Ochrona środowiska
Ochrona środowiska jest nauką na pograniczu nauk społecznych i nauk przyrodniczych:
- psychologii
- pedagogiki
SOZOLOGIA- ochrona środowiska
Do polskiego słownika naukowego termin ten wprowadził w 1965r Walery Goetel.
Przedmiotem badań sozologii jest wzajemne oddziaływanie biosfery i antropopresja (zmiany zachodzące w przyrodzie pod wpływem działalności człowieka).
Biosfera- jest to sfera życia obejmująca wszystkie ekosystemy znajdujące się na powierzchni Ziemi. Termin ten wprowadzony został do nauki przez austriackiego geologa E. Suessa w 1875r.
Biosfera obejmuje:
- troposferę- dolna część atmosfery ziemskiej
Ochrona środowiska zajmuje się obecnie:
- opisem faktycznym stanu przyrody na świecie i w Polsce;
- określeniem obiektów, które zanieczyszczają i niszczą środowisko naturalne człowieka;
- przeprowadzaniem badań technicznych i technologicznych w celu wprowadzenia urządzeń oczyszczających i nowych technologii.
Cele nauczania przedmiotu:
- przekazanie studentom odpowiedniego zasobu wiedzy o środowisku;
- przygotowanie do odpowiedniego i prawidłowego gospodarowania zasobami naturalnymi;
- zachowanie równowagi i spójności między racjami ekonomicznymi i społecznymi w oparciu o prawo i politykę w zakresie ochrony środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju.
Nauka ma charakter interdyscyplinarny i korzysta z metod:
- metody empiryczne:
Bezpośrednia obserwacja za pomocą zmysłów
Pośrednia obserwacja za pomocą różnych przyrządów
Bezpośrednia obserwacja ilościowa i jakościowa
- metody humanistyczne:
Człowiek – jego stan biologiczny i psychiczny
Działalność gospodarcza w zagrożonym środowisku
Aspekty etyczno- moralne aktywności ludzkiej
- metody filozoficzne:
Wykorzystuje się badania, które opierają się na klasycznej definicji prawdy
- o właściwej ocenie stanu biosfery
- o właściwej ocenie antroposfery oraz podjęciu środków zaradczych.
Systemowe metody wykorzystywania w ochronie środowiska
Wymagane jest podejście systemowe zarówno w aspekcie:
- przedmiotowym
- metodycznym
Wykorzystanie metod w celu:
- rozpoznania aktualnego stanu biosfery i antroposfery
- ukazania konieczności zachowania środków mających zahamować degradację środowiska naturalnego
Obserwacje naukowe:
- satelitarne- pozwalają rejestrować zanieczyszczenia w skali globalnej
- monitoringowe
- laboratoryjne
Obserwacje monitoringowe pozwalają na:
- integrację wyników
- szybką ocenę i diagnozę
- błyskawiczną informację
Obserwacje laboratoryjne powietrza, gleby, wody, emisji gazów służą za podstawę:
- rozpoznania aktualnego stanu środowiska
Badania pozwalają na:
- ocenę stanu tych organizmów
- przewidywanie trendów adaptacyjnych w organizmach do zmieniającego się środowiska.
Na podstawie obserwacji dokonuje się opisu.
Wartość opisu zależy od:
- rzetelnie prowadzonej obserwacji
- użytej terminologii, charakterystycznej dla danej dziedziny nauk.
Główne cele ochrony środowiska naturalnego to:
Zachowanie potencjału Ziemi, dzięki któremu życie może rozwijać się w całej swojej różnorodności
Propagowanie zrównoważonej konsumpcji i produkcji tak, aby oddzielić wzrost gospodarczy od degradacji środowiska
Oszczędne gospodarowanie naturalnymi zasobami występującymi na Ziemi
Zapewnienie wysokiego poziomu ochrony środowiska naturalnego : poprawę jego jakości.
Polska – akty prawne
- Prawo o ochronie środowiska z 2001r – reguluje kwestie ochrony przed zanieczyszczeniami środowiska abiotycznego (nieożywionego).
- Ustawa o ochronie przyrody z 2004r dotycząca ochrony cennych ożywionych i nieożywionych elementów środowiska przyrody.
Zachowanie potencjału Ziemi:
Ochrona przyrody polega na zachowaniu zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, okazów i składników przyrody
- dziko występujących roślin i zwierząt, grzybów
- roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną
- siedliska przyrodnicze, chronione gatunki
Formy ochrony przyrody to:
- parki narodowe
- rezerwaty przyrody
- parki krajobrazowe
- pomniki przyrody
- użytki ekologiczne
- ochrona gatunków
Park narodowy obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami:
- przyrodniczymi
- naukowymi
- społecznymi
- kulturowymi i edukacyjnymi
Powierzchnia nie mniejsza niż 1000 ha
Park tworzy się w celu zachowania:
- różnorodności biologicznej
- zasobów, okazów i składników przyrody nieożywionej oraz walorów krajobrazowych
- właściwego stanu zasobów i przywrócenia składników przyrody.
Najstarszy park w Polsce – Białowieski utworzony w 1932r.
W Polsce 23 parki zajmują 1 % powierzchni kraju.
Najmłodszy park – Ujście Warty 2001r.
Rezerwaty przyrody obejmują:
- obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym
- ekosystemy
- ostoje i siedliska przyrodnicze
- siedliska roślin, zwierząt i grzybów
Parki krajobrazowe obejmują obszary chronione ze względu na wartości:
- przyrodnicze
- historyczne
- kulturowe
Obszary chronionego krajobrazu obejmują tereny:
- chronione ze względów na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach
Pomnikami przyrody są pojedyncze okazy przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczegółowej wartości:
- przyrodniczej
- naukowej
Stanowiska dokumentacyjne są to:
- niewyodrębniające się na powierzchni
- możliwe do wyodrębnienia
Użytki ekologiczne są to zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej np.
- natura
Zespoły przyrodniczo- krajobrazowe to fragmenty krajobrazu naturalnego