Tłuszcze roślinne i zwierzęce

1. Co to są tłuszcze?

Tłuszcze – zwyczajowa nazwa grupy lipidów, estrów glicerolu i kwasów tłuszczowych. Reszty kwasowe występujące w cząsteczkach tłuszczów zawierają zwykle od 12 do 18 atomów węgla.

Ogólny wzór strukturalny tłuszczu (triglicerydu)

2. Podział tłuszczy:

3. Stan skupienia tłuszczy - od czego zależy:

Ich stan skupienia zależy od tego, jakie reszty kwasowe tworzą cząsteczkę. Tłuszcze stałe zawierają nasycone reszty kwasowe o długich łańcuchach węglowych, natomiast tłuszcze ciekłe zawierają nienasycone reszty kwasowe (reszty, w których występują wiązania podwójne) lub reszty kwasowe o krótkich łańcuchach węglowych. Kwasy nienasycone występujące w naturalnych tłuszczach są izomerami cis. Większość tłuszczów to estry mieszane, czyli takie, które w cząsteczce zawierają różne reszty kwasowe.

4. Przykład otrzymywania tłuszczu w reakcji estryfikacji:

Tristearynian Glicerolu

5. Hydroliza kwasowa.

tłuszcz + woda → kwas tłuszczowy + glicerol

(RCOO)₃C₃H₅ + 3H₂O → 3RCOOH + C₃H₅(OH)₃

6. Zmydlanie tłuszczy.

tłuszcz + wodorotlenek sodu → mydło + glicerol

(RCOO)₃C₃H₅ + 3NaOH → 3RCOONa + C₃H₅(OH)₃

7. Ciekawostki:

• Masło kakaowe, jako jeden z nielicznych tłuszczów roślinnych, ma stały stan skupienia.

• Nie wszystkie tłuszcze pochodzenia zwierzęcego to substancje stałe (np. tran)

• Oleje zwierzęce maja głównie zastosowanie techniczne. Przykładem jest olej kostny pozyskiwany z kości zwierząt.

• Tłuszcze pod wpływem tlenu, temperatury, wilgoci i bakterii ulegają przemianom chemicznym nazywanym jełczeniem.

• Tłuszcze, które w organizmie odkładają się jako tkanka tłuszczowa, chronią organizm przed utratą energii i wody, ale utrudniają prawidłową pracę narządów wewnętrznych.

• Oleje roślinne, wchodzące w skład kosmetyków, pełnią funkcję ochronną i nawilżającą, gdyż ograniczają utratę wody z naskórka.

• Dzięki dodatkowi tłuszczów roślinnych zlepiających jej składniki karma dla zwierząt może mieć dowolny kształt, np. kości.

8. Podsumowanie.

Większość tłuszczów nie ma zapachu, jest nierozpuszczalna w wodzie
i rozpuszczalnikach polarnych oraz dobrze rozpuszczalna w rozpuszczalnikach niepolarnych. Wszystkie tłuszcze są lżejsze od wody. Odczyn tłuszczów jest obojętny. Tłuszcze naturalne zawsze są mieszaninami różnych estrów glicerolu. W temperaturze pokojowej tłuszcze zwierzęce to zazwyczaj ciała stałe (wyjątkiem jest np. tran), tłuszcze roślinne są cieczami (wyjątki to np. masło kakaowe i olej kokosowy).

Aleksandra Nowaczyk kl. 3GA