MONIZM A DUALIZM

Teorie określające wzajemne relacje PM do wewnętrznego:

Teoria monistyczna – PM i prawo wewnętrzne tworzą jeden system prawny, w którym normy pozostają względem siebie w porządku hierarchicznym.

monizm z prymatem prawa wewnętrznego,

monizm z prymatem prawa międzynarodowego.

Ad.1. G.W.F. Hegel (A. Lasson, K. Schmitt) traktuje PM jako zewnętrzne prawo państwowe, podporządkowane państwu i niezdolne do krępowania jego działań.

Ad. 2. Prace szkoły wiedeńskiej (H. Kelsen) – wszystkie istniejące normy prawne stanowią jedność, w obrębie której PM jest wyższym porządkiem prawnym w stosunku do każdego porządku krajowego (PM ogranicza swobodę działania państwa).

Teza ta jest sprzeczna z praktyka międzynarodową. Można wskazać normy PM i PW, które nie pozostają ze sobą w żadnym związku.

Teoria dualistyczna – H. Triepl „Prawo międzynarodowe i wewnątrzpaństwowe” 1899r.;

PM i PW stanowią nie tylko dwie odrębne gałęzie, lecz dwa całkowicie odrębne systemy różniące się między sobą przedmiotem regulacji i źródłami.

- normy PM mogą uzyskać moc obowiązującą w porządku wewnętrznym w drodze transformacji ( zwykłej – każda ratyfikowana umowa wydawana jest w dzienniku urzędowym lub generalnej – ogólna klauzula o włączaniu do prawa wewnętrznego wszystkich norm, które wiążą państwo).

Pojęcie źródeł PM

• różne znaczenia terminu „źródła PM” (proces normatywny, sposoby tworzenia prawa, działania ustalające prawo):

  1. w sensie materialnym (źródła wewnętrzne, realne, głębsze) źródłem prawa jest to co sprawia, że PM kształtuje się i nabywa moc obowiązującą; przyczyny sprawcze maja charakter pozaprawny – wola państw (kierunki pozytywistyczne), nakazy rozumu (kierunki prawa natury), więź społeczna (kierunki socjologiczne), świadomości i emocje ludzi (kierunki psychologiczne)

  2. w znaczeniu formalnym (źródła zewnętrzne, pozytywne) źródłami PM nazywamy zewnętrzny wyraz procesu, który doprowadził do powstania normy prawnej; należą do sfery prawnej. Są dwa niekwestionowane źródła PM : umowy międzynarodowe (pacta sunt servanda) i zwyczaj międzynarodowy; brak ustaw gdyż nie istnieje żadna władza ponadpaństwowa zdolna narzucić swą wolę suwerennym państwom.

• Źródła poznawcze – zbiory umów, kompilacje zwyczajów pomocne w wyszukiwaniu przepisów prawnych; nie są to osobne źródła PM; wydawany przez ONZ „Treaty Series”, w Polsce „Zbiór dokumentów” Polski Instytut Spraw Międzynarodowych;

• Podstawa wyrokowania sądów międzynarodowych – podstawą wyrokowania sądów międzynarodowych, których kompetencje określają państwa, powołują się na źródła PM, jednakże art. 38 stwierdza, iż nie wszystko źródła PM pokrywają się z pojęciem podstaw wyrokowania:

• Art. 38 ust. 1 statutu Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości: „Trybunał, którego funkcją jest rozstrzygać zgodnie z prawem międzynarodowym przedłożone mu spory, stosuje:

  1. Konwencje międzynarodowe, bądź ogólne, bądź partykularne, ustanawiające normy uznane przez państwa spór wiodące;

  2. Zwyczaj międzynarodowy, jako dowód ogólnej praktyki przyjętej za prawo;

  3. Ogólne zasady prawa, uznane przez państwa cywilizowane;

  4. Z zastrzeżeniem art. 59, orzeczenia sądowe i poglądy posiadających najwyższe kwalifikacje pisarzy różnych narodów w zakresie prawa międzynarodowego, jako pomocniczy środek ustalania norm prawa”

Umowa międzynarodowa

1. Pojęcie i rodzaje umów międzynarodowych

1. definicje i nazwy umów międzynarodowych: Konwencja wiedeńska z 1969 o prawie traktatów mówi, iż traktat międzynarodowy (treaty) to „międzynarodowe porozumienie między państwami, zawarte w formie pisemnej i regulowane przez PM, niezależnie od tego, czy jest ujęte w jednym dokumencie, czy w dwóch lub więcej, i bez względu na jego szczególna nazwę” (art. 2) – definicja ta odnosi się tylko do umów zawartych między państwami, nie dotyczy umów zawartych między innymi podmiotami PM a państwami lub między tymi innymi podmiotami PM. Stronami umów międzynarodowych mogą być także inne podmioty PM, tylko, że przepisy Konwencji wiedeńskiej nie mają zastosowania do tych umów. PM nie są kontrolowane tylko umowy między państwami a spółkami zagranicznymi.

2. Nie wszystkie umowy m. są źródłami PM:

umowy prawotwórcze umowy – kontrakty

umowy ustalające reguły postępowania akty stwarzające lub zmieniające stosunek

przez co stają się źródłem PM prawny; nie są źródłami PM

1. jednakże jedna umowa może zawierać zarówno postanowienia prawotwórcze jak i postanowienia dotyczące konkretnych stosunków prawnych np. traktaty pokoju.

2. Rodzaje umów międzynarodowych : ze względu na ilość stron umowy

umowy bilateralne umowy multilateralne

dwustronne wielostronne

1. ze względu na sposób przystąpienia do umowy państw trzecich:

wielostronne otwarte wielostronne zamknięte

zawierają klauzule dopuszczającą wymagana zgoda kontrahentów

inne państwa bez zgody

półotwarte

otwarte tylko dla określonej grupy

państw np. umowy regionalne lub

państwa, które spełnią podane warunki

1. ze względu na organ występujący jako strona:

   1. umowy państwowe – głowa państwa np. traktat pokoju,

   2. umowy rządowe – zatwierdzenie przez Radę Ministrów,

   3. umowy resortowe – przedmiot właściwy dla jednego ministra, nie są ani państwowe, ani resortowe.

2. ze względu na treść umów:

1. umowy polityczne

2. umowy gospodarcze i administracyjne

3. statuty organizacji międzynarodowych

TRAKTATY

pokoju przymierza przyjaźni

stos. między państwami, które zobowiązanie do udzielenia dążenie do rozwoju

przechodzą ze stanu wojny sobie wzajemnej pomocy przyjaznych wzajemnych

w stan pokoju także w zakresie militarnym stosunków

umowy handlowe,

konsularne, nawigacyjne,

lotnicze, finansowe, kulturalne itp.

Zawieranie umów międzynarodowych

1. Rokowania – prowadzą do uzgodnienia treści umowy i ostatecznego zredagowania jej tekstu.

1. przy umowach dwustronnych – prowadzone przez przedstawicieli w formie ustnej lub pisemnej, często uczestniczą przedstawiciele dyplomatyczni

2. przy wielostronnych – często występuje problem uzgodnienia interesów, najczęściej przebiegają na konferencjach dyplomatycznych z udziałem przedstawicieli państw, przed konferencją prace przygotowawcze i opracowywanie projektów umów, duża rola ONZ (głównie Komisji PM) i innych organizacji międzynarodowych

1. Parafowanie – pełnomocnicy umieszczają pod tekstem swoje inicjały (parafy), nie stanowi wyrażenia zgody na związanie umową, oznacza, że tekst został przygotowany do podpisania, jest rzadko stosowane

2. Podpisanie – zasadą, że każda umowa musi być podpisana przez upoważnionych pełnomocników, wyjątkiem konwencje uchwalane przez Międzynarodową Organizację Pracy oraz noty werbalne, które nie są podpisywane tylko od razu podlegają ratyfikacji

3. Ratyfikacja – zatwierdzenie umowy przez kompetentny organ państwowy, określony przez prawo wewnętrzne (zazwyczaj konstytucję), najczęściej jest nim głowa państwa, oznacza ostateczne wyrażenie zgody na związanie umową

W Polsce dwa podstawowe tryby związania umową międzynarodową:

1. ratyfikacja – należy do kompetencji Prezydenta, umowy międzynarodowe jej podlegające zawiera Rada Ministrów

   • duża ratyfikacja – wymaga wcześniejszej zgody wyrażonej w formie ustawy, odnosi się do umów dot. pokoju, sojuszy, układów, wolności, praw, członkowstwa w organizacji międzynarodowej, znacznego finansowego obciążenia państwa itp.

   • ratyfikacja w trybie art. 90 Konstytucji – dotyczy przekazania organizacji międzynarodowej części kompetencji organów władzy, ustawa zatwierdzona 2/3 głosów w Sejmie przy obecności co najmniej połowy posłów, oraz 2/3 głosów w Senacie przy obecności co najmniej połowy senatorów; wyrażenie zgody na ratyfikację może być uchwalane w referendum krajowym

   • mała ratyfikacja – zobowiązanie Premiera do powiadomienia Sejmu o zamiarze przedłożenia umowy do ratyfikacji Prezydentowi

2. zatwierdzenie – dotyczy umów nie podlegających ratyfikacji, nie mogą one być źródłem powszechnie obowiązującego prawa, działają tylko w sferze prawa wewnętrznego, nie mogą kształtować sytuacji prawnej podmiotów zewnętrznych (obywateli i podmiotów podobnych)

   • w trybie złożonym – państwo składa dwa oświadczenia woli, umowa najpierw podpisana, następnie zatwierdzona przez Radę Ministrów

   • w trybie prostym – państwo składa jedno oświadczenie woli, dotyczy umów zawieranych przez podpisanie, wymianę not itp.

Nie podlegają ratyfikacji:

- deklaracje o treści politycznej przyjęte na spotkaniu mężów stanu

- umowy resortowe zawierane przez ministrów w zakresie ich kompetencji

- umowy zawierane podczas wojny przez dowódców wojskowych

1. Wymiana lub złożenie dokumentów ratyfikacyjnych – ma miejsce przede wszystkim przy zawieraniu umów dwustronnych. Dokonywana przez przedstawicieli stron, którzy uzyskują dowód, że druga strona dokonała ratyfikacji. Przy umowach wielostronnych dokumenty składane depozytariuszowi (najczęściej państwo, na którego terytorium podpisano umowę). Kończy właściwe postępowanie związane z zawieraniem umowy, dalsze etapy stosowane do umowy już zawartej

2. Rejestracja – wszyscy członkowie ONZ mają obowiązek rejestracji umów zawartych, jeśli umowa niezarejestrowana to żadna ze stron nie może powoływać się na nią przed organami Narodów Zjednoczonych (organ taki nie weźmie umowy pod uwagę). Wszystkie zarejestrowane publikowane w United Nations Treaty Series

3. Publikacja wewnętrzna – nie ma wpływu na moc wiążącą umowy i obowiązek jej przestrzegania, może być niezbędna do zapewnienia stosowania umowy w danym państwie. W Polsce ratyfikowane umowy ogłaszane w Dzienniku Ustaw, niektóre umowy w dziennikach urzędowych resortów

Obowiązywanie (ważność) umowy międzynarodowej

1. Wyrażenie zgody – przesłanką obowiązywania wyrażenie zgody przez państwo na związanie się umową, zgoda wyrażona w toku zawierania umowy lub kiedy państwo przystępuje do umowy już zawartej. Państwa dobrowolnie ustalają formę i procedurę wyrażania zgody.

2. Pacta sunt servanda – jeśli zgodę wyrażono we właściwej formie i umowa została zawarta, strony zobowiązane wykonywać w dobrej wierze jej postanowienia. Zapewnia stałość i pewność obrotu międzynarodowego.

3. Przyczyny nieważności umowy

1. związane z naruszeniem prawa wewnętrznego dotyczącego zawierania umów – wyjątek od zasady, że nie można powoływać się na prawo wewnętrzne by usprawiedliwić niewykonanie zobowiązań, dotyczy sytuacji, gdy zgoda została wydana z pogwałceniem normy prawa wewnętrznego (pogwałcenie musi być oczywiste)

2. wady oświadczenia woli – przekroczenie przez przedstawiciela upoważnienia do wyrażenia zgody, podstęp, przekupstwo, przymus wobec przedstawiciela, wobec państwa (tylko przymus polegający na groźbie lub sprzecznym z zasadami PM użyciem siły)

3. niezgodność z ius cogens PM – nieważna umowa niezgodna z ius cogens, gdy pojawia się nowa norma ius cogens wszystkie sprzeczne umowy stają się nieważne i wygasają

Wejście w życie umowy międzynarodowej – decydują postanowienia umowy, umowa sama określa moment wejścia w życie. Wykształciły się pewne typowe praktyki:

1. nie wymagające ratyfikacji lub zatwierdzenia – z chwilą podpisania lub w określonym czasie po podpisaniu, niekiedy dokładne określenie daty i godziny (np. umowy wojskowe), czasem wejście w życie połączone ze spełnieniem warunku

2. podlegające ratyfikacji lub zatwierdzeniu

1. dwustronne – z chwilą wymiany dokumentów ratyfikacyjnych lub not dotyczących zatwierdzenia, lub w określonym czasie po dokonaniu wymiany

2. wielostronne – w określonym czasie po złożeniu ustalonej liczby dokumentów ratyfikacyjnych (not zatwierdzenia, przystąpienia), czasem określone kryteria jakościowe

Wygaśnięcie umowy międzynarodowej

1. Przewidziane w umowie

1. upływ czasu na jaki zawarta – wygasają po upływie określonego czasu, czasem zawierają klauzulę prolongacyjną (jeżeli w określonym czasie żadna ze stron nie wypowie to umowa ulega przedłużeniu)

2. spełnienie warunku rozwiązującego – przyszły i niekonieczny przypadek powoduje wygaśnięcie

3. wypowiedzenie umowy zgodnie z postanowieniami – możliwość wynikać musi z umowy, lub można ją domniemywać z intencji stron, skutkuje zazwyczaj w jakiś czas po notyfikacji (np. miesiąc, 6 miesięcy)

   • dwustronna – po wypowiedzeniu wygasa

   • wielostronna – przestaje wiązać stronę wypowiadającą

1. Nieprzewidziane w umowie

1. uchylenie zgodną wolą stron

2. utrata podmiotowości przez jedną ze stron

   • dwustronne – wygaśnięcie umowy

   • wielostronne – zmniejszenie liczby kontrahentów

3. jednostronne wycofanie z umowy – tylko w wyjątkowych okolicznościach

   • istotne pogwałcenie umowy przez drugiego kontrahenta

   • powstanie sytuacji uniemożliwiającej wykonanie umowy – trwałe zniknięcie lub zniszczenie przedmiotu niezbędnego do wykonania umowy o ile strona sama nie doprowadziła do takiej sytuacji

   • zasadnicza zmiana okoliczności – nie można się na nią powołać jeśli chodzi o umowę ustalającą granicę lub zmiana okoliczności jest wynikiem pogwałcenia umowy lub zobowiązania międzynarodowego, konieczne jednoczesne spełnienie 3 warunków:

- zmiana jest zasadnicza

- nie była przewidywana przez strony

- okoliczności stanowiły istotną podstawę zgody stron i skutkiem jest radykalne przekształcenie zakresu obowiązków

1. powstanie nowej normy ius cogens – powoduje utratę ważności i wygaśnięcie umów z nią sprzecznych

1. Zawieszenie stosowania umowy

1. zawieszenie stosowania zwalnia strony umowy z obowiązku wypełniania jej postanowień we wzajemnych stosunkach w okresie zawieszenia; nie wpływa na stosunki prawne ustanowione przez umowę między stronami.

2. zawieszenie spowodowane może być: naruszeniem umowy przez kontrahenta, niemożność jej wykonania lub zasadniczą zmianę okoliczności;

3. zawieszenie powinno być przewidziane w umowę lub przynajmniej nie zabronione.

1. Wpływ wybuchu wojny na umowy międzynarodowe

1. umowy wielostronne nie tracą mocy obowiązującej w następstwie wojny, a tylko ulega ona zawieszeniu w stosunkach między państwami wojującymi; są przywracane po przywróceniu stanu pokoju;

2. kategorie umów, które nie tracą mocy obowiązującej podczas wojny: umowy zawierane na czas wojny (prawo wojenne), umowy zawierające klauzule obowiązywania w czasie także wojny (np. konwencja o latarni morskiej pod Tangerem), umowy ustalające stan rzeczy (np. o cesji terytorium), umowy powołujące do życia org. m. (Karta NZ);

Inne źródła prawa międzynarodowego

1. Orzecznictwo sądów międzynarodowych

• sądy międzynarodowe, zajmując stanowisko w jakiejś kwestii prawnej, nie tworzą nowych przepisów prawa, gdyż opierają zawsze swe orzeczenia na przepisach prawa umownego lub zwyczajowego. Sąd m. może oprzeć się na poprzednich wyrokach tylko w celu ustalenia treści nie dość jasnej normy prawa umownego lub zwyczajowego.

• Sądy oddziałują w pewnej mierze na rozwój prawa, precyzując i wyjaśniając treść przepisów prawnych.

1. Doktryna

• poglądy nauki prawa – doktryna wyjaśnia i precyzuje przepisy prawa, kształtuje poczucie prawne społeczeństwa, poddaje krytyce przepisy prawa obowiązującego i przedstawia propozycje nowych przepisów bez mocy obowiązującej.

• Tylko w epoce rozwoju prawa rzymskiego doktryna była źródłem prawa, kiedy sądy musiały wyrokować zgodnie z jednomyślną opinią grona prawników (przyznano im ius publice respondendi);

• Wg art. 38 statutu MTS orzecznictwo i doktryna pełnią rolę „środka pomocniczego do stwierdzenia przepisów prawnych”.

1. Ustawodawstwo państw

• akty ustawodawcze poszczególnych państw dot. stosunków międzynarodowych nie są źródłem PM, gdyż nie mogą one nakładać obowiązków na inne państwa; wyrażają jedynie stanowisko tego państwa w danej sprawie co może w konsekwencji stanowić część procesu tworzenia się nowej normy prawa zwyczajowego lub umownego (np. ustawa o szelfie kontynentalnym);

1. Akty jednostronne - wydawane przez państwa w celu wywołania określonych skutków prawnych.

1. Notyfikacja – oficjalne, pisemne powiadomienie drugiego podmiotu PM o pewnym wydarzeniu, z którym prawo łączy skutki prawne. Często notyfikacja jest niezbędna do celu wywołania skutku prawnego; Notyfikacja fakultatywna – wyjaśnienie stosunku prawnego, który inaczej budziłby wątpliwości.

2. Uznanie – potwierdzenie przez państwo, że przedmiot uznania istnieje powinien być traktowany w płaszczyźnie PM; np. uznanie nowego państwa jako podmiotu PM.

3. Protest – stwierdzenie przez państwo, że określona czynność lub stan rzeczy sa niezgodne z PM; charakter fakultatywny.

4. Zrzeczenie się – akt rezygnacji państwa z pewnych praw; w sposób wyraźny, nie domniemany.

1. Uchwały organów organizacji międzynarodowych – można w pewne mierze dopatrywać się źródeł PM w uchwałach org. m., zwłaszcza Zgromadzenia Ogólnego ONZ; charakter prawotwórczy i moc obowiązującą przypisuje się przede wszystkim prawu wewnętrznemu organizacji międzynarodowych.

• miękkie PM – soft law w przeciwieństwie to prawa twardego (hard law);„słabe prawo”, „zobowiązania pozaprawne” itp.

• Akty normatywne należące do „miękkiego” PM – uchwały organów org. m. skierowane do państw członkowskich; porozumienie międzypaństwowe (wielostronne, dwustronne), którym z różnych względów nie nadano charakteru prawa „twardego” (charakteru umów); umowy, które nie zostały jeszcze ratyfikowane lub zatwierdzone przez odpowiedni organ.

1. przykładem porozumienia międzynarodowego, któremu świadomie nie nadano charakteru umowy jest Akt końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie z 1975 r.

Inne podmioty prawa międzynarodowego

1. Podmiotowość narodu - prawo narodów do samostanowienia (na mocy tego prawa narody określają według własnej woli swój status polityczny i swobodnie rozwijają swe życie gospodarcze , społeczne i kulturalne), uściślenie zasady aby uniemożliwić powoływanie się na nią w celu naruszania integracji terytorialnej i politycznej państw niepodległych - ruchy separatystyczne);

• wyrażenie woli narodu (wybór własnego statusu wewnętrznego i zewnętrznego) może dokonać się w drodze pokojowej lub w drodze walki narodowowyzwoleńczej; naród swobodnie wyraża swoja wolę wytworzenia własnej państwowości lub przyłączenia się do istniejącego podmiotu.

• Naród, który w trakcie walki narodowowyzwoleńczej tworzy zręby swej państwowości, wykształca organy cywilne lub wojskowe zdolne do reprezentowania w stos. międzynarodowych, staje się podmiotem PM (państwo in statu nascendi);

1. Podmiotowość organizacji międzynarodowych - zdolność działania w płaszczyźnie międzynarodowej, do nabywania praw i zaciągania obowiązków międzynarodowych: zawieranie umów m. z państwami i innymi org., korzystanie z biernego prawa legacji, ponoszenie odpowiedzialności i sprawowanie opieki nad funkcjonariuszami, korzystanie z przywilejów i immunitetów, działalność jest określona przez PM (ONZ).

• org. ma w stosunku do państwa charakter pochodny, korzysta z podmiotowości w zakresie jaki ustaliły przez tworzące org. państwa, jest powoływana i rozwiązywana z woli państw; podmiotem PM jest tylko ta org., która ma niezbędną sumę kompetencji międzynarodowych.

1. Podmiotowość Stolicy Apostolskiej - głowa Kościoła katolickiego (zgodnie z prawem kanonicznym) – papież wraz z podległym mu zespołem urzędów kurialnych; zdolność papieża do występowania w stos. międzynarodowych była uznawana już w średniowieczu.

• Traktat laterański – 11 luty 1929 r. podpisanie traktatu laterańskiego między Stolicą Apostolską a Włochami (utworzenie państwa-miasta Watykanu); traktat ten wyposażył Stolice Apostolską w atrybuty państwowości umożliwiając występowanie także jako Państwo-Miasto Watykan (dwoistość podmiotu); jednakże to Stolica Apostolska częściej występuje w stos. międzynarodowych, podpisuje konkordaty, korzysta z prawa biernej i czynnej legacji.

1. Podmiotowość osób fizycznych i prawnych - istnienie norm PM bezpośrednio skierowanych do osób fizycznych, dających im określone prawa i nakładających na nie obowiązki i odpowiedzialność – normy adresowane do jednostek – zakaz piractwa, pojęcie zbrodni międzynarodowych (zbrodnie wojenne, przeciwko pokojowi i przeciwko ludzkości, ludobójstwa, apartheidu) pociągają za sobą odpowiedzialność karną osób fizycznych (wynikająca z naruszenia norm PM).

• Zdolność działań w płaszczyźnie międzynarodowej – posiadanie praw i obowiązków nie wystarcza do uzyskania podmiotowości, gdyż nie zostały one uzyskane czy zaciągnięte poprzez własne działania ale poprzez wole państwa i za jego zgodą.

1. Prawo petycji – możliwość składania petycji jest uwzględnione w niektórych umowach o ochronie praw człowieka.

1. Sytuacja prawna osób fizycznych i prawnych jest regulowana przez prawo wewnętrzne.

   1. Odpowiedzialność bezpośrednia i pośrednia

• odpowiedzialność bezpośrednia (pierwotna) jest ponoszona przez państwo za swe własne działania, tj. swoich organów;

• odpowiedzialność pośrednia (pochodna) odpowiedzialność ponoszona za akty poszczególnych osób prywatnych;

• państwo odpowiada nie tylko za swoje działania ale także za działania swoich obywateli a nawet cudzoziemców przebywających na jego terytorium; różne konsekwencje wynikające z odpowiedzialności bezpośredniej (zobowiązanie odszkodowania) i pośredniej (ukaranie winnych);

• odpowiedzialność za działania organów wykonawczych – państwo odpowiada za działania swoich organów wykonawczych sprzeczne z ich kompetencjami, podobnie jest z przedstawicielami dyplomatycznymi.

• odpowiedzialność za działania władzy ustawodawczej – państwo może odpowiadać za samo uchwalenie ustawy sprzecznej z jego zobowiązaniami międzynarodowymi.

• odpowiedzialność za działania org. sądowych – jeśli akty sądów są sprzeczne z PM powstaje odpowiedzialność międzynarodowa.

• odpowiedzialność za działania osób prywatnych – państwo odpowiada za działanie bezprawne osób prywatnych wymierzone przeciw innemu państwu bądź cudzoziemcom, jeżeli szkoda wynikła wskutek zachęcania czy tolerowania tych działań, bądź nie ukarania sprawców bezprawnych działań.

Prawo wizyty i rewizji. Od zasady niepodlegania statków na morzu otwartym władzy innych państw są trzy wyjątki. Okręt wojenny innego państwa ma prawo dokonania wizyty i rewizji, gdy istnieje podejrzenie, że obcy statek trudni się piractwem, uprawia handel niewolnikami, mimo żeglowania pod obcą banderą ma w rzeczywistości tę samą, przynależność, co okręt wojenny.

cele jakim ma służyć ONZ

-1-utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa

-2-rozwijanie przyjaznych stosunków miedzy narodami, opartych na poszanowaniu zasady równości praw i samostanowienia narodów

-3-rozwiązywanie w drodze współpracy zagadnień międzynarodowych o charakterze społecznym, gospodarczym, kulturalnym i humanitarnym oraz w zakresie ochrony praw człowieka

-4-stanowienie ośrodka uzgodnienia działalności międzynarodowej , zmierzającej do osiągnięcia wymienionych wyżej wspólnych celów

Karta rozróżnia 2 kategorie członków:

1)pierwotnych: dzielimy jeszcze na 2 kategorie:

•Państwa , które uczestniczyły w konferencji w San Francisco i podpisały i ratyfikowały Kartę NZ

•państwa , które podpisały Deklarację Narodów Zjednoczonych z 1 stycznia 1942r. oraz podpisały i ratyfikowały Kartę NZ

Warunek ten został stworzony dla Polski, gdyż Polska nie uczestniczyła w konferencji w San Francisco ale podpisała deklarację Narodów Zjednoczonych

2)do ONZ można być przyjęte każdy państwo miłujące pokój , które przyjmie zobowiązania zawarte w Karcie i zdaniem organizacji zdolne jest i pragnie zobowiązania te wykonywać.

Przyjęcie następuje w drodze uchwały Zgromadzenia Ogólnego powziętej na zlecenie Rady Bezpieczeństwa.

Występuje 6 organów ONZ:

1)Zgromadzenie Ogólne

2)Rada Bezpieczeństwa

3)Rada Gospodarczo-Społeczna

4)Rada Powiernicza

5)Międzynarodowy Trybunał sprawiedliwości

6)Sekretariat

• NATO organizacja Paktu Północnoatlantyckiego utworzona 1949

Zadania:

1. ochrona wolności, wspólnego dziedzictwa i cywilizacji swych ludów opartego na zasadzie demokracji, wolności

2. połączenie wysiłków zbrojnej obrony oraz zachowania pokoju i bezpieczeństwa

3. udzielanie pomocy stronie lub stronom będącym przedmiotem napaści

Założycielami NATO były USA, Wilka Brytania, Francja, Włochy, Belgia, Dania, Holandia, Islandia, Kanad, Luksemburg, Norwegia i Portugalia.

Organy NATO

1) Rada Atlantycka podejmuje zasadnicze decyzje zarówno wojskowe jak również polityczne i organizacyjne.

Państwa członkowskie reprezentowane są w Radzie przez Ministrów ( ( ( (Obrony, spraw zagranicznych, finansów) w zależności od treści obrad.

Obradom przewodniczy Sekretarz Generalny

2)organ wojskowy – Komitet Wojskowy- złożony z szefów państw członkowskich. Obszar strategiczny NATO podzielony jest na trzy dowództwa

a) Dowództwo Europy – Bruksela

b) Dowództwo strefy Atlantyku –Norfolk (USA)

c) Dowództwo strefy Kanału

oraz na jedną grupę regionalną Ameryka Północna. W roku 1966 z NATO wycofała się Francja a 1974 Grecja .

12. marca 1999 roku do NATO przystąpiły Polska, Czechy i Węgry

•ANZUS – powstał 1951 roku i miał na celu wspólną obronę i prowadzenie konsultacji w razie zagrożenia w basenie Południowego Pacyfiku

Założycielami byli:

Australia, Nowa Zelandia, USA

Organami ANZUS są:

-Rada Ministrów Spraw Zagranicznych

-Stała Rada

-Wojskowa Grupa Łącznikowa

•SEATO-Organizacja Paktu Azji Południowo Wschodniej

Powstała w 1954r., a utworzyły go Australia, Filipiny, Nowa Zelandia, Pakistan, Tajlandia, USA, Wielka Brytania

Miały one przyhamować rozprzestrzenianie się komunizmu w tym regionie oraz zmiejszyć aktywność ZSRR i Chin również w tym rejonie.

W 1997 rozwiązano tą instytucję.

•CENTO –Pakt Bagdadzki-

Utworzyły go w 1955r. Irak, Iran, Pakistan, Turcja, Wielka Brytania

Końcem działania tej organizacji buł wybuch rewolucji islamskiej w Iranie w 1979r.oraz wieloletnia wojna miedzy Irakiem a Iranem.

•Układ Warszawski-powstał w 1955r. Była to organizacja współpracy politycznej i wojskowej państw socjalistycznych. Członkami były ZSRR, Polska, Czechosłowacja, NRD, Węgry, Rumunia, Bułgaria i Albania, Układ początkowo zawarty na 20 lat następnie ponownie przedłużony , przewidywał , że w razie napaści na jedna ze stron inne przyjdą jej z pomocy.

Naczelne dowództwo znajdowało się w Moskwie.

W marcu 1991r. organizacja ta przerwała działalność wojskową , a w czerwcu 1991 przywódcy państw członkowskich podjęli decyzję o rozwiązaniu.

B. Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu-EFTA- powstało w 1959 na podstawie umowy sztokholmskiej przez Austrię, Wielką Brytanię, Danię, Norwegię, Portugalię, Szwajcarię, Szwecję, a później dołączyły Islandia i Finlandia. Było to porozumienie o wolnym handlu między państwami członkowskimi. Od drugiej połowy lat 70 zaobserwowano proces zbliżania się EFTY do EWG. Jako pierwsze opuściły te organizację Dania i Wielka Brytania, które w 1973 weszły do EWG, a w 1995 do Unii Europejskiej przystąpiły Austria, Finlandia, Szwecja.

Członkami EFTA są obecnie: Islandia, Liechtenstein, Norwegia, Szwajcaria.

C. Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju- OECD -Powstała na podstawie umowy z roku 1960.Załozycielami były państwa najbardziej uprzemysłowione. W 1996 została do nie przyjęta Polska. W roku 2001 do OECD należało 30 państw. Celem jej jest osiąganie maksymalnego wzrostu gospodarczego, zatrudnienia i stopy życiowej w krajach członkowskich przy utrzymaniu stabilności finansowej państw członkowskich. Siedzibą OECD jest Paryż.

D. Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej- RWPG-została utworzona w 1949 przez Bułgarię, Czechosłowację, Polskę, Rumunię, Węgry, ZSRR. Była to swego rodzaju opowiedz na Plan Marshalla, do którego państwa socjalistyczne nie przystąpiły na skutek decyzji Stalina. Jednym z celów Rady było podnoszenie stopy życiowej ludzi oraz rozwój gospodarczy według gospodarki planowanej, a także integracja gospodarcza państw członkowskich.

W latach późniejszych do RWPG przystąpiły Albania, Kuba ,Mongolia, NRD , Wietnam. W raku 1991 rozwiązano RWPG.

E.RADA EUROPY-Zostało powołana do życia na podstawie umowy londyńskiej z roku 1949r. Zadaniem Rady jest osiągniecie większej jedności miedzy członkami w celu zabezpieczenia i urzeczywistnienia ideałów i zasad ,które są wspólnym dziedzictwem oraz ułatwienie postępu gospodarczego i społecznego”

Działalność Rady to głównie przygotowanie projektów umów międzynarodowych i innych aktów normatywnych zmierzających do unifikacji praw i standardów oraz ochrony praw człowieka na obszarze państw członkowskich. Rada przygotowała m.in. projekty:

-Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (1950)

-Europejskiej Konwencji Kulturalnej (1954)

Członkami Rady są 43 państwa europejskie. Polska została członkiem 26 listopada 1991.Siedziba organizacji jest Strasburg.

2)Rada Unii Europejskiej-Rada jest głównym organem decyzyjnym UE. Podobnie jak Parlament Europejski, Rada została powołana w latach 50. na mocy traktatów założycielskich. Reprezentuje ona państwa członkowskie, a w jej obradach uczestniczy jeden minister z każdego rządu krajowego UE.

Różni ministrowie uczestniczą w różnych posiedzeniach w zależności od rodzaju zagadnień ujętych w porządku obrad. Jeśli, na przykład, Rada ma obradować nad problemami z zakresu ochrony środowiska, w obradach weźmie udział Minister Ochrony Środowiska z każdego państwa UE; w tym przypadku będzie ona zwana "Radą Ochrony Środowiska".

Rada spełnia sześć głównych funkcji:

1. Uchwala europejskie akty prawne. W wielu dziedzinach dzieli władzę ustawodawczą z Parlamentem Europejskim.

2. Koordynuje ogólną politykę gospodarczą państw członkowskich. 

3. Zawiera umowy międzynarodowe między UE a jednym lub większą liczbą państw, lub organizacji międzynarodowych.

4. Wraz z Parlamentem Europejskim zatwierdza budżet UE.

5. Określa kierunki Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, opierając się na wytycznych ustalonych przez Radę Europejską. 

6. Koordynuje współpracę miedzy krajowymi organami sądowymi i służbami policyjnymi w sprawach kryminalnych

Przewodnictwo Rady zmienia się co 6 m-ce i sprawowane jest kolejno przez wszystkie państwa w systemie rotacyjnym.

3)Rada Europejska- (nie należy ją mylić z rada europy lub Radą Unii Europejskiej) Wytycza strategiczne cele rozwoju Unii. Powołana w 1974r.,stanowi formę systematycznych spotkań szefów państw członkowskich Wspólnot Europejskich. Rada zbiera się co najmniej dwa razy do roku pod przewodnictwem głowy państwa lub szefa rządu państwa członkowskiego , któremu przypada przewodnictwo w Unii Europejskiej. Przewodnictwo trwa pół roku i zmienia się rotacyjnie.