Nazwa polska	Nazwa łacińska	Znaczenie	Wysokość	Typ kwiatostanu	Siedlisko	Użytkowanie	Inne
Trzcina pospolita	Phragmites australis	*F-cja torfotwórcza i roślinne oczyszcz ścieków (duża masa nadziemna sprzyja proc torfotwórcz) *Siedlisko ptaków wodno – błotnych!;	90-250	Wiecha właściwa	Łęgi zastoiskowe, brzegi jezior, hydrofilna	Zastosow w przemyśle celulozowym; materiał w odnawial źródłach energii
Manna mielec	Glyceria maxima	*Siedlisko ptaków wodno – błotnych!; *Gat charakt szuwaru mannowego *nasiona stan pokarm dla ptactwa, ryb	90-200	Wiecha właściwa	Hydrofilna łęgi rozlewiska, brzegi jezior	Cele energetyczne w odnawial źródłach energii
Mozga trzcinowata	Phalaris arundinacea	*Gat charakt wilgotnych łąk mozgowych	Wysoka, 100-300	Wiecha właściwa	Łęgi rozlewiskowe, murszowiska łęgowiejące		Wilgotne łąki- siedlisko ptaków!
Wyczyniec łąkowy	Alopecurus pratensis	*Gat charakt dwukośnych łąk wyczyńcowych	Do 120	Wiecha kłosokrztałtna	Łęgiwłaściwe i zgrądowiałe murszowiska łęgowiejace	Gat nadający się na pasze, b. wartościowy (ze wzgl na wartość pokarmową, plon, trwałość)	Wilgotne łąki- siedlisko ptaków!
Życica trwała	Lolium perenne	*F-cja zadarniająca! *Zabezpiecze gl mineralne przed erozją *Zabezpiecza gl organiczne przed mineralizacją subst organ *Zadarnienia wałów p/powodziowych i hałd pokopalnianych *Obsiew użytków zielonych, trawników sportowych i rekreacyjnych	Niska, 30-70	Kłos właściwy	Łęgi zgrądowiałe, grądy popławne i właściwe
Wiechlina łąkowa	Poa pratensis		Niska, 40-80	Wiecha właściwa	Murszowiska łęgowiejące i właściwe, grądy popławne i właściwe.	Łąki, pastwiska, trawniki
Kostrzewa czerwona	Festuca rubra		Niska, 20-80	Wiecha podwójna lub właściwa	Murszowiska właściwe, zdegradowane i grądoiejace, grądy właściwe	Łąki, pastwiska, trawniki	Wskaźnik gleb ubogich w K; Dobrze znosi siedliska suche, jałowe, piaszczyste
Perz właściwy	Agropyron repens		10-150	Kłos właściwy	Łęgi zgrądowiałe, grądy właściwe	Kłącza wykorzyst w przemyśle farmaceut	Trawy – chwasty!
Trzcinnik piaskowy	Calamagrostis epigejos	*Gat porastający suche, piaszczyste gleby i nieużytki – f-cja zadarniająca *uciążliwy chwast w szkółkach leśnych	Wysoka, do 2m	wiecha		Cele energetyczne	Odporny na duże stęż metali ciężkich (nadaje się do zadarniania m-sc silnie skażonych) Trawy – chwasty!
Kostrzewa trzcinowa	Festuca arundinacea	Zadarnianie miejsc suchych	0,7 – 1,2 m	wiecha			F-cje zadarniające!
Śmiałek darniowy	Deschampsia caespitosa		30-150	Wiecha właściwa	Grądy podmokłe	Chwast łąk i pastwisk, trawa ozdobna	Trawy – chwasty!
Konietlica łąkowa (In. owsik złocisty)		Półnaturalne łąki siedlisk świeżych – gat wskaźnikowy; wariant 4.7; 5.7	Średnio wysoka; do 100	Wiecha właściwa	Łęgi zgrądowiałe, grądy właściwe	Łąki podgórskie
Kłosownica pierzasta	Brachypodium pinnatum	Typowe siedliska murawy ciepłolubne wariant 4.5, 5.5	Wysoka, 50-120	Grono	Murawy kserotermiczne; suche, nasłonecznione zbocza	Nie wysiewana	Formy ochrony: wypas małych przeżuwaczy, usuwanie zadrzewień i zakrzewień
Bliźniczka psia trawka		Gat wskaźnikowy: bogate gatunkowo murawy bliźniaczkowe (w 4.8; 4.9)	Niska, do 30cm	Kłos jednostronny	Grądy zubożałe	Nie wysiewana
Trzęślica modra (jednokolankowa)		Gatunek charakteryst zmienno- wilgotnych łąk trzęślicowych	Wysoka, do 110cm	Wiecha właściwa	Grądy podmokłe, murszowiska właściwe i zdegradowane	Nie wysiewana	Gat charakteryst w podziale fitosocologicznym
Szczotlicha siwa	Corynephorus canescens	Charakteryst dla muraw napisakowych (siedliska suche, zazwyczaj kwaśne)	Niska, 15-50cm	Wiecha właściwa	Grądy zubożałe	Nie wysiewana	Formy ochrony: wypas małych przeżuwaczy Gat charakteryst w podziale fitosocologicznym
Turzyca zaostrzona	Carex acuta	Siedliska mokre- siedliska wilgotne źle napowietrzone - Gatunek charakteryst dla szuwarów wielkoturzycowych Siedlisko ptaków wodno-błotnych	Wysoka, 50-120cm	Kwiaty rozdzielnopłciowe, zebrane w kłosy	Siedlisko eutroficzne, łąki turzycowate w dolinach rzecznych, szuwarach i olsach;	Nie występuje	Łodyga trójkątna Program r-ś 2.7-2.13

Rodzina turzycowate

Ok. 3800gat z 65rodz – na całym świecie. W Polsce 127gat z 17rodz. Najliczniejszy rodz Carex ok. 100gat. Zb. Turzycowe- siedliska nadmiernie uwilgotnione i źle przewietrzane. Turzyce znoszą długotrwałe zalewy wodami stagnującymi bardzo ubogimi w tlen. Umożliwia to im specyficzny system korzeniowy orz odpowiednio ułożone tkanki w częściach nadziemnych. Nie wykorzystywane na pasze bo mają duze uwodnienie i słabą strawność. Siedlisko ptaków wodno-błotnych. Program: Szuwary wielko turzycowe.

Różnice miedzy turzycami a trawami

-trawy łodyga okrągała lub spłaszczona a turzyce łodyga trójkątna

-kwiaty rozdzielnopłciowe u turzyc

- u turzyc brak kolanek

Gatunki wskaźnikowe w programie rolno-środowiskowym:

RODZINA TURZYCOWATE:

1.Turzyce wysokie:

-Turzyca zaostrzona Carex gracilis;

-Turzyca błotna Carex acutiformis;

- Turzyca sztywna Carex elata;

- Turzyca brzegowa Carex riparia;

- Turzyca prosowa Carex paniculata;

- Turzyca pęcherzykowata Carex vesicaria;

- Turzyca lisia Carex vulpina;

- Turzyca nibyciborowata Carex pseudocyperus;

2.Turzyce niskie (siedliska od wilgotnych do okresowo przesychających ; od torfowisk przez łąki wilgotne do suchych murawisk):

-Turzyca dzióbkowata;

-Turzyca pospolita;

-Turzyca prosowata;

-Turzyca żółta;

-Turzyca owłosiona;

-Turzyca zajęcza;

-Turzyca siwa;

-Turzyca Davalla;

3.Sitowie:

-sitowie leśne;(wskaź wilgotne łąki półnaturalne)

4.Cibora:

-Cibora brunatna;

-Cibora papirusowa;(Egipt)

5.Wełnianki:

-Wełnianka wąskolistna;(szuwary t. niskie i przejściowe)

-Wełnianka szerokolistna;

-Wełnianka pochwowata;(tworzy kępy-bielawy)

6.Ponikło:

-Ponikło błotne;(15-30cm szuwary)

-Oczeret jeziorny(szuwar oczeretowy – wysoki; pobrzeża stawów i jezior)

-Kłoć wiechowaty;(ochrona ścisła)

-Marzyca ruda;

RODZINA SITOWATE:

8rodz 300gat przeważają 2 rodz: sit i kosmatka

Rozwijają się w specyficznych warunkach siedliskowych gdzie wartościowe gat szybko giną.

Sity:

-rurkowate liście i łodygi wypełnione gąbczastym miąższem;

-tworzą wąskie, zbite kępy;(sit rozpierzchły i skupiony)

-oznaczają się bardzo wysoka produkcja nasion;(jedna kępa do 300 000nasion o MTN wynoszącej 0,01g

-bardzo lekkie nasiona są roznoszone przez wiatr na znaczne odległości;

-w stanowiskach sitów w 6 centymetrowej warstwie gleby na 1 ha naliczono 200 mln nasion zdolnych do kiełkowania;

1.Sit:

-Sit skupiony;(gat wskaźnikowy: łąki wilgotne półnaturalne)

-Sit rozpierzchły;

-Sit ostrokwiatowy;

2.Kosmatka:

-Kosmatka polna; murawy bliźniczkowe, wrzosowiska

-Kosmatka licznokwiatowa; murawy bliźniczkowe, wrzosowiska

RODZINA PAŁKOWATE:

-Pałka szerokolistna; ( kwiaty rozdzielnopłciowe, kwitnie czerwiec- sierpień, nasiona dzięki aparatowi lotnemu w postaci puchu przenoszone przez wiatr; tworzy zwarte fitocenozy szuwaru właściwego, występuje głównie w rejonie wód stojących, wolno płynących, eutroficznych (płycizny jezior, starorzecza, stawy, doły potorfowe, rowy, kanały)

-Pałka wąskolistna, rogóżka;( spotykana w wodach stojących i wolno płynących od oligotroficznych do eutroficznych; rośnie do gł 1,5m, preferuje wody ubogie w skł pokar)

-Jeżogłówka gałęzista;( helofit, występuje w szuwarach mulistych jezior i stawów, gleba bogata w skł odżywcze)

-Tatarak zwyczajny (ajer, tatarskie ziele, lepiech): tworzy szuwar tatarakowy, czyste wody ; brzegi wód, rowów o wolno płynących wodach; preferuje podłoża zmineralizowane; Zastosowanie: farmacja, kosmetyki, nalewki, gumy do żucia, płyny do płukania ust

RODZINA MOTYLKOWATE

To jedna z bogatszych gat rodzin botanicznych. Na świecie występuje ich ok. 8000tys gat a w Polsce ok. 100. W runi użytków zielonych stanowią b. wartościową gr wzbogacając pasze w białko i sole min., zwłaszcza wapń. Poprawiają strawność oraz wartość energetyczną i białkową w paszy co zwiększa wydajność zwierząt. Wpływ motylkowatych na produkcyjność runi użytków zielonych przejawia się m.in.:

- wysokim plonem energii metabolicznej

- wys poziomem białka ogólnego i strawnego;

- znaczną oszczędnością wykorzystanych nawozów azotowych;

-wzbogaceniem gleby w azot;

- wzrostem jakości paszy i produktów zwierzęcych;

- minimalnym zanieczyszczeniem wód gruntowych;

- walorami krajobrazowymi

Gatunki charakterystyczne:

Koniczyna łąkowa (czerwona)

Kwiatostan: główka wielokwiatowa, purpurowo-czerwona; siedlisko łąki i pastwiska, zarośla skraje lasów; użytkowanie łąki i pola

Koniczyna biała (rozesłana)

Niska; kwiatostan główka biała;; siedlisko pastwiska, przydroża, trawniki; użytkowanie pastwiska

Koniczyna biało-różowa (szwedzka)

Wys 40-90cm; kwiatostan główka białoróżowa; siedlisko łąki, pastwiska, przydroża, miejsca ruderalne; użytkowanie łąki wilgotne

Koniczyna pogięta

Wysoka; kwiatostan główka czerwono-fioletowa;; siedlisko skraje lasów, zarośla murawy; użytkowanie nie wysiewana

Koniczyna rozdęta

Kwiatostan głowka cielisto brązowa lub biaława;; siedlisko pastwiska wilgotna, przydroża solniska; użytkowanie nie wysiewana

Koniczyna drobnogłówkowa

Kwiatostan: główka mala, żółta, siedlisko pastwiska, łąki, przydroża i pola; użytkowanie nie wysiewana

Koniczyna złocistożółta

siedlisko suche murawy, zarośla, przydroża; użytkowanie nie wysiewana

Koniczyna dwukłosowa

Koniczyna pagórkowata

Koniczyna polna

Komonica zwyczajna

Kwiatostan główka żółta; siedlisko gleby mineralne i torfowe; użytkowanie łaki

Lucerna nerkowata

siedlisko pola, przydroża murawy, zarośla, jako chwast w polach i ogrodach

Groszek łąkowy

Kwiatostan: grono żółte, siedlisko łąki przydroża zarośla, użytkowanie nie wysiewana

Przelot pospolity

Siedlisko pospolity, suche murawy, nasypy żwirowe; użytkowanie nie wysiewany

Wyka ptasia

Siedlisko: gleby mineralne

Wyka płotowa

Cieciorka pstra korolinillina- trujący alkaloid

Ćw. 23.04

Rośliny siedlisk naturalnych w podziale użytkowym

Chwasty – gatunki roślin niepożądane w danym ekosystemie. Podstawowym i najważniejszym kryterium jest ilościowość, tzn. procentowy udział poszczególnych składników w masie nadziemnej. Nawet najlepsze zioło może stać się niepożądane w runi, gdy występuje w nadmiernej ilości.

Zioła – rośliny, które z racji swych specyficznych właściwości chemicznych poprawiają jakość paszy, służą jako przyprawy…

Najczęściej występujące substancje w roślinach są:

- alkaloidy

- glikozydy cyjanogenne

- saponiny

- garbniki

- kumaryny

- olejki eteryczne;

- gorycze, śluzy

Zioła łąkowe charakteryzują się wysoką zawartością białka i związków mineralnych.

Rośliny siedlisk naturalnych:

- zwiększają bioróżnorodność;

- są siedliskiem życia różnych mniejszych zwierząt;

- są źródłem pożytku dla owadów;

- wpływają dodatnio na siedlisko;

- kształtują zbiorowość roślinną;

1. Rośliny szkodliwe:

- dla ludzi i zwierząt – spożycie powoduje porażenie układu nerwowego i mogą prowadzić do śmierci.

- wiele z tych roślin wykorzystywana jest w medycynie jako składniki leków (śladowe ilości)

a) rośliny trujące w każdej postaci:

- szalej jadowity – zawiera trujący alkaloid – cykutynę;

- szczwół plamisty – zawiera alkaloid koniinę;

- wilczomlecz sosnka – trujący sok mleczny, zawierający kw euforbinowy, euforbię;

- ciemiężyca biała – obj. ochroną, silnie toksyczna

- ciemiężyca zielona

- zimowit jesienny – zawiera kolchicynę w nasionach

b) rośliny trujące w stanie zielonym i po wysuszeniu, tylko proces fermentacji powoduje rozkład trującej substancji:

- skrzyp błotny;

- skrzyp bagienny;

- kosaciec żółty;

c) rośliny trujące tylko w stanie zielonym, nieszkodliwe po wysuszeniu:

- jaskier jadowity

- jaskier płomiennik

- knieć błotna (kaczeniec)

- pełnik europejski

- rzeżucha łąkowa

- lnica pospolita

d) pasożyty i półpasożyty:

Pasożyty - bezzieleniowe rośliny pasożytnicze:

- kanianka macierzankowa

- kanianka pospolita

- zaraza

Półpasożyty (pasożyty częściowe) – rośliny posiadające zielony chlorofil i przeprowadzające fotosyntezę, z organizmu żywiciela pobierają tylko niektóre niezbędne im do życia składniki, np. wodę lub sole mineralne:

- szelężnik większy

- szelężnik mniejszy

- zagorzałek późny

- świetlik wyprężony

- gnidosz błotny

2. Rośliny mniej szkodliwe lub obojętne:

a) chwasty o grubych łodygach

- ostrożeń błotny

- ostrożeń warzywny

- dziewięćsił pospolity

- dziewięćsił popłocholistny

- dziewięćsił bezłodygowy

- barszcz zwyczajny

- barszcz Sosnowskiego

- marchew zwyczajna

- biedrzeniec wielki

- trybula leśna

- dzięgiel leśny

- chaber łąkowy

b) chwasty kłączowe:

- rdest wężownik

- kuklik zwisły

- wiązówka błotna

- bodziszek łąkowy

- szałwia łąkowa

- złocień właściwy

- firletka poszarpana

- smółka pospolita – firletka lepka

- żywokost lekarski

c) chwasty rozetkowe i niskie

- gęsiówka piaskowa

- dzwonek rozpierzchły

- jastrzębiec kosmaczek

- stokrotka pospolita

- pięciornik gęsi

- głowienka pospolita

- bluszczyk kurdybanek

- przetacznik bżankowy

3. Zioła – rośliny częściowo użyteczne o działaniu dietetycznym i leczniczym:

- lebiodka pospolita (oregano)

- babka lancetowata

- babka zwyczajna

- babka średnia

- krwawnik pospolity

- brodawnik jesienny

-mniszek pospolity

- kozibród łąkowy

- krwiściąg lekarski

- przywrotnik pasterski

- mięta polna

- biedrzeniec mniejszy

- kminek zwyczajny

- przymiotno kanadyjskie

- ptasznik pospolity

- czarcikęs łąkowy