion” – i widzimy wykres wychylenia w funkcji częst. dla 200W dostarczonych.
Widac, że najmniejsze wychylenie występuje przy częst. strojenia (tak powinno być) – kiedy to otwor BR i membrana promieniuja we wspólnej fazie, membrana jest wykorzystana prawie, że obustronnie (33Hz – ponad 3mm). Przypominam, że to wychylenie w jedną stronę – więc tutaj: +-3mm.

Reszta wykresów nie jest potrzebna do prawidłowego strojenia, proponuje poprzegłądać i poobserwować zależności. Można poćwiczyć zachowywanie projektów – „Project” i „save” itp. itd.
Jak tylko znajdę chwilę czasu, będę dodawał projektowanie reszty typów obudów – generalnie najważniejsze zasady projektownia już są tutaj zawarte, tyczą sie wszystkiego.


Temat nie jest dyskusyjny, tylko edukacyjny. Chetnych zachecam do nadsylania opisow, wnioskow itd. - ale tym razem bede to filtrowal, wiec prosze o kontakt! Naturalnie w razie nadeslania materialow i ewentualnej korekty - bedzie wyraznie zaznaczone KTO nadeslal i ode mnie w prezencie zostanie przyznane 100 pkt. za tresciwy opis!
c.d.n.

Jak obiecałem – dalsza część następuje...

Dziś prześledzimy zachowanie głośnika dość popularnego, moim zdaniem doskonale pasującego jako przetwornik subwooferowy w klasie urządzeń tanich, ale NIE „tanio grających”! Może symulacja wielu zniechęci, ale widać tutaj najlepiej, jak duże znaczenie ma praktyka i możliwość porównania symulacji z rzeczywistym brzmieniem w pomieszczeniu (jak zawsze zaznaczam – ze ścianami z betonu lub cegły, nie dykty).

Ostatnio nie omówiłem funkcji dość istotnych, mianowicie możliwości uzupełniania bazy parametrów programu jak i możliwości zapisywania projektów – tylko o tym wspomniałem, śmiem twierdzić, ze jeśli ktoś przeszedł przez symulacje tamtego, nieco dziwnego, ustrojstwa, z pewnością dał sobie z zapisywaniem już radę...

1. Uzupełnianie bazy :

Można zabieg przeprowadzić w dwojaki sposób :

a). Wpisując recznie parametry i zachowując pod wskazanym adresem (tak poczynimy z przedmiotem naszej teraźniejszej symulacji – głośnikiem Tesli model ARN6618 – 20 cm basowiec) :

- uruchamiamy program;

- klikamy „New project” w głównym menu;

- pojawia się okienko wyboru przetwornika – wcześniej wybraliśmy z bazy programu, teraz
klikamy „New”;

- okienko przeistacza się w „Drive editor”. Mamy do wyboru zakładki :

- General : można umieszczać komentarze odnośnie danego modelu (nieistotne);

- Parameters : najistotniejsza zakładka, tutaj wpisujemy parametry danego głośnika:
w naszym wypadku jest to ARN6618, nie wiem, czy parametry mam sprzed
korekty wprowadzonej przez TVM, czy już po...Tak czy siak – wyniki
będą podobne...(parametry wiele się nie różnią).
Wpisujemy :
- Qts = 0,71,
- Qms = 4,97,
- Qes = 0,828,
- Vas = 76,7 litra,
- Fs = 30 Hz,
- Sd = 220 cm^2
- Xmax = 8mm (w tym wypadku liczenie jak ostatnio nie daje tak dobrego
wyniku ale w praktyce sprawdziłem, że spokojnie wytrzymuje),
- Pe = 70W,
- Z = 8 ohm (wystarczy, można sobie jednak dopisać resztę...).

- Advanced parameters : nazwa mówi sama za siebie, można edytować podane opcje, głównie chodzi o wyświetloną na dole gęstość powietrza i szybkość rozchodzenia się dźwięku...Warto pokombinować później z wartościami...

- Dimensions : wymiary – można, jeśli się ma bardzo dużą ochotę to wypełniać, ale – po co?...

Po wpisaniu parametrów zachowujemy dane pod adresem wskazanym po kliknięciu „SAVE” w zakładce „Parameters” (opcja dostępna ze wszystkich zakładek, jednak warto przed zapisaniem jeszcze raz spojrzeć czy wszystko jest jak trzeba wpisane) – może być „Tesla ARN6618”.

b). Ściągamy gotowe pliki bazowe z tematu wyszczególnionego : http://www.elektroda.pl/rtvforum/topic230565.html
Następnie, jeśli sa spakowane, rozpakowujemy lub tylko kopiujemy (jeśli nie są spakowane) do katalogu „Drivers” mieszczącym się w głównym katalogu „Linearteam/WinISD PRO”. Teraz będą od razu dostępne z listy! (Hehe)

2. Symulujemy (nie mylić z „stymulujemy”, choć to pewnie przyjemniejszy zabieg...)
ARN 6618 :

Dokładnie jak wcześniej : klikamy (wcześniej zamykamy okno edycji po zachowaniu parametrów) „New project” -> wybieramy z listy nasz ARN6618 -> klikamy „Next” -> wybieramy, mimo małego EBP obudowe typu BR „vented”, następnie „Finish”.

KOSMOS – program proponuje prawie 500 litrów (już pisałem dlaczego – bo chce jak najbardziej liniowo, co nie jest naszym priorytetem za wszelką cenę). Nie patrzymy na inne wykesy, poza wykresem przetważania, szkoda czasu... Klikamy zakładkę „Box” i wpisujemy góra 40 litrów ze strojeniem pod 30 Hz. Można mniej, będzie lepiej z wytrzymałością mocową i nieco lepiej z impulsem, ale te 40 litrów też da radę – optymalnie najniżej zejdziemy.

Dodam od razu, że najlepiej stosować dwa głośniki tego typu w jednej obudowie – konkretnie w 65 litrach ze strojeniem z zakresu 30 – 33 Hz z tunelem o średnicy miminalnie 7 cm. Miałem jakiś czas taki subwoofer – i za tą cenę można naprawdę być z niego zadowolonym, posłuchać też muzyki – nie tylko kinowego łomotu. POLECAM – zamiast się zastanawiać nad jakimis „noname”, których parametry to już totalna tragedia...(mówię tutaj też o Alphardach).

Jak widzicie, pominąłem „wyciąganie wniosków na podstawie parametrów” – bo co tu wyciągać, spora Vas (jak na średnicę głośnika), duża dobroć całkowita, niewielki współ. B*l, ogólnie głośnik czujący się dobrze w obudowie zamkniętej... W tym wypadku jednak, okazuje się, że sprężysty bas Tesli (taki mają charakter głośniki tej firmy) wcale nie staje się totalnie bez kontroli i rozlazły w cholere pod wpływem działania BR, da się tego słuchać bez problemów! Pamiętajmy, że zawsze BR można zatkać przechodząc na zamkniętą – i porównać.

Jak widać po charakterystyce przetwarzania – mamy dość spore podbicie zakresu 40 – 120 Hz, z maksimum leżącym na „wysokości” ponad 5 dB dla okolic 60 Hz. Czy to źle? Czy to nie do przyjęcia? Widzicie, wcale nie! W pomieszczeniu podbiją nam się jeszcze bardziej niskie częstotliwości, wykres się nieco „wyrówna” – w kolumnie napewno uwypukli nam się zakres basowy, ale jeśli zastosowaniem jest subwoofer – to tylko zysk efektywności i to jaki! Znamionowe 87 dB (przy 1 kHz) – czyli jakieś 85 dB dla 50 Hz – tutaj nagle przeobraża się w 90 dB z wata! Jest zysk? Jest. Jeśli robicie subwoofer, weźcie karteczkę i ZAKRYJCIE wszystko, co jest powyżej 90 Hz. Nadal jest tak tragicznie? Nie sądzę!
F3 (wyjaśniałem poprzednio, co to znaczy) należałoby określić jako niemasakrujące 45 Hz, F6 przy 39 Hz. W praktyce – działa nieźle i przy odpowiednim ustawieniu można cieszyć się basem schodzącym efektywnie w pomieszczeniu do 35 Hz, szczególnie jeśli chodzi o wspomnianą konstrukcję z dwoma takimi głośnikami. ...Że nie za nisko? Hehe – w zupełności wystarczy, sprężysty charakter jeszcze wzmaga wrażenie, że bas jest naprawę obfity i jest go sporo.

Sprawdzamy resztę wykresów potrzebnych do uzyskania optimum :

- wytrzymałość mocowa :

Widzimy, że zaczyna spadać poniżej 25 Hz (bardzo dobrze), ale z uwagi na dość niskie strojenie, mamy siodło na okolicach dotkniętych podbiciem – coś za coś moi kochani! W sumie wychodzimy jednak na duży PLUS – zobaczcie, kosztem 20 W mamy 5 dB – NIE jest źle, jest do przyjęcia w tym wypadku. Zmniejszając nieco obudowę poprawimy ten mankament – ale w praktyce te głośniki powinny mieć określoną moc znamionową jako 50W, nie należy się spodziewać, że można je długotrwale obciążać 70 W.

- impuls :

Niecałe 11ms przy około 50 Hz – to maksimum pasma użytecznego – bardzo dobrze. Widać (to, na co zwracałem uwagę), że poniżej 25 Hz (już nas nie obchodzi – ale można coś powiedziec o napędzie) imp. drastycznie wzrasta, przyjmując spore wartości – nie ma to słyszalnego znaczenia, ale świadczy o raczej nienajmocniejszym napędzie...

- tunel BR:

W zakładce „Vents” od razu ustawmy średnicę = 7cm. Około 26 cm tunelu napewno damy radę zmieścić, zapewni to odpowiedni „wydech”. Upewnijmy się, że jest ok -> klikamy „Rear port – air velocity” (działa po wpisaniu parametru Re! – przepraszam, nie zauważyłem, że tego nie wpisałem... Wpiszmy więc tam tą wartość, chyba 6 omow? SPRAWDŹCIE).
Jak widać, z szybkościami jest wszystko w pożądku – tunel zapewnia prawidłową pracę układowi rezonansowemu Helmholtza. Dodam, że zapewnia też prawidłowe działanie dwóm takim głośnikom w 65 litrach netto, ale lepiej, jeśli wylot ma profil. Jestem zwolennikiem wyprowadzania BR z tyłu obudowy (w domowych konstrukcjach) – wtedy już w ogóle nie ma się co martwić słyszalnymi turbulencjami.

Sprawdźmy jeszcze nat. maksymalne „Maximum SPL” :

Jest nieźle, ponad 105 dB przy 50 Hz w pomieszczeniu pozwoli uzyskac około 110 – 115 dB dla tej częstotliwości, wynik bardzo przyzwoity!


Ogólnie o tym głośniku :

Jestem zdania, że jest to bardzo poważna pozycja w przedziale „tanie, ale gra”. Całkiem przyzwoite osiągi, bas mięsisty i sprężysty z odpowiednią kontrolą – nie jest to propozycja dla lubiących suchy, twardy i bardzo szybki bas. Jednak zapewnia należyte zejście i natężenia maksymalne, a przy tym jakość, by można śmiało posłuchać muzyki i troche przyczadzić oglądając film. Proponuje wydatek rzędu 100 zł na dwie sztuki i aplikację w tych 65 litrach netto, dodatkowo napęd miminum 100W (tyle spokojnie pobrać mogą) – najlepiej, jak będzie to coś pokroju STK4048 wzwyż ( ale bez przesady) – zapewni należytą kontrolę i pozwoli wykorzystać głośniki w pełni. Charakter ich brzmienia nie predysponuje ich do współpracy z ukladami TDA7294 – może być zbyt mięsiście po prostu. Potrzeba w miare mocnego i szybkiego zasilania.
Cała seria ARN jest zbliżona, ale brak powlekania membrany owocuje tutaj wyższą o 1 dB efektywnością, o ile może powlekanie mieć wpływ na przetwarzanie średnicy, szczególnie pod koniec, to w przypadku subwooferowego zastosowania – jest zbędne. W kolumnie lepiej wyrać ARN226 z „5”. Brzmią bardzo podobnie...

Reasumując – nie ma co się zastanawiać, mając 130 zł na obudowę i głośniki!