SZLAK ARCHITEKTURY DREWNIANEJ
Szlak Architektury Drewnianej - główny „produkt turystyczny” województwa małopolskiego - prezentuje różnorodne i unikatowe zabytki budownictwa drewnianego. Łączna długość wszystkich tras SAD wynosi ponad 1500 km. Na szlaku znajduje się 250 najbardziej wartościowych obiektów architektury i budownictwa drewnianego w Małopolsce, kościołów i kaplic rzymskokatolickich, cerkwi i kaplic greckokatolickich i prawosławnych oraz innych zabytków prezentowanych w zespołach lub pojedyńczo (budynków mieszkalnych i gospodarczych w zabudowach wiejskich i małomiasteczkowych, dworów, skansenów i innych muzeów, dzwonnic oraz budynków gospodarczych, przemysłowych i użyteczności publicznej). Niektóre zabytki na szlaku, w tym kościoły drewniane z okresu od XV do XVIII w., mają charakter unikatowy w skali światowej, w 2003 r. potwierdzony wpisaniem 4 z nich na Światową Listę Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego UNESCO (kościoły w Lipnicy Murowanejj, Dębnie Podhalańskim, Sękowej i Binarowej) . Realizatorem projektu utworzenia Szlaku Architektury Drewnianej jest Departament Edukacji i Kultury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego. Propozycję obiektów SAD przygotowano w Regionalnym Ośrodku Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Krakowie. Opisy obiektów opracowane zostały przez Tadeusza Śledzikowskiego. Szlak wytyczono i oznakowano w terenie w latach 2001–2003. Dla potrzeb SAD obszar województwa małopolskiego podzielony został na 5 regionów. Poprowadzono przez nie 6 tras (jedna z nich jest trasą łącznikową). Dwie trasy dodatkowo uzupełniają lokalne trasy boczne:
Trasa I. Region jurajsko-nadwiślański (jurajsko-oświęcimski). Trasa prowadzi przez tereny Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, Kotliny Oświęcimskiej oraz częściowo przez Pogórze Wielickie. Tworzy pętlę Kraków–Ojców–Miechów–Wolbrom–Rodaki–Olkusz–Paczółtowice––Alwernia–Jawiszowice–Poręba Wielka–Osiek–Wadowice–Lanckorona–Krzęcin–Kraków. Wariantem trasy jest odcinek mogilsko-proszowicki, Kraków–Mogiła–Czulice–Goszyce.
Trasa II. Region nadwiślański (tarnowsko-bocheński). Trasa przebiega przez tereny Niziny Nadwiślańskiej i częściowo Pogórza Wiśnickiego. Tworzy pętlę Bochnia– Uście Solne–Dołęga–Zalipie–Dąbrowa Tarnowska–Tarnów–Wojnicz–Mokrzyska–Brzesko–Lipnica Murowana–Bochnia.
Trasa III. Region orawsko-podhalańsko-pieniński. Trasa prowadzi przez tereny górskie i podgórskie (Beskid Makowski, Beskid Żywiecki, Beskid Wyspowy, Pieniński Park Narodowy). Tworzy pętlę Sucha Beskidzka–Zawoja–Zubrzyca Górna–Orawka–Spytkowice–Chochołów–Zakopane–Białka Tatrzańska–Trybsz–Dębno–Nowy Targ–Rabka–Tokarnia–Łętownia–Sucha Beskidzka.
Trasa IV. Region Pogórza Beskidzkiego (Pogórze Wielickie, Beskid Wyspowy, Ciężkowicko-Rożnowski Park Krajobrazowy). Tworzy pętlę Kraków–Wieliczka–Dobczyce–Raciechowice–Wola Zręczycka–Kasina Wielka – Dobra–Szyk–Laskowa–Rajbrot–Iwkowa–Zakliczyn–Gromnik–Ciężkowice–Jastrzębia–Przydonica–Nowy Sącz–Krużlowa Wyżna–Grybów–Szymbark–Szalowa–Libusza–Biecz. Trasa ma dwa warianty dodatkowe: trasę limanowską (pętla Nowy Sącz –Just– Limanowa–Pisarzowa–Męcina–Świdnik–Nowy Sącz) i trasę sądecko-beskidzką (pętla Nowy Sącz–Stary Sącz–Andrzejówka–Muszyna–Dubne–Krynica).
Trasa VI. Łącznikowa do trasy IV (Biecz–Binarowa–Rzepiennik Biskupi– Ciężkowice).
MAŁOPOLSKA TRASA UNESCO
Trasa umożliwia zapoznanie się z 8 zespołami i obiektami zabytkowymi położonymi w granicach województwa małopolskiego, które wpisane zostały na Listę Międzynarodowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego UNESCO. Na trasie znajdują się: były hitlerowski obóz zagłady Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej, Stare Miasto, Wawel i dzielnica Kazimierz w Krakowie, kopalnia soli w Wieliczce, kościoły drewniane w Lipnicy Murowanej, Dębnie Podhalańskim, Sękowej i Binarowej. Trasa samochodowa prowadzi przez obszar województwa z zachodu na wschód, od Kotliny Oświęcimskiej, poprzez skraj Beskidu Makowskiego, dolinę Wisły, PogórzeWielickie, Pogórze Wiśnickie, Kotlinę Orawsko-Nowotarską, Pasmo Magurskie w Beskidzie Niskim po Pogórze Ciężkowickie. Trasę od 2004 roku propaguje Departament Edukacji i Kultury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego.
SZLAK ORLICH GNIAZD
Szlak architektury. W urozmaiconym krasowym krajobrazie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej wśród osobliwości przyrodniczych, zobaczyć można przede wszystkim ruiny średniowiecznych zamków i wież obronnych (budowanych jako „orle gniazda”) na Jurze od Krakowa do Częstochowy. Fragment szlaku na obszarze województwa małopolskiego prowadzi głównie przez tereny Ojcowskiego Parku Narodowego i Wyżynę Olkuską. Najciekawsze zabytki na tym odcinku to Wawel w Krakowie, ruiny zamków w Ojcowie, Rabsztynie i Bydlinie oraz zamek w Pieskowej Skale. Jest to najstarszy znakowany szlak na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej wytyczony na początku lat 50. XX w. przez krakowski oddział Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego.
SZLAK WAROWNI JURAJSKICH
Szlak architektury przeznaczony dla turysty pieszego. Prowadzi przez teren Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej od Rudawy pod Krakowem do Mstowa koło Częstochowy. Na szlaku w zróżnicowanym krajobrazie przyrodniczym Jury zobaczyć można ruiny średniowiecznych zamków i strażnic obronnych oraz obiekty sakralne i rezydencjonalne. Fragment szlaku na obszarze województwa małopolskiego prowadzi przez Rów Krzeszowicki i Wyżynę Olkuską. Najważniejsze obiekty zabytkowe i przyrodnicze obszary chronione znajdują się na terenie powiatów krakowskiego (Rudawa, Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie, Ojcowski Park Narodowy) i olkuskiego (Glanów, Imbramowice, Wolbrom, Dłużec, Strzegowa, Park Krajobrazowy Orlich Gniazd). Szlak wytyczony został przez krakowski oddział PTTK w latach 1970-1973.
MAŁOPOLSKI SZLAK ZAMKÓW I WAROWNI
Szlak architektury przeznaczony dla turystów zmotoryzowanych. Na szlaku zobaczyć można 26 najciekawszych rezydencji i zamków obronnych z obszaru województwa małopolskiego, wzniesionych w średniowieczu i w czasach nowszych. Część z nich odrestaurowana pełni przeważnie funkcję placówek muzealnych, a część to trwale zachowane ruiny. Są to zamki lub ruiny zamków w Rabsztynie, Bydlinie, Pieskowej Skale, Ojcowie, Korzkwi, Rudnie, Babicach, Dobczycach, Suchej Beskidzkiej, Lanckoronie, Krakowie, Niepołomicach, Nowym Wiśniczu, Dębnie, Tarnowie, Melsztynie, Rożnowie, Wytrzyszcze, Szymbarku, Frydmanie, Niedzicy, Rytrze i Krościenku nad Dunajcem. Szlak popularyzowany jest od 2004 roku przez Departament Edukacji i Kultury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego.
VIA REGIAE ANTIQUA
Szlak historyczny przeznaczony dla turystów pieszych. Wytyczony został fragmentem starożytnego szlaku bursztynowego i ważnych średniowiecznych traktów handlowych biegnących z Rusi i Węgier (szlaki łączyły się w Bochni) i prowadzących dalej przez Łapczycę, Chełm i Kraków do Torunia i Gdańska. Prowadzi przez środkowo-zachodnią części Pogórza Bocheńskiego z Łapczycy na Wzgórze Winnica i dalej przez Moszczenicę do Chełma (pow. Bocheński, gm. Bochnia). Na trasie znajdują się cenne obiekty zabytkowe m.in. kościół Narodzenia NMP z ok. 1340 i średniowieczne grodzisko z X –XII w. w Łapczycy oraz barokowy kościół św. Jana Chrzciciela z lat 1738-1748 i grodzisko ze śladami osadnictwa sprzed 2000 lat. W Łapczycy warto zwiedzić galerię miejscowych rzeźbiarzy ludowych. Szlak wytyczony i oznakowany po 2000 roku. Organizatorem szlaku jest Urząd Gminy Bochnia.
SZLAK ROMAŃSKI
Szlak architektury przeznaczony dla turystów zmotoryzowanych. Na szlaku zobaczyć można 17 obiektów architektury romańskiej zachowanych w województwie małopolskim. Obiekty zabytkowe znajdują się w Tropiu, Czchowie, Januszowicach, Dziekanowicach, Krakowie, Prandocinie, Kościelcu i Wysocicach. Szlak popularyzowany jest od około 2004 roku przez Departament Edukacji i Kultury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego.
SZLAK GOTYCKI W MAŁOPOLSCE - PĘTLA NOWOTARSKA
Szlak architektury przeznaczony dla turystów zmotoryzowanych. Na trasie prezentowanych jest 18 zabytków gotyckiej drewnianej i murowanej architektury sakralnej oraz rezydencjonalno-obronnej. Na szlaku znajduje się także zespół drewnianych budynków letniskowych z XIX/XX w. położony w Osadzie Turystycznej Czorsztyn w Kluszkowcach. Szlak tworzy pętlę prowadzącą wokół Jeziora Czorsztyńskiego, która jest częścią polską polsko-słowackiego Szlaku Gotyckiego, Nowy Targ-Kieżmark-Nowy Targ. Zabytki znajdują się w Nowym Targu, Łopusznej, Harklowej, Dębnie, Ludźmierzu, Krempachach, Frydmanie, Kacwinie, Niedzicy, Łapszach Wyżnych, Łapszach Niżnych, Trybszu, Kluszkowcach, Czorsztynie, Grywałdzie i Krościenku nad Dunajcem. Szlak wytyczony został w latach 2000-2001 i popularyzowany jest przez Departament Edukacji i Kultury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego i Fundację Rozwoju Regionu Jeziora Czorsztyńskiego.
SZLAK RENESANSU W MAŁOPOLSCE
Szlak powstał w latach 2007-2009 z inicjatywy Stowarzyszenia Willa Decjusza dzięki wsparciu finansowemu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego. Na trasie znajdują się najciekawsze małopolskie zabytki architektury okresu renesansu w Małopolsce (m.in. Willa Decjusza w Krakowie, ratusz w Tarnowie, zamek w Książu Wielkim, dwór w Jeżowie, zamek w Suchej Beskidzkiej), które będzie można nie tylko zwiedzić, ale także uczestniczyć w organizowanych w tych obiektach spotkaniach edukacyjnych i prezentacjach artystycznych na temat kultury renesansu. Przewidywane jest też jednolite opracowanie materiałów historycznych dotyczących zabytków na szlaku.
KRYNICKI SZLAK CERKWI ŁEMKOWSKICH
Szlak architektury. Zapoznaje z drewnianymi i murowanymi zabytkowymi cerkwiami łemkowskimi. Na szlaku znajduje się 12 obiektów położonych głównie na terenie gmin Krynica i Muszyna w Krynicy, Bereście, Polanach, Piorunce, Czyrnej, Mochnaczce, Tyliczu, Muszynce, Wojkowej i Powroźniku. Szlak powstał w 2000 staraniem Urzędu Gminy Krynica przy wsparciu finansowym europejskiego funduszu PHARE.
SZLAK CYSTERSKI
Szlak ogólnopolski przeznaczony dla turystów zmotoryzowanych. Prowadzi przez tereny województw dolnośląskiego, kujawsko-pomorskiego, lubuskiego, łódzkiego, małopolskiego, opolskiego, pomorskiego, śląskiego, świętokrzyskiego, wielkopolskiego i zachodnio-pomorskiego. Na szlaku znajdują się funkcjonujące klasztory zakonu cystersów, klasztory zależne -przeoraty, cysterskie miejsca odnowy duchowej i obiekty pocysterskie (dawne klasztory męskie i żeńskie). Na małopolskim odcinku trasy znajdują się opactwa w Ludźmierzu, Szczyrzycu, Mogile i na Osiedlu Szklane Domy w Krakowie-Nowej Hucie. Od kilku lat szlak promowany jest przez Zakon Cysterski, właścicieli obiektów i Ogólnopolskie Stowarzyszenie Gmin Cysterskich.
SZLAK CMENTARZY WOJENNYCH Z I WOJNY ŚWIATOWEJ
Szlak przeznaczony dla turystów zmotoryzowanych. Wytyczony został na obszarze powiatu tarnowskiego, na którego terenach na przełomie 1914 i 1915 roku toczyły się ciężkie walki pomiędzy armiami rosyjską i austriacką. Świadectwem tamtych wydarzeń są liczne groby żołnierskie i obiekty architektury sepulkralnej na 106 cmentarzach, położonych na trasie Ryglice-Tuchów-Lichwin-Łazy-Łowczówek—Lubcza-Dąbrówka Szczepanowska. Szlak popularyzowany od około 2005 roku przez Starostwo Powiatowe w Tarnowie.
MAŁOPOLSKI SZLAK TECHNIKI
Szlak techniki przeznaczony dla turystów zmotoryzowanych. Zorganizowany według pomysłu Małopolskiego Forum Edukacji w 2001 roku przy udziale Departamentu Edukacji i Kultury Urzedu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego. Składa się z 6 oddzielnych tras. Są to:
Szlak komunikacyjny południowo-wschodni
Szlak zapoznaje z 16 obiektami i zespołami zabytkowymi związanymi z komunikacją na terenach południowo-wschodniej części województwa małopolskiego. Na trasie zobaczyć można budowle techniczne i gospodarcze, które powstały w 2. poł. XIX i 1. poł. XX w. Są to mosty drogowe, przepusty i wiadukty kolejowe, tunel, relikty dawnych linii kolejowych i zabudowania stacyjne. Na szlaku znajdują się też muzeum drogownictwa i skansen taboru kolejowego.
Szlak komunikacyjny południowo-zachodni
Szlak zapoznaje z 15 obiektami i zespołami zabytkowymi związanymi z komunikacją na terenach północno-zachodniej części województwa małopolskiego. Na trasie zobaczyć można przede wszystkim budowle techniczne i gospodarcze, które powstały w 2. poł. XIX i 1. poł. XX w. Są to mosty drogowe, przepusty i wiadukty kolejowe, relikty dawnych linii kolejowych i zabudowania stacyjne. Na szlaku zwiedzić można także dwa muzea komunikacji.
Szlak pożarnictwa
Zapoznaje z 16 najciekawszymi obiektami i zespołami zabytkowymi (głównie z 1. ćw. XX w.) związanymi z ochroną przeciwpożarową. Na trasie znajdują się remizy strażackie i strażnice pożarne, często z eksponowanym zabytkowym sprzętem gaśniczym. Do najciekawszych obiektów należy Muzeum Pożarnictwa w Alwerni.
Szlak obiektów hydrotechnicznych
Zapoznaje z 13 najciekawszymi budowlami hydrotechnicznymi jakie powstały w 1.poł. XX w. na terenie obecnego województwa małopolskiego. Na trasie znajdują się stopnie wodne i elektrownie, kanały z infrastrukturą, wieże ciśnień, zbiorniki wodociągowe, wały przeciwpowodziowe z infrastrukturą, jazy i zapory. Do najbardziej interesujących obiektów należą bulwary i Wały Ingardena wzdłuż koryta Wisły w Krakowie.
Szlak przemysłu wiejskiego
Szlak techniki przeznaczony dla turystów zmotoryzowanych. Zapoznaje z 29 najciekawszymi obiektami i zespołami zabytkowymi małopolskiego przemysłu wiejskiego. Prezentowane zabytki pochodzą z XIX i 1. poł. XX w. Na trasie zobaczyć można głównie młyny, ale też elektrownie wodne z infrastrukturami, kuźnie, gorzelnie dworskie i browary. Bardzo interesujące są urządzenia i budowle przemysłowe eksponowane w skansenach w Zubrzycy Górnej, Sidzinie, i Wygiełzowie.
Szlak kopalniano-przemysłowy
Szlak zapoznaje z 23 obiektami i zespołami zabytkowymi (głównie z 2. połowy XIX i 1. połowy XX w.) związanymi z przemysłem wydobywczym i przetwórczym. Na niezwykle ciekawej trasie znajdują się : papiernia, huty cynku i ołowiu, żelaza, kopalnie węgla i soli, kamieniołomy, cegielnie, gazownia, fabryki ceramiki, cementu, koncentratów spożywczych, maszyn górniczych, wytwórnia wina, browary, zakłady azotowe i muzea typu skansenowskiego (huta, kopalnia soli, muzeum przemysłu naftowego).
MŁYNY DOLINY SZRENIAWY
Szlak techniki przeznaczony dla turystów zmotoryzowanych, ale zostały na nim wyznaczone także specjalne krótsze odcinki dla turystów pieszych. Zapoznaje z 37 zabytkowymi młynami położonymi nad ciekami wodnymi w dolinie lewobrzeżnego dopływu Wisły - rzeki Szreniawy. Na szlaku można oglądać obiekty, które powstały głównie w 1. poł. XX w., zwykle na miejscu starszych. Ich stan zachowania jest zróżnicowany, od reliktów założeń do młynów ciągle czynnych. Tych ostatnich ( dziś napędzanych turbiną, gazem drzewnym, koksem lub elektrycznością) jest jednak ledwie kilkanaście. Szlak składa się z 3 odcinków: miechowskiego, słomnickiego i proszowickiego. Szlak zorganizowany został w 2003 roku przez Stowarzyszenie Kulturalne „Resursa” w Krakowie.
SZLAK SOLNY
Szlak przeznaczony dla turystów zmotoryzowanych. Trasa tworzy pętlę Kraków – Wieliczka – Bochnia – Niepołomice – Kraków. Na szlaku zwiedza się przede wszystkim unikatowe w skali światowej kopalnie soli w Bochni i Wieliczce, wpisanej na Światową Listę Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego UNESCO. Zobaczyć można także ciekawe zabytki architektury w Niepołomicach. Od około 2005 roku szlak promuje Departament Edukacji i Kultury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego.
TURYSTYCZNY SZLAK KOLEJOWY PRZEZ KARPATY
Szlak kolejowy, obsługiwany przez „PKP przewozy regionalne” stanowi alternatywę dla turystki zmotoryzowanej. Łączy ponad 130 stacji i przystanków kolejowych położonych na 5 atrakcyjnych krajobrazowo trasach, na których zobaczyć można nie tylko ciekawe miejsca historyczne, a także liczne zabytki architektury i techniki (trasa 1- Kraków – Wadowice, trasa 2 – Wadowice – Maków Podhalański, trasa 3 – Maków Podhalański – Zakopane, trasa 4 – Zakopane – Nowy Sącz, trasa 5 – Nowy Sącz – Wieliczka). Szlak wytyczony i oznakowany został w 2005 roku. Popularyzowany jest przez Małopolską Organizację Turystyczną i PKP Przewozy Regionalne.
SANKTUARIA I MIEJSCA KULTU RELIGIJNEGO
Szlak ma na celu zapoznanie z licznymi w Małopolsce sanktuariami i miejscami kultu religijnego. Na szlaku znajdują się 52 obiekty rozproszone po całym terenie województwa. Pomysłodawcą i popularyzatorem szlaku jest Departament Edukacji i Kultury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego, który wydał m.in. folder „Odkryj Małopolskę. Sanktuaria i miejsca kultu religijnego”.
ŚLADAMI ŻYDÓW MAŁOPOLSKICH
Szlak przeznaczony dla turystów zmotoryzowanych. Prowadzi przez Kraków, Dąbrowę Tarnowską, Tarnów, Bobową, Nowy Sącz, Nowy Wiśnicz i Bochnię, czyli miejscowości niegdyś licznie zamieszkiwane przez Żydów w których zachowały się miejsca i obiekty architektoniczne związane z kulturą żydowską. Na trasie zobaczyć można m.in. synagogi, cmentarze, budynki użyteczności publicznej, muzealne kolekcje judaików i ekspozycje poświęcone małopolskim Żydom. Szlak kończy się na terenie byłego hitlerowskiego obozu Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, miejscu masowej zagłady Żydów z całej Europy. Szlak promowany jest od około 2005 roku przez Departament Edukacji i Kultury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego.
SZLAK ŻYDÓW TARNOWSKICH
Szlak kulturowy. Prowadzi do nielicznie już dziś zachowanych zabytków i miejsc związanych do 1939 z kulturą Żydów licznie kiedyś zamieszkujących Tarnów. Szlak utworzony został po 2000 roku. Jego organizatorem jest Muzeum Okręgowe w Tarnowie.
MAŁOPOLSKI SZLAK PAPIESKI IM. JANA PAWŁA II
Szlak biograficzno-krajoznawczy przeznaczony dla turysty pieszego. Celem jego utworzenia była chęć pokazania ulubionych miejsc i ścieżek którymi wędrował Karol Wojtyła. Szlak o długości ponad 600 km składa się z kilku oznakowanych tras poprowadzonych istniejącymi górskimi szlakami PTTK w Beskidach Makowskim, Żywieckim, Sądeckim, Wyspowym, Niskim, Gorcach i Tatrach. Inicjatorami i organizatorami szlaku są: Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK w Krakowie, Małopolski Urząd Marszałkowski, Małopolska Organizacja Turystyczna i Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Do rozbudowy szlaku przyczynił się Społeczny Komitet Organizacyjny Szlaków Papieskich w Beskidzie Wyspowym i w Gorcach, który współpracował z samorządami Rabki Zdroju, Limanowej, Mszany Dolnej, Nowego Targu, Krościenka, Słopnic, Raby Wyżnej, Lubnia, Ochotnicy Dolnej, Dobrej, Łukowicy, Tymbarku i Kamienicy. Szlak otwarty został w 2003 roku.
ŚLADAMI JANA PAWŁA II
Szlak przeznaczony dla turystów zmotoryzowanych. Na trasie znajdują się miejsca związane z życiem i działalnością duszpasterską księdza , późniejszego biskupa i kardynała Karola Wojtyły, a także te które odwiedził już jako papież Jan Paweł II. Trasa tworzy pętlę Kraków – Wadowice – Kalwaria Zebrzydowska – Raciborowice – Niegowić – Ludźmierz – Nowy Targ – Zakopane – Stary Sącz – Kraków. Szlak popularyzowany jest od około 2004 roku przez Departament Edukacji i Kultury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego.
SZLAK GREENWAYS – WIELOKULTUROWOŚĆ NA GORLICKICH ŚCIEŻKACH. TRASA NR 4 – ŚLADAMI KOLEBKI PRZEMYSŁU NAFTOWEGO
Szlak przeznaczony dla rowerzystów, ma zaprezentować walory krajobrazowe i kulturowe Ziemi Gorlickiej. Na trasie znajduje się m.in. drewniany kościół w Sękowej wpisany na listę UNESCO, sanktuaria: Maryjne w Lipinkach i Chrystusa Ukrzyżowanego w Kobylance, Muzeum Naftowe u Pabisów, czynna kopalnia w Brzezinie (kieraty, kiwony), cmentarze z I wojny światowej. Organizatorem szlaku wytyczonego i oznakowanego w 2004 roku jest Grupa Partnerska Partnerstwo dla Ziemi Gorlickiej, Gorlicki Ośrodek Wspierania Przedsiębiorczości, Consorcium Partnership, Ośrodek Sportu i Rekreacji Gorlice, Central European Greenways, Fundacja im. Stefana Batorego i Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego.
SZLAK DZIEDZICTWA KULTUROWEGO PODTATRZA
Szlak przeznaczony dla turystów zmotoryzowanych i rowerzystów. Trasa służy prezentacji i upowszechnieniu twórczości ludowej artystów i rzemieślników z Podhala (m.in. stolarzy, rzeźbiarzy, kowali, malarzy na szkle). Na szlaku znajdują się pracownie i warsztaty twórców w których turyści będą mogli spotkać się bezpośrednio z rękodzielnikami i zapoznać się z rodzajem wykonywanej przez nich pracy. Szlak jest otwarty dla wszystkich twórców, którzy wyrażą chęć przyjmowania zainteresowanych i zostaną wcześniej zaakceptowani przez jego organizatorów. Dla turystów zmotoryzowanych przygotowana została jedna trasa, która prowadzi przez kilkanaście miejscowości powiatu tatrzańskiego. Są to Jurgów, Bukowina Tatrzańska, Poronin, Zakopane. Murzasichle, Kościelisko,Nowe Bystre, Dzianisz, Ciche, Ząb, Poronin i Biały Dunajec. Dla rowerzystów zostało wydzielonych 5 osobnych tras. Pomysłodawcą i organizatorem szlaku tworzonego od 2005 roku jest Starostwo Powiatowe w Zakopanem oraz Małopolskie Towarzystwo Doradcze.
MAŁOPOLSKI SZLAK OWOCOWY
Szlak dla turystów zmotoryzowanych, prowadzi przez 23 gminy województwa małopolskiego. Na trasie znajduje się ponad 300 gospodarstw związanych z sadownictwem w których można nie tylko zdegustować i zakupić owoce, ale także poznać sposoby ich produkcji. Szlak został wytyczony i oznakowany w 2003 roku przez Małopolską Organizację Turystyczną.
SZLAK TRADYCYJNEGO RZEMIOSŁA MAŁOPOLSKI
Szlak przeznaczony dla turystów zmotoryzowanych. Zapoznaje z działalnością rzemieślniczą 31 twórców ludowych z miejscowości położonych w okolicach Suchej Beskidzkiej, Limanowej i Nowego Sącza. W czynnych warsztatach i pracowniach zobaczyć można wyroby rzemieślnicze, a także zapoznać się z technikami stosowanymi przy ich powstawaniu. Szlak zrealizowany został w 2008 roku przez Fundację NADwyraz przy współpracy Muzeum Okregowego w Nowym Sączu, Instytutu Etnologii i Antropologii UJ i Departament Edukacji i Kultury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego.
SZLAKI TEMATYCZNE W KRAKOWIE
DROGA KRÓLEWSKA
Szlak historyczny przeznaczony dla turysty pieszego. Prowadzi historyczną trasą uroczystych wjazdów, przemarszów i pogrzebów jaką pokonywały niegdyś orszaki królewskie przybywające na Wzgórze Wawelskie. Na trasie znajduje się 50 cennych zabytków architektury sakralnej i świeckiej, a także miejsc ważnych i znaczących nie tylko dla historii Krakowa, ale także dla historii Polski. Organizatorem trasy oznakowanej w 1998 roku jest Urząd Miasta Krakowa.
TRASA UNIWERSYTECKA
Szlak historyczny przeznaczony dla turysty pieszego, poprowadzony w ścisłym centrum Krakowa. Na trasie zapozać się można z najważniejszymi obiektami związanymi z historią Akademii Krakowskiej, Uniwerystetu Jagiellońskiego i innych krakowskich placówek naukowych, a także zwiedzić muzea uniwersyteckie, archeologiczne i geologiczne. Organizatorem szlaku oznakowanego w 1998 roku jest Urząd Miasta Krakowa.
TRASA ZABYTKÓW ŻYDOWSKICH
Szlak historyczny i architektury przeznaczony dla turysty pieszego. Na trasie prezentowane jest 10 cennych obiektów zabytkowych związanych z dawnym żydowskim miastem na krakowskim Kazimierzu. Organizatorem szlaku oznakowanego w 1998 roku jest Urząd Miasta Krakowa.
TRASA HISTORII PODGÓRZA
Szlak historyczny i architektoniczny przeznaczony dla turysty pieszego Zapoznaje z najciekawszymi 10 obiektami architektonicznymi i miejscami historycznymi związanymi z dziejami dawnego miasta Podgórza, obecnie dzielnicy Krakowa. Organizatorem szlaku oznakowanego w 2004 roku jest Urząd Miasta Krakowa.
TRASA NOWOHUCKA
Szlak historyczny i architektury dla turystów pieszych i zmotoryzowanych. Na szlaku można poznać najciekawsze fragmenty założenia urbanistycznego Nowej Huty z charakterystyczną dla budownictwa socjalistycznego architekturą. Na trasie znajdują się też cenne obiekty zabytkowe zachowane z okresu gdy istniała tutaj podkrakowska wieś Mogiła. Organizatorem szlaku oznakowanego w 2001 roku jest Urząd Miasta Krakowa.
KRAKOWSKI SZLAK ŚWIĘTYCH
Szlak sakralny przeznaczony dla pieszych i zmotoryzowanych. Trasa prowadzi po 16 świątyniach w których znajdują się miejsca związane z osobami lub pochówki osób uznanych przez kościół rzymskokatolicki za święte lub błogosławione. Szlak zapoznaje jednocześnie z architekturą kościołów krakowskich zróżnicowanych stylowo i wzniesionych w różnych okresach historycznych. Organizatorem szlaku jest Urząd Miasta Krakowa. Szlak wtyczony został w 2002 z inicjatywy grupy krakowskich radnych.
TRASA ŚWIĘTEGO STANISŁAWA
Szlak sakralny przeznaczony dla turysty pieszego. Zapoznaje z miejscami związanymi w Krakowie ze św. Stanisławem biskupem i jego męczeńską śmiercią oraz najwspanialszymi zabytkami architektury na Wawelu, Stradomiu i na Kazimierzu. Organizatorem szlaku oznakowanego w 1998 roku jest Urząd Miasta Krakowa.
ŚCIEŻKAMI JANA PAWŁA II
Szlak biograficzny przeznaczony dla turysty pieszego i zmotoryzowanego. Zapoznaje z 26 najważniejszymi miejscami na terenie Krakowa związanymi z życiem i działalnością kapłańską i arcybiskupią Karola Wojtyły oraz prowadzi do miejsc pielgrzymkowych spotkań papieża Jana Pawła II z wiernymi. Organizatorem szlaku jest Urząd Miasta Krakowa. Szlak wtyczony został w 2002 z inicjatywy grupy krakowskich radnych.
SZLAK TWIERDZY KRAKÓW
Szlak militariów przeznaczony dla rowerzystów i turystów pieszych. Na trasie zobaczyć można 30 fortów dawnej austriackiej twierdzy Kraków z lat 1848-1914. Szlak składa się z odcinka północnego po lewej stronie Wisły (dawne obszary warowne VI, V, IV, III) i odcinka południowego (dawne obszary warowne II, VII i VIII). Organizatorem szlaku wytyczonego po 2000 roku jest Urząd Miasta Krakowa.
Krajoznawstwo
znawstwo kraju
Wacław Nałkowski –nie jest to ani nauka ani sztuka, lecz informacje, źródło z którego zarówno geografia, jak i inne sztuki czrpać będą materiał do swoich opracowań
Stanisław Pawłowski –nauka, jedna z gałęzi geografii –geografia stosowana kraju ojczystego
Ludomir Sawicki –nie jest to nauka, bo nie ma własnej teorii, może natomiast być zbiorem wiadomości o kraju wypracowanym przez inne nauki
Krajoznawstwo–zbiór wszelkich wiadomości o pewnym, większym lub mniejszym obszarze. Ponieważ chodzi tu o wiadomości z najrozmaitszych dziedzin (archeologia, historia, geografia, geologia, biologia, etnografia, statystyka, ekonomia, itd.), zatem krajoznawstwo nie tworzy osobnej nauki, a oznacza raczej praktyczną działalność jak zbieranie materiałów bez dążenia do stworzenia jakiejś naukowej syntezy.
Wielka Encyklopedia Powszechna
Krajoznawstwo–ruch społeczny dążący do zbierania i popularyzowania wszelkich wiadomości (geograficznych, historycznych, etnograficznych i innych) o kraju lub regionie, m.in. przez urządzanie wycieczek.
Komisja Krajoznawcza ZG PTTK
Krajoznawstwo–wielostronna (kompleksowa) znajomość kraju, jego przeszłości, teraźniejszości i przyszłości (ze szczególnym uwzględnieniem własnego regionu), którą osiąga się i rozwija zarówno indywidualnie, jak i zespołowo w czasie wycieczek po kraju oraz uzupełnia lekturą i innymi środkami.
Encyklopedia szkolna. Geografia.
Krajoznawstwo
1. Działania najczęściej amatorskie wykonywane w czasie wolnym, zmierzające do wszechstronnego i pełnego poznania określonego kraju lub regionu.
2. Ruch społeczny dążący do zbierania i popularyzowania wszelkich wiadomości o kraju lub regionie, skupiający działaczy krajoznawców.
3. Dziedzina kultury obejmująca całokształt działalności poznawczej oraz wytworzonych przez nią nowych wartości (np. mapy, przewodniki).