Połączenie lutowane to połączenie, w którym metalowe elementy łączone są przy użyciu spoiwa (lutu) topionego w temperaturze znacznie niższej niż temperatura topnienia łączonych części.
Mechanizm powstawania złącza
Obszar spoiny jest podgrzewany do temperatury, w której struktura krystaliczna spajanych metali jest w stanie wchłonąć pewną liczbę cząsteczek spoiwa. Spoiwo wypełnia wszystkie przestrzenie pomiędzy spajanymi elementami
W lutowaniu miękkim powstaje połączenia lutowane bez rozbudowanych stref reakcyjnych, podobnie jak w procesach klejenia. (a)
W lutowaniu twardym, w wyniku zjawisk dyfuzji, występują zwykle rozbudowane strefy reakcyjne Lm i Li , w których mogą występować twarde i kruche fazy międzymetaliczne. (b)
W lutowaniu miękkim zachodzą zjawiska adhezji i kohezji.
Lutowanie miękkie stosuje się do łączenia części o niedużych naprężeniach w złączu i niewysokiej temperaturze pracy, jak również do uszczelniania połączeń zawalcowanych i innych.
W zależności od spajanych metali używa się różnych lutów i rożnego zakresu temperatur. Dla stali, miedzi, cynku itp. stosuje się stopy cynowo-ołowiowe i temperatury 180-325 °C.
Do lutowania potrzebne są również topniki, bez których lut się utlenia i źle wypełnia szczeliny między łączonymi powierzchniami. Jako topników do lutowania miękkiego stali, miedzi i mosiądzu używa się najczęściej wody lutowniczej, którą tworzy chlorek cynku rozpuszczony w wodzie.
W procesie lutowania twardego występuja zjawiska dyfuzji
Temperatura topliwości spoiw leży w granicach 600 – 1080 oC. Stosuje się przy znacznych naprężeniach w złączu i wysokiej temperaturze pracy (ponad 150oC).
Jest używane do połączeń ślusarskich, w budowie ram rowerowych, w kołnierzach połączeń rurociągów, do łączenia części mechanizmów precyzyjnych, w produkcji narzędzi skrawających.
W zależności od spajanych metali używa się różnych lutów i różnego zakresu temperatur. - Dla stali, stosuje się miedź, mosiądz lub stopy srebra w temperaturach od 600 do 1450°C.
- Dla aluminium stosuje się stopy aluminiowo-krzemowe w temperaturach 530 do 570°C.