Pomiar ciąg czynności zmierzający do stwierdzenia ile razy wartość
wielkości mierzonej jest większa lub mniejsza od pewnej wartości
przyjętej za jednostkę miary. Wielkość mierzalna własność przedmiotu
stanu lub zjawiska, którą można wyrazić ilościowo, np. długość, masa,
odległość. Wartość wielkości iloczyn liczby i jednostki miary. Etalon
wzorzec jednostki miary, przyrząd pomiarowy, materiał odniesienia
lub układ pomiarowy przeznaczony do zdefiniowania, zachowania lub
odtworzenia jednostki miary służący jako układ odniesienia, np. płytka
wzorcowa klasy K. Metoda etalonowa sposób odtwarzania jednostki
miary, będący w stanie zastąpić etalon podstawowy przez wartości
stałe pewnych ciał bądź przez stałe fizyczne, np. odtworzenie metra
przez długości fal świetlnych. Jednostka miary określona miara danej
wielkości służąca za miarę podstawową. Pdst. jedn. SI metr, kilogram,
sekunda, amper, kelwin, mol, kandela. Poch. SI radian, kulomb, paskal.
Wielokr. – podwielokr. Deka, hekto, kilo – decy, centy, mili. Metr
długość równa odległości, jaką pokonuje światło w próżni w czasie
1/299792458s. Kilogram masa międzynarodowego wzora – walca o
wysokości i średnicy podstawy 39mm wykonanego ze stopu platyny z
irydem. 1N/1kWh jednostka siły wyrażająca siłę, z jaką trzeba działać
na ciało o masie 1kg, aby nadać mu przespieszenie równe 1m/s² [kg∙m/s²]/
jednostka pracy, energii, ciepła odpowiadająca ilości energii, jaką zużywa
przez godzinę urządzenie o mocy 1000 W. 4 legalne poza SI tona, hektar,
litr, ˚C. 2 hist. metr. 1889 – odległość między dwoma kreskami
platynowoirydowego wzorca, 1983 – długość drogi przebytej w próżni
przez światło w czasie 1/299792458s.

Zasada pomiarowa zjawisko fizyczne wykorzystywane do przeprowadzenia
pomiaru, na której opiera się każdy pomiar. Met. pomiar. bezpośr. np.
pomiar średnicy wałka mikrometrem Met. pomiar. pośr. Np. pomiar
kalorymetryczny ciepła właściwego przez pomiar masy ciała i przyrostu
temperatury. Błąd pomiaru odstępstwo wyniku jednostkowego pomiaru
od wartości prawdziwej. Wynik surowy pomiaru pierwszy rezultat pomiaru,
który nie został skorygowany przez dodanie poprawek i nie ma jeszcze
wyznaczonego obszaru niepewności pomiaru. Warun. powtarz. metr.
ta sama procedura pomiarowa, obserwator, przyrząd pomiarowy, warunki,
miejsce, powtarzalność w krótkich odstępach czasu. Wymiar zaobserwowany
wymiar określony na podstawie pomiaru dokonanego z ustaloną
niedokładnością pomiaru. Wymiar normalny wymiar podawany w
dokumentacji, względem niego określa się odchyłki. Tolerancja Różnica między
wymiarem maksymalnym a minimalny, T=B-A Toler. w głąb mater.
tolerowanie asymetryczne, przy którym odchyłka dopuszcza tylko zmniejszenie
ilości materiału. Pasowanie skojarzenie pary elementów o tym samym
wymiarze nominalnym. 50g6/H7 wałek 50mm, pole tolerancji g, klasa dokł. 6,
pole tolerancji otworu H, klasa dokł. 7. Luzy graniczne otw. 60+-0,03 wał.
60_-0,03 S_max=ES-ei=0,03-(-0,03)=0,06, S_min=EI-es=-0,03-0=-0,03, zasada stałego
wałka, pasowanie mieszane Odchyłka okrągłości stosunek okręgu przylegającego
do rzeczywistego. Odchyłka prostoliniowości prosta przylegająca, prosta
rzeczywista.

Wymiar mieszany Wymiar pośredni Pola tolerancji

a-g/h/js/j-k/m-zc

A-G/H/Js/J-K/M-ZC