Aktualizacja wartości środków trwałych

Aktualizacji wartości środków trwałych dokonuje się na dzień bilansowy według cen nabycia lub kosztów wytworzenia, lub wartości przeszacowanej (po aktualizacji wyceny środków trwałych), pomniejszonych o odpisy umorzeniowe, a także o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości (art. 28 ust. 1 pkt 1 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości), a także w ciągu roku na bieżąco jeśli nastąpiła utrata wartości środka trwałego. Wartość początkowa i dotychczas dokonane od środków trwałych odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe mogą na podstawie odrębnych przepisów ulegać aktualizacji wyceny. Niekiedy wartość środków trwałych powinna być urealniona, co ma miejsce szczególnie w okresie inflacji. Urealnienie wartości środków trwałych wymaga ich aktualizacji (przeszacowania). Ustalona w wyniku aktualizacji wyceny wartość księgowa netto środka trwałego nie powinna być wyższa od jego wartości godziwej, której odpisanie w przewidywanym okresie jego dalszego używania jest ekonomicznie uzasadnione, a różnica wartości księgowej netto środków trwałych jest odnoszona na kapitał z aktualizacji wyceny i nie może ona być przedmiotem podziału. .Aktualizacja polega na przeliczeniu wartości początkowej i dotychczasowego umorzenia poszczególnych środków trwałych za pomocą współczynników przeliczeniowych. Aktualizację wyceny środków trwałych przeprowadza się wówczas, kiedy wskaźnik wzrostu cen nakładów inwestycyjnych ogłoszony przez Prezesa GUS w okresie trzech kwartałów roku poprzedzającego rok podatkowy w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego przekroczy 10 proc. Tryb i terminy aktualizacji środków trwałych określa Minister Finansów w drodze rozporządzenia.

Aktualizacja wartości zapasów materiałów

Aktualizacji wartości rzeczowych aktywów obrotowych dokonuje się według cen nabycia lub kosztów wytworzenia nie wyższych od cen ich sprzedaży netto na dzień bilansowy (art. 28 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości). Obowiązek aktualizacji wartości materiałów wynika z zasady ostrożnej wyceny określonej w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości, zgodnie z którą należy, ustalając wynik finansowy, uwzględnić zmniejszenie wartości użytkowej materiałów. Może ona nastąpić na skutek ich uszkodzenia, zniszczenie, zepsucia, przeterminowania itp. W związku z tym konieczne jest dokonanie odpisu aktualizującego doprowadzając wartość bilansową zapasów materiałów do cen sprzedaży netto możliwych do uzyskania. Odpis ten powinien być dokonany nie później niż na dzień bilansowy, ale można go dokonać także w ciągu roku. W celu ustalenia wartości odpisu aktualizującego, który jest dla jednostki pozostałym kosztem operacyjnym, należy dokonać spisu z natury.

Aktualizacja wartości należności.

Na jednostce spoczywa obowiązek dokonania odpisu aktualizującego wartość należności przynajmniej na dzień bilansowy. W art. 35b ust. 1 ustawa o rachunkowości wskazuje, iż wartość należności podlega aktualizacji przy uwzględnieniu stopnia prawdopodobieństwa ich zapłaty przez dokonanie odpisu aktualizującego, gdy mamy do czynienia z:

- należnościami od dłużników postawionych w stan likwidacji lub w stan upadłości,

- przypadkiem oddalenia  wniosku o upadłość, gdy majątek dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego - w pełnej wysokości należności;

- należnościami kwestionowanymi  przez dłużników oraz z których zapłatą dłużnik zalega,

- należnościami stanowiącymi równowartość kwot podwyższających należności, w stosunku do których uprzednio dokonano odpisu aktualizującego,

- należnościami przeterminowanymi lub nieprzeterminowanymi o znacznym stopniu prawdopodobieństwa nieściągalności.

Odpisy aktualizujące tworzy się na te należności, których zapłata w ocenie jednostki jest zagrożona. Jednostka samodzielnie podejmuje decyzję, które należności będą podlegać odpisom aktualizującym i w jakiej wysokości. Przepisy ustawy o rachunkowości nie wskazują bowiem szczegółowo w jakiej kwocie powinien być tworzony odpis, jedynie podają górną ich granicę. W związku z tym, iż ustawa o rachunkowości wskazuje jedynie na ogólne zasady tworzenia odpisów aktualizujących, określenie zasad szczegółowych stosowanych przez jednostkę należy do jej kierownictwa. Przyjęte zasady postępowania w odniesieniu do odpisów aktualizujących powinny być opisane przez jednostkę w jej polityce rachunkowości.