Prof. Misztal

Finanse Unii Europejskiej

Konkurencyjność międzynarodowa UE

Międzynarodowa konkurencyjność gospodarki zwana również jako międzynarodowa zdolność konkurencyjna- to Zestaw czynników, polityki oraz instytucji odzwierciedlających poziom produktywności kraju i powodujących, że gospodarka narodowa jest w stanie rozwijać się względnie szybko w ujęciu średnio i di….. spodpodarczym

Czynniki określające międzynarodową zdolność konkurencyjną kraju

1. Czynniki zewnętrzne

• Zmiany zdolności konkurencyjnych innych krajów

• Zmiany w międzynarodowej polityce handlowej

• Zmiany w charakterze międzynarodowej konkurencji

1. Czynniki wewnętrzne

• Zmiany potencjału ekonomicznego

• Zmiany efektywności gospodarowania

• Adaptacyjność i innowacyjność gospodarki

Wszystkie te czynniki decydują o międzynarodowej zdolności konkurencyjności kraju i powodują stany równowagi ekonomicznej.

Główne determinanty ekonomiczne i pozaekonomiczne kraju;

1. Czynniki ekonomiczne

• Strukturalne

• Koniunkturalne

• Technologiczne

1. Czynniki pozaekonomiczne

• Polityczne

• Instytucjonalne

Cztery aspekty międzynarodowej konkurencyjności:

1. Konkurencyjność technologiczna- zdolność do skutecznego konkurowania na międzynarodowych rynkach …… towarów i usług, która jest ściśle związana z poziomem i dynamiką innowacyjności w danym kraju.

2. Konkurencyjność zasobowo-strukturalna- zdolność do zwiększania zasobów kapitału ludzkiego, rozwijania infrastruktury usług informacyjnych i komunikacyjnych, do ich …., a także kreowania sprzyjających temu rozwiązań instytucjonalnych i społecznych

3. Konkurencyjność cenowa- zdolność do konkurowania pod względem kosztów i cen oferowanych produktów nie…… m.in. kształtowania się jednostkowych cen pracy

4. Konkurencyjność pod względem skuteczności dostosowań do struktury popytu importowego partnerów- zdolnośc do dostosowania struktur produkcji i eksportu do zmieniających się struktur popytu importowego w gospodarce światowej

Mierniki konkurencyjności;

Stopa bezrobocia =13 %

Unia 28 krajów członkowskich

EFTA- european free trade associaton 4 kraje; Norwegia, Islandia, Szwajcaria, Lichtenstein.

EEA- european economic area, jest tworzony przez kraje członkowskie UE oraz kraje członkowskie EFTA, bez Szwajcarii.

W ramach Europejskiego obszaru gospodarczego istnieje swoboda przepływu towarów, usług, siły roboczej czyli pracowników oraz kapitału.

UOG- 31 krajów w tym Polska

Symbole UE;

1. Flaga

2. 9 maja, dzień UE

3. Hymn europejski

Rozszerzanie UE

1952- Europejska wspólnota węgla i stali, weszłą w życie umowa o utworzeniu tej wspólnoty przez 6 krajów

1. RFN

2. Włochy

3. Francja

Kraje Beneluksu

1. Belgia

2. Holandia

3. Luksemburg

1958- traktaty rzymskie powołujące Europejską wspólnotę gospodarczą oraz Euratom- europejską wspólnotę energii atomowej

1993- traktat z Maastricht, z mienił nazewnictwo z EWG na UE, Euratom nadal istnieje ta sama 6.

1973- pierwsze rozszerzenie wspólnot Europejskich o Wielką Brytanię, Irlandię, Danię.

1981- dołączyła Grecja

1986- Hiszpania Portugalia

1990- Zjednoczenie Niemiec, dołączyło NRD

1995- Austria, Szwecja, Finlandia

2004- 10 krajów- Polska, Słowacja, Słowenia, Czechy, Węgry, Litwa, Łotwa, Estonia, Malta, Cypr

2007- Bułgaria i Rumunia

2013- Chorwacja

Kraje kandydujące;

1. Turcja

2. Islandia

3. Bośnia i Hercegowina

4. Irlandia

5. Czarnogóra

6. Serbia

7. Turcja

8. Albania

9. Republika Macedonii

10. Kosowo

18 krajów strefy euro

Kryteria z Maastricht

Kryteria Kopenchaskie- aby znaleźć się w UE, uprawniają do członkostwa;

• Kraj musi leżec w Europie ( już zniesione przez traktat lizboński z 2009)

• W kraju musi istniec gospodarka rynkowa ( w Polsce socjalna (Niemcy, Szwecja )

• Ustrój demokratyczny

• Przestrzegane prawa człowieka

• Gospodarka musi być na tyle silna aby sprostac konkurencji ze strony przedsiębiorstw Unijnych.

• Kraj musi zobowiązac się do przyjęcia porządku prawnego wspólnot Europejskich

Traktaty; podstawa demokratycznej współpracy na prawie.

1952- traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali

1958- dwa traktaty Rzymskie ( EWG, Euratom)

2009- traktat z Lizbony

1987- Jednolity akt europejski

1993- traktat o Unii Europejskiej z Maastricht

1999- traktat z Amsterdamu

2003- traktat z Nicei

Jednolity Akt Europejski- na podstawie tego aktu utworzono jednolity rynek Europejski z początkiem 1993 obejmował 4 podstawowe swobody; przepływu towarów i usług, pracowników i kapitału.

Traktat z Maastricht- obejmował 3 filary

1. Kwestie ekonomiczne m.in. członkostwa w strefie euro

2. Sprawy wewnętrzne i wymiar sprawiedliwości

3. Dotyczył wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

Traktat z Amsterdamu- inaczej traktat z Maastricht II, zwiększył kompetencje UE, a w szczególności Parlamentu Europejskiego

Traktat z Nicei- dotyczył sposobu głosowania i podziału głosów w instytucjach europejskich, dotyczy to liczby ludności, Polska 51 głosów w euro parlamencie

Traktat z Lizbony- traktat reformujący, postanowienia;

1. Zniesiono zasięg geograficzny

2. Nadano UE osobowość prawną

3. Wprowadzono możliwość wystąpienie kraju z UE

4. Zmiana sposobu głosowania i podejmowania decyzji w instytucja UE ( od 2014 zasada podwójnej większości głosów

5. Likwidacja Północnego Rodz…. Przewodnictwa Krajów w Radzie Europejskiej, a w zamian powołano Przewodniczącego Rady Europejskiej mianowanego na 2,5 roczną kadencje

6. Powołano wysokiego przedstawiciela w UE ds. wspólnej Polityki Zagranicznej i bezpieczeństwa. Ponadto traktat z Lizbony wprowadza inicjatywę obywatelską

7. Wprowadzono kartę praw podstawowych gwarantującą obywatelom UE, te same prawa. Polska i WB nie ratyfikowały karty praw podstawowych.

Europejski Trybunał Obrachunkowy- kontroluje wydatki unijne, po 1 przedstawicielu w Luksemburgu. Sprawdza czy finanse UE wydawane są zgodnie z przeznaczeniem.

Europejski bank centralny- zarządza wspólną walutą, polityka kontrolna w Stefie euro, której głównym celem jest dbanie o stały poziom cen ( utrzymanie niskiej inflacji).

Charakteryzuje się niezależnością.

EBC stosuje strategię bezpośredniego celu inflacyjnego, a cel inflacyjny wynosi Zi. Prezesem jest Mario Braghi.

W ramach EBC wybiera się 3 organy tj. zarząd EBC, rada Zarządzająca oraz rada Generalna. Zarząd wykonuje postanowienia rady zarządzającej a w jego skład wchodzi Prezes EBC, wiceprezes oraz 2-4 członków zarządu.

Rada zarządzająca wyznacza cele i instrumenty polityki monetarnej. W skład rady zarządzającej wchodzą członkowie zarządu oraz prezesi NBC krajów strefy euro.

Rada Generalna – organ tymczasowy, nie posiada żadnych kompetencji, stanowi jedynie forum współpracy i wymiany informacji między obecnymi i przyszłymi krajami strefy euro. W skład rady generalnej wchodzą; Prezes EBC, prezesi NBC krajów EU. Prezesem NBC jest marek Belka.

Siedziba we Frankfurcie nad Renem.

EBC charakteryzuje niezależność, dotycząca 4 aspektów;

-niezależności funkcjonalnej

-finansowej

-personalnej

-instytucjonalnej

Prezes NBP w Polsce-6 lat,

Prezes EBC 8 lat

Cła ustala Komisja Europejska

Podatek VAT Polska 23%, Niemcy 19 %

Europejski komitet Ekonomiczno-społeczny- głos społeczeństwa obywatelskiego 353 członków.

Reprezentują związki zawodowe, rolników, konsumentów itd. (Polska ma 21 przedstawicieli)

Doradzają w sprawach aktów prawnych i polityki UE

Promują zaangażowanie społeczeństwa obywatelskiego w sprawy UE

Komitet regionów- głos samorządu lokalnego 353 członków

Reprezentują miasta i regiony’

Doradza w sprawach nowych aktów prawnych i polityki Ue

Promuje zaangażowanie władz lokalnych w sprawy UE

Polska posiada 21 przedstawicieli

Europejski Bank Inwestycyjny-

Zajmuje się wsparciem finansowym dla tych inwestycji realizowanych w UE, które przyczyniają się do zmniejszenia dysproporcji w rozwoju społeczno-gospodarczym regionów UE i prowadzą do wzrostu konkurencyjności tych obszarów Wspiera istotne projekty. Każdy ma po 1 przedstawicielu w zarządzie tego banku, a siedziba znajduje się w Luksemburgu. Wspiera prowadzoną politykę regionalną.

Budżet UE 1% PKB całej Unii

Instytucje biorące udziałów tworzeniu budżetu UE

1. Parlament Europejski

2. Komisja Europejska

3. Rada UE

W budżecie UE analogicznie jak w innych krajach.

Zasady budżetowe

1. Zasada jedności- wszystkie wpływy i wydatki budżetu UE muszą być zawarte w jednym dokumencie

2. Zasada uniwersalności tzn. wszystkie wpływy budżetowe służą finansowaniu wszystkich wydatków budżetowych.

3. Zasada jednoroczności tzn. wszystkie pozycje budżetowe są wykonywane w ciągu jednego roku obrachunkowego, który trwa od 1 stycznia do 31 grudnia.

4. Zasada specjalizacji tzn.; wydatki budżetu klasyfikuje się wg. Charakteru ich przeznaczenia

5. Zasada równowagi tzn. dochody i wydatki budżetu UE nie musza się równoważyć Nie ma możliwości aby pojawił się deficyt budżetowy, nie ma prawa do emisji papierów wartościowych.

Struktura dochodów budżetowych UE

- zasady oparte na dochodzie narodowym brutto 75,9%

-zasady oparte na podatku VAT 1%, 1,3%

-cła, opłaty rolna, opłaty wyrównawcze od cukru 11,6 %

-1,2% inne ( podatki pracowników instytucji UE, składki państw spoza UE, za niektóre programy unijne)

WB- rabat brytyjski, mniej wnosi bo ma dużo ceł

4 kraje 75% rabat na finansowanie rabatu brytyjskiego;

Austria

Niemcy

Holandia

Szwecja

Wysokość wpłat bezpośrednich krajów członkowskich UE zależy od udziału poszczególnych krajów w PKB UE. WB od 1984 roku korzysta z tzw. Rabatu Brytyjskiego, wnosząc do budżetu mniejsze kwoty niż wynikające z udziału tego kraju w PKB UE. Ten rabat współfinansują wszystkie kraje UE ale od 2001 roku, 4 kraje korzystają z 75 rabatu na finansowanie rabatu brytyjskiego.

Wydatki budżetu UE;

Administracja 5,6

Równoważony wzrost 45,4

UE jako partner na arenie międzynarodowej 5,7

Obywatelstwo, wolność, sprawiedliwość , 1,2 %

Zasoby naturalne- wydatki związane z zyskiem bezpośrednim i pomoc bezpośrednia 31,0

Zasoby naturalne. Rozwój obszarów wiejskich, środowisko i rybołówstwo 11,1

UE tworzy plany finansowe na okres 7 letni, natomiast budżet tworzy się na 1 rok, przy tym UE sporządza tzw. Perspektywę finansową czyli plan finansowy. Obecna perspektywa obejmuje okres 2014-2020.

Polityka fiskalna w UE- działania ze strony państwa zmierzające do realizacji określonych celów przy pomocy wydatków budżetowych i podatków. Politykę fiskalną prowadzi Minister finansów ( rząd)

Polityki fiskalne w UE są prowadzone autonomicznie przez kraje członkowskie, istnieje tylko pewien stopień koordynacji tych polityk w odniesieniu do podatku VAT i podatku akcyzowego.

W Polsce podatek progresywny

VAT 23% standardowy, 8% obniżony, 5% superobniżony.

UE określa minimalną stawkę VAT na co najmniej 15 %, a stawkę obniżoną na co najmniej 5%.

Cypr-15 %

Niemcy-19 %

Szwecja, Dania-25%

Węgry-27% towary luksusowe

Komisja Europejska określa również minimalne stawki podatku akcyzowego dla trzech grup towarowych, są to wyroby tytoniowe, alkoholowe, paliwa.

Kraje strefy Euro wprowadzą pakt fiskalny tzn. większą kontrolę w odniesieniu do deficytu budżetowego i długu publicznego. Udział długu publicznego w PKB, nie może przekroczyć 60%, a udział deficytu budżetowego 3%. W przypadku gdy te deficyty będą przekraczane. ETS nakłada kary finansowe na dany kraj.

Polityka monetarna w strefie Euro

Głównym celem ESBC (eurosystemu) jest utrzymanie stabilności cen

Bez uszczerbku dla celu, stabilności cen ESBC wspiera ogólne polityki gospodarcze w Unii, mając na względzie przy….. się do osiągnięcia celów Unii ustanowionych w artykule 3 traktat o Unii Europejskiej. ESBC= EBC+NBC UE

Eurosystem = EBC+NBC strefy euro

Celem ESBC ( Eurosystemu) jest dbanie o utrzymanie stabilnego poziomu cen w strefie euro, oraz wspieranie rozwoju gospodarczego strefy euro o ile nie jest to sprzeczne z podstawowym celem.

Rada prezesów, październik 1998 „stabilność oznacza roczny wzrost zharmonizowanego wskaźnika cen konsumpcyjnych (HICP) dla strefy euro o mniej niż 2 %. Stabilność należy utrzymywać w średnim ….. Rada prezesów dąży do utrzymania inflacji w średnim okresie poniżej 2%, ale blisko tego poziomu.

HiCP – strefa euro -2%

CPI- Consume Price Index – inflacja 1,5-3 %

Niekorzystna - deflacja ( nadwyżka inflacji)

Cel podstawowy: stabilność cen.

Rada prezesów podejmuje decyzje dotyczące polityki pieniężnej opierając się na ogólnej ocenie ryzyka dla stabilności cen.

Analiza ekonomiczna, badanie dynamiki gospodarki i ustrojów ekonomicznych-> analiza momentowa, badanie trendu sytuacji pieniężnej

Strategia polityki pieniężnej- analiza ekonomiczna

Analiza szerokiego spectrum zjawisk gospodarczych i finansowych.

Strategia polityki pieniężnej- analiza monetarna

Analiza sytuacji pieniężnej i kredytowej

1. Długookresowy związek między podażą a cenami w strefie euro

2. Przypadki nierównowaga finansowej lub barier spekulujących

3. pieniądz jako punkt odniesienia w perspektywie średnio i długookresowej

Instrumenty polityki pieniężnej

1. Operacje depozytowo- kredytowe

• Depozyt w banku centralnym ( oprocentowanie niższe od rynkowego)

• Kredyt w banku centralnym ( wyższe od rynkowego)

1. Operacje otwartego rynku

• Podstawowe operacje finansowe- 1 tydzień

• Dłuższe operacje finansowe

• Operacje dostarczające

• Operacje strukturalne

1. Rezerwa obowiązkowa

• Podstawa naliczenia- depozyty dłuższe papiery wartościowe i papiery w rynku pieniężnym

• Stopa rezerwy obowiązkowej 2% od większości pozycji wchodzących do podstawy naliczenia rezerw

• Oprocentowanie według stopy procentowej podstawowych operacji refinansujących Eurosystemu.

Dyskonto weksli- sprzedaż weksla bankowego

Niestandardowe środki polityki pieniężnej

Cel; utrzymanie/ przywrócenie transmisji i…. polityki pieniężnej

Instrumenty

• Zasilanie w płynność(?) w trybie przetargu …. Z pełnym przydziałem

• Rozszerzenie listy aktywów kwalifikowanych jako zabezpieczenie

• Zasilenie w płynność na dłuższy okres

• Zasilenie w płynność w walutach obcych

• Bezpośrednie nabywanie określonych papierów dłużnych

Ramy operacyjne EBC zapewniają dużą elastycznośc w reagowaniu na nieprzewidziane okoliczności.

EBC realizuje program dotyczący rynku papierów wartościowych.

Celem tego programu jest złagodzenie poważnych napiec w niektórych segmentach rynku, które zakłócają transmisję impulsów polityki pieniężnej

• Banki centralne Eurosystemu skupiają rynkowe instrumenty dłużne, które spełniają kryteria kwalifikacji, bezpośrednio na rynku wtórnym

• Dodatkowa płynność jest w całości z powrotem wchłaniana z rynku za pomocą tygodniowych przetargów ……………….

• Zakres interwencji ustala rada prezesów

• Program jest z założenia tymczasowy

System TARGET

W strefie Euro w 1998 roku wprowadzono system rozliczeń TARGET, jest to skrót od pełnej nazwy systemu rozliczeń, TRANSEUROPEJSKI ZAUTOMATYZOWANY SYSTEM ROZRACHUNKÓW EKSPRESOWYCH BRUTTO W CZASIE RZECZYWISTYM. Ten system umożliwia prowadzenie jednolitej polityki monetarnej w strefie euro i w ramach ego systemu prowadzone są rozliczenia w walicie euro między bankiem centralnym i narodowymi bankami centralnymi oraz między Europejskim Bankiem centralnym i Bankami komercyjnymi.

Funkcjonowanie strefy euro

Geneza

-plan Barrela (1969)

Podejście monetarystyczne plan Barrela

Podejście ekonomiczne – plan Schillara

- Plan Wernera (1970)

-System węża walutowego ( 1972)

-Europejski system Walutowy (1979)

Europejska jednostka walutowa (ECU)

Mechanizm Kursów Walutowych (ERMI)

System kredytowy

- raport Delorsa ( 1989)- strefę Euro

ECH- zanim wprowadzono euro

Euro-1999 r. ECU w formie bezgotówkowej

Strefę Euro utworzono na podstawie planu Debresa z 1989 r. i utworzono ją w trzech etapach:

1. Połowa 1990 do 1993

2. Od 1994-1998

3. 0d1990 do połowy 2002

Jednolity rynek europejski utworzono w 1993 roku.

Polityka konkurencji w UE

Komisja Europejska

Polityka konsumencka przeprowadzana jest w indeksie konsumentów, gdy …….. możliwe najszerszy dostęp do oferowanych produktów i usług, po możliwie najniższych cenach.

Wspólnotowa i krajowa polityka konkurencji nie wykluczają się wzajemnie lecz funkcjonują równolegle. Jeżeli nieprzestrzegane reguł konkurencji wyrządzą szkodę podmiotom krajowym to zastosowanie ma krajowa polityka konkurencji, a jeśli wyrządzą one szkodę podmiotom z innych krajów UE to zastosowanie ma wspólnotowa polityka konkurencji.

Rolnictwo- ustalenie ceny minimalnej

Zasada konkurencji nie podlegają dwa aspekty

• Rolnictwo

• Przemysł wydobywczy

Wspólnotowa polityka konkurencji koncentruje się na kilku obszarach

1. Monitorowanie porozumień Ze strony państwa na rzecz przedsiębiorstw

2. Eliminowanie porozumień ograniczających konkurencję

3. Kontrola fuzji i przejęć

4. Zakaz nadużywani pozycji dominującej na rynku

5. Liberalizacja …….. …… sektorów gospodarczych

Każda pomoc ze strony państwa na rzecz przedsiębiorców o charakterze bezpośrednim lub pośrednim jest zakazana.

Przedsiębiorstwo które otrzymuje nieprawnie taką pomoc zobowiązane jest do jej zwrotu. Pomoc ze strony państwa jest dozwolona tylko w dwóch sytuacjach: tzn. wtedy gdy ma charakter socjalny lub wiąże się z eliminacją klęsk żywiołowych.

Porozumienie między przedsiębiorcami

• Wertykalne

• Horyzontalne

W przypadku stwierdzenia takiego porozumienia z mocy prawa jest ono nieważne, a na przedsiębiorstwo uczestniczące w tym porozumieniu mogą być nałożone kary finansowe.

Takie porozumienia między przedsiębiorcami mogą być zgodne z zasadami konkurencji jeśli prowadza do wzrostu efektywności gospodarowania, przyczyniają się do postępu technicznego lub powodują spadek cen towarów i usług.

Fuzja- połączenie dwóch przedsiębiorstw, Komisja Europejska kontroluje fuzje i przejęcia większych przedsiębiorstw ( obrót powyżej 5 mld euro)

Komisja europejska może zezwolić lub zakażać finalizacji takiej fuzji czy też przejęć.

Jeżeli komisja europejska stwierdzi, że przedsiębiorstwo nadużywa pozycji dominującej wówczas może nakazać podział tego przedsiębiorstwa na mniejsze, które bezpośrednio będą konkurować ze sobą.

Komisja europejska dąży do liberalizacji zmonopolizowanych sektorów gospodarki, ponieważ ceny na rynku monopolistycznym są wyższe, a jakość produktów i usług niższa.

Polityka handlowa UE- prowadzona przez komisje Europejską w UE w celu oddziaływania na rozmiary i strukturę handlu zagranicznego UE.

Kraje członkowskie UE tworzą tzw. Unię celną, co oznacza iż między krajami nie ma ceł i innych barier w handlu, a w stosunku do krajów trzecich, czyli nie należących do Unii Europejskiej ustalone są te same cła zewnętrzne.

Komisja Europejska prowadząc politykę handlową określa jednolite zasady ograniczania importu z krajów trzecich oraz jednolite zasady wspierania eksportu do krajów trzecich.

Komisja europejska może prowadzić postępowanie ochronne przed nadmiernym importem w sytuacji gdy import realizowany jest na takich zasadach lub warunkach, że może wyrządzić szkodę przedsiębiorcom mniejszym. Wówczas komisja europejska może wprowadzić cła w imporcie lub ograniczenia ilościowe. Komisja europejska może prowadzić postępowanie antydumpingowe w tedy, gdy towary na rynku r…. sprzedawane są przez kraj trzeci poniżej kosztów produkcji lub poniżej ceny w kraju eksportera. Wtedy komisja europejska może wprowadzić zobowiązania cenowe eksportera lub cła antydumpingowe.

Komisja europejska może prowadzić postępowanie anty….. wtedy gdy eksporter z kraju trzeciego otrzymuje subsydia eksportowe. W tej sytuacji komisja europejska może wprowadzić zobowiązania cenowe eksportera lub cła wyrównawcze.

Komisja europejska określa dopuszczalne formy wsparcia krajowych eksporterów, taką formą wsparcia jest zerowa stawka podatku VAT za towary eksportowane oraz preferencje wobec eksporterów w postaci ubezpieczenia kontraktów eksportowych od ryzyka handlowego i niehandlowego oraz preferencyjne kredyty eksportowe.

Międzynarodowa instytucja finansowa

WTO- Word trade organization

Międzynarodowy Fundusz Walutowy

Utworzono w 1944 roku na konferencji w Bretton Woods w Stanach Zjednoczonych w celu przywrócenia wymienialności walut w skali międzynarodowej. Obecnie międzynarodowy fundusz walutowy pełni 4 funkcje;

• Regulacja MFW określa reguły współczesnych międzynarodowych stosunków finansowych

• Kredytowa która polega na tym iż MFW udziela kredytu krajom członkowskim głównie na finansowanie deficytu bilansu płatniczego

• Katedra MFW kontroluje realizacje tzw. Programów dostosowawczych

• Konsultacyjna tzn. MFW jest miejscem konsultacji, wymiany wiedzy, doświadczeń w zakresie polityki gospodarczej

1968 ……. ….. .. siedzibę w Waszyngtownie

SDR

Bank Światowy- Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju

Utworzony w 1944 r. na konferencji w Bretton Woods w USA.

Głównym celem banku światowego jest obecnie wspieranie rozwoju gospodarki rynkowej przy jednoczesnym zwalczaniu ubóstwa. W tym celu Bank Światowy udziela krają członkowskim kredytu o charakterze długoterminowym 15-20 lat, głównie o 5 letnim okresie karencji. BS jako jedyna instytucja na świecie emituje obligacje i sprzedaje na rynku międzynarodowym. BS oraz 3 inne instytucje tzw. Grupy banku światowego;

• Międzynarodowe stowarzyszenie rozwoju utworzone w 1960 roku udziela niskooprocentowanych pożyczek najuboższym krajom świata

• Agencja Międzynarodowych gwarancji inwestycyjnych to instytucja wspierająca inwestycje prywatne oraz zabezpieczające w krajach rozwijających się. Utworzona w 1988

• Międzynarodowa korporacja finansowa- utworzona w 1956 roku- udziela pożyczek dla sektora prywatnego w krajach rozwijających się. Polska także należy do Banku ….. podobnie do MFW i od tego samego roku.

• Organizacja współpracy gospodarczej i rozwoju OECD- powstała na podstawie traktatu paryskiego w 1961 roku. Celem tej instytucji jest dążenie do trwałego wzrostu gospodarczego i zatrudnienia w krajach członkowskich. Rozwój ekspansji ekonomicznej przy zachowaniu zasad konkurencji oraz rozwój handlu światowego. Polska należy do OECD od 1996 roku.

Działalność OECD opiera się na 4 zasadach;

1. Zasada równości korzyści i nie dyskryminowania w dostępie do rynku krajowego

2. Zasada liberalizacji

3. Zasada na(rodowego?) traktowania inwestorów zagranicznych

4. Zasada stand still- stój gdzie stoisz, zgodnie z ta zasada kraje OECD nie mogą wprowadzać nowych barier we wzajemnej współpracy gospodarczej, jedynie mogą znosić istniejące ograniczenia

Instytucje UE-

Bank Inwestycyjny- utworzony w 1958 roku na mocy traktatu Lizbońskiego. Siedziba w Luksemburgu. Udziela kredytów dla podmiotów prywatnych i państwowych wspierających inwestycje o kluczowym znaczeniu dla UE która swoja działalnością jest również wsparciem dla polityki regionalnej UE

Światowa organizacja handlu- WTO (1995)

W wyniku przekształcenia …….. ogólnego w sprawie transf celnych i handlowych w skrócie GATT, który utworzony w 1948 roku. Celem WTO jest liberalizacja wszelkich powiązań gospodarczych w skali świata WTO koncentruje się na liberalizacji handlu światowego towarami, usługami, oraz na ochronie praw własności intelektualnej. Działalność WTO opiera się na 4 zasadach;

1. Zasada równości l…. i niedyskryminacji, która przejawia się w stosowaniu stos….

Najn…go uprzywilejowania. Wyjątkiem od tej zasady są strefy wolnego handlu oraz Unie celne.

1. Zasada preferencji zawodowych zgodnie z którą kraje WTO nie mają obowiązku udzielać preferencji celnych innym członkom WTO, jeżeli nie otrzymają w zamian równoważnych korzyści. Wyjątkiem od tej zasady są jednostronne preferencje stosowane przez kraje wysoko rozwinięte wobec krajów słabo rozwiniętych w ramach tzw. Systemu powszechnych preferencji celnych.

2. Zasada możliwości interwencji w handlu zgodnie z którą kraje WTO mogą ingerować w wolny handel jedynie przy pomocy ceł importowych, a w ostateczności wprowadzając ograniczenia ilościowe tylko w 3 sytuacjach:

• Sytuacja zagrożenia zdrowia i życia ludności kraju

• W celu ochrony młodego przedsiębiorcy Krajowego przed konkurencja zagraniczną

• W celu ochrony bilansu płatniczego

1. Klauzula …. Czyli zobowiązania kraju do traktowania towarów importowanych nie gorzej niż produktów wytwarzanych w kraju.

Bank Odbudowy i rozwoju

Siedziba w Londynie- wspiera działania na rzecz rozwoju gospodarczego i odbudowy krajów europy środkowej i wschodniej. Wspiera rozwój gospodarki rynkowej w regionie. Bank ten propaguje prywatyzację oraz ochronę środowiska naturalnego. Udziela krajom członkowskim pożyczek współfinansowanych na projekty w sektorze prywatnym i państwowym. Bank ten wykupuje udziały w przedsiębiorstwach prywatnych i państwowych. Udziela gwarancji które dają dostęp do międzynarodowych rynków kapitałowych oraz tworzy fundusze celowe.

Polityka regionalna

Zasady polityki regionalnej

• Koncentracja środków- większa część środków z funduszy strukturalnych jest skoncentrowana na najbiedniejszych regionach i państwach

• Koncentracja wysiłków- ukierunkowanie inwestycji na działania wspierające wzrost gospodarczy

• Koncentracja wydatków- na początek każdego okresu programów…., na każdy program przeznacza się roczne programowe środki muszą zostać wydane do końca drugiego roku od ich przyznania.

1. Zasada programowania- Polityka spójności nie finansuje indywidualnych projektów. Finansowanie przeznaczane jest natomiast na wieloletnie programy krajowe odpowiadające celom.

2. Zasada partnerstwa

Każdy program jest opracowany w ramach wspólnego procesu, w którym uczestniczą instytucje na poziomie europejskim, regionalnym i lokalnym, partnerzy społeczni i organizacje społeczeństwa obywatelskiego.

Partnerstwo takie dotyczy wszystkich etapów procesu programowani, od projektu, poprzez zarządzanie i realizację, po monitorowanie i ocenę.

1. Zasada dodatkowości

Finansowanie z europejskich funduszy strukturalnych nie może zastępować krajowych wydatków państw członkowskich

Komisja uzgadnia z każdym państwem, poziom kwalifikowanych wydatków publicznych, który jest utrzymywany przez cały okres programowania, oraz sprawdza ich zgodność z przepisami w połowie okresu programowania (2018) i na koniec (2020).

Instrumenty polityki regionalnej UE

• Instrumentami polityki regionalnej UE są fundusze strukturalne i fundusz spójności

• W perspektywie finansowej 2007-2013 do funduszy strukturalnych zaliczono europejski fundusz rozwoju regionalnego i europejski fundusz społeczny

EFRR- europejski fundusz rozwoju regionalnego- to największy fundusz strukturalny. Finansuje się z niego projekty mające na celu zmniejszenie dysproporcji w rozwoju społeczno-gospodarczym między regionami UE. Kryteria wsparcia z funduszy strukturalnych od PKB na mieszkańca nie przekracza 75% średniego PKB na mieszkańca UE.

Europejski fundusz Społeczny inaczej Europejski Fundusz Socjalny, to jest instrument polityki społecznej UE z tego instrumentu finansuje się projekty realizowane na rynku pracy np. kursy dla osób bezrobotnych.

Fundusz spójności nie jest funduszem strukturalnym, ale jako instrument polityki regionalnej UE ma charakter kontynentalny (?) tzn. nie dotyczy regionów kraju ale całego obszaru. Z funduszu tego finansuje się inwestycje z dziedzin ochrony środowiska i infrastruktury transportowej. Kryterium otrzymania wsparcia z funduszu spójności to PKB na mieszkańca nie przekraczające 90% średniego PKB na mieszkańca w UE.

Dodatkowo Europejski Bank Inwestycyjny wspiera te inwestycje które przyczyniają się do zwiększania spójności społeczno-gospodarczej między regionami UE.

Cele polityki regionalnej UE 1988-1992

1. Wspieranie rozwoju i dostosowanie strukturalne regionów słabo rozwiniętych

2. Restrukturyzacja regionów, regionów przyrodniczych lub części regionów, które są np. dotknięte upadkiem przemysłu

3. Zwalczenie długotrwałego bezrobocia

4. Pomoc w zatrudnianiu ludziom młodym

5. Reformy wspólnej polityki rolnej

1993-1999

1. Rozwój i strukturalne dostosowanie regionów zacofanych

2. Konwersja regionów dotkniętych recesją przemysłu

3. Zwalczanie długoterminowego bezrobocia oraz zapewnienie młodym dostępu do rynku pracy

4. Przystosowanie siły roboczej do zmian w systemie produkcji

5. Wspieranie rozwoju obszarów wiejskich

6. Wspieranie regionów z niską gęstością zaludnienia

2000-2006

1. Wspieranie rozwoju regionów zapóźnionych w rozwoju

2. Odbudowa terenów silnie uzależnionych od rozpadających gałęzi gospodarki

3. Modernizacja rynku pracy

2007-2013

1. Konwergencja

2. Konkurencyjność regionów i zatrudnienie

3. Europejska współpraca terytorialna

2014-2020

1. Decentralizacja rozwoju polski

2. Rozwój słabo rozwiniętych regionów

3. …….. regionów

4. Wykorzystanie potencjału społeczeństwa

W okresie 2000- 2006 uzupełnieniem celów polityki racjonalnej były inicjatywy wspólnotowe

1. Equal

2. Urban II

3. LEADER +

4. INTERREG III

Regionalne programy operacyjne (RPO)- jest podstawowym instrumentem rozwoju, jakim dysponuje organ samorządu …..

Utworzenie 16 RPO ( po jednym w każdym województwie), w ramach systemu wdrażania NSRO jest przejawem częściowej decentralizacji polityki rozwoju w Polsce. Zarządzenie RPO zostało powierzone urzędom poszczególnych województw.

NSRO- narodowe strategiczne ramy odniesienia

W latach 2014-2020 wzrośnie rola regionów w zarządzaniu środkami unijnymi, ze względu na w….. oceny wdrażania regionalnych programów operacyjnych w obecnej perspektywie oraz …… podział działań pomiędzy programy krajowe i regionalne w latach 2014-2020 ma nastąpić dalsza decentralizacja systemu zarządzania polityką spójności.

66% Polska teraz PKB na jednego mieszkańca

Najwięcej środków ;

Mazowieckie

Śląskie

Najmniej lubuskie, opolskie.

Polityka regionalna w UE jest skuteczna na szczeblu międzynarodowym ponieważ zmniejsza się stopniowo dysproporcje na poziomie PKB per capita między krajami UE. Natomiast polityka regionalna na szczeblu krajowym jest nieskuteczna ponieważ dysproporcje w poziomie PKB na mieszkańca poszczególnych województw powiększają się.

Na realizację 16 RPO w okresie 2007-2013 przeznaczono 16,7 mld euro z całęj puli 67, 3 mld euro przeznaczonych na realizację NSRO, co stanowi 24, 7 %

Podział środków pomiędzy poszczególne regiony został w oparciu o a…. uwzględniający 3 …;

Poopo….

PKB per capita

Poziom bezrobocia

Harmonizacja podaków

Pośrednie w UE

Podatki pośrednie w UE są zharmonizowane. Harmonizacja polega na określeniu minimalnych stawek podatku VAT i akcyzowego w UE. Minimalne stawki VAT to

15 % obniżony 5%

Natomiast minimalne stawki podatku akcyzowego dotyczą trzech grup;

Alkoholu

Produktów tytoniowych

Paliw

Maksymalne stawki 25%