1. Edukacja obronna i wojskowa w drugiej rzeczpospolitej

1922 r. wówczas przedmiot przysposobienie wojskowe wprowadzono do programów szkół średnich i przedmiot ten był powiązany ściśle z wychowaniem fizycznym

1927 r. wydano cyt. „instrukcję wyszkolenia oddziałów przysposobienia wojskowego”, w myśl której przysposobieniem obronnym objęto młodzież szkolną-młodzież pozaszkolną a także kobiety. Sprecyzowane zostały 4 działy prowadzonej działalności:

• Wychowanie obywatelskie – zmierzało do podniesienia na wyższy poziom uświadomienia narodowego i państwowego, jedną z form był zorganizowany udział w obchodach świąt państwowych, kościelnych i wojskowych. Wychowanie obywatelskie dawało szkolonym ogólna wiedzę o Polsce, prowadzone było w formie pogadanek, najczęściej, które były wzorowane na programach szkolenia i wychowania w wojsku.

• Wychowanie wojskowe – wyrabianie tężyzny fizycznej rozwój moralności, karność i posłuszeństwo rozkazom, a także inne cechy moralne miało również zacieśniać więź z wojskiem. Realizowane było przez różnego rodzaju wykłady o organizacji armii i jej zadaniach a także poprzez wspólne uczestnictwo w świętach narodowych i jednostek wojskowych.

• Wychowanie fizyczne – miało na celu przede wszystkim wyrobienie sprawności fizycznej młodzieży oraz zamiłowanie do sportu, realizowane było w toku zajęć szkolnych w takich formach jak gry zabawy, zawody sportowe itd.

• Wyszkolenie wojskowe- było ono bardzo mocno skorelowane z programem wychowania fizycznego, wychowania strzeleckiego i bojowego, obejmowało naukę o broni, o gazach, o służbie wartowniczej, naukę musztry, terenoznawstwa, walki na bagnety i szermierki, bardzo dużą rangę nadawano ćwiczeniom nocnym oraz nauce zachowania się wobec lotnictwa przeciwnika a także orientacji w terenie i utrzymywania łączności

1. Edukacja obronna po 1945 roku (edukacja dla bezpieczeństwa)

Po zakończeniu wojny głównym celem było kształtowanie świadomości obronnej obywateli oraz poszerzenie wiedzy służącej stałemu zwiększaniu efektywności działania poszczególnych zespołów ludzkich, organów politycznych, władzy i administracji państwowej.

1948- ustawa o obowiązkowym wychowaniu fizycznym przysposobienia wojskowego

1952 r. miało miejsce opracowanie programu z zakresu obrony kraju i uchwałą prezydium rządu z dnia 1 marca uchwała nr 95. Wprowadzono program nauczania przysposobienia wojskowego. Założono wychowanie i nauczanie w szkole ale oprócz szkoły ten rodzaj przygotowania wprowadzono do instytucji paramilitarnych i pro obronnych.

21 listopad 1967 r. dziennik ustaw nr 44 z tego roku. Wprowadzono ustawę o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej i w ramach tej ustawy powiedziano, że ramach powszechnego obowiązku obrony wszyscy obywatele są zobowiązaniu do odbycia przysposobienia obronnego, służby wojskowej.

W latach 80’ przemiany społeczne, które następowały spowodowały, ze zaczęto podchodzić do treści programowych po zrezygnowano z treści typowo wojskowych, zmniejszono godziny, zabrano środki finansowe na obozy i uważano, że przedmiot PO powinien być ukierunkowany w kierunku zagrożeń bezpieczeństwa a nie zagrożeń obronnych. Wpłynęły na to takie odczucia społeczne, że będą się zmniejszał stan wojsko i czas służby wojskowej. W 1990 roku zrezygnowano w szkołach podstawowych z PO. Uważano że treści można osiągnąć na innych przedmiotach.

1990 roku dziennik urzędowy n 3 zarządzeniem ministra edukacji wprowadzono to iż zajęcia musza być praktycznie użyteczne w zakresie wiedzy obronnej i wiedzy ogólnej, kształtowanie umiejętności samoobronnych i kształtowanie wartości osobowych.

W ramach wiedzy ogólnej wprowadzono:

• założono znajomość międzynarodowych aktów prawnym dotyczących ochrony ludności i dóbr kultury w czasie pokoju i działań wojennych.

• Formy spełniania na rzecz obrony państwa, obejmowało wiedze ogólną powszechnych zasad, przed skutkami zagrożeń w czasie pokoju i wojny

• Zasady prowadzenia akcji ratunkowej podczas klęski żywiołowej lub porażenia.

1. Uwarunkowania zagrożeń, problem zagrożeń, problem współczesnych zagrożeń

ZAGROŻENIA MILITARNE – to rodzaj zagrożenia bezpieczeństwa państwa, w którym istnieje zwiększone prawdopodobieństwo wykorzystania przemocy zbrojnej przeciwko państwu. Zagrożenia te mogą być realne i potencjalne.

ZAGROŻENIA MILITARNE REALNE to bezpośrednie występowanie groźby zastosowania przemocy zbrojnej przeciwko państwu.

ZAGROŻENIA MILITARNE POTENCJALNE to sytuacja, w której nie ma bezpośredniej groźby zastosowania przemocy zbrojnej przeciwko państwu, jednak istnieją przesłanki do jej zastosowania w bliżej nieokreślonej przyszłości.

Do najważniejszych zagrożeń wymienianych w programach edukacyjnych możemy zaliczyć:

-klęski żywiołowe – pożary, powodzie

-zagrożenia nadzwyczajne- katastrofy przemysłowe, awarie elektrowni atomowych , pożary rafinerii naftowych, katastrofy komunikacyjne

-zagrożenia ekologiczne powodowane przemysłem i niekompetencją człowieka

-zagrożenia cywilizacyjne spowodowane rozwojem przemysłu i zaspokajaniem ludzkich potrzeb, należą do nich efekt cieplarniany, kwaśne deszcze, erozja gleby, skażenia wód powierzchownych

-zagrożenia chemiczne -przemysł paliwowy i nawozowy, produkcja opakowań z tworzyw sztucznych,

-zagrożenia militarne- to rodzaj zagrożenia bezpieczeństwa państwa w którym istnieje zwiększone prawdopodobieństwo wykorzystania przemocy zbrojnej przeciwko państwu

- zagrożenia Militarne Realne – bezpośrednie występowanie przemocy zbrojnej przeciw państwu

- zagrożenia militarne potencjalne – brak bezpośredniej groźby ale istnieje takowa

-zagrożenia terroryzmem

1. Bezpieczeństwa i jego rodzaje (wystarczalność obronna, co się na to składa)

- obejmuje problematykę przeciwstawienia się wszelkim zagrożeniom (zewnętrznym oraz wewnętrznym) dla istnienia i rozwoju narodu i państwa. Odzwierciedla ono również stan uzyskany wyniku zorganizowanej obrony i ochrony przed zagrożeniami zewnętrznymi i wewnętrznymi, określany stosunkiem potencjału obronnego do skali zagrożeń.

Bezpieczeństwo to potocznie brak zagrożeń, poczucie pewności i wolność od zagrożeń, strachu lub ataku. Wyróżniamy:

bezpieczeństwo narodowe- czyli poczucie pewności państwa w środowisku międzynarodowym,brak jego zagrożenia oraz ochrona przed zagrożeniami, a także brak występowania groźby ataku presji politycznej czy nacisku gospodarczego uniemożliwiających rozwój państwa.

Bezpieczeństwo międzynarodowe- warunki zapewniające nie tylko przetrwanie narodów, państw i społeczności międzynarodowej lecz także ochronę ich pozostałych zasadniczych wartości, swobodny rozwój i współpracę międzynarodową.

Bezpieczeństwo wewnętrzne- obejmuje stan przygotowań i utrzymanie gotowości do przeciwdziałania zagrożeniom wewnętrznym.

Bezpieczeństwo zewnętrzne- obejmuje stan przygotowań i utrzymanie gotowości do przeciwdziałania zagrożeniom zewnętrznym

Rodzaje bezpieczenstwa: polityczne, militarne, ekonomiczne (surowcowe, finansowe, technologiczne, rolne, żywnościowe), społeczne, kulturowe, ideologiczne, ekologiczne

1. bezpieczeństwo polityczne – obejmuje przygotowanie naczelnych organów władzy i administracji państwowej do przeciwstawienia się zewnętrznym i wewnętrznym zagrożeniom politycznym państwa;

2. bezpieczeństwo ekonomiczne - obejmuje przygotowanie gospodarki państwa do skutecznego przeciwstawienia się wszelkim zewnętrznym i wewnętrznym zagrożeniom ekonomicznym państwa;

3. obronność (czyli „bezpieczeństwo obronne lub wojenne”) – obejmuje przygotowanie wszystkich struktur państwa, zwłaszcza sił zbrojnych do skutecznego przeciwstawienia zagrożeniom wojennym;

4. bezpieczeństwo cywilizacyjne, w tym bezpieczeństwo ekologiczne- obejmuje przygotowanie i utrzymanie gotowości struktur państwa do przeciwstawienia się wszelkim zagrożeniom cywilizacyjnym, w tym ekologicznym oraz do likwidacji skutków i katastrof ekologicznych;

5. bezpieczeństwo publiczne – obejmuje przygotowanie i utrzymywanie niezbędnych sił i środków do przeciwstawienia się wszelkim zagrożeniom struktur państwa, porządku publicznego, ochrony życia i zdrowia obywateli.

1. Świadomość i jej rodzaje

świadomość: zdolność człowieka do odzwierciedlania obiektywnie istniejącej rzeczywistości, pojmowania otaczającego świata i zachodzących w nim procesów. To również uświadomienie samego siebie, własnych myśli i działania, sensu życia, odpowiedzialności względem najbliższych i społeczeństwa.

indywidualną- łączy się z uświadomieniem własnej osobowości i określeniem swego miejsca i roli w społeczeństwie, związana jest z wiedzą i doświadczeniem człowieka

społeczną- jest odzwierciedleniem społecznego współżycia i pozostaje pod jego wpływem, w jej kształtowaniu decydującą rolę odgrywają stosunki społeczne które określają miejsce i znaczenie człowieka i społeczeństwa

O świadomości możemy mówić w znaczeniu szerszym i węższym:

w znaczeniu szerszym- świadomość społeczną będzie stanowić całokształt poglądów społecznych na otaczającą rzeczywistość

w znaczeniu węższym- świadomość stanowić będą poglądy i idee dotyczące bezpośrednio warunków życia społecznego i stosunków społecznych w których są kształtowane.

1. Świadomość historyczna i narodowa

Szczególną formą świadomości społecznej jest świadomość narodowa która wyrasta na gruncie własnej historii i kultury oraz ma związek z patriotyzmem, mieści w sobie uczucie związane z przekonaniem człowieka o potrzebie rozwoju i solidarności z własnym narodem.

Świadomość historyczna- określa stan intelektualny społeczeństwa i jednostek, związana ze stopniem znajomości przeszłości własnego narodu, jest podstawą do określenia obowiązków obywatelskich wobec przeszłości narodu.

Formą świadomości społecznej jest świadomość narodowa- stanowi element więzi narodowej, historycznie ukształtowanej na podłożu losów dziejowych danego narodu, odgrywa szczególną rolę w jednoczeniu społeczeństwa a także przywiązaniu do tradycji narodowych, uczestnictwie w kulturze, jest związana z patriotyzmem.

1. Patriotyzm i wychowanie patriotyczne – TU TRZEBA DOPISAĆ

patriotyzm- postawa społeczno- polityczna i moralna wyrażająca się uczuciem miłości do swego narodu, zaangażowaniem w jego obronę, przywiązaniem do swojej ojczyzny oraz oparta na zasadach jedności i solidarności z własnym narodem. Jest ściśle związany z formułowaniem się pojęcia ojczyzny i państwa, któremu odpowiada określony typ patriotyzmu: lokalny, narodowy, religijny, etniczny. Do głównych treści patriotyzmu należą: miłość do ojczyzny, rzetelna nauka, służba i praca, poświęcenie dla ojczyzny, aktywna postawa i współodpowiedzialność za dalsze losy kraju, obrona kraju i walka o pokój i bezpieczeństwo.

1. Istota wychowania i wychowania obronnego

Współcześni naukowcy pojmują wychowanie w dwóch znaczeniach, węższym i szerszym.

W znaczenie węższym przez wychowanie rozumie się zamierzone kształtowanie człowieka a ściślej zespołu cech które stanowią emocjonalno- wolicjonalną sferę osobowości. Inaczej mówiąc wychowanie jest szczególnym rodzajem działalności zmierzającej do wywoływania zmian osobowości człowieka.

W znaczeniu szerszym przez wychowanie rozumie się kształtowanie osobowości człowieka, w którym uwzględnia się przygotowanie do życia w społeczeństwie, jest to proces społeczny w trakcie którego jednostka zostaje poddana świadomym i celowym wpływom środowiska tak aby mogła być przygotowana do życia i aby mogła osiągnąć optymalny rozwój osobowości.

Wychowanie obronne jest szczególnym rodzajem wychowania które realizowane jest w powszechnym systemie kształcenia i wychowania młodzieży szkolnej, akademickiej i żołnierzy celem przygotowania do racjonalnych zachowań w obronie własnego kraju na wypadek klęsk żywiołowych oraz innych zagrożeń cywilizacyjnych, indywidualnych i zbiorowych.

Wychowanie wojskowe jest pojmowane jako kształtowanie osobowości żołnierzy pod kątem ich udziału w ewentualnej walce zbrojnej oraz aktywnym procesie szkolenia w okresie pokojowym. W wychowaniu wojskowym dostrzec można dwa powiązane ze sobą kierunki działalności:

celowe kształtowanie uniwersalnych cech osobowości- cechy osobowe niezbędne dla każdego Polaka w życiu cywilnym i wojskowym

kształtowanie uniwersalnych i specyficznych cech żołnierskich niezbędnych w służbie wojskowej w czasie pokoju jak i w czasie działań wojennych. Główną rolę spełniają dowódcy i bezpośredni przełożeni odpowiedzialni za kształtowanie postaw patriotyczno- obronnych, odwagi, poczucia honoru, karności, gotowości poświęcenia i znoszenia trudu życia polowego.

1. Zasada jedności nauczania i wychowania

Zasada jedności nauczania i wychowania.

Przez zasadę nauczania pojmować należy normy metodyczne poprawnej pracy nauczyciela z uczniami w procesie dydaktycznym. Do najważniejszych zasad nauczania należą: zasada świadomego i aktywnego udziału w procesie nauczania, zasada poglądowości, zasada systematyczności, zasada łączenia teorii z praktyką, zasada stopniowania trudności.

Natomiast pod pojęciem zasad wychowania należy rozumieć prawidłowości w procesie wychowania. do zasad wychowania należą:

zasada instancji obiektywnych- wg której stwarzane być powinny warunki sprzyjając działalności wychowawczej

zasada podmiotowości- określająca sposób traktowania wychowanka jako osoby która ma określoną osobowość, indywidualne potrzeby i pragnienia

zasada indywidualizacji

zasada autorytetu wychowawczego

zasada motywacji

zasada organizacji zespołu i środowiska wychowawczego

zasada bezpośredniości

zasada praktyczności

zasada systemowości

zasada trwałości

zasada systematyczności.

Zasada jedności nauczania i wychowania odnosi się do wszystkich form przekazywania wiedzy i kształtowania pożądanych postaw.

1. Racja stanu, podmioty i treści racji stanu

Interes narodowy lub interes narodowo-państowy (dobro wspólne, interes narodowo-państwowy, dobro państwa, ojczyzny). Rozumiana jako system najżywotniejszym wewnętrznych, zewnętrznych interesów państwa preferowanym jego działalnością.

Główne treści racji stanu:

1. Mają stały charakter i względnie trwały, dotyczą:

• Bezpieczne przetwarzanie państwa

• Zabezpieczenie przed agresją

• Zachowanie suwerenności i niepodległości państwa

• Integralności terytorialne

• Stabilność wewnętrzną

• Zachowanie tożsamości narodowej

• Rozwój oświaty

• Dobrobyt obywateli

• Edukacja społeczeństwa

• Stabilność w kraju

• Uznanie i prestiż kraju

Podmioty Racji Stanu:

Mają uwzględnić trwały charakter i zawierają najważniejsze wartości i interesy egzystencjonalne państwa i narodu, ujmują nadrzędny cel nad wszelkimi innymi (dla dobra państwa). Wykraczają poza interesy grupowe i partyjne maja długofalowe wartości i cele państwowe, wymagają zespolenia interesów grupowych z interesami państwowymi.

1. Zewnętrzne i wewnętrzne uwarunkowania potrzeb obrony i kształtowania postaw(rozdział 5)

1. Siły zbrojne (wojska lądowe, siły powietrzne, marynarka)(przeznaczone do ochrony niepodległości państwa i niepodzielności jego terytorium). W strukturach sił zbrojnych występuje: wojska operacyjne i siły obrony terytorialnej.

2. Układ pozamilitarny:

• Ochrony struktury państwa (wymiar sprawiedliwości)

• Gospodarczo-obronnym (utrzymanie gospodarki)

• Ochrony ludności

• Społeczno-obronnym (zadania edukacyjne)

1. System kierowania obronnością:

• Sejm (ustala wszelkie regulacje ustawowe w sprawach obronności)

• Prezydent (zwierzchnik sił zbrojnych)

• Rada ministrów (kieruje tym co zmierza do zapewnienia bezpieczeństwa)

1. Istota i rodzaje motywacji

Motywacja:

1. proces regulacji psychicznej nadający energię zachowaniom człowieka lub tę energię wzmacniający.

2. zespół czynników uruchamiających celowe działanie.

3. uczucia, dążenia i sądy, które poprzedzają działanie lub pewnego rodzaju zachowanie.

Często termin motywacja jest używany zamiennie z terminem motyw.

Motyw-

1. to w psychologii swoisty stan organizmu, pobudzający jednostkę do działania, które ma zaspokoić jakąś potrzebę.

2. stan wewnętrznego napięcia od którego zależy możliwość i kierunek efektywności organizmu.

3. czynnik uruchamiający aktywność osobnika ukierunkowaną na cel.

Motywacja

Wewnętrzna Zewnętrzna

- u dorosłych ma charakter stały - utożsamiana z działaniem

wynikającym

- pobudza do działania, które wynika z czynników - z pobudek zewnętrznych

osobistych ( zadowolenie) (np. stopnie)

- jest zachętą do działania, które

jest nagradzane lub pozwala uniknąć kary

- działanie jest kontynuowane ze

względu na jego treść

- angażowanie się w dana aktywność

- jest to cel sam w sobie - ma na celu osiągnięcie

konsekwencji

- ma źródło w jednostce zewnętrznych

- jej źródłem jest inspiracja otoczenia

HIERARCHIA MOTYWÓW:

1. praktyczno-zawodowe

2. poznawcze

3. społeczno-ideowe

4. ambicyjne

5. praktyczno-szkolne

6. lękowe

7. inne

Inne rodzaje: afiliacyjne, dominacji i uległości, agresji

Rodzaje motywacji wg Pomykało:

1. biofunkcjonalne- związane bezpośrednio z utrzymaniem życia, zdrowia i bezpieczeństwa,

2. rozwojowe- pobudzają aktywność służącą rozwojowi człowieka, są związane ze wzrostem człowieka,

3. prokreacyjne- mają związek z utrzymaniem gatunku i rozwoju ludzkiego (seksualne, opiekuńcze, dydaktyczne, wychowawcze),

4. socjofunkcjonalne- związane z potrzebami współżycia, współdziałania ludzi i utrzymania pozycji wśród innych,

5. psychofunkcjonalne- mają związek z psychicznym życiem ludzi, służą integracji wewnętrznej, zdrowiu psychicznemu, poczuciu swobody, wartościom.

1. Procesy motywacyjne w wychowaniu obronnym

• ukierunkowuje zachowana jednostki na osiągnięcie określonych celów rzeczy kierują wykonaniem pewnych czynności tak aby prowadziły do zamierzonych wyników. Zmiana warunków zewnętrznych we własnej osobie, zmiana własnego położenia.

• Wzbudzenie energii

• Ukierunkowanie wysiłku na cel

• Zwiększenie wrażliwości na istotne bodźce

• Relacje miedzy ludzkie

• Konstruowanie czynności póki warunki pozwolą

• Pobudzanie emocjonalne

1. agresja i przemoc jako zjawisko społeczne

Ze słownika terminów "BEZPIECZEŃSTWO I DYPLOMACJA"
AGRESJA- zachowanie człowieka (podmiotu indywidualnego) lub grupy ludzi ( podmiotu zespołowego) oraz wszelkie jego zamierzone działania fizyczne lub słowne, którego intencją lub celem jest niszczenie lub wyrządzanie krzywdy fizycznej albo psychicznej innej osobie (osobom) lub czemuś, co ją zastępuje

wg Kunikowskiego PRZEMOC- może występować w sposób okresowy lub ciągły, z różnym nasileniem- z użyciem siły zbrojnej włącznie (przemoc zbrojna). Formą przemocy może być np. rabunek jako nacisk otoczenia lub osoby wymuszającej zachowania szkodliwe dla naciskanego