1. Typy powiązań rodziny i szkoły.

partycypacja – współudział, współpraca, współdziałanie stanowi najkorzystniejszy wychowawczy rodzaj powiązania. Oznacza partnersko inspiracyjną postawę rodziców wobec zadań szkoły.

przystosowanie, akomodacja – polega na pozytywnym ustosunkowaniu się rodziców do wymagań stawianych im przez szkołę, ale jednocześnie ograniczają się tylko do tych zachowań.

inercja, bierność, obojętność – inicjatywy wychowawcze idą w jednym kierunku, tj. od szkoły do rodziny, ale nie spotykają się z akceptacją, są jakby ignorowane i niedostrzegane przez rodziców.

opozycja - odrzucenie, sprzeczność interesów, konflikt, obojętność wobec pozostałych elementów szkolnego systemu wychowawczego. Rodzice zachowują się obojętnie w przypadkach, gdy szkoła zaprasza ich na dodatkowe spotkania, lub np. nie podejmuje wobec swoich dzieci prób uświadamiania. Opozycja jest najbardziej niekorzystna dla ostatecznych rezultatów wychowania. Odnosi się ona do szkodliwych postaw wychowawczych.

1. Pojęcie synergii edukacyjnej.

Synergia – współdziałanie, wspólne działanie dające większe lepsze efekty.

1^o Nauczyciele muszą wyjść poza swą tradycyjną rolę, rodzice muszą nawiązać ściślejsze więzi ze szkołami.

2^o Rodzice i nauczyciele powinni otwarcie i świadomie ze sobą współpracować.

3^o Należy docenić siłę edukacyjną rodziców, aby nie przeceniać szkoły.

1. Społeczna rola rodzica i nauczyciela.

Nauczyciele muszą wyjść poza swą tradycyjna rolę, rodzice muszą nawiązać ściślejsze więzi ze szkołami. I nauczyciele i rodzice powinni otwarcie, świadomie, we wzajemnym uzgodnieniu kooperować ze sobą. Maja dążyć do wzajemnego dopełniania się. Pora by docenić siłę edukacyjna rodziców, głównie po to, by nie przeceniać szkoły.

1 Rodzice i nauczyciele pełnią decydującą rolę w edukacji, w której tak wiele zależy od tego, czy miedzy obiema stronami istnieje zgodność, czy sprzeczność celów. Przecież rodzice mają do czynienia z jednym i tym samym dzieckiem. Nauczyciele rozpoczynają pracę z tym dzieckiem tam , gdzie skończyli ją rodzice i odwrotnie. Zatem mogą oni wzajemnie się ignorować i nie dostrzegać swoich wysiłków mogą świadomie lub faktycznie pracować przeciwko sobie, ale też mogą razem pracować w jednym kierunku, pomagać sobie wzajemnie.

2. W obydwu światach uczenia się nauczyciele dają dzieciom okazję do zdobywania wiedzy: inicjują oni proces uczenia się, tzn. inicjują interakcje dziecka z jakimś zadaniem dydaktycznym.

3. Nie jest tak, aby kompetencje rodziców ograniczały się tylko do postaw w sprawach nauki, pracy, jak też form zachowania dziecka, podczas gdy nauczyciele mają na uwadze przyswajanie wiedzy, umiejętności i metod nauczania w dziedzinie różnych przedmiotów. Rodzice potrzebują pomocy, aby poznać jakie punkty widzenia powinny uwzględniać w rozstrzyganiu spraw swoich dzieci. Szkoła potrzebuje uzupełnienia i korektury ze strony świata zewnętrznego.

4. Rodzicom przypada nie tylko rozwijanie dyspozycji kierunkowych a całkowita odpowiedzialność za wyniki w nauce szkolnej nie spada tylko na szkołę. Sami nauczyciele wyraźnie akcentują rozciągnięcie odpowiedzialności szkoły i rodziny za rozwój umysłowy i kształcenie dzieci. Zabiegają o to, aby rodzice nie tylko rozumieli zamierzenia dydaktyczne szkoły, ale je w domu kontynuowali. Z kolei rodzice dopominają się o to, aby traktować ich nie tylko jako instytucje usługową, ale również jako partnera w kwestiach merytorycznych.

W rodzinie dziecko uczy się znacznie więcej i również dużo innych rzeczy niż w szkole oraz, ze szkoła również ze swymi pozornie specyficznymi dla siebie celami nauczania, bez domu ucznia sobie nie poradzi. W czasie przed szkołą dziecko zaczyna się uczyć afektywnych dyspozycji, które ułatwiają lub utrudniają skuteczne uczenie się (np. nastawienie do nauki, do szkoły, poziomu wymagań, społeczne kompetencje, autokontrola.) To samo dotyczy uzyskania kognitywnych i psychomotorycznych warunków uczenia się (szczególnie umiejętność mówienia, inteligencja, istotna dla szkoły wiedza wstępna oraz rozwój precyzyjnej motoryki.)

Każdy nauczyciel szkoły podstawowej zna duże różnice w osiągnięciach uczniów podczas przyjmowania do szkoły. Dzisiaj zakłada się, ze różnice te tylko częściowo można tłumaczyć procesami dojrzewania i genetycznym obciążeniem, lecz, ze są one w znacznym stopniu uwarunkowane rzeczywistością nauczania w rodzinie: silnym lub słabym działaniem rodziców jako nauczyciele, icj zdolnościami tworzenia i wspierania w domu klimatu nauki, a wiec zdolnościami do pośredniego lub bezpośredniego uczenia swych dzieci.

1. Model odpowiedzialności rodzica i nauczyciela za określone cele nauczania i uczenia się.

Wychowanie w rodzinie i w szkole jest tym skuteczniejsze im mocniej opiera się na współdziałaniu nauczycieli i rodziców. Naczelnym celem współdziałania nauczycieli i rodziców jest:

- dążenie do usprawnienia pracy wychowawczej z uczniami.

- lepsze poznanie przez nauczycieli i rodziców poszczególnych uczniów.

- wzajemne poznanie się i rozumienie

- zjednywanie rodziców dla ogółu uczniów

- uświadamianie rodzicom, że wielostronny rozwój dziecka zależy od wspólnie zrealizowanych działań przez dom i szkołę

- umocnienie więzi emocjonalnej między nauczycielami i rodzicami podczas wspólnie

wykonywanych działań

- umożliwienie dwukierunkowego porozumiewania się na zasadzie demokratyzmu i

partnerstwa

- wymiana opinii i spostrzeżeń

- sugerowanie rodzicom określonych form oddziaływań wychowawczych.

Zasady współdziałania rodziny i szkoły:

- zasada pozytywnej motywacji – chodzi o to, aby wszyscy byli świadomi celowości

współpracy jak również korzyści z nią związanych

- zasada partnerstwa – podkreśla równorzędne prawa i obowiązki nauczycieli i rodziców,

chodzi o to, aby żadna ze stron nie czuła się mniej wartościowa

- zasada wielostronnego przepływu informacji – zakłada konieczność uruchomienia różnych

kanałów porozumiewania się między nauczycielami i rodzicami

- zasada jedności oddziaływań – przypomina ona o konieczności realizowania przez szkołę

i rodzinę zgodnych celów w pracy wychowawczej

- zasada aktywnej i systematycznej współpracy – uwydatnia potrzebę czynnego udziału

i stałego zaangażowania się w wykonywanie zadań

1. Na czym powinna opierać się współpraca rodziców i nauczycieli, co ją determinuje?

Współpraca rodziców i nauczycieli w decydującym stopniu wpływa na harmonijny rozwój osobowości uczniów i skutecznie rozwiązywanie problemów edukacyjnych młodzieży szkolnej.

Cele współpracy:

1. pomoc udzielana rodzinie przez nauczycieli

- propozycje skutecznych form i metod wychowawczych

- sposoby pomagania dzieciom w nauce

- uświadomienie konieczności wielostronnego rozwoju dzieci

b) poznanie przez nauczycieli rodzin uczniów

- wymiana spostrzeżeń dotyczących rozwoju psychologicznego dzieci

- ułatwianie nauczycielom zrozumienia stosunku rodziców do swoich dzieci.

Współpraca rodziców i nauczycieli powinna opierać się na dokładnej i wzajemnej znajomości obu środowisk. Pozwala sądzić i uwierzyć uczniom że rodzice i nauczyciele liczą się z ich zdaniem.

Kryteria występowania współpracy dwu- i wielopodmiotowej (zasady współpracy):

- uznawanie i realizowanie przez podmioty wspólnych celów

- współrzędność podmiotów, czyli respektowanie zasady partnerstwa

-istnienie między podmiotami pozytywnej i symetrycznej zależności

- wspólna odpowiedzialność za realizację przyjętego celu i podjętych działań

- zachowanie ciągłości i systematyczności w działaniu

- uznawanie rezultatu końcowego za wspólne dobro współuczestników.

Wspólne cechy relacji rodziców i nauczycieli:

• podłoże motywacyjne stosunków rodziny i szkoły – współuczestnicy powinni mieć pełną świadomość walorów społeczno- wychowawczych danej współpracy,

• respektowanie zasady partnerstwa, czyli równorzędność ról; nauczyciele często występują jako osoby ważniejsze, decydujące; natomiast rodzice pełnią rolę podrzędną; wspólne podejmowanie działań, zadań

• udział uczniów relacjach nauczycieli z rodzicami

• przejawy humanistyczne – na pierwszym planie powinno się znaleźć dobro dziecka, traktowanie rodziców na równi z nauczycielem

• udział rodziców w opracowaniu poziomu dydaktyczno – wychowawczego szkoły oraz planowaniu innych przedsięwzięć opiekuńczo-wychowawczego szkoły

• włączenie się rodziców do bezpośredniego prowadzenia niektórych zajęć

• uwzględnianie opinii rodziców przy zatrudnianiu i zwalnianiu nauczycieli

Czynniki determinujące współpracę rodziców i nauczycieli:

a) „przestrzeń osobowa” rodziców, nauczycieli i uczniów:

- sfera osobowa rodziców – stopień ich uspołecznienia, otwartość na innych ludzi, stosunek do szkoły i nauczycieli, aspiracje edukacyjne własnych dzieci, postawa wobec własnych dzieci

- sfera osobowa nauczycieli – postawy wobec rodziców i ich dzieci, uznawany system wartości, znajomość problemów rodzin uczniów, umiejętności prowadzenia współpracy.

- sfera osobowa ucznia – osiągnięcia dydaktyczne i zachowanie uczniów w szkole i domu, stopień ich uspołecznienia, stosunek do szkoły i nauczycieli, stopień zaangażowania w sprawy swojej klasy i szkoły

b) przestrzeń środowiskowo-instytucjonalna rodziny i szkoły:

- obniżenie standardu materialnego rodzin

- brak czasu

- niski poziom kultury pedagogicznej

- zjawiska patologiczne rodzin

- wielodzietność

- zbytnie obciążenie nauczycieli zajęciami dydaktycznymi

c) lokalna przestrzeń społeczno-kulturowa:

- zbyt duża odległość szkoły od miejsca zamieszkania

- niski prestiż szkoły

- niedocenianie rangi problemów edukacji

d) przestrzeń edukacyjna i społeczno-gospodarcza

- dysfunkcjonalność systemu oświaty

- ogólne zarządzanie szkolnictwem

- niska ranga społeczna systemu edukacji w świadomości społecznej

1. Nieprawidłowości w relacjach pomiędzy szkołą a domem rodzinnym.

Wychowanie zintegrowane – obejmuje całokształt warunków grup, stowarzyszeń, organizacji, i instytucji działających w społeczeństwie, od których uzależnione są ostateczne efekty wychowawcze.

Dezintegracja funkcjonalna – polega na braku współdziałania między poszczególnymi instytucjami wychowawczymi, które oddziałują na wychowanka. Ten aspekt integracji wymaga uzgodnień metod, sposobów, środków oraz stylów funkcjonowania poszczególnych grup, instytucji i stowarzyszeń podejmujących działalność wychowawczą w stosunku do określonych grup ludzkich. Wówczas gdy nawet grupy i instytucje wychowawcze przejęły te same wartości i cele, to funkcjonują niezależnie od siebie, zamiast wspierać się nawzajem.

Dezintegracja rzeczowa – zaznacza się ona w przejmowaniu przez poszczególne grupy i instytucje różnych, czasem sprzecznych ze sobą wzorców, ideałów, wartości i zasad wychowawczych. Podstawowym zadaniem społecznym staje się więc sprawa zintegrowanego funkcjonowania instytucji wychowania.

Układy wychowujące – stanowi je zakres oddziaływań wychowawczych jednostek i grup. Nie zawsze mają one charakter systemów wychowawczych. Rodzaje układów wychowujących:

a) całkowity, globalny układ oświatowo-wychowawczy społeczeństwa (makroukład lub wychowujący społeczeństwo)

b) środowiskowy układ wychowawczy – całokształt wpływów wychowawczych pochodzących od grup, instytucji i urządzeń, z którymi jednostka zachowuje bezpośrednią styczność, np. układ wychowawczy w rejonie szkolnym, na wsi, w dzielnicy miasta. To jest tzw. mezoukład wychowawczy

c) układ wychowania charakterystyczny dla określonej instytucji wychowawczej, np. szkoła, dom dziecka, rodzina. To jest mikroukład wychowawczy

d) indywidualny układ wychowawczy – obejmujący przemiany zachodzące w osobowości każdej jednostki, które są wynikiem wpływu poprzednio wymienionych układów oraz własnej aktywności jednostki.

1. Wczesny rozwój społeczny

Pierwszą grupą społeczną dziecka jest rodzina. Na drugim miejscu znajduje się szkoła oraz nauczyciele i koledzy

Pierwsza społeczna relacja dziecka zachodzi z matką.

Przywiązanie – pierwsza społeczna więź między dzieckiem, a opiekunem

Oznaki przywiązania:

a) opiekun może lepiej uspokoić dziecko niż ktokolwiek inny

b) dziecko mniej denerwuje się przy osobie nieznajomej, gdy jest z opiekunem

c) dziecko okazuje więcej zadowolenia, gdy pojawia się opiekun

Rodzaje przywiązania:

a) bezpieczne – matki natychmiast reagują na okazywane prezez nie niezadowolenie, okazują dużo uczucia i dostosowują swe własne zachowanie do potrzeb swych dzieci

b) unikające – tendencje matek do bycia surowymi i dostosowania przymusu, do reagowania bardziej na swoje własne uczucia, niż na uczucie dziecka

c) ambiwalentne – niestałe matki w zachowaniu, czasami wrażliwe, niedostępne i wścibskie.

Człowiek to istota społeczna, zaprogramowana do życia w stadzie, w grupie społecznej a odizolowanie prowadzi do zaburzeń emocjonalnych. Człowiek potrzebuje akceptacji drugiego człowieka, jest się takim jak widzą nas ludzie. Pierwszą grupą społeczną jest rodzina, najważniejsza przez całe życie. Pierwsza społeczna relacja dziecka zachodzi między nim a matką lub substytutem(osoba zastępująca rodzica). Ta wczesna społeczna więź między dzieckiem a jego głównym opiekunem jest wrodzona. Oznaki przywiązania:

Opiekun może uspokoić jak nikt inny, przy opiekunie dziecko czuje się bezpieczne nawet w obliczu nieznajomego,

Dziecko wykonuje więcej ruchów do opiekuna niż obcej osoby.

Dzieci, które są trzymane w domu i traktowane bardziej surowo przywiązują się bardziej. Dziecko, które z powodu rodziców jest niespokojne, silnie się przywiązują, gdyż rodzice to jedyne bezpieczeństwo.

Przywiązanie to konieczna faza we wczesnym rozwoju dzieciństwa.

Przywiązanie wg Ainsworth:

- ok. 18 mcy ufne- bezpieczne- dużo uczucia, reakcja na dziecko i uwaga

- unikające – brak bezpośredniości, rodzice surowi, egoistyczni, przymus

- ambiwalentne- pragnie i unika kontaktu- zdezorganizowane, dzieci obojętne, depresyjne, matki niestałe i zaburzeni psychiczne

Znaczenie więzi dla rozwoju dziecka:

- Dzieci bezpiecznie przywiązane: entuzjastyczne, wytrwałe, mniej frustrujące się, inicjatywa, współpraca, przywództwo, są lubiane, skłonne do nauki,

- Dzieci z przyw. Unikającym i ambiwalentnym-trudności w formowaniu udanych seksualnych związków, niezdolność do rodzicielstwa, kochania

1. Style rodzicielskie.

autorytatywny – wymagający, wrażliwy, skoncentrowany na dziecku. Oczekuje od dziecka, że będzie zachowywać się rozsądnie i społecznie, na poziomach zgodnych z wiekiem i zdolnościami. Rezultat: dziecko niezależne, asertywne, towarzyskie, współpracuje z rodzicami, zadowolone, nastawione na sukcesy, lubiane

autorytarny – wymagający, odrzucający, niewrażliwy, skoncentrowany na rodzicu. Zapewnia kontrolę i siłę bez ciepła, czy komunikacji dwukierunkowej. Ustala standardy absolutne. Wymaga posłuszeństwa, szacunku dla autorytetu, tradycji i ciężkiej pracy. Rezultat: tendencja do społecznego wycofywania się, brak spontaniczności, u dziewcząt duża zależność i brak motywacji osiągnięć, u chłopców tendencja do agresji wobec rówieśników.

pobłażliwy, niewymagający, wrażliwy, skoncentrowany na dziecku. Niewiele wymaga od dziecka. Akceptujący, reagujący. Rezultat: pozytywne i zadowolone, lecz niedojrzałe, brak kontroli impulsów, odpowiedzialności społecznej i zaufania do siebie, agresja

zaniedbujący – niewymagający, niewrażliwy, odrzucający, skoncentrowany na rodzicu. Rodzic zajęty własną aktywnością, niezaangażowany w sprawy dziecka i niezainteresowany jego aktywnością. Unika komunikacji dwukierunkowej i zwraca niewielką uwagę na opinie czy uczucia dziecka. Rezultat: tendencja do zmian nastrojów i trudności z koncentracją, rozrzutność, niski próg pobudzenia, słaba kontrola emocjonalna. Niewielkie zainteresowanie szkołą, wagarowanie i zażywanie narkotyków.

1. Funkcje rodziny, przeobrażenia tych funkcji.

FUNKCJE RODZINY (wg Tyszki):
I biopsychiczne:
1) prokreacyjna - zaspokajanie potrzeb w kwestii posiadania potomstwa;
2) seksualna - zaspokajanie potrzeb seksualnych współmałżonków, nie musi być związana z prokreacją; brak wystarczającej satysfakcji seksualnej jednego lub obojga współmałżonków jest obecnie znacznie bardziej konfliktogenny niż w przeszłości.
II ekonomiczna:
1) materialno-ekonomiczna -zaspokajanie potrzeb materialnych; w bardzo wielu przypadkach zarobkują oboje małżonków, a do wspólnej ,,kasy" rodziny trafia tylko część uzyskanych pieniędzy, reszta pozostaje w gestii poszczególnych członków rodziny.
2) opiekuńczo- zabezpieczająca - troska nad dziećmi i osobami starszymi i chorymi ;
III społeczno- wyznaczająca:
1) klasowa- utrzymanie dziecka w klasie rodziny;
2) legalizacyjno-kontrolna - rodzice legalizują pewne zachowania(np. przyzwyczajenie do nagości) ; nastąpił kryzys kontroli społecznej ( zwiększenie czasu przebywania poza domem rodzinnym)
IV socjopsychologiczna:
1) socjalizacyjno-wychowawcza- dostosowanie zachowania do norm obowiązujących w społeczeństwie; uległa ona w czasach cywilizacji współczesnej znacznym przekształceniom. Jej zakres uległ zawężeniu za względu na obszar działania innych instytucji.
2) kulturalna- zapoznawanie z dziedzictwem kultury, inkulturacja;
3) rekreacyjno-towarzyska -umiejętności zachowania się w towarzystwie, spędzania czasu wolnego, spontaniczne kontakty towarzyskie;
4) emocjonalno-ekspresyjna - poparcie, bezpieczeństwo, miłość, kształtowanie wspólnoty rodzinnej, emocjonalnej i intelektualne, ta funkcja zyskała ogromne znaczenie ze względu na wzrost rangi uczuć wyższych w rodzinie.

seksualna i prokreacyjna – wzrost przedmałżeńskich i pozamałżeńskich kontaktów seksualnych. Współżycie seksualne w relacjach małżeńskich jest bardziej cenione niż w przeszłości. Brak wystarczającej satysfakcji seksualnej jednego z małżonków jest bardziej konfliktogenne niż w przeszłości.

materialno-ekonomiczna – coraz częściej zarobkują oboje małżonków, nierzadko też dzieci. Do wspólnej kasy trafia tylko część pieniędzy, reszta przeznaczona jest na indywidualne cele poszczególnych członków rodziny.

kontrolna – występuje coraz mniejsza, nieformalna kontrola nad członkami. Wynika to z anonimowości jednostki poza domem, atomizacja społeczna, zmniejszenie się uprawnień kontrolnych rodziny na skutek autonomizacji jej członków, zwiększenia się czasu przebywania poza domem. Malej również kontrola wewnętrzna poszczególnych jednostek (samokontrola)

socjalizacyjno-wychowawcza – jej zakres uległ zwężeniu ze względu na obszar działania innych instytucji. Nadal jednak rodzina odgrywa zasadniczą rolę w socjalizacji człowieka. Prawidłowa socjalizacja ma istotne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania społeczeństwa, a nieprawidłowa rodzinna socjalizacja powoduje nasilenie zjawisk patologicznych.

kulturalna – nastąpiło zróżnicowanie aktywności kulturalnej członków rodziny, nawet na terenie domu rodzinnego

emocjonalno-ekspresyjna – wzrost rangi uczuć wyższych w rodzinie. Powodem tego zjawiska są coraz mniejsze możliwości współczesnego człowieka w zakresie uzyskania emocjonalnego wsparcia ze strony innych grup wspólnotowych poza rodziną. Rodzina w coraz większej mierze jest środowiskiem utrzymującym równowagę emocjonalną człowieka, zapewniającym mu higienę psychiczną i poczucie bezpieczeństwa. Harmonijne pożycie w małżeństwie i poprawna ciepła atmosfera w rodzinie mają ogromne, nie dające się przecenić znaczenie w życiu człowieka.

1. Kierunki przemian w rodzinie

Autonomizacja członków rodziny (indywidualizacja) – daje znacną wolność członkom rodziny w wielu dziedzinach. Rozluźnia się przy tym struktura rodziny. Ważne jest, aby I nie przekroczyła granic egoizmu, tzn. aby realizacja osobistych interesów i dążeń nie odbywała się w sposób bezwzględny, kosztem dobra innych członków rodziny.

Egalitaryzacja członków rodziny (równość, wyrównanie) – poprzez nią zmienia się układ ich wewnątrzrodzinnych pozycji, zmieniając tym samym jej strukturę.

Maleje spójność oraz jej dezorganizacja, czego następstwem są narastające liczby rozwodów.

Patologizacja społeczna i psychospołeczna jednostek – cywilizacja współczesna sprzyja patologii społecznej jednostek, a spatologizowanie jednostki sprzyja spustoszeniu w rodzinach. Z kolei spatologizowane rodziny wyniszczają jednostki (swoich członków).

Nie mamy jak na razie do czynienia z upadkiem rodziny, jednak wiele rodzin przeżywa kryzys. Wiele rodzin się rozpada, ale instytucja rodziny trwa nadal. Zawiązują się nowe małżeństwa, maleje jednak liczba ślubów. Powstaje coraz więcej małżeństw i rodzin niesformalizowanych (konkubinat, ko habitacja). Ludzie dostrzegają coraz mniejszą trwałość małżeństw, nie chcą przeżywać rozwodów. Jeśli kondycja rodzin się pogarsza, odbija się to ujemnie na funkcjonowaniu i losach zarówno jednostek jak i społeczeństwa.

1. Wpływ rozwoju cywilizacyjnego na przeobrażenia współczesnej rodziny.

PRZEMIANY RODZINY W SPOŁECZEŃSTWIE INDUSTRIALNYM I ICH TEORETYCZNE INTERPRETACJE

Przemiany rodziny spowodowane są ujawnionymi, niespotykanymi dotychczas potrzeb człowieka i ich zaspokajania dzięki postępowi technicznymi i wynalazkami. Zjawiska te łączą się z 2 ogólnymi procesami społecznymi, a mianowicie industrializacją i urbanizacją. Procesy te są ciągłe a charakteryzują się postępującym podziałem pracy i ruchliwością (odkrycie i wykorzystanie enrgii, surowców) wzrostem wydajności pracy i dochodu narodowego. Dużą rolę w procesie przemian odegrały takie ideologie społeczne i polityczne emancypacyjne i feministyczne. Przemiana nie dokonuje się w tym samym tempie we wszystkich społeczeństwach. Zdaniem niektórych badaczy zależy to od 3 czynników:

• stopnia uprzemysłowienia danego kraju

• stopnia jego urbanizacji

• stopnia izolacji, czyli położenia kraju i jego odporności na wpływy zewnętrzne

Przyczyny zmian w rodzinie:

- społeczne i zewnętrzne – zmiany struktury zatrudnienia, zmiany struktury życia społecznego (wzrost osób starszych), skrócony okres płodności związany ze zmianami kulturowymi i zawodowymi, zanik bezpośredniej więzi wielopokoleniowej, rozdział miejsca pracy od miejsca zamieszkania, wzrost zatrudnienia kobiet, zwiększenie ilości czasu wolnego, zmiany stosunków sąsiedzkich. Na kształt i funkcje wpływają: baza gospodarcza, instytucje społeczne i polityczne. Szczególną rolę odgrywa tu przejście ze społeczeństwa rolnego do przemysłowego i zmianą charakteru środowiska zamieszkania ludności. Industrializacja i urbanizacja wzajemnie się warunkują.

Industrializacja – systematyczne zastępowanie w procesach produkcyjnych siły fizycznej energią mechaniczną. Zmiany technologiczne zrodziły nowe formy produkcji. Dokonało się przejście od form pierwotnych: rolnictwa, hodowli, rybołówstwa do wtórnych: przemysłu przetwórczego i 3rzędnych usług.

Przemiany środowiska pracy pociągają za sobą przemiany w środowisku życia. Z tej przyczyny urbanizacja staje się istotnym elementem rozwoju społecznego i gospodarczego. Owe zmiany pracy i zamieszkania wywierają zasadniczy wpływ na strukturę i funkcję rodziny. Następuje, więc zanik lub rozluźnienie więzów pokrewieństwa, wzrasta jednak więź małżeńska, która oparta nie jest już na czynniku ekonomicznym, lecz na uczuciu i cechach osobowych partnerów. Polepszyły się również stosunki między rodzicami a dziećmi.

Proces ten można łatwo ukazać porównywując rodzinę tradycyjną charakteryzującą się wielopokoleniową i dużą liczebnością członków, odpowiednim układem pozycji i ról członków pracujących w 1 wspólnym gospodarstwie domowym z rodziną współczesną małą epoki industrializacji, w której miejsce pracy jest odłączone od miejsca zamieszkania a pozycje i role członków straciły dawny układ zależności i podporządkowania.

Nacisk urbanizacji i industrializacji na tradycyjne struktury rodzinne spowodowany jest:

• ruchliwością przestrzenną – osłabienie częstotliwości i intymności kontaktów

• ruchliwością społeczną – zróżnicowanie klasowe członków rodziny

• systemem sformalizowanych i zinstytucjonalizowanych działań – podważa podstawy wielkiej rodziny

• określonym systemem wartości akcentujący przede wszystkim powodzenie osobiste i indywidualne sukcesy przekładane nad dobro rodziny – brak podporządkowania się w dążeniach i aspiracjach wspólnocie rodzinnej

• tworzeniem dużej ilości nowych zakładów – przygotowanie zawodowe jakie można wynieść z domu czy od rodziców staje się mało użyteczne, stwarza małe szanse na praktyczne wykorzystanie ich – zanik tradycji społeczno zawodowych rodziny, w której przekazywane były określone systemy wartości sprzyjające spójności i ciągłości rodziny.

Rodzina tradycyjna:

• ekonomiczna, samowystarczalna, niezależna

• podział pracy, roli i zadań

• na czele ojciec

• praca w granicach terytorium domu

• wspólna praca pokoleń

• wychowanie w domu

• uwolnienie od ekonomicznego ryzyka (sami pracowali na swoje utrzymanie)

• opiekuńczość

• podporządkowanie

• brak zabezpieczeń własnego życia i aktywności zawodowej

• przekazywanie tradycji, wartości

• religia jest dziedziczona w rodzinie

Rodzina współczesna:

• miejsko – przemysłowa

• nie może być ośrodkiem przemysłowym ponieważ:

  • nie może wyprodukować tego wszystkiego co konsumuje

  • nie może skonsumować tego wszystkiego, co jest w stanie wyprodukować

• członkowie nie współpracują w ramach gospodarki

• aby utrzymać rodzinę wszyscy muszą pracować poza domem

• ojciec pozbawiony władzy nad rodziną

• osłabienie więzi - selektywność

• dysfunkcjonalność

• brak przygotowania zawodowego w rodzinie

• państwo odsuwa się od kościoła traktuje go jako instytucję świecką

• inne sposoby spędzania wolnego czasu

• prokreacja, socjalizacja i miłość wyznaczają ragę w życiu

• rodzina 2 pokoleniowa – brak zależności, samodzielna

• brak kontroli

• małżeństwo oparte na więzi emocjonalnej

Rodzina nuklearna – stanowi małą cząstkę społeczną. Jest w stanie dostosować się do istniejących warunków, zmienić miejsce zamieszkania i status społeczny. Zaciśnione więzi powodują, że ograniczają swoje stosunki, kontakty do rodziny. Członkowie czują się zwolnieni z obowiązku opieki i pomocy oraz odwiedzin i kontaktu. Jest ona w pełni niezależna i autonomiczna w stosunku do szerszej rodziny i społeczności lokalnej.

Zmodyfikowana rodzina poszerzona posiada 2 formy:

*młoda rodzina prokreacji – mieszkanie z rodziną pod jednym dachem będąc przy tym jednocześnie niezależnym ekonomicznie i emocjonalnie

* rodzina mała – mieszka oddzielnie, ale zachowuje dobre więzi i relacje z rodziną

Rodzina nie jest w stanie dziś zaspokoić wszystkich potrzeb swoich członków, rozładowywać napięcie emocjonalne i wychowywać młode pokolenie bez udziału pokolenia starszego i korzystać z ich wartości.

Malejąca dzietność rodziny

Wysoka stopa urodzeń i śmiertelności równowaga między urodzeniami, a zgonem, czego skutkiem jest mały przyrost ludności. Z nastaniem procesów industrializacyjno – urbanizacyjnych następuje poprawa warunków zdrowotnych, podnosi się stan higieny i bytu, co prowadzi do mniejszej śmiertelności i wydłużenia długości życia.

Eksplozja demograficzna – wysoka stopa urodzeń maleje śmiertelność, co powoduje, że zwiększa się ogólna liczba ludności. Stopa urodzeń niejednokrotnie przewyższa nawet dwukrotnie stopę zgonów.

Zmniejszenie się urodzeń jest wynikiem niekorzystnych warunków mieszkaniowych, wysokich kosztów utrzymania i wychowania, emancypacji społecznej i zawodowej kobiet nastawionej nie tylko na dom i rodzinę, ale na własne uniezależnienie, sukcesy i rozwój uzdolnień. Następuje, zatem powolny spadek przyrostu naturalnego oraz zahamowania procesów reprodukcji.

Przemiany w wewnętrznej strukturze rodziny można rozpatrywać w 3 aspektach:

zmieniająca się rola małżonków i słabnąca więź małżeńska spowodowana zmianą pozycji kobiety w wyniku jej aktywności zawodowej i przejęcie części utrzymania rodziny które należały do mężczyzny. Zmienił się tez zakres dotychczasowych norm i praktyk w zakresie życia seksualnego – oddzielenie życia seksualnego od prokreacji, czemu sprzyjał rozwój środków antykoncepcyjnych i metody regulacji poczęć, dzięki czemu kobieta uwolniła się od obawy przed niechcianym zapłodnieniem. Została tutaj oddzielona sfera zachowań seksualnych od sfery prokreacji (zdrada, wolna miłość, rozpad małżeństwa).

Poligamia sukcesywna – pierwszy związek traktuje się niejednokrotnie jako swego rodzaju próbę i przygotowanie do następnego.

Maskulinizacja kobiet – kobieta chce dorównać we wszystkim mężczyźnie, dowieść swojej równości w każdej sferze, co powoduje, że powstaje proces feminizacji mężczyzny, powoduje to, że staje się on mniej męski i przejmuje role, które powinny należeć do kobiety. Pozycja mężczyzn ulęgła zmianie ze względu na 2 zasadnicze momenty:

• miejsce pracy zostało oddzielone od domu i rodziny, przez co zmniejszył się jego czas obecności w rodzinie, jego odpowiedzialność za rodzinę sprowadza się do sfery materialnej, sprawy wewnętrzne zostawił kobiecie.

• W tym momencie kobieta została zmuszona do podjęcia wielu funkcji również tych, które należały do męża.

Rosnąca pozycja dziecka

Dziecko dziś przyjmuje nowe role. Dziecko stanowi centrum wartości rodzinnych. Zrozumiano potrzeby psychiczne dziecka, prawa i warunki jego rozwoju, następuje intensyfikacja więzi łączących dziecko z rodzicami – dziecko przestaje być traktowane w kategoriach ekonomicznych, a zostaje uznane za wartość dla siebie. Rodzina przestała być jedynym i podstawowym środowiskiem kształtującym rozwój i perspektywy dziecka. Zmiana nastąpiła również w kwestii pojmowania rodzicielstwa, które traktuje się jako szczęście osobiste rodziców a nie przymus. Celem wychowania przestaje być narzucanie wzorów zachowań na rzecz wprowadzanie dziecka w życie społeczne. Dawne metody autorytarne wychowania ustępują metodom demokratycznym.

Indywidualizacja rodziny charakteryzująca się 2 tendencjami:

jedna z nich obejmuje zjawiska izolacji (zmniejszenia jej wpływu na szersze układy społeczne). Rodzina ograniczona staje się coraz bardziej zamknięta, druga dąży do autonomizacji jej członków (każdy sam musi się starać, dbać o siebie, sam sobie zapewnić byt, rodzina nie jest gwarantem pracy i utrzymania, stara się przygotować do samodzielnego życia. Kiedyś było inaczej) Członkowie bardziej ingerują się w inne środowiska, kręgi, a czas spędzany z rodziną sprowadza się do minimum.

Internakizacja wartości i norm

Społeczeństwo stara się narzucać gotowe wzorce, myślenia i działania, za pośrednictwem różnych instytucji i organizacji zmuszać do ich przestrzegania. Słabną, więc pierwiastki instytucjonalne, a umacniają się grupowe: intymność, bezpośredniość, nieformalność, wewnętrzne poczucie obowiązku i odpowiedzialności.. Rodzina przeobraża się z instytucji w związek partnerski, w których rośnie ranga funkcji osobowych, takich, które służą wzajemnemu uzupełnianiu się.

CECHY RODZINY JAKO INSTYTUCJI	CECHY RODZINY JAKO ZWIĄZKU PARTNERSKIEGO
- autorytatywna	- demokratyczna, egalitarna
- stała, trwała	- niestała, nietrwała
- sakralna	- laicka
- wiejska	- miejska
- stabilna	- mobilna
- pełna konfliktów	- spójna wewnętrznie
- oparta na małżeństwie z rozsądku	- oparta na małżeństwie z rozsądku
- podporządkowująca interesy członków rodzinie	- nastawiona na ekspresję osobowości swych członków
- zdominowana przez funkcje instytucjonalne	- pełniąca głównie funkcje osobowe
- konformistyczna wobec tradycji	- nastawiona przyszłościowo
- zachowująca integralność dzięki normom tradycyjnym, poczuciu obowiązków i presji opinii publicznej	- integralność jest efektem wzajemnego uczucia i wewnętrznego zespolenia męża i żony, rodziców i dzieci.

Tradycyjna rodzina instytucjonalna. Ulega nieodwracalnemu procesowi zaniku. Jej miejsce zajmuje rodzina partnerska będąca odpowiedzią na psychiczne potrzeby człowieka ukształtowane na podstawie ogólnych przemian strukturalnych współczesnego społeczeństwa Jej celem jest zespolenie duchowe partnerów i ich szczęście osobiste nie na drodze podporządkowania się sformalizowanym wzorom szerszej społeczności, ale na drodze ekspresji ich osobowości i internalizacji wartości i norm w życiu małżeńsko – rodzinnym. Ideałem dla małżonków i członków rodziny jest partnerstwo i demokracja, które trudno realizować we współczesnym świecie

1. Profilaktyka I-II-III rzędowa

profilaktyka pierwszorzędowa – zakłada objęcie działaniem całej populacji dzieci i młodzieży oraz ich rodzin, promocją zdrowia, rzetelną i dostosowaną do potrzeb pomocą psychologiczną i pedagogiczną w rozwiązywaniu problemów życiowych, aby uchronić dziecko od zagrożeń na jakie może być narażone w przyszłości

profilaktyka drugorzędowa – zdiagnozowanie tych grup dzieci i młodzieży oraz ich rodzin, które przeżywają poważne problemy oraz są w stanie podwyższonego ryzyka zaburzeń rozwoju i uzależnień. Zadaniem jest korygowanie niewłaściwych zachowań dzieci i młodzieży, ukazywanie alternatywnych sposobów życia i tworzenie sprzyjającego środowiska wychowawczego.

profilaktyka trzeciorzędowa – organizowanie pomocy dla grup dzieci i młodzieży, ujawniających zachowania dewiacyjne oraz ich rodzin funkcjonujących w sposób patologiczny, aby poprzez terapię zahamować negatywne procesy rozwojowe i umożliwić powrót do społeczeństwa tym osobom. Ważna jest korekta zachowań dewiacyjnych, zapobieganie pogłębianiu się zachowań dewiacyjnych i ochrona osób skazanych na kontakt z dewiantem.

1. Dziedziczenie społeczne

Jeżeli nic robi się z tym nauczaniem indywidualnym, czy grupowym, dochodzi do procesu dziedziczenia społecznego. Ma on charakter deprywacyjny w kolejnych ciągach rodzinnych i właściwość do utrwalania się. Z tego powodu niezbędna jest pomoc, wsparcie, interwencja wobec rodzin dotkniętych destrukcją. Prawidłowość ta przenosi się na dzieci i dlatego w tym tkwi dodatkowy czynnik dezintegracji ich osobowości, socjalizacji i wychowania. Dziedziczenie społeczne jest nabywaniem droga uczenia się przy pomocy mowy, pisma, obrazów, media.

1. Społeczne naznaczenie (patologia, dysfunkcja, dewiacja, syndrom sytuacyjny, zamknięty krąg).

Społeczne naznaczenie – jest to rodzaj syntetycznego wskaźnika, określający etap anomalii społecznych i indywidualnych rodziny, jako mikrosystemu społecznego oraz jego poszczególnych członków. stan społecznego naznaczenia można określić orientując się w wyniku dokładnego rozeznania stanu dysfunkcjonalności rodziny. Człowiek może być przez społeczność naznaczony jako przestępca, alkoholik, homoseksualista itp.; przez co zostaje on odrzucony. Jednostka chcąca wydostać się z tego marginesu i jej potrzeba przynależności sprawia, iż finalnym etapem staje się wstąpienie przez nią do zorganizowanej grupy dewiacyjnej, w której uczy się, w jaki sposób prowadzić kontynuować dewiacyjne zachowanie i jednocześnie zminimalizować możliwość wystąpienia wynikających z niej kłopotów.

Patologia społeczna – rodzaj zachowania bądź typ instytucji, systemu bądź podsystemu, który pozostaje w zasadniczej sprzeczności z uznawanymi i akceptowanymi normami i wartościami danej społeczności, grupy, wspólnoty wyznaniowej. Zachowanie jest patologiczne, gdy w sposób jaskrawy, ewidentny, normy prawne i moralne są łamane. Patologia, to wyrządzanie komuś lub zadawanie sobie cierpienia. odchylenie od reguł działania społecznego, Zachowania dewiacyjne nie są jednoznacznie interpretowane i ich określenie jest zależne od przyjętych systemów normatywnych w danym społeczeństwie. W niektórych ujęciach teoretycznych definiowane jest relatywistycznie jako zachowanie, które zostało przez społeczność zdefiniowane jako dewiacyjne.

Dysfunkcja – Co oznacza sama dysfunkcja?

- zaburzenie komunikacyjne w rodzinie, np.: porozumiewanie się nie wprost, brak akceptacji na wyrażanie emocji,

- zaburzenia strukturalne w rodzinie, np.: zamiana ról, dzieci są rodzicami, rodzice dziećmi,

-zaburzenie własnych granic, np.: niesprzeciwianie się przemocy, brak zaufania do wszystkich ludzi, Życie w ukryciu, w tajemnicy przed całym światem,

- zaburzenie granic pomiędzy poszczególnymi osobami w rodzinie, np.: nieszanowanie czyjejś intymności, uczuć i poglądów.

Dewiacja – odstępstwo, zboczenie z drogi. Dewiacja nie zawsze musi oznaczać rzeczy godne potępienia, zachowania przestępcze, patologiczne. Przekraczanie form higienicznych , konwencji towarzyskich, zejścia z drogi obyczaju czy stylu życia, ale nie naruszanie kodeksu prawnego norm etycznych.

Syndrom sytuacyjny – Określony splot negatywnych cech statusu ekonomicznego, społecznego i kulturalnego w funkcjonowaniu konkretnej rodziny. Takiej sytuacji często towarzyszy wielodzietność, niski poziom wykształcenia rodziców, ich patologiczne zachowania wobec dzieci. Syndrom sytuacyjny to przeważająca większość samobójstw (około 80%) jest poprzedzona wystąpieniem szczególnych zachowań i sygnałów.

Ringel wyabstrahował trzy czynniki składające się na syndrom presuicydalny:

-zawężenie świadomości

-zahamowanie agresji i jej ukierunkowanie na siebie

-myśli i wyobrażenia samobójcze

Powoduje to na ogół sytuacje „zamkniętego kręgu” – bez wyjścia, prowadzącą jej członków do degradacji indywidualnej kolejnych ciągów rodzinnych. Dzieci nie znajdują w takiej rodzinie innych wzorów zachowań, tylko patologiczne, które na ogół w dorosłym życiu powtarzają.

1. Środowisko lokalne – siły społeczne.

Środowisko lokalne – gromada ludzi zamieszkujących ograniczone i względnie izolowane terytorium, posiadających i ceniących wspólną tradycję, wartości i symbole, instytucje usługowe i kulturowe, świadomych jedności i odrębności, gotowość do wspólnotowego działania, żyjących w poczuciu przynależności i wewnętrznego bezpieczeństwa

Siły społeczne – zdolność do przeobrażania istniejących warunków i budowania nowych realiów. Siły społeczne mają dwojaką postać:

a) szerszą – siły młodego pokolenia, grup społecznych

b) węższą – dynamika małych grup, poszczególnych instytucji czy osób.

Siły społeczne są to aktualnie ujawniające się albo ukryte potencjalne wartości jednostek i grup społecznych, urządzeń i instytucji, dające pedagogowi społecznemu oparcie w jego pracach, jeśli zostaną one zaktywizowane i staną się czynnikami przewodnimi w przebudowie i asymilowaniu wartości.

Kategorie sił społecznych:

-jawne (mobilizujące do działania, do przekształcania środowiska)

-ukryte (utajone, ujawniające się w sytuacjach krytycznych, w odpowiednich warunkach, w określonych okolicznościach - gdy zabraknie sił jawnych);

-jednostek lub grup społecznych, urządzeń, instytucji - każdy człowiek może być siłą społeczną, ponieważ w każdym tkwi pewien potencjał możliwości; siłą społeczną mogą być też urządzenia lub instytucje, które pomagają i ułatwiają pracę.

1. Pojęcie wspólnoty i stowarzyszenia.

Wspólnota – grupa pierwotna, powstała w sposób naturalny, bez ingerencji człowieka, w wyniku „przyrodniczej” istoty ludzkich potrzeb i dążeń, np. rodzina, społeczność lokalna, grupa rówieśnicza.

Stowarzyszenie – grupy intencjonalne, celowe, organizowane przez człowieka dla realizacji konkretnych zadań.

1. Wspólnota a stowarzyszenie.

STOWARZYSZENIE (zbiorowość wtórna)	WSPÓLNOTA (zbiorowość pierwotna)
Powstaje w sposób intencjonalny, świadomy Przynależność jest dobrowolna Organizacja formalna Posiada określone cele Posiada strukturę, organizację wewnętrzną i członków Ustalone wzory zachowań Ustalone sankcje wobec członków Członków łączą więzi rzeczowe	Powstaje w sposób naturalny, spontaniczny Przynależność jest zdeterminowana urodzeniem Organizacja nieformalna Cele nie są artykułowane i nie mają postaci pisanej Struktura, organizacja i członkowie są określani zasadami tradycji i poczuciem przynależności Uznane za właściwe wzory zachowań System kontroli społecznej Członków łączą więzi osobowe

1. Wolność jednostki w środowisku lokalnym.

Rozluźnianie więzi międzyludzkich (wzrost wolności, swobody, niezależności jednostki); narastającej anonimowości życia; kultywowaniu indywidualizmu; zaniku instytucji sąsiedztwa; zaniku znaczenia kontroli społecznej (brak nacisku opinii publicznej); deprecjacji społecznego znaczenia instytucji zbiorowych i autorytetów.

1. Więź społeczna.

Więź społeczna – zorganizowany system stosunków, instytucji, środków kontroli społecznej – skupiający jednostki, podgrupy i inne elementy składowe, zbiorowości w całości zdolną do trwania i rozwoju. Więzi tworzą się w sposób spontaniczny, wykształcają się w toku życia, nawarstwiają często przez pokolenia.

Warunki kształtowania się więzi społecznych:

- styczność przestrzenna

- łączność psychiczna

Jest to zorganizowany system stosunków, instytucji, środków kontroli społecznej skupiający jednostki, podgrupy i inne elementy składowe zbiorowości w całość zdolną do trwania i rozwoju.

1. Styczność przestrzenna.

Styczność przestrzenna – postrzeganie obecności drugiego człowieka, jako pewnej stałej, to świadomość potencjalnego, ustawicznego kontaktu z drugim, konkretnym człowiekiem, to wreszcie postrzeganie jego „przypisania” do naszej przestrzeni życia.

1. Łączność psychiczna.

Łączność psychiczna – gotowość nawiązywania kontaktów, trwałych związków, bezinteresownych z innymi ludźmi ze swego lokalnego, społecznego otoczenia. Łączność psychiczna rodzi się na gruncie utożsamienia się z innymi na płaszczyźnie tożsamości etnicznej, zawodowej, religijnej.W wyniku poszukiwania wspólnych celów lub realizacji podobnych zadań np. na kursach, kołach zainteresowań, grupach ochotniczych. Także w tysiącu innych różnych sytuacji ,gdzie człowiek postrzega drugiego człowieka jako partnera, wspólnika, towarzysza, pomocnika, oczekującego pomocy, czyli w sytuacji wyzwalającej w nas uczucie empatii, bliskości, aprobowanej zależności.

1. Koncepcja kręgów środowiskowych.

Koncepcja kręgów środowiskowych J. Pietera zawiera swoisty obraz rozwoju jednostki poprzez stałe poszerzanie obszaru swego osobistego kontaktu od rodzicielki do społeczeństwa globalnego.

Ten ruch można określić jako spiralę rozwoju:

Człowiek posuwając się po swojej spirali rozwoju nie opuszcza obiektów swojego kontaktu, dlatego, posuwają się one z nim razem, jeśli nie fizycznie to jako bagaż doświadczeń i pamięci. Dlatego wpływają one na zachowanie i postrzeganie otoczenia. W tym sensie rodzina macierzysta programuje rodzinę własną człowieka, kultura lokalna, etniczna uczy nastawienia do kultury globalnej. Jest to jeden z warunków istnienia więzi w grupie społecznej.

Jak dziecko tworzy swoje kręgi wychowawcze?

Tworzy ono 3 kręgi o malejącej sile wpływu – od największego znaczenia rodziny w socjalizacji człowieka do malejącego. Oznacza ono rosnącą lub malejącą siłę więzi społecznych, świadomości osobistych powiązań i zależności od otoczenia, sprawowaniu kontroli nad jednostką. Dziecko poszerza obszar swojego osobistego kontaktu od rodzicielki do społeczeństwa globalnego – spirala rozwoju. Człowiek wchodząc w kolejne kręgi nie traci kontaktu z poprzednimi. Posuwa się z nimi bagaż doświadczeń i pamięci.

1. Wzorzec osiedla korzystnego pedagogicznie.

Wzorzec osiedla korzystnego pedagogicznie

- kształtowanie wielkiego miasto jako organizmu policentrycznego, czyli miasta złożonego z zespołów autonomicznych, urbanistycznie terenów mieszkalnych – niewielkie osiedla,

- idea miasta – ogrodu (zielone trawniki, krzewy, drzewa) zapewniająca osiedlom przestrzeń, słońce i powietrze, ciszę.

- niewielkie, ale liczne punkty usługowe, aby ułatwić styczności międzyludzkie, zmniejszać dystanse społeczne.

Osiedle rozumiane jest jako ograniczony rejon miasta mieszczący w swym obrębie od 8 do 12 tys. mieszkańców. Niektórzy znawcy tegoż tematu zaniżają tą ilość do 5 tys. Celem osiedla jest budowanie więzi pomiędzy mieszkańcami. Adam Lisowski udowodnił, iż im jest więcej mieszkańców tym stają się oni bardziej od siebie odosobnieni. Osiedle stwarza klimat podobny do tego, jaki jest na wsi (większość osób się zna). W ramach osiedli nie znajdziemy wielkich fabryk czy przedsiębiorstw. To zazwyczaj wydzielony obszar bloków udekorowany zielenią. W obszarze tym ludzie mogą odnaleźć ciszę i spokój tak bardzo potrzebny w dzisiejszych czasach. Znaleźć możemy także dość liczne punkty usługowe pełniące funkcję miejsca spotkań mieszkańców.

W obrębie takiego osiedla znaleźć możemy jedną, lub dwie szkoły podstawowe, przedszkole, gimnazjum, a nawet i szkołę średnią.

1. Zjawiska wewnątrzgrupowe

polaryzacja – zjawisko spowodowane przez grupę, polega na tym, że uprzednio isniejące u członków grupy tendencje zostają wzmożone. Wzmożenie przeciętnej tendencji członków grupy, a nie rozłam grupy.

porównanie społeczne – dokonywanie oceny swych opinii i możliwości poprzez porównywanie siebie z innymi

Kumulacja ignorancji – fałszywe wyobrażenie na temat tego, co inni myślą, czują i czym się kierują w działaniu.

facylitacja społeczna – osiąganie przez człowieka lepszych rezultatów w prostych lub dobrze wyuczonych zadaniach, gdy obecne są inne osoby.

Lęk przed oceną społeczną – skupienie uwagi na tym, jak jesteśmy oceniani przez innych. Inni ludzie mogą wzbudzać nasz niepokój, bo zastanawiamy się jak nas oceniają. Wzrost samoświadomości pod wpływem sytuacji w której jesteśmy oceniani może zakłócać przebieg czynności, które najsprawniej są wykonywane automatycznie.

próżniactwo społeczne – skłonność ludzi do wkładania mniejszego wysiłku w wykonywanie zadań, w których wspólny cel jest efektem zbiorowego wysiłku, niż wówczas, gdy są oceniani indywidualnie.

Pasażer na gapę – osoba, która czerpie korzyści z przynależności do grupy, niewiele dając w zamian

deindywiduacja – utrata samoświadomości i lęku przed oceną społeczną, do jakiej dochodzi w grupach sprzyjających anonimowości i odciągających uwagę od jednostki (anonimowość jednostki), np. pseudokibice na stadionie – bójki.

Myślenie grupowe- zjawisko pojawia się, gdy przy wspólnym podejmowaniu decyzji grupa skupia się przede wszystkim na zachowaniu wewnętrznej zgody, nawet kosztem pominięcia niewygodnych informacji i ignorowania odmiennych poglądów. Myśleniu grupowemu sprzyjają warunki: spójność grona decydentów, izolacja od środowisk prezentujących odmienny punkt widzenia.

oznacza uleganie ograniczającej sugestii i naciskowi grupy, której jest się członkiem. W wyniku narzuconej autocenzury członkowie grupy podlegającej temu zjawisku, zubażają dobrowolnie swoje zdolności intelektualne. Myślenie grupowe prowadzi w skrajnym stadium do zupełnej utraty przez grupę poczucia rzeczywistości, przecenianie własnej siły i możliwości działania. Syndrom ten oznacza również izolację grupy od otoczenia i zamknięcie się grupy we własnym świecie.

Wpływ mniejszości - bardziej przekonująca jest mniejszość, która konsekwentnie trwa przy swoim stanowisku (zgodność). Zaufanie do siebie – uporowi i konsekwencji zwykle towarzyszy pewność siebie.

1. Grupa i grupa rówieśnicza.
   

Grupa – kilka ludzi, dla których bycie razem jest atrakcyjne, czy to ze względu na działanie, czy na przebywaniu ze sobą.

Grupa rówieśnicza – naturalna forma życia dzieci i młodzieży, wyraża ich dążenie do działania i samodzielności. Są to grupy samorzutne, powstają w rezultacie spontanicznej aktywności zabawowej oraz samodzielnego rozwijania dążeń, celów. Grupy rówieśnicze mają wpływ na wychowanie dzieci i młodzieży. Oddziaływania wychowawcze mogą być pozytywne lub negatywne.

1. Normy grupowe.

Normy grupowe – wspólne wzorce spostrzegania i myślenia, obejmujące sposoby pracowania i ubierania się, wspólne przekonania i zachowania społeczne. Normy wpływają na większość naszego życia. Zakłopotanie jest spowodowane pogwałceniem rzez nas norm. Każdy, kto w grupie nie podporządkuje się, jest zmuszany, by to uczynił lub w ostateczności zostaje odrzucony. Dewiant staje się obiektem wzmożonej uwagi i wysiłków zmierzających do skłonienia go do zmiany zachowania.

1. Hierarchie i role grupowe.

Hierarchie i role – wszystkie grupyt tworzą hierarchie, co daje przewagę w postaci posiadania lidera, który może kierować wykonywaniem zadania i zapobiegać konfliktowi w grupie. Grupy są bardziej efektywne, gdy posiadają jasną strukturę przywództwa. Na wybór członków grupy wpływa wiek i widoczny status społeczny obecnych, a także nieasertywny, niewerbarly sposób bycia, związany z postawą i tonem głosu. Członkowie o niskim statusie będący u dołu hierarchii, mówią mało, do wyżej usytułaowanych zwracają się grzecznie i z szacunkiem. Osoba, która mówi zbyt dużo, jest karana, natomiast ospali członkowie o wysokim statusie są zachęcani do wypowiedzi.

1. Podłoże motywacji do łączenia się w grupy

a) jedna – by wykonać zadanie

b) druga – by znaleźć zadowolenie zbycia w związku z innymi i nawiązywanie stosunków

ludzie często przyłączają się do grupy z ekonomicznych, czy innych niespołecznych powodów, następnie zostają wciągnięci w działania grupy, widzą, że dają im one zadowolenie, stają się związani z grupą. *

1. Spójność grupy.

Spójność grupy:

- bliskość fizyczna, np. przebywanie w jednym biurze

- podobieństwo pochodzieia, wartości, wartości, zainteresowań

- nagradzające doświadczenia wynoszone z grupy

- utalentowany przywódca, który potrafi zapewnić zgodę,

- brak wrogich, bądź zaburzonych osobowości

Konsekwencje spójnosći:

- współpraca członków i wzajemna pomoc

- zadowolenie z udziału w grupie

- praca w grupie daje dużą satysfakcję

1. Różne rodzaje grup

rodziny: struktura ojca, matki i dzieci:

-różnią się ze względu na osobowości i zdolności swych członków

- członkowie dysponują wspólnym majątkiem i zajmują tę samą pozycję w społeczeństwie

- stosunki w obrębie rodziny cechuje nieformalność, mało jest zahamowań przy wyrażaniu miłości bądź agresji

grupy przyjacielskie:

- nie znają formalnej struktury ani zadania

- składają się z ludzi o podobnym wieku, pochodzeniu, wartościach i zainteresowaniach.

- dostarcza środowiska, w którym członkowie mogą być niezależni od domu, spotykać się ze znajomymi, rozwijać swe umiejętności społeczne

- możliwa jest struktura socjometryczna – kto kogo lubi

grupy pracownicze:

- większość pracy jest wykonywana w grupach

- rozwija się wzorzec nieformalnego życia społecznego, np. podczas przerw

- wysoka spójność i dobre relacje sprzyjają wysokim wynikom współpracy

- technologia i system przepływu pracy wpływają na funkcjonowanie i efektywność grup

grupy spędzające razem czas wolny:

- aktywność określa charakter relacji

- są oparte na pojedynczej aktywności lub zbiorze przekonań

- niewielka rywalizacja – brak nagrody

- wysoki poziom zadowolenia i poparcia społecznego

- są niedemokratyczne, nastawione pozytywnie

grupy stworzone przez naukowców społecznych:

- grupy terapeutyczne – zwiększają produktywność terapeutów i pomagają pacjentom zrozumieć siebie przez zobaczenie swych problemów u innych

- grupy wzajemnego wsparcia – pomoc alkoholikom, udzielanie sobie pomocy, dostarczanie wsparcia w radzeniu sobie z codziennymi problemami

- t-grupy (treningowe) – klienci otrzymują od psychologów sprzężenie zwrotne dotyczące ich społecznego funkcjonowania

- grupy spotkaniowe – stosują ćwiczenia pozwalające doświadczyć intymności i innych relacji, często stosują kontakt dotykowy i samoujawnienie

1. Grupy rówieśnicze o charakterze grupy pierwotnej i celowej.

Grupa pierwotna (wspólnota)	Grupa celowa (stowarzyszenie)
Członkowstwo jest spontaniczne, nacechowane poczuciem aprobującego uczestnictwa	Członkowie pochodzą z rekrutacji formalnej
Dominują więzi osobowe i powszechna znajomość osobista	Dominacja więzi rzeczowych i stosunków organizacyjnych
Niewielkie rozmiary grupy	Możliwie wielkie rozmiary grupy
Członkowie mają poczucie przynależności i odrębności wobec otoczenia	Struktura wewnętrzna sformalizowana z układem hierarchicznym
Grupa ustala świat wartości i wzorców dla grupy	Istnienie własnych celów i interesów dominujących nad indywidualnymi celami i interesami
Istnienie umownego systemu kontroli i doraźnie określone sankcje	Posiadanie formalnych wzorów, zachowań, egzekwowanych sankcjami
Przywództwo wynika z cech osobowych i aprobaty grupy	Wyspecjalizowane kierownictwo, wyalienowani przywódcy