ZAGROŻENIE POŻAROWE

Niebezpieczeństwo pożaru jest najczęstszym zagrożeniem występującym w laboratorium chemii organicznej. Wiąże się ono przede wszystkim z pracą z wieloma lotnymi i łatwo palnymi substancjami, zwłaszcza rozpuszczalnikami. Niebezpieczeństwo i konsekwencje pożaru można znacznie zmniejszyć minimalizując ilość palnych rozpuszczalników i stosując się do niżej przedstawionych zaleceń. Palenie papierosów stwarza zawsze niebezpieczeństwo pożaru i jest w laboratorium niedozwolone. Nie wolno stosować otwartych źródeł ognia w pobliżu palnych rozpuszczalników. Praca z takimi substancjami wymaga zachowania szczególnej ostrożności i może odbywać się wyłącznie pod wyciągiem. Pary rozpuszczalników organicznych są na ogół cięższe od powietrza, rozchodzą się szybko nie unosząc się do góry i mogą ulec zapaleniu nawet od odległego źródła ognia, przy czym płomień przerzuca się do naczynia z rozpuszczalnikiem. Tablica 1 podaje niektóre łatwo palne rozpuszczalniki w kolejności wzrastającej temperatury zapłonu. Odczynniki zaliczane do I klasy zagrożenia pożarowego: aceton, aldehyd octowy, alkohol allilowy, benzyna, benzen, cykloheksan, dioksan, 1,1- i 1,2-dichloroetan, etanol, eter dietylowy i naftowy, etylobenzen, heksan, heptan, ksylen, metanol, octan etylu i metylu, pentan, propanol, izopropanol, pirydyna, toluen. Odczynniki zaliczane do II klasy zagrożenia pożarowego Butanol, izobutanol, bezwodnik octowy, chlorobenzen, cykloheksanon, glikol etylenowy, kwas octowy, octan butylu, pentanol, terpentyna. Przed zapaleniem palnika należy upewnić się, czy nikt w pobliżu nie pracuje z substancjami łatwo palnymi.
Tabela 1 Własności typowych rozpuszczalników Rozpuszczalnik Temperatura zapłonu [^oC] Palność Temperatura wrzenia[^oC] Gęstość [^g/ml] Rozpuszczalność w wodzie [^g/100ml] pentan,eter,naftowy -49 ++++ 36-60 0,63 0,04 eter dietylowy -45 ++++ 35 0,71 7 dwusiarczek węgla -30 ++++ 45 1,26 0,17 eter diizopropylowy -28 ++++ 68 0,73 - heksan, ligroina -23 +++ 60-80 0,66 0,01 cykloheksan -20 +++ 81 0,78 - aceton -18 +++ 57 0,79 ∞ tetrahydrofuran -17 +++ 65 0,89 ∞ benzen -11 +++ 80 0,88 0,07 octan etylu -4 +++ 77 0,90 8 toluen 4 ++ 111 0,87 0,06 acetonitryl 6 ++ 80 0,79 ∞ metanol 10 ++ 65 0,79 ∞ dioksan 12 +++ 101 1,03 ∞ izopropanol 12 ++ 82 0,79 ∞ etanol 12 ++ 78 0,81 ∞ kwas octowy lodowaty 40 + 118 1,05 ∞ dimetylosulfotlenek 95 + 189 1,10 ∞ chlorek metylenu - niepalny 41 1,34 2 chloroform - niepalny 61 1,49 0,82 czterochlorek węgla - niepalny 77 1,59 0,08
Rozpuszczalniki palne o temperaturze zapłonu < 100^oC należy destylować z łaźni wodnych ogrzewanych elektrycznie, elektrycznego płaszcza grzejnego lub łaźni olejowej podgrzewanej płytką elektryczną. Bezpośrednie ogrzewanie palnikiem gazowym powinno być stosowane jak najrzadziej. Nigdy nie należy przechowywać palnych rozpuszczalników w naczyniach otwartych, aby nie umożliwiać rozprzestrzeniania się lotnych par, co z kolei grozi pożarem. W razie rozlania rozpuszczalnika lub przypadkowego nagromadzenia się palnych par, całe laboratorium należy jak najszybciej przewietrzyć. Po wylaniu do zlewu resztek palnych cieczy, należy zlew bardzo dokładnie przepłukać dużą ilością wody i pamiętać, że mimo to część rozpuszczalnika może pozostać w syfonie i jego pary mogą wypełniać zlew jeszcze przez pewien okres czasu. Należy kontrolować działanie palników gazowych. Jeśli płomień zostanie zdmuchnięty, należy wyłączyć gaz i zapalić palnik ponownie po upływie kilku sekund. Jeśli płomień pali się wewnątrz palnika, to następuje jego silne nagrzanie. Należy wówczas odciąć dopływ gazu, a ponowne zapalenie może nastąpić dopiero po ostudzeniu i wyregulowaniu palnika. Palnik nie używany w danej chwili należy zgasić; nieświecący płomień jest bowiem często niewidoczny w świetle słonecznym i może być przyczyną pożaru. Resztek sodu nie wolno wyrzucać do zlewów i koszy na śmieci, gdyż grozi to eksplozją i pożarem. Resztki sodu likwiduje się rozpuszczając je w alkoholu (etanol, propanol, butanol) w zlewce pod wyciągiem, z dala od źródeł ognia.

POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

W przypadku wystąpienia pożaru w pracowni należy opuścić strefę bezpośredniego zagrożenia, natychmiast powiadomić opiekuna i przystąpić do likwidacji ognia. Działać należy szybko i zdecydowanie; niekiedy może to decydować o życiu. O ile to możliwe należy wyłączyć wszystkie palniki i płytki elektryczne w strefie pożaru, usunąć wszystkie materiały palne z najbliższego otoczenia i rozpocząć gaszenie. Niewielkie pożary można zwykle ugasić przez nakrycie płomienia niepalnym pojemnikiem, siatką metalową (porcelitową), wilgotną ścierką lub zasypanie piaskiem. Rozlany rozpuszczalnik należy gasić przy pomocy gaśnicy. W laboratorium chemicznym stosuje się prawie wyłącznie gaśnice ze sprężonym dwutlenkiem węgla tzw. śniegowe, przy czym gaszenie rozpoczyna się od obrzeża do środka ognia. Strumień dwutlenku węgla nie powinien być zbyt silny, gdyż w wyniku podmuchu może ulec zniszczeniu aparatura lub naczynia z palnymi substancjami. Nie należy używać wody do gaszenia związków chemicznych, gdyż często pogarsza to jeszcze sytuację. Płonący olej gasi się sproszkowanym wodorowęglanem sodu lub jego mieszaniną z piaskiem. Piasek raz użyty do gaszenia pożaru należy zawsze wyrzucać, ponieważ może zawierać znaczne ilości palnych substancji. Palący się sód daje bardzo gorący płomień, który najlepiej gasi się suchym piaskiem lub przy pomocy gaśnicy proszkowej. W żadnym razie nie wolno stosować gaśnicy z czterochlorkiem węgla (terowa) lub z dwutlenkiem węgla. W przypadku zapalenia się odzieży, nie wolno dopuścić, aby poszkodowana osoba biegała po sali – szybki ruch podtrzymuje tylko płomień. Płonącą odzież należy możliwie szybko zdjąć lub stłumić ogień przykrywając ofiarę wypadku fartuchem laboratoryjnym lub kocem przeciwpożarowym, bądź używając prysznica bezpieczeństwa. Palącą się osobę należy przy tym podtrzymać lub w razie konieczności przewrócić i stłumić ogień jednym z wyżej opisanych sposobów. Ten sposób udzielania pierwszej pomocy nie naraża poszkodowanych na niebezpieczeństwo wciągnięcia do dróg oddechowych ognia, dymu i gorącego powietrza. Nie należy ponadto dopuścić do powstania paniki. Pierwszą pomocą przy wszelkiego typu oparzeniach jest stosowanie wyłącznie strumienia zimnej wody lub lodu przez 5 – 10 minut lub do ustąpienia bólu. Po schłodzeniu należy usunąć z miejsca oparzenia wszystkie przedmioty uciskające, jak pierścionki, zegarki, paski, buty itp. W przypadku niewielkich oparzeń, w okolice miejsca oparzenia, na nie zniszczoną skórę można nałożyć „DERMAZIN” (sól srebrowa sulfadiazyny) w postaci kremu lub maści na oparzenia. Na miejsce oparzone można także nałożyć „PANTHENOL”. Nie należy stosować żadnych tłuszczów. Następnie nakłada się sterylny opatrunek i bardzo luźno bandażuje. Przy rozległych oparzeniach należy po usunięciu czynników parzących i schłodzeniu zapewnić choremu spokój i nie zdejmować zeń odzieży i materiału, którym tłumiono ogień. Okrycie chroni poszkodowanego przed utratą ciepła, a odrywanie tkaniny przyklejonej do skóry niepotrzebnie odsłania oparzoną powierzchnię ciała. Chorego umieszcza się w spokojnym miejscu i wzywa pomoc lekarską.

NIEBEZPIECZEŃSTWO WYBUCHU

W laboratorium chemii organicznej używa się niekiedy substancji wybuchowych lub też mogą się one tworzyć w trakcie reakcji. Nieświadomość niebezpieczeństw, które mogą towarzyszyć pracy z tego typu związkami, może mieć groźne konsekwencje. Mieszaniny wybuchowe powstają zwykle po zmieszaniu czynnika utleniającego z redukującym; reakcje utleniania – redukcji są na ogół bardzo silnie egzotermicznie. Większość materiałów wybuchowych stanowi właśnie tego typu mieszaniny. W przypadku konieczności pracy z substancjami lub mieszaninami o potencjalnym działaniu wybuchowym należy kierować się następującymi zasadami: Prowadzić reakcję w możliwie małej skali i koniecznie za osłoną zabezpieczającą. Unikać sytuacji, w których substancja niebezpiecznie reaktywna mogłaby zetknąć się z substancją zapalną lub być narażona na wysoką temperaturę lub wstrząsy. Reakcje, o których wiadomo, że mogą zajść z wybuchem lub samozapaleniem należy przeprowadzić (o ile to konieczne) kilkakrotnie w małej skali, a nie jednorazowo w większej skali. Zwiększenie skali reakcji wywołuje najczęściej nieoczekiwanie duży i niebezpieczny wzrost temperatury. W przypadku reakcji silnie egzotermicznych oraz takich, w których stosuje się bardzo reaktywne odczynniki, najbezpieczniej jest dodawać odczynniki po kropli, z taką szybkością, z jaką są one zużywane w reakcji, jednocześnie silnie mieszając. Nie należy również dopuścić do przechłodzenia, gdyż prowadzi to do niebezpiecznie dużego stężenia odczynników, a po podniesieniu temperatury do gwałtownej reakcji, której nie można już kontrolować. Przed użyciem jakiejkolwiek aparatury szklanej do pracy pod zmniejszonym ciśnieniem należy sprawdzić czy wszystkie części aparatury są ze szkła o odpowiedniej grubości i czy są one przeznaczone do tego celu (nie wolno używać naczyń cienkościennych, kolb stożkowych Erlenmayera i kolb z płaskim dnem); należy sprawdzić, czy żadna część nie jest pęknięta i czy nie posiada skazy (rysy, „gwiazdki”). Eksykatory próżniowe należy dobierać o możliwie najmniejszej wielkości i umieszczać je w osłonach z siatki drucianej lub owijać ręcznikiem. Nie wolno ogrzewać zamkniętych kolb lub destylować w zamkniętych układach (należy zawsze przewidzieć odpowietrzenie), gdyż grozi to wybuchem. Substancjami wybuchowymi są: związki, które mogą ulegać reakcjom autooksydacji, np. związki polinitrowe, trinitrotoluen, kwas pikrynowy i nitrogliceryna związki, które w wyniku rozkładu dają bardzo trwałe cząsteczki; należą do nich acetylen, trójjodek azotu, sole diazoniowe, związki diazowe, nadtlenki i azydki; wybuch może być spowodowany bodźcem cieplnym, uderzeniem lub tarciem, bądź też może nastąpić samorzutnie. Związki wybuchowe acetylen i jego sole z metalami ciężkimi; wyjątkowo wrażliwe na wstrząsy są acetylenki srebra i miedzi; podobne własności wykazują poliacetyleny i niektóre pochodne chlorowcowe acetylenu kwas azotowodorowy i wszystkie azydki organiczne i nieorganiczne (z wyjątkiem azydków metali alkalicznych) sole diazoniowe w stanie stałym i związki diazowe azotany nieorganiczne, zwłaszcza azotan amonu oraz azotany alkoholi wielowodorotlenowych związki polinitrowe jak trinitrotoluen, trinitrobenzen, kwas pikrynowy i jego sole; w stanie wilgotnym nie są one wybuchowe, sole nitrofenoli z metalami nadtlenki (Tworzenie się nadtlenków w eterach jest najczęstszą przyczyna wybuchów w pracowniach chemicznych. Nadtlenki tworzą się z eterów pod działaniem tlenu powietrza przy współudziale światła. W przypadku takich eterów jak dietylowy, diizopropylowy, 1,4-dioksan i tetrahydrofuran, utworzone nadtlenki są mniej lotne niż etery. Przy oczyszczaniu drogą destylacji, zawartość nadtlenku w kolbie destylacyjnej stopniowo wzrasta, co może doprowadzić do gwałtownego wybuchu. Tego typu eterów nie należy przechowywać przez długi czas i pozostawić w butelkach zapełnionych do połowy. Przed destylacją eterów należy przeprowadzić próbę na obecność nadtlenków i w razie ich wykrycia trzeba je usunąć. Mieszaniny potencjalnie niebezpieczne Silne utleniacze tworzą bardzo niebezpieczne mieszaniny ze związkami łatwo utleniającymi się, takimi jak alkohole mono- i wielowodorotlenowe, węglowodany oraz pochodne celulozy (papier, drewno, płótno). Niebezpieczne są także mieszaniny tych utleniaczy z niektórymi pierwiastkami, np. z siarką, fosforem oraz ze sproszkowanymi metalami, np. magnezem. Do silnych utleniaczy należą: kwas nadchlorowy i jego sole oraz chlorany, które reagują gwałtownie z produktami organicznymi typu drewno, tkaniny, kauczuk, korek, itp. trójtlenek chromu, chromiany i dwuchromiany stężony kwas azotowy i azotany nadmanganiany stężony roztwór nadtlenku wodoru, ciekły tlen i skroplone powietrze Metale alkaliczne i ziem alkalicznych takie jak sód, potas, lit, glin i magnez, zwłaszcza w bardzo rozdrobnionej postaci, reagują gwałtownie ze związkami organicznymi zawierającymi chlorowce, np.: chloroform, czterochlorek węgla. Wymienionych metali nie należy nigdy przemywać tego typu rozpuszczalnikami. Potas ulega powierzchniowemu utlenianiu nawet wtedy, gdy jest przechowywany w oleju. Utworzony tlenek może podczas manipulacji zainicjować wybuch, dlatego nie można używać kawałków potasu pokrytych grubą warstwą tlenku. Należy je zniszczyć dodając je po kawałku do 2-propanolu. Ampułki z substancjami lotnymi należy przed otwarciem dobrze ochłodzić. Nie należy ich jednak chłodzić zbyt szybko do niskich temperatur; ampułki oziębia się początkowo w wodzie z lodem a następnie w lodzie z solą. Oziębioną ampułkę wyjmuje się z łaźni chłodzącej i owija ścierką za osłoną zabezpieczającą. Na szyjce ampułki nacina się ostrym pilnikiem wyraźną rysę i przykłada do niej silnie ogrzany koniec cienkiej bagietki; szkło łatwo wówczas pęka i zakończenie szyjki odpada. Należy pamiętać, że silne ochłodzenie szczelnie zamkniętych kolb Erlenmayera lub kolb z płaskim dnem częściowo wypełnionych lotną substancją, może spowodować wytworzenie odpowiedniego ciśnienia, co grozi implozją.

NIEBEZPIECZEŃSTWO PRACY Z SUBSTANCJAMI TOKSYCZNYMI

Prawie wszystkie substancje chemiczne są w odpowiedniej dawce toksyczne i dlatego przyswojenie sobie bezpiecznego i uważnego sposobu pracy zapobiegającego przedostaniu się obcych substancji do organizmu powinno stać się zwyczajem każdego studenta. Substancje toksyczne mogą przedostać się do organizmu niżej przedstawionymi sposobami: Doustnie przez przewód pokarmowy. Ten sposób wprowadzania substancji toksycznej do organizmu zdarza się rzadko, nie wolno bowiem badać smaku żadnej substancji w laboratorium. Należy również unikać ustnego napełniania pipet. Najlepiej posługiwać się gruszkami gumowymi lub pompkami nasadkowymi do pipet. Podczas pracy w laboratorium nie należy spożywać posiłków ani napojów i nie wolno palić papierosów. Przed przystąpieniem do posiłku (poza pracownią) i opuszczeniem laboratorium chemik powinien bardzo starannie umyć ręce ciepłą wodą z mydłem. Palenie papierosów w laboratorium grozi nie tylko doustnym wprowadzeniem substancji toksycznej; pary wielu lotnych substancji tworzą toksyczne produkty pirolizy, gdy wciąga się je przez palący się papieros (np. czterochlorek węgla tworzy fosgen), co stanowi dodatkowe zagrożenie. Poprzez drogi oddechowe. Jest to powszechny sposób przenikania do organizmu substancji toksycznych, wchłanianych w postaci gazów, par, pyłów i drobno rozpylonych cieczy. Wszystkie czynności z toksycznymi, drobno sproszkowanymi substancjami stałymi, lotnymi cieczami oraz drażniącymi gazami (np. brom, bromowodór, chlorowodór, tlenki azotu itp.) należy przeprowadzać pod sprawnie działającym wyciągiem, unikając wdychania ich par i wychwytując w odpowiedni sposób te gazy. Nie zaleca się wąchania substancji chemicznych, a jeżeli jest to konieczne należy zachować szczególną ostrożność, wypełniając najpierw płuca powietrzem, a dopiero potem można ostrożnie wciągnąć nieco par substancji, najlepiej wąchając tylko korek naczynia. Przy rozlaniu się nawet małych ilości rtęci (rozbity termometr), której pary kumulują się w organizmie wywołując groźne przewlekłe zatrucia, należy ją zebrać za pomocą szklanej rurki połączonej przez płuczkę z pompką wodną, a zanieczyszczoną powierzchnię pokryć mieszaniną rozdrobnionej siarki z węglanem sodu. Bezpośrednio przez skórę. Jest to najczęstszy sposób wnikania do organizmu substancji toksycznych (cieczy, ciał stałych i gazów). Kontakt z wieloma odczynnikami może prowadzić do podrażnień lub alergii. Regułą winno być unikanie bezpośredniego kontaktu ze wszystkimi substancjami. Niebezpieczeństwo skażenia przez skórę można zmniejszyć nakładając gumowe rękawice i nosząc zawsze fartuch laboratoryjny. W przypadku skażenia skóry substancją toksyczną należy natychmiast zmyć ją wielokrotnie zimna wodą, zmywanie rozpuszczalnikiem nie jest wskazane, gdyż może on przyspieszyć wchłanianie toksycznego związku przez skórę. Każdą ilość rozlanej żrącej cieczy bezzwłocznie likwidować, najlepiej za pomocą piasku. Zalanie wodą nie jest wskazane, gdyż może prowadzić do rozprzestrzenienia żrącego związku i wprowadzenia go w szczeliny stołu czy podłogi. Zarówno kwasy, jak i zasady należy zobojętniać wodorowęglanem sodu; nigdy nie stosuje się w tym celu silnych kwasów lub zasad. Ponadto kwasy można zobojętniać węglanem sodu a zasady kwasem borowym. Powtarzający się kontakt rozpuszczalników ze skórą może prowadzić do trudnychdo wyleczenia uczuleń. Toksyczny wpływ związku chemicznego na organizm może być ostry (natychmiastowy) i przewlekły (długoterminowy). Ostry wpływ, wykazywany przez silne i dobrze znane trucizny przejawia się natychmiast i jest należycie doceniany przez większość chemików. Wiele odczynników wywiera natomiast przewlekły wpływ toksyczny, który może ujawnić się po długim okresie wchłaniania małych ilości toksycznych substancji. To ukryte zatruwanie jest trudne do wykrycia i często lekceważone przez chemików. Jego skutki mogą ujawnić się po miesiącach czy latach pracy lub nawet długo po jej zaprzestaniu. Końcowy efekt przewlekłego zatrucia może być jednak bardzo poważny i należy dokładać wszelkich starań, aby zabezpieczyć się przed możliwością powolnego zatruwania organizmu. Wymienione niżej związki lub klasy połączeń mogą nawet w małych ilościach spowodować poważne zatrucie lub zgon. Należy operować nimi bardzo ostrożnie, aby ustrzec się przed wdychaniem ich par lub pyłów, wchłanianiem przezskórę lub wprowadzeniem ich do przewodu pokarmowego. Silnie toksyczne substancje stałe: cyjanki nieorganiczne, kwas szczawiowy i jego sole, związki arsenu, rtęci, selenu, talu i baru (z wyjątkiem siarczanu baru). Niebezpiecznie toksyczne i silnie drażniące ciecze:akroleina, alkohol allilowy, benzen, bromek i chlorek benzylu, brom, cyjanki alkilów i arylów, chlorek acetylu, chlorek allilu, chlorek oksalilu, kwas fluorowodorowy, dwusiarczek węgla, siarczan dimetylu, i dietylu, tetrabromoetan, trimetylochlorosilan, itp. Związki łatwo absorbowane przez skórę: anilina i inne aminy aromatyczne i alifatyczne (np. dimetyloamina, etyloamina, trietyloamina, N,N-dietylo- i N,N-dimetyloanilina, p-nitroanilina itp.) alkohol allilowy oraz bromek i chlorek allilu, fenole i aromatyczne związki nitrowe i polinitrowe (np. chloro- i nitrofenole, nitrobenzen i nitrotolueny), bromki i chlorki alkilów oraz polichlorowcopochodne metanu i etanu (np. bromoetan, chlorek metylenu, chloroform, bromek i chlorek etylenu, czterochlorek węgla, jodek metylu itp.) oraz siarczan dimetylu i dietylu. Lakrymatory: halogenki alkilów, halogenki benzylowe, związki α-halogenokarbonylowe. Substancje rakotwórcze. Szereg związków organicznych wywołuje u ludzi nowotwory, chociaż choroba ta może pozostać nie wykryta przez wiele lat. Podczas pracy z substancją o stwierdzonych lub przypuszczalnych własnościach rakotwórczych należy dołożyć wszystkich starań, aby uniknąć wchłaniania jej par i możliwości jej kontaktu ze skórą. Wszystkie operacje należy wykonywać pod wyciągiem i w rękawicach ochronnych. Do grupy tej należą: aromatyczne aminy i ich pochodne, np. benzydyna, 1- i 2-naftyloamina; związki N-nitrozowe np.: N-metylo-N-nitrozomocznik; odczynniki alkilujące np. azirydyna, eter bis(chlorometylowy), diazometan, siarczan dimetylu, jodek metylu, β-propiolakton; policykliczne węglowodory aromatyczne; związki zawierające siarkę np. tioacetamid, tiomocznik. Pył azbestowy może wywołać chorobę płuc przejawiającą się początkowo ogólnym osłabieniem, która w ostatnim etapie przechodzi często w raka płuc. Posługiwanie się azbestem jako materiałem izolującym stanowi nieznaczne zagrożenie, o ile jest to azbest biały, o długich włóknach i w dobrym stanie. Azbest o zniszczonej powierzchni może być źródłem pyłu azbestowego. Miękkie wyroby azbestowe, takie jak sznur lub taśma należy utwardzić za pomocą odpornego na wysokie temperatury lakieru lub pokostu. Substancje kumulujące się w organizmie. Należą do nich: benzen, związki ołowiu i rtęci. Benzen wchłaniany w postaci par kumuluje się w organizmie i wywiera przewlekły wpływ toksyczny prowadzący do silnej anemii, a niekiedy leukemii. Ponieważ wyczuwalne stężenie par benzenu przekracza znacznie najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS = 10ppm), wyczuwanie zapachu benzenu jest równoznaczne z wdychaniem go w szkodliwych ilościach. Ciekłe organiczne związki rtęci i ołowiu są często bardziej trujące i niebezpieczne niż związki stałe i należy wystrzegać się wchłaniania ich przez skórę. Ciekła rtęć łatwo przechodzi w stan pary, która kumuluje się w organizmie wywołując przewlekłe zatrucia. Aby nie dopuścić do parowania, powierzchnię rtęci należy zawsze przykrywać warstwą wody. Wszystkie czynności z rtęcią należy wykonywać pod wyciągiem i nad tacą służącą de zebrania rtęci, w razie jej rozlania. Promieniowanie nadfioletowe Nigdy nie należy patrzeć gołym okiem na lampy kwarcowe i inne źródła światła o dużej intensywności, emitujące promieniowanie nadfioletowe, gdyż prowadzi to do uszkodzenia oczu. W celu uniknięcia szkodliwego działania należy nakładać okulary nie przepuszczające promieni nadfioletowych, a wokół aparatury do reakcji fotochemicznej ustawić osłony zabezpieczające. Należy również pamiętać, że szkodliwe działanie wywiera także odbite światło nadfioletowe. Dłuższe, intensywne naświetlanie promieniowaniem nadfioletowym może spowodować znaczne uszkodzenie tkanek; należy więc chronić ręce rękawiczkami aby nie dopuścić do porażenia skóry. Ponadto, konieczna jest odpowiednia wentylacja, aby zapobiec możliwości nagromadzenia się silnie drażniącego i toksycznego ozonu, powstającego z tlenu w obecności promieniowania nadfioletowego.