Technik farmaceuta semestr III

Organizacja ochrony zdrowia

Temat: Program profilaktyki próchnicy zębów u dzieci

Podstawą prawnych działań w obszarze zdrowia publicznego dotyczącą zapobiegania próchnicy u dzieci i młodzieży jest Uchwała Nr. 90/2007 Rady Ministrów z dnia 15 maja 2007r.

OPIS PROBLEMU ZDROWOTNEGO.

Choroba próchnicowa zębów uznana jest za chorobę społeczną. W Polsce choruje na nią ok.90% dzieci. Próchnica zgodnie z definicją WHO to proces patologiczny, umiejscowiony, pochodzenia wewnątrzustrojowego, prowadzący do odwapnienia i proteolitycznego rozpadu twardych tkanek zęba. Głównym czynnikiem odpowiedzialnym za jej rozwój są bakterie próchnicotwórcze, które rozkładają cukry obecne w produktach żywnościowych, wytwarzając kwasy, które niszczą szkliwo zębów. Próchnica nieleczona powoduje nie tylko dolegliwości bólowe, powoduje również nieodwracalne choroby miazgi, choroby tkanek około wierzchołkowych, utratę zębów, czego konsekwencją są np. wady zgryzu. Wszystko to wymaga długotrwałego i kosztownego leczenia zachowawczego, chirurgicznego, protetycznego i ortodontycznego. Nieleczona próchnica jest punktem wyjścia dla powstania groźnych dla życia chorób odogniskowych, między innymi: serca, stawów i nerek, co pociąga za sobą konieczność hospitalizacji. Na podstawie analizy doświadczeń WHO uznała, że najkorzystniejszym środowiskiem promocji zdrowia jest szkoła, gdzie realizacja programów edukacji zapewni szeroki krąg zainteresowania. Zapobieganie próchnicy powinno mieć charakter działań kompleksowych, tzn. powinno obejmować edukację rodziców, edukację dzieci i naukę współodpowiedzialności za stan swojego zdrowia. Wiedza ta powinna dotyczyć zasad racjonalnego odżywiania, przestrzegania higieny jamy ustnej, obowiązkowych badań kontrolnych stomatologicznych, a także uczestnictwa w akcjach profilaktycznych z wykorzystaniem preparatów fluorowych przeprowadzanych w regularnych odstępach czasu. Obecnie gabinety szkolne nie posiadają umów z NFZ, więc żadne zabiegi profilaktyczne ze świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia stomatologicznego zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 30.VIII 2009 r. nie są realizowane. Praktycznie około 90% dzieci wymaga leczenia stomatologicznego, a 30% leczenia ortodontycznego (dane z raportu pn.”Monitoring zdrowia jamy ustnej w 2010 r. pod kierownictwem prof. Marii Wierzbickiej” oraz raportów realizatorów programu profilaktycznego realizowanego w mieście Krakowie w latach 2010-2012).

CELE PROGRAMU.

Cele ogólne to:

• Wyrabianie nawyku dbałości i higieny jamy ustnej.

• Stosowanie profilaktyki zdrowotnej.

• Eliminowanie zjawiska strachu przed stomatologiem.

• Rozumienie potrzeby wizyty u dentysty.

• Kształtowanie umiejętności, przyzwyczajeń i nawyków.

• Podnoszenie poziomu kultury jedzenia.

• Uczenie odpowiedzialności za siebie i swoje zdrowie.

• Tworzenie warunków do kształtowania zdrowia.

• Nawiązanie współpracy ze stomatologiem.

Wyżej wymienione cele, dają obraz tego, co przez innowacje ma zostać osiągnięte.

Cele szczegółowe- czyli to co dziecko powinno wiedzieć i rozumieć ( dziecko…):

• Zna funkcje zębów w organizmie człowieka.

• Rozumie potrzebę dbania o higienę jamy ustnej.

• Zna zasady pielęgnacji jamy ustnej.

• Rozumie współzależności między higieną a dobrym samopoczuciem.

• Wie, co to jest próchnica.

• Zna następstwa choroby zębów.

• Rozumie potrzebę spożywania regularnych posiłków.

• Rozumie potrzebę spożywania owoców i warzyw.

• Zna wartości odżywcze spożywanych posiłków.

• Stosuje zasady nie jedzenia zbyt dużo słodyczy.

• Zna preparaty służące do higieny jamy ustnej.

• Potrafi prawidłowo czyścić zęby, wie, że należy myć je po każdym posiłku.

• Rozumie, że pijąc mleko poprawia stan uzębienia.

• Chętnie uczestniczy w zabawach i teatrzykach.

• Zna słowa i melodię piosenek o zdrowiu.

WARUNKI REALIZACJI PROGRAMU

Realizacja programu wymaga:

• wykorzystania różnorodnych środków dydaktycznych

• funkcjonalnie urządzonej sali

• wyposażenie w środki audiowizualne

• nawiązania współpracy ze stomatologiem

• ścisłej współpracy z rodzicami

TREŚCI PROGRAMOWE

Realizacja innowacji opiera się na rozporządzeniu MENiS z dnia 31.12.2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach.

1. Wpływ racjonalnego żywienia na zdrowie zębów

• opanowanie umiejętności dokładnego gryzienia pokarmów, zwłaszcza twardych (np. marchewki)

• rozumienie konieczności jedzenia potraw niezbędnych dla zdrowia zębów (zawierających wapń i witaminę D: mleko i jego przetwory, warzywa, owoce itp.)

• rozumienie potrzeby powstrzymywania się od jedzenia, czy picia produktów mających szkodliwy wpływ na zęby

2. Kształtowanie nawyków higienicznych zapobiegającym chorobom zębów

• opanowanie umiejętności samodzielnego mycia zębów z przestrzeganiem poszczególnych etapów wykonywania tej czynności i dokładne ich wykonywanie

• używanie tylko własnych przyborów niezbędnych do utrzymywania czystości jamy ustnej

3. Ochrona własnego zdrowia

• świadome stosowanie zasad higieny osobistej oraz rozumienie konieczności dbania o higienę jamy ustnej

• prawidłowe korzystanie z przyborów do higieny jamy ustnej i utrzymywanie ich w czystości

• kształtowanie pozytywnego stosunku do lekarza stomatologa

• przestrzeganie zaleceń stomatologa

PROPONAWANA TEMATYKA ZAJĘĆ

• Chcę być zdrowy.

• Wiem wszystko o zębach.

• Odżywiam się zdrowo.

• Lubię moją panią stomatolog.

• Zdrowe zęby – ładny uśmiech.

• Zachęcam inne dzieci do walki z próchnicą.

• Spotkanie z doktorem Ząbkiem.

FORMY REALIZACJI

• Spotkanie rodziców z lekarzem stomatologiem ( pielęgniarką ): podanie wskazówek dotyczących prawidłowej higieny jamy ustnej, prawidłowego żywienia dzieci.

• Spotkanie lekarza stomatologa ( pielęgniarki ) z dziećmi w przedszkolu: wybór odpowiednich past oraz szczoteczek do zębów, omówienie kolejnych etapów mycia zębów oraz pokaz prawidłowego mycia zębów na modelu.

• Badanie stomatologiczne, ocena stanu uzębienia (obecność ubytków próchnicowych, wad zgryzu), usunięcie bakteryjnej płytkinazębnej i pokrywanie lakierem fluorowym zębów stałych, przygotowanie informacji pisemnej dla rodziców.

• Kontrolne badanie stomatologiczne, lakowanie zębów stałych u dzieci powyżej 7 roku życia, pokrywanie lakierem fluorowym zębów stałych.

Lakowanie zębów stałych to uszczelnienie bruzd zębów trzonowych i przedtrzonowych preparatami zawierającymi fluor, co zmniejsza odsetek postępujących zmian próchnicowych.

• Omówienie budowy zęba na przykładzie ilustracji.

• Omówienie z dziećmi przedmiotów służących do szczotkowania zębów.

• Wycieczka do ogrodu warzywnego (poznawanie różnorodnych warzyw i owoców).

• Zorganizowanie kramu w kąciku przyrody „Przyjazne produkty dla zębów”.

• Przygotowanie i degustacja „zdrowych przekąsek”.

• Organizowanie „Dni warzyw i owoców”.

• Wyświetlanie i omawianie przeźroczy związanych z higieną jamy ustnej.

• Oglądanie audycji telewizyjnych i filmów instruktażowych na kasetach video (np. „Przygody gwiazdeczek w kosmosie”, „Wyprawa Zuzi po śnieżnobiały uśmiech”, „Doktor Ząbek” itp.) o tematyce zdrowotnej.

• Stała ekspozycja w sali ilustracji i plakatów dotyczących higieny i profilaktyki jamy ustnej.

• Nauka wierszy i piosenek związanych tematycznie z problematyką zdrowotną.

• Organizowanie zabaw tematycznych.

• Kolorowanie obrazków o tematyce zdrowotnej.

• Zabawy pantomimiczne i dramowe np. „Chory ząbek”.

• Zabawy dydaktyczne np. „Co jest potrzebne stomatologowi”.

• Konkursy rysunkowe.

• Zagadki, rebusy.

• Gazetki dla rodziców na temat: „Higiena jamy ustnej”, „Profilaktyka próchnicy zębów”.

• Opracowanie ankiet dla rodziców pozwalających poznać wstępnie stan uzębienia dzieci, wiadomości na temat profilaktyki próchnicy oraz nawyki żywieniowe i higieniczne dzieci.

• Konkurs na wiersz, hasło o zębach.

• Turniej „Dla zdrowia”.

ROLA NAUCZYCIELA W PROPAGOWANIU PROFILAKTYKI

Podstawowym warunkiem powodzenia zaplanowanych poczynań związanych z higieną jamy ustnej jest współpraca nauczyciela z lekarzem stomatologiem lub pielęgniarką oraz rodzicami dzieci. Opieka nauczyciela sprowadza się przede wszystkim do działalności profilaktycznej. Nauczyciel także zachęca dzieci do dbania o zęby poprzez organizowanie różnego rodzaju zabaw, zajęć i konkursów. Włączając w swoją działalność stomatologa, pielęgniarkę i rodziców zwiększa korzyści wynikające z niej dla dzieci. Poprzez kontakt dziecka z lekarzem lub pielęgniarką przygotowujemy je do bycia pacjentem, niwelujemy lęki i obawy związane z wizytą w gabinecie.

WSPÓŁPRACA Z RODZICAMI

Ponieważ edukacja zdrowotna jest procesem złożonym i długotrwałym ważne jest, aby do jej realizacji włączyć rodziców. Bez ich udziału realizacja założonych celów jest mało realna. To rodzice, a nie nikt inny przyczyniają się do kształtowania nawyków higienicznych, żywieniowych oraz postaw pro zdrowotnych dzieci. Od nich zależy, czy dziecko już jako osoba dorosła będzie systematycznie odwiedzało gabinet stomatologiczny, czy też będzie go unikać. Jeżeli w dzieciństwie ukształtuje się prawidłowy stosunek do lekarza i właściwe dbanie o higienę jamy ustnej będzie to owocowało przez całe życie. Zadaniem rodziców jest zachęcanie dzieci do właściwego mycia zębów, dbania o higienę jamy ustnej. Rodzice mogą zaproponować wspólne mycie zębów, wybieranie pasty z fluorem. Powinni wybrać się z dzieckiem do gabinetu stomatologicznego i zasięgnąć informację o stanie uzębienia swojej latorośli. Rodzice mają decydujący wpływ na wybór potraw i produktów zdrowych dla zębów. Duże znaczenie ma również sposób podejścia dorosłego do wizyt u stomatologa. Na sukces wpływa poziom świadomości dorosłych i ścisła współpraca

Regularne wizyty kontrolne od najmłodszych lat, pozwalają nawiązać dobry kontakt z lekarzem i wyrobić w sobie pozytywny stosunek do leczenia.

PROCEDURA OSIĄGANIA CELÓW

Dominującą formą aktywności dziecka w wieku szkolnym jest zabawa. Dziecko uczy się - bawiąc i bawi się - ucząc. Dlatego proces nauczania powinien być zabawą. Aktywność dziecka wspomagana przez ekspresję słowną, ruchową, plastyczną, muzyczną, dramową pozwoli na kształtowanie nawyków i umiejętności w zakresie profilaktyki zdrowotnej.

OSIĄGNIĘCIA DZIECI

• Dostrzeganie związków między stanem zdrowia a higieną.

• Znajomość głównych składników pokarmowych niezbędnych dla zdrowia zębów

• Odróżnianie produktów sprzyjających dla zdrowia zębów od szkodliwych

• Stosowanie owoców i warzyw w codziennym jadłospisie

• Wyrobienie systematycznego nawyku mycia zębów

• Znajomość roli lekarza stomatologa i pozytywne nastawienie do wizyt w gabinecie dentystycznym

• Uświadomienie, że zdrowe zęby i piękny uśmiech poprawiają wygląd i samopoczucie

• Umiejętność dzielenia się z rodzicami wiedzą zdobytą w przedszkolu na temat higieny jamy ustnej

TRYB ZAPRASZANIA DO PROGRAMU.

W celu zapewnienia wysokiej frekwencji w programie, konieczny jest dobry dostęp do pełnej

informacji o jego realizacji, uzyskiwanej wieloma kanałami.

Edukacja poprzez działania promocyjno- informacyjne:

• Informacje zamieszczone w szkołach, tablice ogłoszeniowe,

• Informacja o programie na stronie internetowej miasta.

• Audycje, artykuły w mediach lokalnych.

BIBLIOGRAFIA

• Fedorowscy J.G., 500 zagadek o zdrowiu i medycynie. Warszawa 1974

• Jańczuk Z., Zapobieganie i leczenie chorób przyzębia. PZWL Warszawa 1992

• Jańczuk Z., O zapobieganiu próchnicy zębów u dzieci i młodzieży. „Lider wydanie specjalne 5/1994

• Jańczuk Z., Jak pomóc przedszkolakom w ich kłopotach zębowych?. „Higienistka stomatologiczna 1/2000

• Krych T., Dbamy o własne zdrowie. „Życie szkoły” 4/2002

• Prasałek B., Tarcza z fluoru. „Zdrowie” 3/2000

• Przewodnik dla nauczyciela „Twój piękny uśmiech” PTOZ 1997-98

• Przewodnik dla nauczyciela „Radosny uśmiech, radosna przyszłość” ISMA Warszawa 1996

• Przewodnik dla nauczyciela „Śnieżnobiały uśmiech” PTS 1999

• Szpringer – Nodzak M., Stomatologia wieku rozwojowego. Warszawa 1987

• Woynarowska B., Jak zachęcić ludzi aby dbali o zdrowie zębów?. „Lider” wydanie specjalne 5/1994

• Ziemlański Ś., Wpływ żywienia na rozwój psychofizyczny i zdrowie człowieka. „Wychowanie fizyczne i zdrowotne” 4/1997