Moralność to zjawisko histor. i społ. (forma świadomości społ. i indywidualnej) ogół, bądź zespół poglądów, norm i wzorców ukształtowanych histor. i regulujących w danym społeczeństwie całokształt stos. pomiędzy: jednos., jednos. a grupami, poszczególnymi grupami faktycznie funkcjonujące w społeczeństwie poglądy i przekonania moralne ludzi, to fakty z dziedziny świadomości ludzkiej. posiada znaczenie neutralne i wartościujące. Neutralne gdy opisujemy zespół norm i ocen funkcjonujących w danej grupie czy społeczeństwie. Znaczenie wartościujące, gdy staramy się określić jakie wartości i normy, zachowania moralne są według nas słuszne a jakie nie.
Etyka normatywna (etyka właściwa) [ prakseologia, aksjologia, biotechnika, felicytologia, deontologia, prefekcjonistyka, etyka społeczna ]
Etyka opisowa (etologia) [socjologia moralności, psychologia moralności, historia moralności, metodyka badań ]
Metaetyka [pojecie etyczne, uzasadnienia, nazewnictwo, logika zachowań moralnych ]
Można dokonać jeszcze jednego podziału i wyróżnić: etykę teoretyczną – rozumieniu zbliżonym do metaetyki, etykę normatywną – system norm dotyczących ludzkiego postępow., etykę opisową interesuje się faktycznymi przekonaniami ludzi, etykę stosowaną interesuje się narzędziami kształtowania postaw moralnych
aksjologia zajmuje się klasyfikacją wartości moralnych i ich hierarchią, czyli stopniem bądź rangą ważności wartości w różnej skali ocen człowieka.
biotechnika – obejmuje metody dostarczające praktyczne wskazówki jak osiągnąć szczęście, pomnażać przyjemności życiowe lub unikać chorób i odwlekać starość, przezwyciężać lęk przed utrata bliskich czy tez własną śmiercią
felicytologia wiedza o sposobach osiągnięcia szczęścia osobistego i unikania różnych cierpień.
prakseologia – nauka o warunkach skutecznego działania, postępowania człowieka (T. Kotarbiński i jego reizmu) Działanie człowieka powinno charakteryzować „3E”: być ekonomiczne (skuteczne), estetyczne (piękne) i etyczne (dobre)
perfekcjonistyka – dziedzina podejmująca problem doskonałości własnej człowieka a w tej mierze wzorów osobowych i ideałów.
deontologia – nauka o obowiązkach i powinnościach moralnych (bada ona głównie intencje i skutki oraz stopień własnego zaangażowania w czyn moralny „krótki” lub „długotrwały” wymagający swoistego „powołania” do jego wypełnienia). Swoje zalecenia formułuje zazwyczaj w postaci skodyfikowanej uwidocznionej w różnorakich kodeksach zawodowych (np. etyce oficerów, lekarzy, inżynierów, nauczycieli
etyka społeczna dziedzina rozpatrująca stosunek jednostki do grupy lub jej aspiracje oraz dążenia w określonym zespole ludzi, w którymś jakaś osoba realizuje swoje plany życiowe bądź pracownicze. Inaczej mówiąc etyka społeczna zajmuje się różnorakimi aspektami stosunków międzyludzkich z wyróżnieniem relacji moralnych.
konsekwencjonalizm: Głosi, że kryterium oceny moralnej stanowią skutki działania człowieka. Dzieli się na k. hedonistyczny (ile przyjemności i ile przykrości) i k. agatystyczny (ile dobra ile zła)
etyka deontologiczna Odnosi się do oceny czynów niezależnie od ich konsekwencji. Człowiek jest zobowiązany do wyborów czynów moralnych. Teorie te odnoszą się do powinności. etyka umowy społecznej Człowiek nie musi być wzorem cnót, nie musi respektować zasad, nie musi też szanować innych ludzi, dochodzi jednak do wniosku, że bez wzajemnych relacji nie da się realizować wspólnych celów stąd podejmuje działania, by współpracować z innymi. etyka feministyczna Podejmuje problem nierównego traktowania płci.
etyka areteologiczna Etyka cnót, to stanowisko wychodzi z założenia, z człowiek postępuje według uznanych przez siebie wartości (cnót) np. szanuje wolność, godność szczęście, itp. etyka prawa naturalnego Teoria moralności odnosząca się do podstawowych faktów dotyczących natury ludzkiej. Bierze ona pod uwagę to, że człowiek jako element przyrody jest istotą społeczną i istotą rozumną. Ideał obywatela Starożytnej Grecji sprawiedliwość, odwaga, umiarkowanie, zbożność, szczodrość Cnota dar, dzielność (a co myśleliiście? ;] ) Prawy rozum możliwość, zdolność do racjonalnego wyrokowania w sprawach wyboru prawidłowej drogi działania Eudajmonizm: etyczne: sprawiedliwość, męstwo, szlachetność, umiarkowanie
Hedonizm Przyjemność rozumiana jako brak cierpienia Arystyp z Cyreny dobrem jest chwilowa przyjemność, przyjemności cielesne mają wyższość nad duchowymi Epikur dobrem jest pozbycie się cierpienia
Teizm – Bóg jest dobrem najwyższym Św. Hieronim sumienie jako wrodzona władza odróżniająca dobro od zła Św. Augustyn koncepcja prawa naturalnego – obiektywnego porządku moralnego danego od Boga Św. Tomasz z Akwinu należy czynic dobro a zła unikać
Cnoty kardynalne: sprawiedliwość, mądrość, umiarkowanie, męstw Cnoty religijne: wiara, nadzieja, miłość
Główne kategorie etyczne dobro moralne, zło moralne, sumienie, normy moralne, czyny moralne, postępowanie moralne, oceny moralne, sankcje moralne, motywy moralne, wartości moralne, egoizm, altruizm
Zło moralne – przeciwieństwo wobec dobra, to co powszechnie uznawane jest za niegodziwe, niekorzystne, złe, krzywdzące, itp.
Sumienie – dyspozycje człowieka do immanentnych i krytycznych ocen własnego postępowania rozpatrywanego z pozycji skutków działania. Źródło odpowiedzialności za indywidualne czyny człowieka. To zdolność reagowania na dobro lub zło moralne, także w odniesieniu do wrogich ludziom czynów bliźnich.
Normy moralne to podstawa wszelkich systemów społecznej kontroli. Norm moralna to zdanie kategoryczne lub hipotetyczne, bezwzględnie lub warunkowo występujące w postaci nakazu lub zakazu. Czyny moralne to akty dobrej woli, miłości, sympatii, współczucia, itp. Pozbawione jakiegokolwiek nacisku z zewnątrz lub wynikające z chęci przypodobania się. Inaczej są to działania nakierowane na drugiego człowieka i mające na celu jego dobro wypełniane bez przymusu. Czyny mogą być dobre bądź to złe, krótkotrwałe lub długo. Postępowanie moralne to zwykle przestrzeganie norm mor. obycz. panujących w danej zbiorowości adaptowanych war. uznanych przez nią, wypełnianie nakazów obowiązku wedle panujących reguł z poczuciem pełnej odpowiedzialności za to, co się robi w życiu.
Oceny moralne to sądy przypisujące określonym czynom wartość lub odmawiające im pozytywnego znaczenia w ludzkim postępowaniu. W ich przekazie zawarta jest aprobata lub dezaprobata dla działania weryfikowanego przez jednostkę lub grupę. Sankcje moralne to określony sposób reagowania grupy na przekroczenia określonych norm moralnych i zasad postępowania. Formy jej to nagrody i kary Zawód zbiór umiejętności i związany z tym zasób wiedzy oraz kompetencji powstały w wyniku specjalizacji i społecznego podziału pracy wykonywany stale, okresowo bądź doraźnie. Stanowi on podstawowe źródło utrzymania jednostki i jej rodziny. Etos - całokształt norm, zasad, wzorów, postaw i wartości uznawanych w danej zbiorowości oraz styl bycia, sposób życia przedstawicieli
Etyka zawodowa jest częścią etyki normatywnej (aksjologia, biotechnika, felicytologia). Zajmuje się ona formułowaniem, uzasadnianiem i postulowaniem praktycznych dyrektyw odnoszących się do postępowania przedstawicieli danych zawodów. Funkcje etyki zawodowej regulują stosunki wewnątrz grupy zawodowej, określają stosunki danej grupy do przedmiotu działania, przedmiotu pracy, wykazują dbałość o prestiż moralny grupy zawodowej (np. zabezpieczenie przed nadużyciami), wykazują dbałość o właściwy poziom moralny danej grupy, określają stosunek członków danej grupy zawodowej do społeczeństwa
Kodeks etyczny – zbiór sprecyzowanych wymogów moralnych szczególnie zaś tych, które zajmują ważne miejsce w danym zawodzie. Kodeksy tworzy się przez konkretyzację i uszczegółowienie norm etyki ogólnej funkcjonującej w danym społeczeństwie, dostosowuje je do specyfiki danego zawodu. Kodeks jest zakresowo węższy od etyki zawodowej. Funkcje kodeksów motywacyjna, integracyjna, profilaktyczno-wychowawcza
Etyczna firma to organizacja, która już w swej misji zawiera pewien poziom kultury gospodarowania, która nie będzie kojarzona ze szkodzeniem innym i nieuczciwością. Obyczaj wszystkie wartości moralne i prawne Ewolucjonizm zakłada że źródłem moralności jest strach przed opinią Teocentryzm założenie że największym dobrem jest bóg
Etyka biznesu to dyscyplina zajmująca się formułowaniem i analizą reguł etycznych w świecie gospodarczym. Często określa się ją jako także jako etykę działalności gospodarczej, etykę życia gospodarczego, etykę przedsiębiorstwa, etykę menedżerską, etykę zarządzania, itd. Etyka biznesu to reguły, standardy postępowania oraz kodeksy lub takie zasady, które dostarczają wskazówek dla moralnie słusznego i uczciwego postępowania w konkretnych sytuacjach działalności gospodarczej. Altruizm – przeciwieństwo egoizmu, bezinteresowne dbanie o innych
Historia
Heraklit- jako pierwszy z filozofów zainteresował się sprawami humanistycznymi. W sprawach etycznych, uważał, że istnieje moralność wyższa i niższa, tłumu i mędrca. Różnica między nimi tkwiła w postrzeganiu świata. Tłum pojmuje chorobę, smutek, jako zło. Mędrzec natomiast ma świadomość, że zarówno choroba jak i zły nastrój jest częścią życia ludzkiego. Należy się z tym pogodzić unikając narzekań na niedogodności i przeciwieństwa.
Demokryt uważał, że „nie z bojaźni, lecz obowiązku należy się wystrzegać błędów. Postępowanie moralne polega nie tylko na nie czynieniu zła, gdyż sama chęć uczynienia krzywdy jest niemoralna” . Cechą charakterystyczną jego etyki było zadowolenie jako dobro najwyższe,
Platona można podzielić na trzy części: naukę o cnotach, miłości oraz naukę o państwie.
Według Platona miłość „jest właściwym dążeniem duszy do osiągania[…]dobra
iż konkretne zadania człowieka objawiają się w życiu społecznym.
Arystoteles uważał, że naturę dobra można znaleźć przez odkrycie, jakie cele, w życiu rzeczywistym, stawiają sobie ludzie. Uważał, że istnieje pojęcie celu najwyższego, które jest największym dobrem możliwym do osiągnięcia. Droga do niego wyznaczona jest przez różnorodne cele wyższego i niższego rzędu.