ODMIANA RZECZOWNIKÓW I CZASOWNIKÓW – KLUCZ

Oznaczenia:

* – forma niepoprawna

^ – forma poprawna, ale rzadsza

Proszę wskazać w poniższych zdaniach błędne formy fleksyjne rzeczowników i czasowników.

1. Drogie panie, przedstawiam pięć najważniejszych powodów, dla których *powinniście wypróbować ten nowy *perfum.

Poprawnie: powinnyście; te nowe perfumy.

2. Życzenia złożył *patriarchowi  jedynie były prezydent Ukrainy – Wiktor Juszczenko.

Poprawnie: patriarsze.

3. Dermatologowie^ grożą, że nie ma bezpiecznej dawki słońca, ale kardiologowie^ przestrzegają przed jego niedoborem.

Poprawnie: raczej dermatolodzy, kardiolodzy (w wypadku nazw specjalności medycznych formy na -owie są prawie nieużywane).

4. Należy pamiętać, że *szynszyl musi mieć zawsze pełną miseczkę – warto więc zapewnić mu zapas odpowiedniej karmy lub np. otrąb.

Poprawnie: szynszyla (…) – warto więc zapewnić jej (…).

Otrąb to właściwa forma D. lm (rzeczownik ten ma zresztą wyłącznie liczbę mnogą); poprawna (ale rzadsza) jest również forma otrębów.

5. Ile jeszcze przegranych *meczy trzeba, aby panowie zrozumieli, że ich czas się skończył?

Poprawnie: meczów.

6. Ministerstwo Środowiska bije na alarm: w Polsce żyje coraz mniej zająców^ i kuropatw!

Częściej: zajęcy.

7. Dziwne myśli sprzed lat spowodowały, że zrobiło mu się nieco cieplej mimo szalejącego za oknem jesiennego dżdżu^.

Forma dżdżu jest poprawna (rzeczownik deszcz ma dwie formy dopełniacza: częstszą deszczu i rzadszą dżdżu.

8. Jako dziecko z podziwem wsłuchiwałem się w głos pana Krzysztofa, interpretującego w niezapomniany sposób poezję wielkich *wieszczy.

Poprawnie: wieszczów.

9. Pijani mężczyźni zostawili samochód na środku Alej Jerozolimskich.

Forma alej jest poprawna (rzeczownik aleja ma dwie formy dopełniacza lm: alej i alei.

10. Może nam brakować wielu *cnot, ale poczucia humoru nam nie brakuje.

Poprawnie: cnót.

11. W okresie godowym łabędź wykonuje taniec, na który składa się wiele przedziwnych *poz.

Poprawnie: póz.

Uwaga: forma łabędź jest poprawna (i jedyna dla tego rzeczownika).

12. Wydawał się małomówny i nieciekawy, ale szybko okazało się, że niezły z niego *z cicha pęk.

Taka pisownia jest właściwa tylko wtedy gdy chodzi o przysłówek lub przymiotnik (por. Odezwał się niespodziewanie, z cicha pęk; delikatny, z cicha pęk komizm powieści).

W tym zdaniu należy jednak użyć rzeczownika ścichapęk (‘ktoś z pozoru cichy, ale mogący się zdobyć w pewnej chwili na niespodziewany postępek’).

13. Powiedz temu *ladacu, ile *męk przez niego wycierpiałaś.

Poprawnie: temu ladaco (rzeczownik nieodmienny); mąk.

14. Dwaj *leśniczy *śmieli się z dowcipów.

Poprawnie: leśniczowie śmiali się.

15. W najbliższym czasie czeka nas kilka wolnych *sobot i *niedzieli.

Poprawnie: sobót i niedziel.

16. Niektórzy *nerwusi czują się lepiej, gdy *tłuczą talerze.

Poprawnie: Niektóre nerwusy (…) tłuką.

17. Nie wiem, czy *będę potrafiła poradzić sobie z tym zadaniem.

Poprawnie: potrafię (czasownik dwuaspektowy!)

18. Ciągle się zastanawiam, jakeście to zrobili.

Zdanie poprawne.

19. Powiedz, co *tyżeś tu napisał?

Poprawnie: Powiedz, coś ty tu napisał? albo Powiedz, co tyś tu napisał?, albo Powiedz, co ty tu napisałeś?

(albo bez zaimka ty, czyli: Powiedz, coś tu napisał? albo Powiedz, co tu napisałeś?).

20. Dowiedziałem się, żeście niedawno przyjechali.

Zdanie poprawne.

21. Według prokuratury to on i jego ojciec mieli *zawiadować tajnym magazynem papierosów z przemytu.

Poprawnie: zawiadywać.

22. Moja droga, zamiast się ze mnie *naigrywać, *zechcij zostać moją żoną!

Poprawnie: zamiast się ze mnie naigrawać, zechciej…

23. Dlaczego ludzie nie są *obojniakami? Jaką korzyść daje nam podział na dwie, a nie np. trzy płcie?

Poprawnie: obojnakami. Forma płcie jest poprawna (można użyć również rzadszej formy M. lm: płci).

24. Mamy w domu dwa stare *rożna, ale tylko jedno *rożno działa sprawnie.

Poprawnie: dwa stare rożny; tylko jeden rożen.

25. Wyścig skończył się dość pechowo, ponieważ zawodnicy *szczepili się nartami.

Poprawnie: sczepili się (ale np. szczepili się przeciwko grypie).

26. Jak łatwo się *domyśleć, wybór dla tej modelki kreacji o głębokim *dekoldzie wcale nie był podyktowany naszym *widzimisiem.

Poprawnie: Jak łatwo się domyślić; głębokim dekolcie; podyktowany naszym widzimisię (rzeczownik widzimisię jest nieodmienny).