Toksykologia

22. Karbamazepina. Omów wskazania do jej stosowania, metody oznaczania ilościowego i jakościowego. Kliniczna interpretacja wyniku (poziom terapeutyczny, toksyczny, zagrażający życiu).

Karbamazepina – leczenie śpiączki, niedociśnienia, drgawek, komorowych zaburzeń rytmów i toksycznego obrzęku płuc.

Po podaniu p.o. karbamazepina wchłania się niemal całkowicie z przewodu pokarmowego, pokarm nie wpływa na wchłanianie leku. tmax wynosi 2 h po podaniu w postaci syropu, 24 h – w postaci tabletek o zmodyfikowanym uwalnianiu. Podanie w postaci o zmodyfikowanym uwalnianiu prowadzi do wystąpienia mniejszych wartości cmax niż po zastosowaniu tabletek konwencjonalnych. Po podaniu w postaci czopków ilość wchłoniętego leku jest o ok. 25% mniejsza niż po podaniu w postaci tabletek. Stan stacjonarny osiągany jest po 1–2 tyg. leczenia (wykazuje znaczne wahania, co jest uzależnione od auto- i heteroindukcji enzymów wątrobowych). 

Zakres stężeń terapeutycznych w stanie stacjonarnym wynosi 4–12 μg/ml.

2-8; 3,5-9,4; 4-12 (w zależności od laboratorium)

(zakres terapeutyczny 4-8 μg/l przy dawce 600-800 mg/db). Karbamazepina wiąże się z białkami osocza w 70–80%. Przenika przez barierę krew–mózg, łożysko oraz do pokarmu kobiecego. Metabolizm zachodzi w wątrobie do 10,11-epoksydu, który wykazuje działanie przeciwpadaczkowe, oraz innych metabolitów. t1/2 karbamazepiny wynosi początkowo ok. 36 h, podczas długotrwałego stosowania – 16–24 h; t1/2 10,11-epoksydu – 6 h. W przypadku równoległego stosowania innych induktorów enzymów mikrosomalnych t1/2 wynosi 9–10 h. 72% dawki wydalane jest z moczem, 28% z kałem. U dzieci eliminacja leku jest szybsza niż u dorosłych. U osób w podeszłym wieku farmakokinetyka karbamazepiny jest podobna jak u osób młodszych.

Stężenie toksyczne: >12 μg/ml

> 10; 2,4-10,5 μg/ml (zal. Od częstości przyjmowanego leku)

3,2-21; 3,2-20,6 μg/ml (jednoradowe przyjęcie leku)

Najniższa znana dawka śmiertelna: około 3,2 g (24 letnia kobieta). Najwyższe znane dawki przeżył: 80 g (34 letni mężczyzna), 34 g (13 letnia dziewczynka), 1,4 g (23 miesięczne dziecko) (http://www.rxmed.com/b.main/b2.pharmaceutical/b2.1.monographs/CPS-%20Monographs/CPS-%20(General%20Monographs-%20T)/TEGRETOL.html)

>20; 19; 55* μg/ml (*konkretne przypadki)

Analizie chemiczno-toksykologicznej poddano płyny ustrojowe i wycinki narządów wewnętrznych pobrane ze zwłok w czasie sekcji. Badaniom poddano próbki krwi w 19 przypadkach, moczu w 6 przypadkach, treść żołądka w 16 przypadkach, fragmenty z wątroby w 20 przypadkach, z nerki w 18 przypadkach, z płuc w 4 przypadkach i treść jelita cienkiego w 6 przypadkach. W płynach ustrojowych zbadano zawartość alkoholu etylowego metodą chromatografii gazowej (GC) i enzymatyczną (ADH). Metodą immunofluorescencji w świetle spolaryzowanym (FPIA) używając testów i aparatu TDx f-my Abbott przeprowadzono analizę wstępną krwi lub moczu na obecność substancji z grupy trójcyklicznych antydepresantów. Fragmenty tkanek oraz płyny ustrojowe poddano rutynowym procesom przygotowania, a następnie poddano ekstrakcji eterowo - kwaśnej oraz mieszaniną dichlorometan - izopropanol (85 + 15) ze środowiska alkalicznego, na kolumnach Extrelut f-my Merck. Uzyskane ekstrakty organiczne, po wzbogaceniu przez odparowanie rozpuszczalników, przeniesiono ilościowo do małej, ściśle określonej ilości 96% alkoholu etylowego. Podczas analizy jakościowej ekstraktów alkoholowych wykorzystano metodę chromatografii cienkowarstwowej (TLC) na gotowych płytkach z żelem krzemionkowym (Kieselgel 60 F254) f-my Merck. Do rozwijania chromatogramów używano następujących mieszanin rozpuszczalników: octan etylu-metanol-amoniak 25% (85+10+5), cykloheksan-aceton (4+5). Chromatogramy wizualizowano stosując promieniowanie UV przy dwóch długościach fali (254 i 366 nm), jodoplatynian potasowy, odczynnik Dragendorffa i reakcję dwuazowania. Równolegle analizowano wzorcowe roztwory karbamazepiny. Identyfikację wykrytego leku potwierdzono metodą chromatografii gazowej z detektorem płomieniowo-jonizacyjnym (GC-FID) lub metodą chromatografii gazowej ze spektrometrem masowym (GC-MSD) zastosowaną do ekstraktów alkoholowych. Badania ilościowe przeprowadzono metodą spektrofotometryczną w zakresie nadfioletu, po uprzednim rozdzieleniu chromatograficznym oraz ekstrakcji do metanolu.

19. Postępowanie laboratoryjne (algorytm, materiał biologiczny lub inny do badania) oraz metody analityczne stosowane w diagnostyce zatrucia muchomorem sromotnikowym (kliniczny zespół sromotnikowy).

Kliniczny zespół sromotnikowy ( M. sromotnikowy, M. jadowity, M. wiosenny)

Okres nieżytu żołądkowo-jelitowego (6-8 h)

Okres bezobjawowy (utajenia) – penetracja toksyn do wątroby (>24h)

Okres uszkodzenia wątroby:

Algorytm (istotny jest czas pojawienia się objawów)

Materiał podlegający badaniu przy zatruciu grzybami: wymiociny, popłuczyny,

kał lub wlew doodbytniczy, resztki pokarmowe.

Pobieranie materiału do badania.

• Pobrać w miarę możliwości jak najwięcej różnorodnych materiałów.

• Materiał pobierać do naczynia z zakrętką w możliwie jak najkrótszym czasie od spożycia potrawy.

• W celu uzyskania popłuczyn do płukania żołądka użyć około 200 ml czystej wody.

NIE STOSOWAĆ WĘGLA AKTYWOWANEGO!

• Kał uzyskany w drodze samoistnego wypróżnienia lub wykonując wlew doodbytniczy w przypadkach kiedy od spożycia potrawy upłynęło więcej niż 4 godziny.

zarodniki grzybów w kale – We wczesnym rozpoznaniu zatruć grzybami ważną rolę odgrywają badania mykologiczne, pod warunkiem zabezpieczenia materiału do badań kilka godzin po spożyciu! Na podstawie badań przedmiotowych nie można stwierdzić z jakim zatruciem mamy do czynienia i jaki gatunek grzyba był jego przyczyną. Objawy chorobowe nie są charakterystyczne i ograniczają się tylko do zaburzeń ze strony układu pokarmowego (z wyjątkiem zatruć grzybami neurotropowymi). Bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie zatrucia muchomorem sromotnikowym ( + wskaźniki biochemiczne dla potwierdzania rozpoznania, prognozowania i korygowania leczenia – uchwytne pod koniec 2-3 doby). Jedną z najszybszych, najwcześniej możliwych do wykonania analiz jest analiza mykologiczna resztek nie spożytej potrawy oraz treści przewodu pokarmowego. Analiza sporologiczna treści przewodu pokarmowego daje możliwość określenia gatunku grzyba, który mógł być przyczyną zatrucia na długo przed wystąpieniem znian jakichkolwiek wskaźników biochemicznych. Warunkiem pozytywnego rezultatu jest właściwy sposób pobrania materiału biologicznego do badań. Ze względu na wartość diagnostyczną, największe znaczenie mają wymiociny. Są bogate w niestrawione resztki pokarmowe, w tym również, we fragmenty grzybów oraz ich zarodniki. Niestety stosunkowo rzadko są materiałem przesyłanym do badań. Podobną wartość diagnostyczną i analityczną ma odessana przy pomocy sondy (zgłębnikowana) treść żołądkowa, szczególnie pobrana w pierwszych godzinach zatrucia. Niestety równie rzadko przesyłana do badań. Zarodniki grzybów wykazują dużą odporność na działanie kwasów i zasad, soku żołądkowego, enzymów trawiennych. Zarodniki grzybów w treści żołądkowej można znaleźć do końca trzeciej doby, w kale do piątej.

Dobrym materiałem do badań mykologicznych jest kał, w którym można stwierdzić obecność zarodników jeszcze w piątej dobie. Znajdowano je nawet przy częstych i uporczywych biegunkach . Zarodniki po przejściu przez przewód pokarmowy są mało zmienione i mogą być z łatwością rozpoznane. Patrz Instrukcja Ministra Zdrowia z 1994r. w sprawie postępowania w przypadkach zatruć grzybami.

Rozpoznanie zespołu sromotnikowego

Rozpoznanie zespołu sromotnikowego jest prawdopodobne jeśli stwierdza się:

1. w badaniu podmiotowym: spożycie grzybów blaszkowych, późne (po ponad 6 godz.) wystąpienie objawów nieżytu żołądkowo-jelitowego u wszystkich, którzy spożywali grzyby,

2. w badaniu przedmiotowym: objawy ostrego nieżytu żołądkowo-jelitowego (faza wczesna) i uszkodzenia wątroby w fazie późnej,

3. w badaniach dodatkowych: wysoka aktywność transaminaz, wydłużenie czasu protrombinowego (wzrost INR), obecność zarodników gatunków wywołujących zespół sromotnikowy w wymiocinach, popłuczynach żołądkowych lub kale, potwierdzenie obecności amanityn w moczu.

20. Rola badań biochemicznych, hematologicznych i enzymatycznych jako diagnostyka przebiegu zatruć grzybami

BADANIA MYKOLOGICZNE

Określenie gatunków spożytych grzybów, poprzez mikroskopową identyfikację ich zarodników, jest badaniem pomocniczym, które może potwierdzić spożycie grzybów wywołujących zespół sromotnikowy, ale nie przesądza o klinicznym rozpoznaniu zatrucia.

W celu wykonania badania sporologicznego należy zabezpieczyć materiał (wymiociny, popłuczyny żołądkowe, stolec, resztki potrawy grzybowej) i przekazać go do wyspecjalizowanego laboratorium (np. do ośrodka toksykologicznego czy pracowni grzyboznawczej stacji sanitarno-epidemiologicznej).

Brak zarodników grzybów w materiale pobranym od pacjenta nie wyklucza zatrucia! Ze względu na intensywne wymioty i biegunkę, w materiale pobranym od chorego można nie stwierdzić już żadnych zarodników. Choć badanie sporologiczne nie rozsądza jednoznacznie, czy mamy do czynienia z zatruciem grzybami zawierającymi toksyny cyklopeptydowe, należy je wykonać, jeśli tylko istnieje taka możliwość.

Badania toksykologiczne

Testy immunoenzymatyczne pozwalają na wykrycie obecności amanityn we krwi i moczu chorego. Amatoksyny pojawiają się we krwi już po kilkudziesięciu minutach od zatrucia i utrzymują się w niej przez 24 do 48 godzin. Wydalanie amatoksyn z moczem rozpoczyna się w ciągu 8 godzin od spożycia grzybów i utrzymuje się do 72 godzin (6). Przed upływem 24 godzin od zatrucia wykrywa się je u 100% chorych, w 80% przed upływem 48 godzin (7). Stężenie amatoksyn w moczu jest 100-150 x wyższe niż w surowicy. Amatoksyny w moczu można stwierdzić nawet wówczas, gdy już nie stwierdza się ich w surowicy (1).

Wykonanie testu immunoenzymatycznego ELISA umożliwia potwierdzenie zatrucia we wczesnej fazie, przed wystąpieniem typowych objawów zespołu sromotnikowego (8, 9) i szybkie wdrożenie specyficznego leczenia. Detekcja amanityny w moczu może być wykorzystana wyłącznie do jakościowego potwierdzenia jej obecności, ponieważ istnieją duże różnice osobnicze jej wydalania z moczem (10). Stężenie amatoksyn w materiale biologicznym nie koreluje z ciężkością zatrucia, ponieważ nie odzwierciedla kumulacji toksyn w wątrobie.

Inne badania laboratoryjne

U wszystkich chorych, zgłaszających się do szpitalnego oddziału ratunkowego z podejrzeniem zatrucia grzybami, należy oznaczyć aktywność transaminaz (AspAt i AlAt), stężenie bilirubiny oraz wykonać badania koagulologiczne (czas protrombinowy, INR), które pozwalają na wykrycie uszkodzenia wątroby. Ze względu na ostry nieżyt żołądkowo-jelitowy i ryzyko poważnych zaburzeń wodno-elektrolitowych oraz gospodarki kwasowo-zasadowej, wskazane jest oznaczenie jonogramu, gazometrii krwi tętniczej, stężenia kreatyniny i glukozy oraz morfologii.

Jeśli rozpoznanie zatrucia grzybami jest mało prawdopodobne, niezbędne jest przeprowadzenie dodatkowych badań, umożliwiających wykrycie prawdziwej przyczyny dolegliwości chorego.

Grupa 1. Działanie cytotoksyczne

Przykłady grzybów: muchomor sromotnikowy (Amanita phalloides), muchomor wiosenny (A. verna), muchomor jadowity (A. virosa), rodzaj hełmówka (Galerina), niektóre gatunki z rodzaju czubajeczka (Lepiota)
Do głównych substancji toksycznych należą amanitotoksyny oraz falotoksyny. Zatrucie jednym dojrzałym owocnikiem muchomora sromotnikowego (ok. 20-25 g) może okazać się śmiertelne dla osoby dorosłej. Amanityna jest termostabilnym dicyklicznym oktapeptydem blokującym polimerazę RNA II. Toksyna ta słabo wiąże się z białkami osocza i wydala w 85% w ciągu pierwszych 6 godzin od czasu jej spożycia. Faloidyna wchłaniana się w znikomej części przez przewód pokarmowy, przez co wywołuje głównie uszkodzenie jego błony śluzowej. W przypadku zatrucia muchomorem sromotnikowym wyróżnia się cztery fazy, przedstawione w tabeli II. Śmiertelność wśród osób dorosłych waha się w granicach od 10% do 50% przyp. 

Tab. II. Objawy zatrucia muchomorem sromotnikowym.




Grupa 1a. Opóźnione działanie nefrotoksyczne

Przykłady grzybów: rodzaj zasłonak (Cortinarius), głównie zasłonak rudy (C. orellanus). 
Czynnikiem toksycznym jest termostabilna orelanina, wykazująca duże powinowactwo do kanalików nerkowych. Substancja ta hamuje syntezę białek, generuje powstawanie wolnych rodników oraz powoduje śródmiąższowe zapalenie nerek, które może być powikłane włóknieniem tego narządu. Objawy kliniczne występują przeważnie późno, po kilkudziesięciu godzinach od czasu spożycia grzybów i obejmują nudności, wymioty, osłabienie oraz braku apetytu. Następnie pojawiają się bóle w okolicy nerek, krwinkomocz, białkomocz oraz oliguria. U niemal połowy pacjentów po ok. 2-30 (średnio 8 ) dniach od czasu zatrucia rozwija się niewydolność nerek, która w ok. 30-55% przypadków wymaga przewlekłej dializoterapii lub przeszczepienia tego narządu. Sporadycznie obserwowano także cechy uszkodzenia wątroby.

Grupa 2. Działanie neurotoksyczne, drgawko twórcze

Przykłady grzybów: piestrzenica kasztanowata (Gyromitra esculenta). Piestrzenica jest bardzo często mylona ze smardzem jadalnym (Morchella esculenta). 
Czynnikiem toksycznym jest gyromitryna (N-metylo-N-formylohydrazon aldehydu octowego), która ulega w żołądku hydrolizie do łatwo absorbowanych hydrazyn: monometylohydrazyny (MMH) i metylformylohydrazyny (MFH). Hydrazyny działają drażniąco na błony śluzowe przewodu pokarmowego, drgawkotwórczo oraz cytotoksycznie. MMH wywiera działanie antagonistyczne w stosunku do pirydoksyny (wit. B6) powodując hamowanie syntezy GABA oraz obniżenie stężenia glutationu w erytrocytach. Charakterystycznym dla piestrzenicy jest możliwość wziewnego zatrucia poprzez wdychanie oparów z gotowanych grzybów. Objawy kliniczne, które występują po ok. 5-8 godzin od czasu spożycia grzybów, obejmują nudności, wymioty, bóle brzucha oraz różnie nasiloną biegunkę (czasem krwistą). W ciężkich zatruciach występują objawy neurotoksyczne, w tym ataksję, zaburzenia świadomości, drgawki, śpiączkę, a także uszkodzenie wątroby, hemolizę oraz methemoglobinemię. Śmiertelność w intoksykacjach piestrzenicą waha się od 2-10% przyp. Warto jednak podkreślić, że na 706 chorych obserwowanych przez Szwedzkie Centrum Informacji Toksykologicznej nie zaobserwowano żadnego przypadku śmiertelnego.

Grupa 3. Blokowanie metabolizmu etanolu (reakcja disulfiram-alkohol)

Przykłady grzybów: czernidłaki (Coprinus) np.: czernidłak pospolity (C. atramentarius). 
Pomimo tego, iż niektóre gatunki z tego rodzaju są jadalne, to jednak po wypiciu alkoholu mogą powodować objawy podobne do reakcji antabusowej. Za wystąpienie objawów klinicznych odpowiada kopryna i jej główny metabolit 1-aminocyklopropanol. Mechanizm działania toksycznego polega na blokowaniu dehydrogenazy aldehydowej, która zatrzymuje metabolizm etanolu na poziomie aldehydu octowego. Warto pamiętać, że spożywanie ww. grzybów bez alkoholu nie wywołuje wystąpienia objawów klinicznych. Objawy zatrucia pojawiają się już po ok. 0.5-2 godzinach od czasu wypicia alkoholu, jeśli doszło do niego w okresie pomiędzy 3. a 72. godziną od czasu spożycia grzybów. Objawy kliniczne obejmują metaliczny smak w ustach, nudności, wymioty, pobudzenie, paniczny lęk przed śmiercią, zaczerwienienie skóry twarzy, parestezje, tachykardię i hipotonię. Wyjątkowo rzadko może dojść do pojawienia się arytmii, śpiączki oraz drgawek. 

Grupa 4. Działanie muskarynowe

Przykłady grzybów: strzępiaki (Inocybe) np. strzępiak ceglasty (I. patouillardi), strzępiak czerwony (I. godeyi), lejkówki (Clitocybe) np. lejkówka buławotrzonowa (C. davipes) oraz niektóre gatunki borowika (Boletus) np. borowik szatański (B. satanas).  
Za wystąpienie objawów klinicznych odpowiada muskaryna, termostabilna substancja, która działając poprzez receptory muskarynowe wywołuje obwodowy zespół cholinergiczny. Zjedzenie ok. 10-20 gramów surowego grzyba może wywołać ciężki zespół muskarynowy. W przeciwieństwie do acetylocholiny, muskaryna nie pobudza receptorów nikotynowych oraz nie jest rozkładana przez acetylocholinoesterazę osoczową, dlatego objawy zatrucia utrzymują się często przez wiele godzin. Objawy kliniczne występują po ok. 30-120 minutach od czasu spożycia grzybów. Obejmują uczucie znacznego osłabienia, ślinotok, łzawienie, zwężenie źrenic, obfite pocenie się, nadmierne wydzielanie w drzewie oskrzelowym, obturację drzewa oskrzelowego, nudności, wymioty i biegunkę. W ciężkich zatruciach obserwuje się również bradykardię i spadek ciśnienia tętniczego.

Grupa 5. Działanie atropino podobne

Przykłady grzybów: muchomor czerwony (Amanita muscaria), muchomor plamisty (A. pantherina), muchomor narcyzowy (A. gemmata). 
Z powodu charakterystycznego wyglądu grzybów najczęściej dochodzi do przypadkowych zatruć wśród dzieci. Młodzież spożywa te grzyby najczęściej z powodu ich halucynogennego działania. Za objawy kliniczne odpowiada termostabilna pochodna izoksazolu, w tym muscymol i kwas ibotenowy. Kwas ibotenowy jest strukturalnie podobny do kwasu glutaminowego i stymuluje receptory NMDA. Muscymol natomiast ze względu na strukturalne podobieństwo do kwasu gamma-aminomasłowego pobudza receptory GABA i odpowiada za objawy halucynogenne. Działanie obu toksyn dotyczy przede wszystkim OUN i jest podobne do zatrucia atropiną. Pierwsze dolegliwości pojawiają się zwykle po ok. 30-120 min. od czasu spożycia grzybów, zaś największe ich nasilenie obserwuje się po kilku godzinach od intoksykacji. U dzieci najczęściej obserwuje się objawy narastającego pobudzenia psychoruchowego, drżenia mięśniowe, drgawki oraz śpiączkę. U osób dorosłych występuje uczucie osłabienia i zmęczenia, zawroty głowy, zaburzenia równowagi, dezorientacja i halucynacje wzrokowe. 

Grupa 6. Działanie halucynogenne

Przykłady grzybów: niektóre gatunki z rodzaju łysiczka (Psilocybe), stożkogłówka (Conocybe), kołpaczek (Panaeolus) czy pierścieniak (Stropharia). 
Przypadkowe zatrucia tego rodzaju grzybami są niezwykle rzadkie. Najczęściej spożywane są one świadomie jako jedyna substancja psychoaktywna bądź w połączeniu z innymi związkami mającymi potęgować działanie grzybów. Za objawy kliniczne zatrucia odpowiada psylocybina i jej główny metabolit psylocyna, baeocystyna, norbaeocystyna. Związki te wykazują działanie zbliżone do LSD, choć ok. 200 razy słabsze i krótsze. Zaburzenia neurologiczne i psychiczne mogą wystąpić już po zjedzeniu kilku grzybków. Objawy zatrucia występują już po ok. 20 minutach od czasu spożycia i utrzymują się przez kilka-kilkanaście godzin. Obejmują one zwykle poszerzenie źrenic, ataksję, pobudzenie psychoruchowe, parestezje, zawroty głowy, uczucie rozluźnienia mięśni, nudności, halucynacje wzrokowe (szczególnie w zakresie barw), synestezję, tachykardię i wzrost ciśnienia tętniczego. Rzadziej występują nudności i wymioty, a w przypadku ciężkich zatruć drgawki oraz zaburzenia termoregulacji. 

Grupa 7. Niespecyficzne działanie żołądkowo-jelitowe

Przykłady grzybów: niektóre gatunki z rodzaju: wieruszka (Entoloma), tęgoskór (Scleroderma), borowik (Boletus), gałęziak (Ramaria), maślanka (Hypholoma), mleczaj (Lactarius), krowiak (Paxillus), gołąbek (Russula).
Czynniki toksyczne nie są dokładnie poznane. Objawy występują po ok. 0,5-3 godzinach od chwili zjedzenia grzybów i ustępują samoistnie w ciągu jednej doby. W zależności od gatunku grzyba objawy obejmują nudności, wymioty, bóle brzucha i biegunkę.

Rzadkie zespoły objawów

 W ostatnim czasie opisano szereg nowych objawów będących konsekwencją zatrucia grzybami. Należą do nich m.in.: zespół miopatii z następową rabdomiolizą (Tricholoma equestre, Russula subnigricans), zespół ostrej niewydolności nerek (Amanita proxima Amanita smithiana), erytromelalgia (Clitocybe amoenolens), zespół immunohemolityczny (Paxillus involutus), alergiczny zespół płucny (Lycoperdon perlatum), czy opóźnione uszkodzenie OUN (Hapalopilus rutilans).

Rabdomioliza

Jednym z rzadszych objawów zatrucia grzybami jest tzw. zespół rabdomiolizy opisany po spożyciu gąski zielonki. Do uszkodzenia mięśni dochodzi po wielokrotnym, w krótkim czasie, spożywaniu gąski zielonki. Po ok. 24-72 godzinach od chwili rozpoczęcia jedzenia grzybów pojawiają się bóle i osłabienie mięśni, nadmierna potliwość oraz osłabienie. W badaniach dodatkowych obserwuje się masywną rabdomiolizę ze wzrostem kinazy kreatynowej do średnio ok. 20000 U/l. Śmiertelność w ww. zespole może dochodzić do nawet 25% i wynika najczęściej z rozwijającej się niewydolności wielonarządowej. Czynnik toksyczny nie został do tej pory zidentyfikowany. Postuluje się, iż przyczyną objawów może być genetycznie uwarunkowana nadwrażliwość mięśni na niektóre substancje występujące w gąsce zielonce. 

Zespół immunohemolityczny 

Przykłady grzybów: Krowiak podwinięty (Paxillus involutus), Borowik ponury (Boletus luridus) i Lejkówka buławotrzonowa (Clitocyte clavipes). 
Czynnikiem toksycznym jest inwolutyna (antygenowe białko odpowiedzialne za zespół immunohemolityczny), muskaryna, betaina i acetylocholina. Wszystkie ww. związki są dobrze rozpuszczalne w wodzie i ulegają rozkładowi w środowisku kwaśnym. Z tego powodu panuje powszechne przekonanie, że grzyb ten może być bezpiecznie spożywany po kilkukrotnym obgotowaniu i odlaniu wody. Do zatruć dochodzi najczęściej podczas spożywania grzybów surowych bądź smażonych, a także po kilkukrotnym jedzeniu grzybów gotowanych. Objawy pojawiają się od 0,5-3 godzin od czasu spożycia grzybów i obejmują nudności, wymioty, bóle brzucha, ogólne osłabienie, a następnie anemię hemolityczną, hemoglobinurię mogącą prowadzić do rozwoju ostrej niewydolności nerek. Po spożyciu surowych grzybów występuje dodatkowo wzrost temperatury ciała. Objawy muskarynowe, takie jak ślinotok, pocenie się i bradykardia występują niezwykle rzadko.

21. Metody stosowane dla klinicznej analizy toksykologicznej alkoholi (etanol, metanol, glikole), zalety i ograniczenia oraz interpretacja wyniku w korelacji z objawami klinicznymi (V faz symptomów działania etanolu).

5 symptomów działania alkoholu:

I. 0,2-1,0 mg/ml – objawy często niezauważalne: obniżenie ostrości wzroku w ciemności, przedłużenie czasu reakcji, poprawa nastroju, obniżenie lęku

II. 1,0-2,0 mg/ml – euforia, wzrost zachowań popędowych, znaczne przedłużenie czasu reakcji, spadek krytycyzmu

III. 2,0-3,0 mg/ml – wzrost hamującego wpływu na CNS, ataksja, zaburzenia koordynacji, zaburzenia przytomności

IV. 3,0-4,0 mg/ml – wpływ hamujący na wszystkie pietra CNS, poważne zaburzenia koordynacji, sen narkotyczny, wymioty

V. > 4,5 mg/ml – utrata przytomności, depresja układu sercowo-naczyniowego, śmierć

Z powietrza wydychanego – met pośrednia dla alkoholi

krew lub mocz

Diagnostyka bezpośrednia – alkohol etylowy:

1. Metoda Widmarka – mikrodyfuzja alkoholu z badanej próbki krwi do roztworu chromianu. Nadmiar chromianu oznacza się jodometrycznie, a z różnicy określa się stężenie alkoholu. Metoda ta jest nieswoista, wyniki mogą być zawyżone przez ciała ketonowe powstające w przebiegu niektórych chorób, a także przez inne lotne związki redukujące zawarte we krwi.

2. Metoda chromatografii gazowej – oznaczenia na kolumnie szklanej z odpowiednim wypełnieniem, z zastosowaniem detektora płomieniowo-jonizacyjnego; próbkę krwi wprowadza się do kolumny bezpośrednio lub stosuje się tzw. metodę „head-space” (naniesienie próbki powietrza znad roztworu krwi).

3. Metoda enzymatyczna – dehydrogenaza alkoholowa oraz NAD, biorące udział w biologicznej przemianie alkoholu, są dostępne w handlu jako odczynniki i można ich użyc do oznaczenia stężenia etanolu w próbce. Zachodzi redukcja NAD do NADH2, co jest rejestrowane w postaci zmiany widma absorpcyjnego, które jest podstawą wyliczenia stężenia etanolu. Metoda ta nie jest w pełni specyficzna, wyniki są zawyżane zwłaszcza w materiale sekcyjnym

Alkohol metylowy – diagnostyka:

Metoda chromatografii gazowej

Stężenie wskazujące na zatrucie: 10-100 mg/l

Wskazanie do hemodializy: 500 mg/l

Dawka śmiertelna doustna: 30-100 ml.

Glikol etylenowy – diagnostyka:

Ocena narażenia na glikol etylenowy oparta na oznaczaniu stężenia glikolu metodą chromatografii gazowej w powietrzu w miejscu pracy, we krwi (300-4300 mg/l - śmiertelne) oraz moczu (600-10000 mg/l - śmiertelne)

18. Instrumentalne metody analityczne w toksykologii. Zastosowanie w praktyce (przykłady analiz), wady i zalety poszczególnych technik.

TLC – chromatografia cienkowarstwowa

- identyfikacja oraz oczyszczanie mieszanin związków chem.

- faza stacjonarna: silika żel, tlenek glinu, celuloza, ziemia okrzemkowa

- nałożenie punktowe próbki

- umieszczenie w komorze chromatograficznej z eluentem

- rozwijanie dzięki zjawisku kapilarnemu (rozdzielanie subst. ku górze)

- widzimy składniki dzięki promieniowaniu UV, roztworom wywołującym

- przyrównywanie subst. bad. do wzorca

Zalety:

- mniejsze ilości rozpuszczalnika

- kilka różnych próbek

- w każdej chwili można zatrzymać

- elucja stopniowa i/lub dwukierunkowa

- nie trzeba oczyszczać próbek

- mało pracochłonna

GC – chromatografia gazowa

- faza ruchoma – gaz (hel, argon, rzadko wodór)

- f. stacjonarna – adsorbent lub absorbent pokrywający nośnik (wypełnienie kolumny lub jej ścianki)

- umożliwia ustalenie procentowego składu mieszanin związków chemicznych oraz ocena ich czystości

- zasada działania opiera się na oddziaływaniu między cząsteczkami – badany związek a kolumna

- każdy związek ma charakterystyczny czas retencji

- wpływ na analizę mają: temperatura, szybkość przepływu gazu nośnego

- sprzęganie z innymi technikami analitycznymi

- składniki analizowanej próbki muszą być lotne i trwałe w temp. analizy (głównie mieszaniny gazów i mieszaniny zawierające lotne zw. chemiczne)

- małe ilości analizowanej substancji

HPLC – wysokosprawna chromatografia cieczowa

- odmiana chromatografii cieczowej, technika analityczna a także preparatywna, stosowana do oczyszczania, badania czystości oraz identyfikacji związków chemicznych

Zalety:

- duży zakres zastosowań w różnych dziedzinach

- można analizować próbki pod kątem jakościowym i ilościowym

- możliwa analiza wielu próbek

- HPLC można połączyć z ze spektrometrem magnetycznego rezonansu NMR lub spektrometrem masowym co daje bardzo dobre rezultaty w śladowym oznaczaniu zanieczyszczeń nieznanych.

- w technice HPLC RP czyli odwróconej fazy w analizie gradientowej możliwość rozdziału

skomplikowanych związków białkowych i peptydów które nie rozdzielają się w analizie

izokratycznej (jest możliwy minimalny czas rozdzielenia i maksymalne stężenie składników w eluencie bez efektu przeładowania kolumny)

- łatwe stosowanie gradientów

- możliwość wykrycia wszystkich substancji rozdzielanych

- powtarzalność czasów retencji

- ilościowe oznaczanie związków (pole powierzchni pod pikiem)

- łatwa kontrola parametrów takich jak przepływ, temperatura,

Wady

- drogi sprzęt, części zamienne i rozpuszczalniki (tylko specjalne o czystości HPLC)

- drogie kolumny chromatograficzne, które mają określony czas życia

- analizy są wrażliwe na niewielkie zmiany temperatury (musi być dobre termostatowanie

kolumny i otoczenia)

- analizy wrażliwe na zmianę pH (w wysokim pH następuje rozpuszczanie żelu krzemionkowego)

- po analizach dość długi czas mycia kolumny i sprzętu

- dobór odpowiednich eluentów (faz ruchomych) jest zależny od rodzajów analizowanych

związków (bardzo dobra znajomość struktury chemicznej i budowy analizowanych związków)

- układ musi być w 100% szczelny (ma to związek z kształtem otrzymywanych pików)

- zbyt duże ciśnienie na pompie może uszkodzić wypełnienie kolumny (należy unikać skoków

ciśnienia i pracowania na dużych przepływach eluentu)

- analiza wymaga szczególnego przygotowania próbki (specjalnie dobrane filtry)

MS – spektrometria mas

- pomiar stosunku masy do ładunku elektrycznego danego jonu

- identyfikacja zwiazkow chemicznych i ich mieszanin

- ustalanie struktury związku chemicznego

- ustalanie ich składu pierwotnego

- ustalanie składu izotopowego

- składniki złożonych mieszanin

- Jedną z częściej stosowanych konfiguracji spektrometrów mas jest połączenie źródła jonów MALDI i analizatora TOF (MALDI-TOF). W instrumentach tego typu stosuje się analizatory TOF ze zwierciadłem jonowym lub bez zwierciadła. Instrumenty bez zwierciadła umożliwiają detekcję mas cząsteczkowych do kilkuset tysięcy daltonów. Podstawową zaletą MALDI-TOF jest to, że technika ta umożliwia bezpośrednią detekcję składu populacji cząsteczek o dużych masach cząsteczkowych, takich jak mieszaniny białek czy polimerów syntetycznych. Spektrometry te znajdują także zastosowanie przy identyfikacji białek w proteomice. Są także coraz powszechniej stosowane do oznaczania średnich mas cząsteczkowych i polidyspersji polimerów.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
toksykologia 4
Analiza toksykologiczna
Toksykologia sądowo lekarska
TOKSYKOLOGIA 8
5 Toksykokinetyka i toksykodynamika
Poradnik Toksykologia
salicylany, V ROK, TOKSYKOLOGIA, notatki, kolos 1
Mechanizmy absorpcji trucizn, TOKSYKOLOGIA, Toksykologia
Kw szczawiowy, WNOŻCiK wieczorowe, semestr V, toksykologia
TOXYKIwieczorowi, toksykologia żywności SGGW
Kolos- sciaga, MOJE STUDIA Toksykologia i Mikrobiologia środowiska (Ochrona Środowiska - dzienne), G
SUBSTANCJE KONSERWUJACE, WNOŻCiK wieczorowe, semestr V, toksykologia
Kokainizm - dawniej i dziś, Forensic science, Medycyna sądowa i antropologia, Toksykologia, trucizny
Tox 6, Toksykologia2

więcej podobnych podstron