Wykłady PM

Przedsiębiorstwa międzynarodowe

dr Tomasz Wierzejski

WYKŁAD 1: Teoretyczne ujęcie internacjonalizacji przedsiębiorstwa

  1. Definicja internacjonalizacji

  2. Sekwencyjny model internacjonalizacji

  3. Przedsiębiorstwa „born global”

  4. Cykl życia produktu Vernona

  5. Eklektyczny model J.H. Dunninga

1) Definicja internacjonalizmu

Pojęcie internacjonalizmu (umiędzynarodowienia) można rozpatrywać w różnych poziomach, w tym:

Rozpatruje się zatem internacjonalizację przedsiębiorstw, sektorów gospodarki, regionów gospodarczych czy całych gospodarek.

W najszerszym ujęciu internacjonalizacja jest to podejmowanie przez przedsiębiorstwa, poszczególne sektory gospodarki i całe gospodarki narodowe lub ich regiony wszelkiej działalności poza rynkiem macierzystym, prowadzącym do rosnącej współzależności ekonomicznej różnych krajów i grup krajów.

Wyróżnia się internacjonalizację CZYNNĄ i BIERNĄ.

Strona czynna – ja robię. Strona bierna – Jestem robiony.

Internacjonalizacja CZYNNA charakteryzuje się aktywnym zaangażowaniem podmiotu gospodarującego na rynku zagranicznym (rynkach zagranicznych).

Internacjonalizacja BIERNA definiowana jest jako napływ na rynek krajowy dóbr i usług w postaci importu oraz inwestycji zagranicznych.

Internacjonalizacja przedsiębiorstwa oznacza zmianę jego stanu, przez co należy ujmować to pojęcie dynamicznie. Występują trzy generalne metody, w ramach których firma może penetrować rynek zagraniczny, eksport, licencjonowanie oraz inwestycje bezpośrednie.

Profesor Nowakowski wyróżnia internacjonalizację płytką, utożsamianą z niskim stopniem integracji z partnerem zagranicznym, oraz głęboką, charakteryzującą się zaawansowaną współpracą, wspólnotą strategicznych celów, konieczności ponoszenia wysokich nakładów oraz wysokim ryzykiem współpracy.

Internacjonalizacja to proces polegający na rosnącym uczestnictwie w międzynarodowych operacjach – zawierający zarówno stronę wyjścia na zewnątrz jak i przyjęcia do wewnątrz operacji międzynarodowych. Proces ten jest odwracalny – deinternacjonalizacja może mieć miejsce na każdym etapie procesu umiędzynarodowienia.

Internacjonalizacja jest procesem o charakterze gradualnym, który przejawia się stopniowym wzrostem zaangażowania zasobów i aktywności przedsiębiorstwa na rynkach zagranicznych.

2) Sekwencyjny model internacjonalizacji

Klasyczny etapowy model internacjonalizacji został sformułowany przez szwedzkich badaczy Uniwersytetu w Uppsali: J. Johansona, J-E. Vahlne oraz F. Wiedersheim-Paula w połowie lat 70. (nazywany w literaturze U-modelem).

Podstawowe założenia U-modelu:

Przedsiębiorstwo najpierw rozwija się na rynku macierzystym, czego następstwem jest zaangażowanie międzynarodowe. Również na rynkach zagranicznych wskazuje się na stopniowy wzrost aktywności: od form najprostszych (handel zagraniczny) do bardziej ryzykownych (inwestycje zagraniczne).

Wiedza o rynku Zaangażowanie decyzyjne

Zaangażowanie rynkowe Bieżąca działalność

W U-modelu autorzy dopuszczają możliwość odstępu od realizacji pełnego łańcucha internacjonalizacji. Po pierwsze niektóre rynki nie są na tyle duże, aby wymagały stopniowej penetracji. Po drugie możliwe jest „przeskakiwanie” poszczególnych etapów wskutek osiągniętego przez firmę doświadczenia na innych rynkach zagranicznych.

3) Przedsiębiorstwa „born global”

Firmy „globalne od urodzenia” (born globals) już na etapie koncepcji ich powstawania zakładają działalność międzynarodową czy nawet globalną, bez konieczności stopniowego przechodzenia od aktywności krajowej do międzynarodowej.

„Born globals” stanowią zatem skrajny przypadek „przeskakiwania” etapów umiędzynarodowienia, gdyż zaczynają proces internacjolizacji od najwyższego jej studium.

Przyczyny powstawania firm „globalnych od urodzenia”:

Wątpliwym jest mówienie przy „born globals” o nowej firmie. W ujęciu prawnym można ją uznać za nową, ale umiejętności jej pracowników (w szczególności kadry kierowniczej) „urodziły się” i dojrzały wcześniej.

4) Teoria cyklu życia produktu Vernona

Bazą budowy teorii Vernona stała się koncepcja Posnera z 1961 r. Wskazał on, że różnice technologiczne w skali firm, gałęzi i krajów prowadzą do powstawania strumieni handlu międzynarodowego niezależnie od innych czynników, takich jak wyposażenie w bazowe czynniki produkcji czy statyczne korzyści skali (Teoria luki technologicznej)

Teoria cyklu życia produktu charakteryzuje się etapowością – wyróżnia się fazę innowacyjną, dojrzewania i standaryzacji.

Teoria cyklu życia produktu charakteryzuje się ograniczonym zastosowaniem . Odnosi się ona w zasadzie wyłącznie do sektorów wysokiej technologii, a przez to do państw, które dysponują bogatymi zasobami w tej dziedzinie.

  1. Eklektyczna teoria J.H. Dunninga

Koncepcja Dunninga to próba wyjaśnienia procesu internacjonalizacji przedsiębiorstwa w oparciu o grupę czynników, zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych.

Decyzja o produkcji zagranicznej wynika z trzech zasadniczych determinantów (paradygmat OLI).

  1. Faktu posiadania (lub chociaż takiej możliwości) zasobów, których konkurenci (lub potencjalni konkurenci) nie posiadają (Ownership)

  2. Dodatkowej korzyści z wykorzystania tych zasobów na rynkach zagranicznych w porównaniu do funkcjonowania wyłącznie na rynku macierzystym (Localization)

  3. Interesu w zatrzymaniu tych zasobów w ramach organizacji - internalizacja działalności (Internalisation) TEST!!!

  1. Inne koncepcje internacjolizacji

Modele oparte na zasobach

Wskazuje się, że o internacjonalizacji przedsiębiorstw mogą decydować specyficzne kombinacje posiadanych przez nie zasobów.

Zasoby firmy decydujące o internacjonalizacji:

Podejście sieciowe

Teoria ta sytuuje firmę w jej otoczeniu, przez co jest ona widziana jako fragment szerszego systemu wielu aktorów (sieci), którzy wzajemnie na siebie wpływają.

Teoria podobieństwa preferencji Lindera

Stawiając w wątpliwość dorobek ekonomii klasycznej Linder twierdzi, że nie zróżnicowanie między krajami ale ich podobieństwa jest zasadniczą determinantą umiędzynarodowienia gospodarek.

Założenia Lindera:

WYKŁAD 2: Formy internacjonalizacji

2.1 Klasyfikacja form internacjonalizacji

2.2 Handel zagraniczny- działalność eksportowa

2.3. Działania kooperacyjne nie kapitałowe

2.1 Klasyfikacja form internacjonalizacji: (od góry najbardziej zaangażowane go najmniej)

Zagraniczny zakład produkcyjny

Filia zagraniczna

Franchising

Licencje

Eksport

Kolejne formy umiędzynarodowienia wiążą się z rosnącym:

Strategia wejścia na rynki zagraniczne obejmuje:

Klasyfikacja form internacjonalizacji:

  1. handel zagraniczny

  2. powiązania kooperacyjne (kapitałowe i nie kapitałowe)

  3. samodzielna działalność za granicą

2.2 Handel zagraniczny - działalność eksportowa

Podstawową formą aktywności podmiotów gospodarujących na rynkach zagranicznych jest eksport.

Transakcje eksportowe mogą być realizowane bezpośrednio między dostawcami i odbiorcami (eksport bezpośredni) lub z wykorzystaniem wyspecjalizowanych pośredników (agentów) handlowych (eksport pośredni).

Dr Wierzejski na studiach był agentem ubezpieczeniowym. Będzie się za to smażył w piekle.

Eksport pośredni to zazwyczaj pierwsza faza działań za granicą. Jest charakterystyczny dla podmiotów które:

Forma eksportu bezpośredniego wymaga większego zaangażowania i doświadczenia w działaniach na rynkach zagranicznych. Jej efektem często są zmiany dostosowawcze struktury organizacyjnej, przejawiającej się tworzeniem odrębnej jednostki – działu eksportu.

Działalność eksportowa może przyjmować również postać transakcji nietypowych, wśród których najczęściej wskazuje się na:

Barter oznacza umowę handlową, zgodnie z którą następuje wymiana jednego towaru (kilku towarów) na drugi (kilka innych towarów).

W odróżnieniu od transakcji barterowej kompensatę charakteryzuje możliwość niepełnego pokrycia towarem wielkości dostaw przez obie strony.

Transakcja typu offset (transakcja wiązana) polega na zobowiązaniu się eksportera do zakupu w kraju importera określonych towarów i usług.

Samospłata (buy-back) jest stosowana w warunkach, gdy jedna ze stron nie posiada odpowiedniego kapitału, aby dokonać zakupu sprzętu inwestycyjnego w celu uruchomienia określonego rodzaju produkcji lub wdrożenia nowej technologii i oferuje w zamian za dostarczenie sprzętu dostawę określonej ilości produktów wytworzonych lub pozyskanych przy użyciu tego sprzętu.

2.3. Działania kooperacyjne nie kapitałowe

Do działań kooperacyjnych nie kapitałowych zalicza się:

Sprzedaż licencji oznacza transfer przez granicę objętych patentem lub ochroną wzoru praw do częściowego lub całkowitego korzystania w celach zarobkowych z:

Sprzedaż licencji za granicę ma miejsce szczególnie w sytuacjach, kiedy utrudnione (nieopłacalne) jest zastosowanie innej formy umiędzynarodowienia, np. eksport jest obciążony wysokimi barierami taryfowymi i pozataryfowymi a bezpośrednie inwestycje zagraniczne obwarowane się niekorzystnym dla inwestora stanem prawnym.

Dla licencjonowania charakterystyczne są produkty, które w ujęciu technologicznym szybko się starzeją.

Istotą franchisingu jest rozwinięcie produktu lub usługi przez jedno przedsiębiorstwo (zwane franczyzodawcą) i zaoferowanie tego pomysłu innemu przedsiębiorstwu (zwanemu franczyzobiorcą) w ramach pewnego terytorium. Wraz z pomysłem nowego produktu zazwyczaj przekazywana jest jego nazwa i logo, forma prowadzonego marketingu i procesy operacyjne. W zamian franczyzobiorca płaci określoną cenę na rzecz franczyzodawcy.

Franchising odgrywa szczególną rolę w sektorze usług (najczęściej cytowany w literaturze przykład to McDonald’s). Również sieci sprzedaży detalicznej coraz częściej korzystają z tej formy internacjonalizacji.

Internacjonalizacja w formie kontraktu menadżerskiego polega na postawieniu do dyspozycji inwestora zagranicznego zespołu ludzi, którzy charakteryzują się określoną wiedzą i doświadczeniem, wymaganymi do zarządzania firmą.

2.4 Działania kooperacyjne kapitałowe

Kapitałowe zaangażowanie inwestycyjne na rynku międzynarodowym przyjmuje postać inwestycji zagranicznych portfelowych lub bezpośrednich (BIZ)

ULA: Tak mi zostało, że już zostało.

Inwestycje portfelowe realizowane są przez zakup papierów wartościowych na rynkach zagranicznych (np. akcji, obligacji)

Inwestor oczekuje w takiej sytuacji zysku z:

Cechy inwestycji portfelowych:

Inwestycje bezpośrednie przejawiają się organizowaniem własnego bądź wspólnego z innym inwestorem przedsiębiorstwa na rynku zagranicznym.

Własna działalność na rynku zagranicznym może przyjąć postać:

Zagraniczna filia handlowa to forma inwestycji zagranicznych o najmniejszym stopniu zaangażowania kapitału. Funkcjonowanie takiej filii jest oparte na ogół na imporcie z przedsiębiorstwa macierzystego.

Zakład montażowy lub produkcyjny wiąże się z większym zaangażowaniem kapitałowym i personalnym na rynku zagranicznym. Często montaż stanowi fazę przejściową przed rozpoczęciem pełnej produkcji za granicą.

Zakład montażowy lub produkcyjny może przyjąć następujące formy:

Wspólna działalność przyjmuje zazwyczaj postać joint venture. Jest to forma wspólnego przedsiębiorstwa partnerów z dwóch lub więcej krajów, powoływanego na podstawie umowy i przepisów prawnych obowiązujących w państwie, które jest siedzibą przedsiębiorstwa.

Często organizowanie joint venture wynika z braku innej możliwości obecności na rynku zagranicznym. Ponadto współpraca z miejscowym przedsiębiorstwem daje dostęp do jego doświadczenia i wiedzy na temat działalności na rynku lokalnym, co często stanowi kluczowy obszar przewagi konkurencyjnej.

Za szczególny przypadek joint venture uważa się alianse strategiczne. Alians strategiczny jest to współpraca między obecnymi bądź potencjalnymi konkurentami, której celem jest wpływ na sytuację innych konkurentów, dostawców lub klientów w obrębie tego samego lub pokrewnych sektorów.

Podsumowanie:

Wybór optymalnej formy zaangażowania na rynku zagranicznym uzależniony jest od szerokiej gamy czynników. Dotyczą one zarówno sfery ekonomicznej jak też innych aspektów:

Zróżnicowanie stosowanych form wynika również z odmienności poszczególnych sektorów i branż gospodarki. Charakterystyka produktu (np. jego zaawansowanie technologiczne, możliwość transportu, termin przydatności do spożycia) wyklucza często niektóre strategie internacjonalizacji.

WYKŁAD 3: Otoczenie międzynarodowe przedsiębiorstwa

  1. Pojęcie otoczenia międzynarodowego

  2. Otoczenie ekonomiczne

  3. Otoczenie demograficzne

  4. Otoczenie polityczno-prawne

  5. Otoczenie kulturowe

  6. Otoczenie technologiczne

  7. Otoczenie geograficzne

To nie jest tak, że coś zrobicie i będzie zrobione. Neverending story.

3.1 Pojęcie otoczenia międzynarodowego

Otoczenie przedsiębiorstwa to wszystkie czynniki zewnętrzne, które wpływają lub mogą wpływać na działania firmy na rynku.

Otoczenie dzieli się na:

Mikrootoczenie obejmuje podmioty, które mają bezpośredni wpływ na działania przedsiębiorstwa, w tym m.in.:

Makrootoczenie zawiera czynniki, które tworzą ramy dla działalności przedsiębiorstwa, ale na które firma nie ma żadnego wpływu lub ma wpływ niewielki.

Zalicza się do niego czynniki:

Dr Wierzejski: „Ja lubię tak powolutku dochodzić do sedna”

Otoczenie międzynarodowe stanowią wszystkie elementy otoczenia przedsiębiorstwa, które zawierają aspekty wykraczające poza granice narodowe. Elementy otoczenia międzynarodowego są zazwyczaj różne od składników otoczenia krajowego, a dodatkowo odmienne dla poszczególnych rynków.

Mimo że wpływ przedsiębiorstwa na otoczenie międzynarodowe jest zazwyczaj nikły, jego znajomość i analiza pozwalają na podejmowanie optymalnych decyzji w gospodarce globalnej: wykorzystywanie potencjalnych szans czy unikanie ewentualnych zagrożeń.

Istotna jest nie tylko bieżąca identyfikacja otoczenia ale również monitorowanie oraz przewidywanie zmian, które w otoczeniu zachodzą i mogą zachodzić.

Trudność analizy otoczenia międzynarodowego wynika z jego następujących cech:

  1. rozległość – rynek się globalizuje, znikają bariery przepływu towarów, ludzi, informacji

  2. zróżnicowanie – powstają nowe, wąskie i specyficzne, nisze rynkowe

  3. niestabilność – skraca się cykl życia produktów, zwiększa się konkurencja w ujęciu międzynarodowym

  4. kompleksowość – wiele zjawisk jest od siebie uzależnionych

    1. Otoczenie ekonomiczne

Otoczenie ekonomiczne jest odzwierciedleniem stanu gospodarki danego kraju oraz poziomu dochodów konsumentów. Do głównych czynników otoczenia ekonomicznego zalicza się:

ULA: „Dupka mnie już boli”

Dochody ludności (mierzone zwykle wskaźnikiem PKB/mieszkańca) wpływają na siłę nabywczą mieszkańców danego kraju oraz strukturę koszyka konsumpcyjnego.

Tempo wzrostu gospodarczego kraju pozwala przedsiębiorstwu międzynarodowemu na analizę określonego rynku w ujęciu dynamicznym.

Poziom inflacji określa realną zmianę wartości pieniądza w czasie oraz stopień stabilności gospodarczej danego kraju. Jest to czynnik wpływający na ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej, gdyż oddziałuje na dochody konsumentów (realna siła nabywcza) oraz na koszty produkcji.

Poziom i wahania kursu walutowego oraz związane z tym ryzyko kursowe stanowią kluczowy element ekonomicznego otoczenia międzynarodowego. Niekorzystne zmiany kursów mogą doprowadzić do zmniejszenia przychodów i wzrostu zobowiązań wynikających z działań na rynkach międzynarodowych.

Na poziom kursu walutowego wpływają:

Otoczenie demograficzne obejmuje czynniki opisujące ludność poszczególnych państw oraz zmiany zachodzące w populacji.

Do podstawowych mierników demograficznych należą:

Liczba ludności pozwala na ogólne określenie wielkości potencjalnego popytu. Jednak pełen obraz sytuacji demograficznej kraju powinien zawierać strukturę populacji oraz zmiany zachodzące w czasie (przyrost naturalny, zmiana PKB/mieszkańca).

Widoczną tendencją światową jest starzenie się ludności świata. W najbliższych dekadach dotknie się ona szczególnie kraje o najwyższym stopniu rozwoju – w tym Europę czy Amerykę Północną. Oznacza to spadek ludności w tych regionach. Natomiast w krajach rozwijających się, głównie w Afryce, liczba ludność będzie dynamicznie rosła.

  1. Otoczenie polityczno-prawne

Otoczenie polityczno-prawne na rynkach zagranicznych jest wyznaczone przez funkcjonujące na nich systemy polityczne i obowiązujący porządek prawny oraz ich stabilność.

Elementy otoczenia polityczno-prawnego wyznaczają formalną dostępność poszczególnych rynków narodowych dla firm zagranicznych, w tym wpływają na swobodę wyboru strategii wejścia na rynek, strategii marketingowych oraz kształt wykorzystywanych narzędzi marketingu.

Wejście na rynki zagraniczne wiąże się z ryzykiem politycznym, czyli ryzykiem strat wynikających ze zmian polityki rządowej.

Na ryzyko polityczne składają się:

Specyfika systemu prawnego kraju determinuje zachowania przedsiębiorstw na rynkach zagranicznych. Szczególnie niestabilność i nieprzejrzystość porządku prawnego stanowi duże wyzwanie dla firm międzynarodowych.

Szczególną formą polityki państwowej, regulującą wymianę handlową kraju z zagranicą, jest polityka handlowa państwa.

W ramach jej instrumentów wykorzystuje się:

W procesie internacjonalizacji działalności firma powinna przeanalizować krajowe otoczenie polityczno-prawne. Istnieją bowiem liczne narzędzia, w ramach których rządy państw wspierają krajowe podmioty w prowadzeniu działań na rynkach międzynarodowych.

Formy wsparcia państwowego dal firm:

Ważnym elementem polityki państwa jest przynależność do organizacji międzynarodowych o charakterze gospodarczym. Mogą one mieć zasięg światowy (np. WTO) albo regionalny (wszelkiego rodzaju formy integracji gospodarczej, np. UE).

  1. Otoczenie kulturowe

Kultura to ogół wytworów działalności ludzkiej, materialnej i niematerialnej, wartości i uznawanych sposobów postępowania, zobiektyzowanych i przyjętych w danych zbiorowościach, przekazywanych następnym zbiorowościom i innym pokoleniom.

Do składników kultury należą:

Mimo wciąż istniejących różnic kulturowych w świecie, procesy globalizacyjne doprowadziły do częściowego ujednolicenia zachowań, przekonań i działań społecznych. Wciąż jednak koniecznym wydaje się dobre zapoznanie się z miejscowymi obyczajami rynków zagranicznych.

Szczególne znaczenie przypisuje się zarządzaniu na skrzyżowaniu kultur. Międzynarodowe zasoby ludzkie przedsiębiorstwa powodują, że menadżerowie są zmuszeni do stosowania odpowiednich działań, aby wykorzystać zróżnicowany potencjał podwładnych.

  1. Otoczenie technologiczne

To już ostatnia prosta, już ja widać za tym wirażem do którego się zbliżamy.

Otoczenie technologiczne wiąże się z infrastrukturą dostępną na rynkach zagranicznych oraz zaawansowaniem wiedzy technicznej społeczeństwa. Otoczenie technologiczne charakteryzuje się bardzo wysoką dynamiką zmian. W efekcie projektowanie produktów, procesy wytwarzania i dystrybucji podlegają bardzo szybkiemu starzeniu się. Przejawem tej tendencji są coraz krótsze cykle życia produktów.

  1. Otoczenie geograficzne

Otoczenie geograficzne stanowi zbiór czynników klimatycznych i przyrodniczych charakterystycznych dla danego regionu.

Do elementów otoczenia naturalnego zalicza się:

Ważnym elementem jest stosunek krajowych władz i konsumentów do zagadnień ochrony środowiska. Liberalne zasady w tym obszarze są częstym czynnikiem motywującym inwestycje zagraniczne w „brudne” gałęzie przemysłu.

WYKŁAD 4 MOTYWY INTERNACJONALIZACJI PRZEDSIĘBIORSTW

4.1 Rodzaje determinant internacjonalizacji

4.2 Motywy handlu zagranicznego

4.3 Zewnętrzne determinanty internacjonalizacji (ekonomiczne, polityczne, społeczne)

4.4 Wewnętrzne determinanty internacjonalizacji (zasoby wiedzy, dystans psychiczny, cechy specjalne)

4.1 Rodzaje determinant internacjonalizacji

Wyróżnia się determinanty typu:

PUSH

PULL

Typ „push” (pchać) dotyczy elementów wewnętrznych badanego podmiotu, które skłaniają go do internacjonalizacji

Typ „pull” (ciągnąć) oznacza istnienie powodów wejścia na rynki międzynarodowe pochodzących z zagranicy.

Determinanty internacjonalizacji dzieli się na zewnętrzne i wewnętrzne.

Determinanty zewnętrzne (egzogeniczne) pochodzą z otoczenia przedsiębiorstwa (ekonomicznego, polityczno-prawnego, kulturowego, technologicznego, itd.)

Determinanty wewnętrzne (endogeniczne) odnoszą się do charakterystyki analizowanego podmiotu (np. zasoby ludzkie, wiedza, innowacyjność, doświadczenia itd.)

Z innych ust to zawsze inaczej wygląda. Dlatego przelecimy to szybko.

4.2 Motywy handlu zagranicznego

Podstawowe przyczyny internacjonalizacji (początkowo wyłącznie w postaci handlu zagranicznego między krajami) zostały przedstawione w tradycyjnych i współczesnych teoriach wymiany międzynarodowej.

Ponieważ handel zagraniczny stanowi najstarszą formę współpracy między krajami, dorobek teoretyczny w tym obszarze jest jedynym z najbardziej ugruntowanych w całej ekonomii.

Adam Smith 1776 – teoria kosztów absolutnych

Ricardo 1817 – teoria kosztów względnych

Heckscher i Ohlin 1930-1940 – teoria obfitości zasobów

Leontief – 1947-1953 – paradoks Leontiefa

teorie neoczynnikowe

M Posner (lata 60 XX w.)– teoria luki technologicznej

teoria korzyści ze skali produkcji i zbytu

S.B. Linder (1961) – teoria ujednoliconej struktury popytu – wskazuje dwie tezy będące dość kontrowersyjne wobec dorobku ekonomii klasycznej:

4.3 Zewnętrzne determinanty internacjonalizacji (ekonomiczne, polityczne, społeczne)

Zewnętrzne determinanty internacjonalizacji mają swoje źródła w tradycyjnych teoriach handlu międzynarodowego, Złożone otoczenie międzynarodowe determinuje nie tylko poziom ale również formą internacjonalizacji przedsiębiorstw.

W otoczeniu przedsiębiorstwa wyróżnia się następujące grupy determinant:

Do ekonomicznych determinant zaliczamy:

Do cech rynków, które determinują internacjonalizację działalności gospodarczej należy zaliczyć:

Wierzejski: Sam jestem baranem.

Do głównych kosztów realizacji transakcji zagranicznej zalicza się:

Teoria kosztów transakcyjnych (R. Coase O. Williamson) – w swoich badaniach Coase zauważył, że działalność przedsiębiorstwa może polegać na realizowaniu transakcji nie tylko na rynku zewnętrznym (poprzez wykorzystanie dostawców i odbiorców), ale również w ramach firmy (na rynku wewnętrznym). Będący kontynuatorem tych założeń Williamson zdefiniował koszty prowadzenia transakcji na rynku zewnętrznym wobec firmy mianem kosztów transakcyjnych. (!)

Analiza popytu umożliwia poznanie potencjału konsumpcyjnego społeczeństw na różnych rynkach, wyodrębnienie gustów i kultur konsumpcyjnych jak też przedstawienie możliwości finansowych nabywców.

Miarą kursu walutowego w handlu zagranicznym można zdefiniować jako ryzyko poniesienia straty z tytułu posiadania przez przedsiębiorstwo otwartej i niezabezpieczonej pozycji walutowej na skutek niekorzystnego ruchu kursów walutowych.

Silna waluta krajowa powoduje mniejszą opłacalność eksportu czyniąc jednocześnie bardziej dochodową działalność importową. W takiej sytuacji bardziej atrakcyjną formą internacjonalizacji może okazać się BIZ.

Ograniczenia ryzyka walutowego można dokonać w ramach:

Umiędzynarodowienie bierne, czyli napływ na rynek macierzysty towarów, usług, kapitału itd. Z zagranicy, przekłada się na wzrost współzależności gospodarczej z innymi krajami oraz pozwala na zdobycie cennego doświadczenia w transakcjach o charakterze ponadnarodowym.

Determinanty polityczno-prawne dotyczą zarówno polityki i porządku prawnego kraju macierzystego jak i sytuacji w innych państwach. Mimo postępującej globalizacji gospodarki międzynarodowej wciąż istnieją kraje o gospodarce niemal autarkicznej (np. Korea Północna, Kuba) lub charakteryzujące się stosunkowo wysokim ryzykiem związanym z niestabilnością polityczną (np. Białoruś).

Wśród szeregu narzędzi stosowanych w polityce krajów, do których skierowana jest międzynarodowa działalność przedsiębiorstw, należy wymienić:

Istniejące badania empiryczne wskazują, że czynnik kulturowy często stanowi istotną determinantę w internacjonalizacji i wyborze formy ekspansji zagranicznej. Wspólny język, religia, uznawane normy i wartości przekładające się na łatwiejszą współpracę gospodarczą, obniżając jednocześnie koszty transakcyjne.

4.4 Wewnętrzne determinanty internacjonalizacji (zasoby wiedzy, dystans psychiczny, cechy specjalne)

Wewnętrzne determinanty internacjonalizacji wynikają z cech indywidualnych poszczególnych przedsiębiorstw. Szczególnie można wyróżnić:

Wiedza i doświadczenie kadry kierowniczej decydują nie tylko o decyzji o ekspansji zagranicznej, ale również o jej formie i kierunku. Czynnik ten został uczyniony podstawą modelu teoretycznego, który trzydzieści lat temu sformułowali badacze z Uniwersytetu w Uppsali (U-model).

Wyróżnia się wiedzę obiektywną (wyuczoną), wiedzę z doświadczenia zdobytą w czasie praktyki zawodowej (learning by doing) oraz wiedzę imitacyjną.

W ramach wiedzy z doświadczenia wskazuje się na trzy elementy wiedzy, które można rozszerzyć w ramach działalności na rynkach zagranicznych: rynkowa, technologiczna i społeczna.

Stosunkowo nowym elementem wiedzy jest tzw. wiedza imitacyjna, której źródłem jest obserwacja innych firm.

Wiedzę przypisuje się do konkretnych osób, którymi w przypadku firm są kierownicy wyższych szczebli. Jednak wiedza może zostać osadzona również w zespołach pracowników lub nawet na poziomie całej organizacji.

Dystans psychiczny to złożona koncepcja z elementami takimi jak język, kultura, system polityczny, system prawny itd. Firmy z reguły rozpoczynają internacjonalizację w kraju, w którym wiele z tych elementów jest im znanych, najczęściej są to kraje sąsiedzkie. Pokonania wymagają zatem nie tylko bariery geograficzne ale również mentalne.

Dynamiczne ujęcie dystansu psychicznego wiąże jego zmienną charakterystykę z czasem. Zmniejszenie tego dystansu jest możliwe wraz ze zdobywanym doświadczeniem na rynkach zagranicznych.

Do zmniejszenia dystansu psychicznego w procesie internacjonalizacji może przyczynić się stosowanie nowoczesnych technik informacyjnych. Wskazuje się, że tzw. internacjonalizacja online, czyli realizacja transakcji biznesowych ponad granicami w przestrzeni wirtualnej, przyczynia się do redukcji dystansu psychicznego.

Wśród specyficznych cech przedsiębiorstwa determinujących jego internacjonalizację, prócz omówionych wcześniej, najczęściej wymienia się:

WYKŁAD 5 – KORPORACJE TRANSNARODOWE

Pojęcie korporacji transnarodowej

Korporacja transnarodowa jest organizacją, która koordynuje działalność produkcyjno-handlową różnych jednostek w różnych krajach z jednego ośrodka podejmującego strategiczne decyzje.

Zdaniem J. Dunninga unikalną cechą KTN jest ich zaangażowanie w produkcję międzynarodową (opartą na BIZ) w innych krajach oraz dokonywanie obrotów dobrami pośrednimi (tworzącymi tę produkcję) na rynkach tych krajów, w ramach własnych struktur organizacyjnych (internalizacja).

Do międzynarodowych funkcji korporacji zalicza się:

Cechy KTN: (pytanie na teście – CO NIE JEST CECHĄ KORPORACJI)

  1. Suwerenność – dysponując potencjałem ekonomicznym większym niż wiele państw świata, KTN podejmują strategiczne decyzje i działania w pewnej mierze niezależne od sytuacji i interesów państw będących terenem ich ekspansji.

  2. Złożoność – działalność produkcyjno-handlowa jest prowadzona przez KTN w wielu krajach, nie tylko w posiadanym przez nie majątku produkcyjnym, lecz również w niezależnych przedsiębiorstwach, w wyniku zawartych z nimi porozumień.

  3. Rozproszenie – jednostki organizacyjne największych KTN istnieją na kilku kontynentach, zarówno na ważnych rynkach zaopatrzenia, w miejscach przetwórstwa oraz zbytu, jak też w krajach będących kierunkiem ekspansji głównych konkurentów.

  4. Specjalizacja – niektóre jednostki organizacyjne KTN otrzymują tzw. :globalny mandat”, co oznacza, że podejmują one określoną działalność nie na potrzeby wyłącznie rynku kraju goszczącego, lecz rynku ogólnoświatowego.

  5. Zdolność arbitrażowania – polega ona na prowadzeniu operacji jednocześnie na różnych rynkach dla szybkiego, zyskownego wykorzystania różnic ekonomicznych, które istnieją w danej sytuacji.

  6. Zdolność integrowania – podział pracy wewnątrz KTN i specjalizacja poszczególnych jednostek wymagają jednocześnie ścisłego powiązania i koordynacji ich działalności w różnych układach. Efektem jest duża współzależność działania jednostek, prowadząca do powstania zintegrowanych systemów korporacyjnych, działających w skali światowej.

  7. Elastyczność organizowania – KTN cechuje elastyczność organizowania i koordynowania procesów produkcyjno-handlowych w skali ogólnoświatowej. Elastyczność odnosi się do działań realizowanych wewnątrz przedsiębiorstwa oraz do stosunków z jego otoczeniem, m.in. z innymi firmami.

  8. Globalna efektywność – zoptymalizowany w ujęciu globalnym rozdział działań badawczych, produkcyjnych oraz handlowych prowadzi do obniżenia kosztów netto w całym systemie korporacyjnym, co nie oznacza jednak, że optymalizacja ta jest osiągnięta we wszystkich jednostkach organizacyjnych w danym czasie.

Czynniki wpływające na korporacje transnarodowe:

Klasyfikacja KTN

Korporacje transnarodowe klasyfikuje się w oparciu o pewne liczby i wskaźniki, które decydują o sile ekonomicznej tych podmiotów. Do najczęściej używanych należą:

Indeks transcacjonalizacji (TNI)

Indeks internacjonalizacji (II) jest to miernik zbudowany w oparciu o jedną zmienną – liczba filii zagranicznych jest podzielona przez liczbę wszystkich filii danej KTN. Jest on wyrażony w procentach.

Indeks rozpiętości geograficznej (GSI) – jest to miernik wyznaczony jako pierwiastek kwadratowy indeksu internacjonalizacji pomnożony przez liczbę krajów, w których dana KTN posiada filie. (test)

Wśród korporacji o największych aktywach zagranicznych dominują MTN pochodzące z państw triady – w pierwszej 20 aż 6 pochodzi z USA, 2 z Japonii a reszta z państw UE, w tym po 4 z Niemiec i Francji.

Najpotężniejsze KTN są przyporządkowane do określonej grupy branż. Do najbardziej globalnych należy zaliczyć następujące działy gospodarki:

22 maja – termin zerowy

  1. czerwca – poprawa

Rola KTN w gospodarce globalnej

Korporacje transnarodowe odgrywają kluczową rolę zarówno w gospodarce państw rozwiniętych jak i rozwijających się. Wskutek silnego zaangażowania inwestycyjnego w biedniejszych krajach przyczyniają się do rozwoju infrastruktury, podwyższenia poziomu technologicznego oraz wzrostu eksportu państw goszczących.

KTN są głównymi aktorami formułującymi się tzw. „nowej gospodarki”. Wynika to z włączenia się korporacji w nurt przemian technologicznych, ekonomicznych, menadżerskich i organizacyjnych, które są związane z „nową gospodarką”. Wskazuje się, że „nowa gospodarka” jest informacyjna, sieciowa i globalna.

KTN są najważniejszymi podmiotami gospodarki światowej, które odpowiadają większości globalnych bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Lokowanie BIZ służy tworzeniu zagranicznych filii oraz wspólnych przedsięwzięć, które sprzedają swe wyroby (wyroby, usługi) na rynkach lokalnych i zagranicznych.

O potencjale KTN świadczą dane dotyczące udziału tych podmiotów w międzynarodowych przepływach towarów, kapitału i technologii. Udziałem KTN jest realizowane około 80% międzynarodowego handlu, przy czym korporacje występują jako jedna lub obydwie strony transakcji.

KTN są silnie zaangażowane w inwestycje w działalność B+R (badania i rozwój). Wśród 22 podmiotów najwięcej inwestujących w prace B+R tylko 5 pierwszych jest państwami (USA, Japonia, Niemcy, Francja, Wielka Brytania). Pozostałe wiodące „badawcze potęgi” to KTN, wśród których przewodzą firmy motoryzacyjne i elektroniczne.

Działalność KTN determinuje internacjonalizację mniejszych firm pracujących na ich potrzeby. Wśród małych i średnich przedsiębiorstw wyodrębniła się grupa zwana mikrokorporacjami. Główną formą ich umiędzynarodowienia stają się kontrakty i porozumienia koopoeracyjne, a nie samodzielny eksport czy inwestycje zagraniczne. Ich ścisłe powiązanie z KTN powoduje, że określa się nje mianem „globalnych od urodzenia” (born globals). (TEST)

Przemiany obecnych KTN

Przemiany w KTN są obecnie determinowane głównie za sprawą informacyjnych i komunikacyjnych technologii (IKT). Powodują one konieczność nowego podejścia do zarządzania KTN pozwalając jednocześnie na znaczne usprawnienie wykorzystania zasobów.

Stosowanie IKT pozwala:

Szczególną rolę należy przypisać internetowi – ważnemu elementowi IKT. Stanowi on zarówno źródło informacji jak i szansę na nowe formy działalności na rynku. Efektem wykorzystania Internetu jest możliwość obniżenia kosztów działalności organizacji w wielu obszarach, m. in. komunikacji, przepływ informacji, dystrybucji, zarządzania finansami.

Ewolucja strategii działań KTN

W warunkach „nowej gospodarki” zmianie ulegają strategie realizowane przez korporacje.

Zmiany barier wejścia na rynek:

Podsumowując, dzięki stosowaniu IKT widoczne są postępujące zmiany oraz ogólne obniżanie się barier wejścia do większości sektorów, co ułatwia wchodzenie nowym dostawcom i prowadzi do zaostrzenia konkurencji w tradycyjnych i nowych sektorach.

W warunkach hiperkonkurencji na rynku globalnym ważną rolę odgrywa strategia bazująca na innowacyjności. Cykle życia produktu ulegają znacznemu skróceniu - obserwuje się tendencję do przyśpieszonego wycofywania przez firmy produktu z rynku przed osiągnięciem przez niego „dojrzałości”, co nazywane jest „kanibalizacją” produktów.

Strategią alternatywną dla innowacyjności jest imitacja. Stosowanie IKT pozwala na ułatwioną obserwację i analizę rynku globalnego oraz podjęcie działań naśladowczych.

KTN od początku XXI wieku bardzo intensywnie inwestują w systemy informacyjne. Rozbudowana struktura informacyjna w całym systemie kooperacyjnym (sieci) przekłada się na poprawę komunikacji i koordynacji pracy wielu jednostek oraz ulepszenie kontraktów z rynkiem.

Wpływ IKT na działalność KTN:


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
materiały wykład 1 3 PM 2013
PM wykład7
PM Wykład12
PM wykłady 4 rok EF cytologia OUN tyton historia
PM wykład5
PM wykład3
PM [R2] Wykłady
PM wykład6
PM [R] Wykłady
PM [R2] Wykłady
PM wyklad2 id 363364 Nieznany
PM wykład4
macek PM 98 wyklad
Obliczenia przekladni pasowej z silnika 2Sg na wal mieszadla, PKM, PKM wykłady, PKM-wyklady Salwins
PM wyklad1 id 363363 Nieznany
PM Wykład9
PM wykład7

więcej podobnych podstron