KOŁO WSP

Konstytucja RP

Art.10.

1. Ustrój Rzeczpospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.

2. Władzę ustawodawczą sprawuje Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały.

Parlament – inaczej miejsce, w którym się debatuje.

W Polsce od roku 1989 r. przywrócono dwuizbowy parlament znaczy to, że władza ustawodawcza należy do:

• Sejmu (niższa izba parlamentu)

• Senatu (wyższa izba parlamentu)

Obie te izby parlamentu, jeśli obradują razem, mają status Zgromadzenia Narodowego.

Mówi o tym art.95 ust.1 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. :

„Władzę ustawodawczą w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sejm i Senat.”

Parlament w Polsce ma charakter przedstawicielski- posłowie i senatorowie są traktowani jako przedstawiciele narodu. Posłów chroni immunitet poselski. Organy ustawodawcze powołane są do stanowienia prawa.

Mandat przedstawicielski jest:

• Generalny,

• Niezależny,

• Nieodwołalny.

SEJM I SENAT

Sejm liczy 460 posłów, a Senat 100 senatorów. Wybory do sejmu są powszechne, bezpośrednie, równe, proporcjonalne i tajne. Wybory do Senatu są powszechne, bezpośrednie i tajne. Parlament wybierany jest na 4 letnią kadencje. Rozpoczyna się z dniem zebrania się Sejmu na pierwsze posiedzenie i trwa do dnia poprzedzającego dzień zebrania się Sejmu następnej kadencji.

ORGANIZACJA SEJMU I SENATU

Sejm i Senat obradują na posiedzeniach. Pierwsze są zwoływane przez Prezydenta, kolejne przez marszałków Sejmu i Senatu. Parlament jest więc stale gotowy do podejmowania działań, gdyż okres odbywania posiedzeń nie jest ściśle określony. Obrady parlamentu są jawne – transmitowane w mediach, lecz gdy wymaga tego dobro państwa mogą być utajnione.

SKŁAD I ORGANY SEJMU

Organami sejmu są:

• Marszałek Sejmu i Wicemarszałkowie

• Prezydium Sejmu

• Konwent Seniorów

• Komisje sejmowe (stałe i specjalne)

Marszałek Sejmu:

• Grzegorz Schetyna (Platforma Obywatelska)

Wicemarszałkowie:

• Stefan Niesiołowski (Platforma Obywatelska)

• Ewa Kierzkowska (Polskie Stronnictwo Ludowe)

• Jerzy Wenderlich (Sojusz Lewicy Demokratycznej)

Marek Kuchciński (Prawo i Sprawiedliwość

FUNKCJE MARSZAŁKA SEJMU

• Reprezentowanie Sejmu,

• Zwoływanie posiedzeń Sejmu,

• Przewodniczenie obradom Sejmu,

• Nadzór nad tokiem i terminowością prac Sejmu i jego organów,

• Zwoływanie Kongresu Seniorów i przewodniczenie jego obradom,

• Prowadzenie spraw z zakresu stosunków z Senatem.

FUNKCJE PREZYDIUM SEJMU

• Ustalanie prac Sejmu po zaksięgowaniu opinii Konwentu Seniorów,

• Ustalanie terminów posiedzeń z 3-miesięcznym wyprzedzeniem,

• Opiniowanie spraw wniesionych pod obrady przez marszałka Sejmu,

• Organizowanie współpracy między komisjami sejmowymi i koordynowanie ich działania

• Ustalenie zasad, na jakich Sejm korzysta z opinii i ekspertyz instytucji pozasejmowych

• Dokonywanie wykładni regulaminu Sejmu

KONWENT SENIORÓW

Jest organem, którego zadaniem jest zapewnienie współdziałania klubów poselskich we wszystkich kwestiach związanych z działalnością Sejmu.

Skład:

• Marszałek,

• Wicemarszałkowie,

• Przewodniczący (lub wiceprzewodniczący klubów)

KONWENT SENIORÓW OPINIUJE

• Projekty planów prac Sejmu,

• Projekty porządku dziennego poszczególnych posiedzeń Sejmu i ich terminy,

• Wnioski co do trybu dyskusji nad poszczególnymi punktami porządku posiedzenia Sejmu,

• Wnioski co do wyboru przez Sejm jego organów,

• Zadania i przebieg pracy Kancelarii Sejmu.

KOMISJE SEJMOWE

• Stałe mają za zadanie:

• Rozpatrywanie i przygotowywanie spraw stanowiących przedmiot prac Sejmu,

• Wyrażanie opinii w sprawach przekazanych pod ich obrady przez Sejm, marszałka Sejmu lub Prezydium Sejmu.

Np.:

Komisja do spraw Unii Europejskiej, Komisja Obrony Narodowej, Komisja Polityki Społecznej i Rodziny.

• Specjalne (nadzwyczajne), które po zakończeniu prac ulegają rozwiązaniu.

• Śledcze: Sejm na wniosek posłów ma prawo powołać komisję śledczą do zbadania określonej sprawy. Komisja ma prawo uzyskiwać informacje od Rady Ministrów, organów, instytucji i przedsiębiorstw państwowych na tematy związane z jej pracą.

FUNKCJE PARLAMENTU

• Ustrojodawcza,

• Ustawodawcza,

• Kontrolna:

- wotum zaufania,

- wotum nieufności,

- absolutorium,

- zapytania i interpelacje poselskie,

• Kreacyjna.

• W Polsce posiadamy dualistyczny model ustrojowy władzy czyli egzekutywny - władza wykonawcza należy do Prezydenta i Rady Ministrów. .

• Mówi o tym art.10 ust.2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.:

• „Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały.”

RADA MINISTRÓW

Jest to organ kolegialny. Prowadzi ona politykę wewnętrzną i zagraniczną RP. Do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa niezastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego. Kieruje ona administracją rządową

ZADANIA

• Zapewnienie wykonania ustaw,

• Wydawanie rozporządzeń,

• Koordynacja i kontrola prac organów administracji rządowej,

• Ochrona interesów Skarbu Państwa,

• Przedstawienie projektu budżetu państwa,

• Kierowanie wykonaniem budżetu państwa,

• Zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego państwa oraz porządku publicznego.

• Zapewnienie bezpieczeństwa zewnętrznego państwa

• Zapewnienie ogólnego kierownictwa w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi, w tym zawieranie umów międzynarodowych wymagających ratyfikacji oraz zatwierdzenia i wypowiadanie innych umów międzynarodowych.

• Sprawowanie ogólnego kierownictwa w dziedzinie obronności kraju

Główną rolę w procesie powoływania rządu przypada prezydentowi i sejmowi. Prawo powołania rządu należy do prezydenta, który najpierw desygnuje prezesa Rady Ministrów, a następnie na jego wniosek powołuje członków Rady Ministrów w ciągu 14 dni od pierwszego posiedzenia sejmu. Tak powołana Rada musi w ciągu 14 dni uzyskać wotum zaufania.

SKŁAD RADY MINISTRÓW

• Prezesa Rady Ministrów,

• Wiceprezesi,

• Ministrów

• Przewodniczący określonych w ustawie komitetów.

W skład Rady Ministrów mogą być powołani Wiceprezesi. Prezes i Wiceprezes Rady Ministrów mogą pełnić także funkcje ministra

ZADANIA PREZESA RADY MINISTRÓW – Donald Tusk

• Reprezentowanie Rady Ministrów,

• Kierowanie pracami Rady Ministrów,

• Wydawanie rozporządzeń,

• Zapewnianie wykonania polityki Rady Ministrów i określenie sposobów jej wykonania,

• Koordynowanie i kontrola pracy członków Rady Ministrów,

• Sprawowanie nadzoru nad samorządem terytorialnym,

• Jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej.

CZŁONKOWIE RADY MINISTRÓW PONOSZĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA:

• Naruszenie konstytucji lub ustaw – odpowiedzialność konstytucyjna,

Przestępstwa popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem ministerialnym – odpowiedzialność karna

PREZYDENT

Prezydent jest wybierany na 5-letnią kadencje w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, większościowych i w głosowaniu tajnym. Ta sama osoba może być wybrana tylko dwukrotnie.

Wybory prezydenckie zarządza marszałek sejmu, a ważność wyboru stwierdza Sąd Najwyższy. Na prezydenta może być wybrana osoba, która posiada 35 lat i korzysta z pełni praw wyborczych sejmu. O wyborze decyduje bezwzględna większość głosów. Jeżeli taka większość nie została uzyskana, przeprowadza się 2 turę wyborów

KADENCJA

Kadencja prezydenta rozpoczyna się w dniu złożenia przez niego przysięgi wobec Zgromadzenia Narodowego, a kończy wraz z upływem pięciu lat. Powody wcześniejszego zakończenia urzędowania mogą być następujące:

• Śmierć prezydenta,

• Zrzeczenie się prezydentury,

• Uznanie przez Zgromadzenie Narodowe trwałej niezdolności prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia,

• Zwolnienie z urzędu na wniosek Trybunału Stanu.

• Jeżeli prezydent nie może tylko przejściowo pełnić swoich obowiązków to zawiadamia o tym marszałka sejmu, który je tymczasowo od niego przejmuje.

• Prezydent za swoją działalność nie ponosi odpowiedzialności politycznej (parlamentarnej), natomiast za naruszenie konstytucji, ustawy lub popełnienie przestępstwa ponosi odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu. Decyzję o postawieniu prezydenta w stan oskarżenia podejmuje Zgromadzenie Narodowe większością 2/3 głosów ustawowej liczby członków na wniosek co najmniej 140 parlamentarzystów.

Czynne prawo wyborcze – prawo wybierania ma każdy obywatel polski, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat, pod warunkiem, że nie został pozbawiony praw publicznych lub ubezwłasnowolniony prawomocnym orzeczeniem sądu ani pozbawiony praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu

Bierne prawo wyborcze – posiada je każdy obywatel, któremu przysługuje prawo wyborcze.

Ograniczenia wiekowe obowiązujące w Polsce:

• Na urząd Prezydenta RP – 35 lat,

• Do Senatu – 30 lat,

• Na urząd prezydenta miasta, burmistrza i wójta – 25 lat,

• Do Sejmu – 21 lat,

• Do Parlamentu Europejskiego – 21 lat,

• Do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw – 18 lat.

WŁADZA SĄDOWNICZA

• Sądy:

• Sąd Najwyższy,

• sądy powszechne (apelacyjne, okręgowe, rejonowe),

• Sądy wojskowe,

• Sądy administracyjne,

• Trybunały.

Art.175.

Wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe

Rozstrzyganie sporów na podstawie ustawy (wymiar sprawiedliwości) należy do niezawisłych sądów.

Art.173

Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz.

SĄD NAJWYŻSZY – WARSZAWA

Jest to najwyższy organ władzy sądowniczej. Sprawuje nadzór nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania. W jego skład wchodzą:

• Pierwszy prezes – Stanisław Dąbrowski,

• Prezesi,

• Sędziowie.

Sąd Najwyższy dzieli się na 4 izby:

• cywilną,

• karną,

• pracy, ubezpieczeń społecznych i spraw publicznych

• wojskową.

Każda z nich nadzoruje orzecznictwo sądowe w sprawach należących do jej kompetencji

FUNKCJE SĄDU NAJWYŻSZEGO

• rozpoznawanie kasacji wyroków sądów, kończących postępowanie sądowe;

• podejmowanie uchwał mających na celu wyjaśnienie przepisów prawnych budzących wątpliwości w praktyce;

stwierdzenie ważności wyborów: do sejmu i senatu, na prezydenta, a także prawomocności referendum ogólnokrajowego i konstytucyjnego

SĄDY POWSZECHNE

Są to sądy rejonowe, apelacyjne oraz okręgowe. Rozstrzygają one wszystkie sprawy z zakresu prawa karnego, cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy i ubezpieczeń społecznych.

Wszystkich sędziów sądów powszechnych powołuje minister sprawiedliwości. Sądami kierują prezesi podlegający ministrowi.

Postępowanie sądowe oparte jest na zasadzie instancyjności.

• Sądy Rejonowe – rozpatrują wszystkie sprawy z wyjątkiem tych, które przypisane są sądom okręgowym.

• Sądy Grodzkie – prowadzą sprawy wykroczeń.

• Sądy Okręgowe – rozpoznają odwołania od orzeczeń do sądów rejonowych

• Sądy Apelacyjne – rozpatrują odwołania od orzeczeń sądów okręgowych.

Postępowanie przed sądami odbywa się na zasadzie równości stron z zapewnieniem stronom prawa do obrony i odwołania do sądu wyższej instancji.

SĄD LUSTRACYJNY

To organ Sądu Apelacyjnego. Należy do niego orzekanie o zgodności z prawdą osób dotyczących ich pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z tymi organami w okresie od 22 lipca 1944 do dnia 10 maja 1990.

W procesie lustracyjnym szczególną rolę odgrywa Rzecznik Interesu Publicznego.

Do jego zadań należy:

• Analiza oświadczeń wpływających d0 sądu lustracyjnego,

• Zbieranie informacji niezbędnych do sprawdzenia oświadczeń,

• Składanie wniosków do sądu o wszczęcie postępowania lustracyjnego w razie wątpliwości co do prawdziwości oświadczenia.

GWARANCJE NIEZAWISŁOŚCI SĘDZIOWSKIEJ

• Nieusuwalność,

• Immunitet sędziowski,

• Niepołączalność,

• Apolityczność.

SĄDOWNICTWO ADMINISTRACYJNE

Zostało reaktywowane w Polsce w 1980 r. na mocy ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (NSA).

NSA sprawuje wymiar sprawiedliwości przez sądową kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenów organów samorządu terytorialnego.

Do zadań NSA należy:

• Rozstrzyganie spraw spornych między obywatelem, a organem administracji,

• Rozpatruje spory kompetencyjne między organami administracji samorządowej i administracji rządowej.

Każda decyzja administracyjna może być zaskarżona do sądu administracyjnego w razie jej niezgodności z prawem. Taka skarga przysługuje każdemu, także prokuratorowi.

NSA ma swoją siedzibę w Warszawie. Na jego czele stoi prezes, powoływany przez prezydenta.

Wymiar sprawiedliwości w siłach zbrojnych należy do sądów wojskowych. Zgodnie z zasadą instancyjności sądy wojskowe:

• Pierwszej instancji - sądy garnizonowe,

Drugiej instancji - sądy okręgu wojskowego

KRAKJOWA RADA SĄDOWNICZA

Została wprowadzona do polskiego systemu konstytucyjnego w 1989 r. Jest organem państwa stojącym na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów.

W jej skład wchodzą 3 grupy członków wybieranych na 4 letnią kadencje:

• Osoby wchodzące w skład Rady z urzędu: pierwszy prezes Sądu Najwyższego, minister sprawiedliwości, prezes NSA oraz osoba powołana na prezydenta.

• Piętnastoosobowa reprezentacja środowiska sędziowskiego

• Czterech posłów i dwóch senatorów, wybranych przez obydwie izby.

TRYBUNAŁY

Rozstrzygają spory konstytucyjne zarówno w sferze stanowienia jak i w stosowania prawa.

W Polsce obowiązują dwa trybunały:

• Trybunał Konstytucyjny,

• Trybunał Stanu.

Art.189.

Trybunał Konstytucyjny rozstrzyga spory kompetencyjne pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa

TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY

W Polsce funkcjonuje od 1985 r. W jego skład wchodzi 15 sędziów wybieranych przez sejm na dziewięcioletnią kadencje spośród osób wyróżniających się wiedzą prawniczą.

Prezesa i wiceprezesa powołuje prezydent. Sędziowie są niezawiśli.

FUNKCJE TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO

• Orzeka o zgodności ustaw i umów międzynarodowych z konstytucją,

• Orzeka o zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi,

• Orzeka o zgodności przepisów prawa wydawanych przez centralne organy państwowe z konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami,

• Orzeka w sprawach skarg konstytucyjnych,

• Orzeka w sprawach sporów kompetencyjnych między centralnymi organami państwa.

TRYBUNAŁ STANU

Jest instytucją sądowniczą, która orzeka w sprawach uchybień popełnianych przez osoby zajmujące najważniejsze stanowiska w państwowe. Jako oskarżeni mogą przed nim stanąć np.:

• Prezydent,

• Prezes i Członkowie Rady Ministrów,

• Prezes NBP, prezes NIK oraz członkowie KRRiT

• Posłowie i senatorowie.

Trybunał Stanu składa się z:

• Przewodniczącego,

• 2 zastępców,

• 16 członków wybieranych przez sejm na czas jego kadencji.

Co najmniej połowa członków Trybunału powinna mieć kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska sędziego. Przewodniczącym Trybunału Stanu jest pierwszy prezes Sądu Najwyższego

Konstytucja (constituo,-ere - urządzać, ustanawiać, regulować) - akt prawny określany także jako ustawa zasadnicza, która zazwyczaj ma najwyższą moc prawną w systemie źródeł prawa w państwie

W skład materii konstytucyjnej mogą wchodzić różne zagadnienia. Konstytucja może więc określać: podstawy ustroju społeczno-gospodarczego państwa, ponadto organizację, kompetencje i sposób powoływania najważniejszych organów państwowych, oraz podstawowe prawa, wolności i obowiązki obywatela.

Za pierwszą historycznie uznaje się konstytucję USA (17 września 1787 )Za drugą na świecie, a pierwszą w Europie uznaje się najczęściej polską Konstytucji 3 Maja 1791 r. Należy zaznaczyć, że czasami za pierwszą na świecie i pierwszą w Europie uznawana jest Konstytucja Korsyki z 1755 r.

Klasyfikacje

Konstytucje można dowolnie klasyfikować. W doktrynie prawa konstytucyjnego najczęstsze klasyfikacje to podział ze względu na:

• formę - pisane (formalne) i niepisane (materialne);

• sposób zapisania - akt normatywny (książkowa) i rozproszona (niespisana - pojedyncze ustawy w wielu miejscach);

• treść - pełne i niepełne tzw. małe konstytucje;

• procedurę powstawania - uchwalane i oktrojowane

• sposób zmiany - sztywne i elastyczne

• okres obowiązywania - stałe i czasowe (w zależności od okresu obowiązywania).

Dodatkowo stosuje się podział na konstytucje proste i złożone (gdy całość regulacji zawarta jest w jednej lub kilku ustawach)

PODZIAŁ KONSTYTUCJI:

- Niepełna, mała:

nie określa praw i wolności obywatelskich

uchwalana najczęściej w państwach nowopowstałych

na czas przejściowy

treść dotyczy ustroju naczelnych organów i sposobu ich zmian

- Pełna:

tryb zmiany konstytucji

pozycja prawna jednostek w społęczeństwie i państwie

zasady ustorju gosp - społ

określa podmiot wł. państwowej, struktury państwa, aparaty państwowego

ROLA KONSTYTUCJI W SYSTEMIE POLITYCZNYM:

* Twórcy konstytucji w demokratycznych państwach poszukują rozwiązań godzących skuteczność działania organów władzy z ochroną praw i wolności przysługujących obywatelom. Muszą oni zatem rozstrzygnąć problem, ile władzy przydzielić poszczególnym instytucjom (parlamentowi, rządowi, prezydentowi itp.), aby mogły one dzia- łać skutecznie dla dobra publicznego, a zarazem nie zagrażać prawom i wolnościom obywateli.

* Konstytucjonalizm - zasada zgodnie, z którą zadaniem konstytucji jest takie ograniczanie władzy instytucji państwowych, aby nie mogły być naruszane prawa i wolności obywateli

* Lud, ustanawiając konstytucję, określa, jakie władze i w jakim zakresie będą kierować państwem, tym samym potwierdza ich prawo do rządzenia i stosowania w określonych sytuacjach przymusu wobec obywateli.

* Integruje wszystkich obywateli, pokazując, co mają ze sobą wspólnego, jakie historyczne zdarzenia ukształtowały ich wspólnotę, jakie wartości uznają za najważniejsze, jakimi zasadami chcą się kierować w życiu społecznym

* Wskazanie celów, do jakich dana obywatelska wspólnota zamierza dążyć.

* Podstawy ustroju społeczno - gospodarczego państwa,

* Organizację, kompetencje i sposób powoływania najważniejszych organów państwowych,

* Podstawowe prawa, wolności i obowiązki obywatela.

FUNKCJA KONSTYTUCJI :

Funkcje konstytycji - to zespół skutków społecznych, jakie stale w danej społeczności, w odniesieniu do określonej sfery rzeczywistości wywoływane są istnieniem konstytucji.

1) Funkcje prawną- polega ona na możliwości pełnienia przez konstytucję roli aktu prawnego w zakresie stosunków politycznych, społecznych i gospodarczych, które są przez nią regulowane.
2) Funkcję stabilizacyjną (petryfikującą)- utrwalenie czegoś w pewnej niezmiennej formie
3) Funkcję programową (dynamiczną)- konstytucja musi być otwarta na przyszłość i wyznaczać cele
4) Funkcja integracyjną - czyli stymulowanie obywateli z państwem, u którego podstaw leży konstytucja
5) Funkcja organizatorską- czyli taką w której konstytucja określa zasady organizacji i funkcjonowania państwa oraz jego struktury wewnętrznej
6) Funkcję wychowawczą- ma ona dwojaki cel: upowszechnienie jednych wartości, zasad i idei, a jednocześnie stymuluje przyjmowania nowych.

7) Funkcja ograniczająca tworzy reguły określające z jednej strony kompetencje organów władz publicznych, z drugiej zaś granice praw i wolności jednostek, a także tworzy normy proceduralne i instytucjonalne kontroli władz, tym samym ogranicza władze publiczne tworząc podstawy demokratycznego państwa.

Gwarancje zgodności prawa z Konstytucją:

Podział na gwarancje bezpośrednie i gwarancje pośrednie.

Sądownictwo konstytucyjne i instytucje odpowiedzialności konstytucyjnej.
Funkcja zapewnienia realizacji nadrzędności konstytucji w systemie prawa jest dla gwarancji pośrednich jedna z wielu przez nie wypełnianych.

Gwarancje materialne obejmują zasady ustroju państwowego lub podstawowe mechanizmy systemu politycznego zabezpieczające przestrzeganie konstytucji. stosunki własnościowe w państwie, system partyjny najważniejszy !czynnik który stabilizuje lub nie stabilizuje partię, jaka partia lub system taka stabilność konstytucji,
Formalne badanie zgodności aktów z konstytucją z ustawami na czele, niezawisłość sędziów i sądów, pozaparlamentarne kontrole, wszelkie formy kontroli parlamentu, uchwalone wotum zaufania, uchwalenie budżetu, debata generalna nad polityką.

Bezpośrednie- służą utrzymywaniu w stanie nie naruszalnym samej konstytucji art. 188 działalność trybunału konstytucyjnego art. 198 trybunał stanu pośrednie zasady niezawisłości sędziowskiej i niezależności sądów. Prawo oskarżonego do obrony,

ZMIANY W KONSTYTUCJI:

O zmianach w konstytucji mówi rozdział XII Konstytucji art 235.

1. Projekt ustawy o zmianie Konstytucji może przedłożyć co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat lub Prezydent Rzeczypospolitej.

2. Zmiana Konstytucji następuje w drodze ustawy uchwalonej w jednakowym brzmieniu przez Sejm i następnie w terminie nie dłuższym niż 60 dni przez Senat.

3. Pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie Konstytucji może odbyć się nie wcześniej niż trzydziestego dnia od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy.

4. Ustawę o zmianie Konstytucji uchwala Sejm większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz Senat bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.

5. Uchwalenie przez Sejm ustawy zmieniającej przepisy rozdziałów I, II lub XII Konstytucji może odbyć się nie wcześniej niż sześćdziesiątego dnia po pierwszym czytaniu projektu tej ustawy.

6. Jeżeli ustawa o zmianie Konstytucji dotyczy przepisów rozdziału I, II lub XII, podmioty określone w ust. 1 mogą zażądać, w terminie 45 dni od dnia uchwalenia ustawy przez Senat, przeprowadzenia referendum zatwierdzającego. Z wnioskiem w tej sprawie podmioty te zwracają się do Marszałka Sejmu, który zarządza niezwłocznie przeprowadzenie referendum w ciągu 60 dni od dnia złożenia wniosku. Zmiana Konstytucji zostaje przyjęta, jeżeli za tą zmianą opowiedziała się większość głosujących.

7. Po zakończeniu postępowania określonego w ust. 4 i 6 Marszałek Sejmu przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej uchwaloną ustawę do podpisu. Prezydent Rzeczypospolitej podpisuje ustawę w ciągu 21 dni od dnia przedstawienia i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

SPOSOBY ZMIANY:

Nowelizacja - zmiana artykułów istniejących już w konstytucji

Poprawki - dodawanie samoistnych norm konstytucji do istniejących, np. USA

SPOSOBY UCHWALANIA:

Stosuje się odmienne procedury od stosowanej przy uchwaleniu, w szczególnym trybie uchwalania.

- okrojowa - nadawaa przez władzę ( Księstwo Warszawskie 1807 r)

- parlament ( konstyutucja PRL'U)

- referendum - przyjmuje większość

- mieszany - legislatywa ogólnopaństwowa, potem legislatywy stanowe

- konstytuanta - organ powołany do uchwalenia konstytucji.

ODDZIAŁYWANIE KONSTYTUCJI:

Idealizm prawniczy w pojmowaniu oddziaływania konstytucji.

l. konstytucja jest wyrazem abstrakcyjnych idei.

2. Konstytucja to samoistna siła która kształtuje ustrój państwa.

3. Konstytucja jest wyrazem interesu całego narodu.

POJĘCIA:

Pojęcie prawa konstytucyjnego.- termin pr. konstytucyjnego. ma przynajmniej 2 znaczenia. Wynika to stąd, że sama konstytucja. ma kilka znaczeń.

1. Jeśli uznamy, że Konstytucja to akt prawny prawo konstytucyjne rozumie się tu jako zespół norm prawnych zawartych w konstytucji. Normy te tworzą pewną grupę przepisów, wyróżniają się swoją szczególną mocą prawną - najwyższą w całym systemie prawa. Tak określone pr. konstytucyjne byłoby za wąskie, ograniczałoby bowiem zakres analizy do przepisów zawartych w ustawie zasadniczej.

2. Synonim istniejącego ustroju po1itycznego państwa. Tutaj wyróżnienia prawa konstytucyjnego dokonuje się z uwagi na przedmiot, który to prawo reguluje, a nie ze względu na moc prawną norm zawartych w konstytucji i w innych ustawach. Konstytucyjnych. W konsekwencji przez prawo konstytucyjne rozumiemy zespół norm prawnych, których przedmiotem jest uregulowanie ustroju politycznego i społeczno gospodarczego państwa

PODSUMOWUJĄC:

W sensie wąskim - zespół norm prawnych, zawartych w konstytucji i innych ustawach konstytucyjnych

W sensie szerokim - całokształt norm prawnych mających za przedmiot uregulowanie ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego państwa.

Funkcje konstytycji - to zespół skutków społecznych, jakie stale w danej społeczności, w odniesieniu do określonej sfery rzeczywistości wywoływane są istnieniem konstytucji.

Konstytucjonalizm - historycznie: kierunek uznający za najlepszą formę rządów władzę monarchy ograniczoną przez konstytucj?, jego początki sięgają XVIII wieku i ówczesych teorii podziału władzy. Konstytucjonalizm stanowił punkt wyjścia do wprowadzenia ustroju monarchii konstytucyjnej. Władza monarchy została ograniczona przez parlament (ustawodawcza), ministrów odpowiedzialnych przed parlamentem (wykonawcza) oraz niezawisłych sędziów (sądownicza). Po raz pierwszy ustrój taki zaprowadzono w 1689 roku w Anglii.

Współcześnie terminem "konstytucjonalizm" określa się ustrój państwowy oparty na pisanej konstytucji.

FUNKCJE SYSTEMÓW POLITYCZNYCH

A) Funkcje polityczne:

-System partyjny to forum legalnej walki o władzę polityczną
-Mechanizm umożliwiający organizowanie wyborów
-Integruje społeczeństwo politycznie

-Umożliwia formowanie ośrodków władzy i wysławianie ekip rządzących

B) Funkcje kulturowe:
-Kształtuje opinię publiczną
-Rozwija kulturę polityczną społeczeństwa
-Wpływa na tzw. klasę polityczną w państwie

PODZIAŁ

• 1. jednopartyjny – opiera się na zakazie działania innych partii, oprócz rządzącej

• 2. dwupartyjny – tylko dwie partie spośród wielu legalnie działających, mają realne szanse zdobycia władzy

3. wielopartyjny – trzy lub więcej partii ma możliwość wygrania wyborów i utworzenia rządów. Cechą tego systemu jest brak partii mającej stałą przewagę, co może skutkować niestabilnością rządu. Dlatego partie, chcąc się ustrzec przed taką sytuacją, zawierają koalicje przed albo po ogłoszeniu wyników wyborów

SYSTEM WIELOPARTYJNY

• a) system partii dominującej

• b) system kooperacji partii – partie rywalizują ze sobą tylko w wyborach, w pracach parlamentarnych wszystkie lub większość partii tego systemu podejmuje współpracę (np. Szwajcaria),

• c) system dwublokowy – walkę o władzę prowadzą dwa bloki partii politycznych

• d) system rozbicia wielopartyjnego – nie ma w nim partii większościowej, ani trwałej tendencji do zawiązywania koalicji, która miałaby przewagę nad pozostałymi. Dlatego istnieje konieczność stworzenia taktycznych, chwilowych koalicji, aby uzyskać niezbędną do efektywnego sprawowania władzy większość w parlamencie (np. Polska)

Partia polityczna jest dobrowolną organizacją, występującą pod określoną nazwą, stawiającą sobie za cel udział w życiu publicznym poprzez wywieranie metodami demokratycznymi wpływu na kształtowanie polityki państwa lub sprawowanie władzy publicznej.

FUNKCJE PARTII POLITYCZNYCH

kształtowania opinii i postaw politycznych;

• wyborcza (a w niej tworzenia programu politycznego i selekcji kandydatów);

• rządzenia (a w niej kierowania organami państwowymi i kontrola rządu).

FINANSOWANIE PARTII

• Źródła finansowania partii politycznych są jawne.

• Majątek partii politycznej może być przeznaczony tylko na cele statutowe lub charytatywne.

• Partii politycznej mogą być przekazywane środki finansowe jedynie przez obywateli polskich mających stałe miejsce zamieszkania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej

ORDYNACJA WYBORCZA

• Lider partyjny wybiera miejsca na liście

• Senat – wybory większościowe. Jednomandatowe okręgi wyborcza

• Sejm - system proporcjonalny, który polega na tym, że terytorium państwa podzielone jest na okręgi wyborcze. Z każdego okręgu mandat może otrzymać kilku kandydatów. Dana partia (komitet wyborczy) uzyskuje tyle mandatów, jaka odpowiada uzyskanemu przez nią w wyborach poparciu. W Polsce mandaty dzielimy według metody d'Hondta

• 5% próg wyborczy dla partii i 8% dla komitetów

III. System polityczny Republiki Federalnej Niemiec.

• Konstytucja Republiki Federalnej Niemiec pochodzi z 23 maja 1949 roku. Jej nazwa to Ustawa Zasadnicza aby podkreślić tymczasowość podziału narodu niemieckiego na dwa państwa. Konstytucję tą zalicza się do sztywnych, do zmiany potrzeba większości 2/3 w obu izbach. Wykładni przepisów konstytucji dokonuje Federalny Trybunał Konstytucyjny. Cechą charakterystyczną ustawy zasadniczej RFN jest istnienie niezmiennych zasad ustrojowych.

• Model sprawowania władzy w Niemczech nazywany jest kanclersko – parlamentarnym lub o prostu kanclerskim. Władza ustawodawcza sprawowana jest przez dwuizbowy parlament (Bundestag + Bundesrat). Egzekutywa składa się z rządu federalnego z kanclerzem federalnym oraz prezydenta federalnego.

• PREZYDENT FEDERALNY pełni głównie rolę reprezentacyjną. Wybierany jest przez Zgromadzenie Związkowe (Bundestag + specjalnie wybrani przedstawiciele parlamentów krajów związkowych) na 5-letnią kadencję. Do wyboru wymagana jest większość bezwzględna, jednak jeżeli w dwóch głosowaniach nikt jej nie otrzyma to w trzecim wystarczy już zwykła. Kandydat musi mieć ukończone 40 lat oraz posiadać czynne prawo wyborcze do Bundestagu. Prezydent federalny reprezentuje państwo na zewnątrz, zawiera umowy, wysyła i przyjmuje dyplomatów, posiada prawo łaski, nadaje odznaczenia i posiada funkcje kreacyjne. Do tego wszystkiego potrzebuje jednak kontrasygnaty rządowej. Nie potrzebuje jej natomiast do mianowania i odwołania kanclerza oraz rozwiązania Bundestagu gdy nie zgadza się na kanclerza mniejszości lub gdy izba nie wyrazi wotum zaufania dla kanclerza. Na wniosek rządu prezydent federalny wprowadza stan wyjątkowy. Jest on również podmiotem upoważnionym do podpisywania ustaw, jednak nie posiada przy tym prawa weta. Obecnie prezydentem federalnym jest Horst Köhler.

RZĄD FEDERALNY składa się z kanclerza federalnego oraz ministrów federalnych. Procedura powołania jest inicjowana przez prezydenta federalnego, który desygnuje kandydata na kanclerza. Ten musi otrzymać poparcie bezwzględnej większości składu Bundestagu. Jeżeli się to nie uda, Bundestag sam wybiera kanclerza, który znów potrzebuje poparcia większości bezwzględnej. Jeżeli jej nie otrzyma to w ciągu 14 dni izba może powołać na kanclerza osobę, która otrzymała jedynie poparcie większości względnej. Mówimy wtedy o kanclerzu mniejszości. Musi on mieć poparcie co najmniej 25% pełnego składu izby. W takim wypadku prezydent federalny może zaakceptować kanclerza lub odmówić jego powołania i skrócić kadencję parlamentu.

• KANCLERZ FEDERALNY posiada bardzo silną władzę, porównywalną do władzy prezydenta USA. Stoi on na czele gabinetu, którego skład sam dobiera. Decyduje też o jego strukturze. Kanclerz wskazuje wicekanclerza spośród członków rządu. Zwykle zostaje nim koalicjant, któremu jednocześnie powierza się tekę ministra spraw zagranicznych. Ze stanowiskiem wicekanclerza nie wiążą się żadne dodatkowe kompetencje. Dany kanclerz może raz w ciągu swojego urzędowania zwrócić się do prezydenta federalnego o ogłoszenie stanu wyjątkowego, który trwa 6 miesięcy i w czasie którego rząd otrzymuje uprawnienia z zakresu legislatywy (dotąd procedura ta nie została zastosowana). Kanclerz ma prawo zwrócić się do Bundestagu o wotum zaufania powiązane z ustawą lub pakietem ustaw. Pomaga to w przeforsowaniu projektu ustawy. Jeżeli w takiej sytuacji kanclerz nie otrzyma wotum zaufania, dochodzi do skrócenia kadencji parlamentu przez prezydenta federalnego. Kanclerz może zostać odwołany przez konstruktywne wotum nieufności (w momencie wprowadzenia przepisu w życie był on nowością w skali świata). Nowy kanclerz obejmuje urząd tego samego dnia co poprzedni jest odwołany. Do odwołania kanclerza konieczna jest bezwzględna większość głosów składu izby. Nie jest możliwe głosowanie wotum nieufności dla pojedynczego ministra.

• BUNDESTAG jest izbą niższą niemieckiego parlamentu. Wybierany jest w wyborach powszechnych na 4-letnią kadencję. Liczba deputowanych nie jest stała, obecnie wynosi 622. Izba pracuje w trybie permanentnym na 14-dniowych posiedzeniach podzielonych 7-dniowymi przerwami. Do organów Bundestagu zaliczamy: Prezydenta Bundestagu (stoi na czele izby, kieruje jej pracami, ma czterech zastępców, wybierany jest większością bezwzględną, obecnie Norbert Lammert), komisje (stałe, nadzwyczajne i problemowe) oraz Radę Seniorów (prezydium + 23 przedstawicieli partii + pełnomocnik do spraw wojskowych, charakter doradczy). Deputowani do Bundestagu dzielą się na frakcje. Każda z nich powinna składać się z co najmniej 5% składu izby. Bundestag pełni funkcję kreacyjną (wybór kanclerza federalnego, udział w wyborze prezydenta federalnego, udział w wyborze składu Federalnego Trybunału Konstytucyjnego), ustrojodawczą, ustawodawczą i kontrolną (konstruktywne wotum nieufności, interpelacje i zapytania, żądanie obecności kanclerza na posiedzeniu izby, praca komisji).

• Ścieżka ustawodawcza w niemieckim parlamencie rozpoczyna się od Bundestagu. Inicjatywa należy rządu, Bundesratu oraz 5% deputowanych do Bundestagu. Jeżeli projekt ustawy został przyjęty w Bundestagu to wysyłany jest do Bundesratu. Projekt może mieć charakter ustawy federalnej (dotyczącej ważnych spraw powiązanych z poszczególnymi krajami związkowymi) lub ustawy zwykłej. W przypadku ustaw federalnych, Bundesrat ma prawo weta ostatecznego a w przypadku ustaw zwykłych weta zawieszającego, które może być odrzucone przez Bundestag. Istnieje instytucja komisji mediacyjnej, która może pracować na rzecz zbudowania kompromisu pomiędzy izbami. Następnie ustawa trafia do prezydenta federalnego, który nie ma prawa weta. Może ją jedynie podpisać lub przesłać do Federalnego trybunału Konstytucyjnego.

• System wyborczy do Bundestagu ma charakter mieszany. Każdy wyborca oddaje głos na kandydata w okręgu jednomandatowym, w którym obowiązuje zasada większości względnej oraz na zamkniętą listę partyjną bez preferencji personalnej w wielomandatowym okręgu wyborczym. Przyjmuje się założenie, że połowa deputowanych z danego ugrupowania powinna pochodzić z okręgu wielomandatowego a połowa z okręgów jednomandatowych. W przypadku, gdy dane ugrupowanie zdobyło w okręgach jednomandatowych więcej mandatów niż połowa sumy jaka należy mu się w związku z wynikiem w okręgu wielomandatowym, otrzymuje ono mandaty nadwyżkowe. Stąd niestała liczba deputowanych do Bundestagu. W okręgach wielomandatowych głosy są przeliczane na mandaty metodą Sainte-Laguë. Próg wyborczy to 5% poparcia w segmencie proporcjonalnym lub 3 bezpośrednie mandaty z jednomandatowych okręgów wyborczych.

• 
  BUNDESRAT to izba wyższa parlamentu niemieckiego. Zwany jest też Radą Związkową. Nie jest wybierany w wyborach powszechnych ale zasiadają w nim przedstawiciele parlamentów krajów związkowych. Każdy land posiada od 3 do 6 przedstawicieli co w sumie daje 69 członków izby. Mandat deputowanego do Bundesratu ma charakter imperatywny a przedstawiciele poszczególnych landów głosują en block. Pracom Bundesratu przewodniczy jego prezydent. Stanowisko to pełnią kolejno szefowie krajów związkowych. Zmiana następuje co roku. Bundesrat akceptuje (lub nie) projekty ustaw Bundestagu, posiada inicjatywę ustawodawczą, nie posiada funkcji kontrolnej wobec rządu, uczestniczy w wyborze sędziów Federalnego Trybunału Konstytucyjnego, otrzymuje od rządu informacje z zakresu własnych kompetencji.

• W systemie partyjnym Niemiec wyróżnić możemy wiele podmiotów, jednak liczących się partii jest zaledwie kilka.

• Unia Chrześcijańsko – Demokratyczna (CDU) Unia Chrześcijańsko – Społeczna (CSU) Socjaldemokratyczna Partia Niemiec (SPD) Wolna Partia Demokratyczna (FDP) Lewica; Zieloni

USTRÓJ STANÓW ZJEDNOCZONYCH.

1. Podstawy konstytucyjne.

Stany Zjednoczone szczycą się do dzisiaj pierwszą, a jednocześnie najstarszą obowiązującą konstytucją na świecie, uchwaloną 17 września 1787 roku. W ciągu przeszło 200 lat swego obowiązywania została uzupełniona o 26 tzw. poprawek. 10 pierwszych poprawek pochodzących z XVIII wieku stanowi głównie swoistą „kartę swobód obywatelskich”. Sama konstytucja zawiera siedem podstawowych artykułów, które nie mogą ulec zmianie. Jest konstytucją bardzo sztywną.

Spośród dwu, dopuszczalnych przez art. V trybów jej zmiany, praktycznie stosowany jest pierwszy, polegający na uchwaleniu poprawki w jednakowym brzmieniu przez obie izby Kongresu, większością 2/3 głosów w każdej izbie, a następnie ratyfikowanie jej przez parlamenty ¾ ogólnej liczby stanów (tj. obecnie –38). Stąd też miedzy uchwaleniem poprawki przez Kongres, a jej wejściem w życie upływa niekiedy wiele lat, liczy się data ratyfikacji przez ostatni, 38 stan.

Drugi tryb dokonywania zmian polega na zgłoszeniu przez 2/3 legislatur stanowych żądania zwołania Konwencji Konstytucyjnej (zwołania tego ma dokonać Kongres), która także uchwalałaby „propozycje” poprawek, poddane identycznemu trybowi ratyfikacji przez stany.

1. Ogólne określenie ustroju.

Ustrój polityczny USA kształtują dwie najistotniejsze zasady organizacyjne: zasada federalizmu oraz zasada trój podziału władz. W ramach zasady federalizmu ustrój USA wyraża klasyczny model „federalizmu dualistycznego” (duża autonomia stanów). O państwowym charakterze każdego ze stanów świadczą takie ich atrybuty, jak odrębne konstytucje i oparte o nie ustawodawstwo, własne legislatury stanowe, gubernatorzy stanowi wybierani w głosowaniu powszechnym, własne sądownictwo na czele ze stanowymi Sądami Najwyższymi. W USA wyznaje się zasadę uznawania praw nabytych. Czyli dokonanie jakiejś czynności prawnej w jednym stanie, jest uznawana w innym (pomimo, iż tam może to być nielegalne –np. małżeństwa homoseksualne). Obowiązuje ekstradycja między stanowa dotycząca przestępców.

Artykuł pierwszy konstytucji mówi o kompetencjach zarezerwowanych wyłącznie dla władz centralnych. Są nimi na przykład: prowadzenie polityki zagranicznej, prawo bicia monety, utrzymywanie sił zbrojnych... Obowiązuje zasada, że to co nie jest jasno określone w konstytucji, jest domniemaną kompetencja stanów.

1. Partie polityczne.

W USA występuje system dwupartyjny, w którym zasadniczą rolę odgrywaja partie REPUBLIKANÓW I DEMOKRATÓW. O partii republikańskiej mówi się, że jest konserwatywna, a partia demokratyczna to partia liberalna. W rzeczywistości obie partie nie różnią się zasadniczo od siebie. Główna płaszczyzna, na której rywalizują to płaszczyzna programowa i personalna. Brak tu natomiast tak charakterystycznej dla Europy ideologicznej linii podziału. Poza tymi dwiema partiami występują oczywiście jeszcze inne, ale ich znaczenia jest marginalne.

1. Władza ustawodawcza –Kongres USA.

Kongres jest organem dwuizbowym; składa się z Izby Reprezentantów i Senatu. Izba Reprezentantów jest w założeniu reprezentacją całości i jednolitości ludu USA, Senat –reprezentacją części składowych Federacji. Występuje równorzędność izb w ramach ustawodawstwa.

Stany w Senacie posiadały zawsze równą reprezentację, po dwóch senatorów z każdego stanu. A więc liczba senatorów wynosi 100. Liczebność Izby Reprezentantów wynosi obecnie 435. Co 10 lat należy przeprowadzić spis ludności USA, który jest podstawą okreslenia liczby mandatów do Izby Reprezentantów z poszczególnych stanów, proporcjonalnie do liczby ludności. Jednakże każdy stan musi wybierać co najmniej jednego członka tej izby.

Wybory do Izby Reprezentantów były zawsze wyborami bezpośrednimi. Wybory do Senatu stały się bezpośrednie w 1913 roku. Izba Reprezentantów posiada dwuletnią kadencję, natomiast SENAT JEST ORGANEM BEZKADENCYM, kadencję posiadają tylko poszczególni senatorowie. Wynosi ona 6 lat, z tym że co dwa lata ustępuje 1/3 składu Senatu i łącznie z wyborami do Izby Reprezentantów następuje zapełnienie tych wolnych mandatów.

Wybory aktualne są powszechne, bezpośrednie, a granica wieku wynosi 18 lat (prawo czynne) i 25/30 (prawo bierne). Wszystkie powyższe wybory są wyborami większościowymi. Ważnym wymogiem wynikającym z ustaw stanowych jest tzw. zasada rezydencji, wymagająca zamieszkiwania przez kandydata w okręgu wyborczym, z którego kandyduje.

Kongres jest w pierwszym rzędzie władzą ustawodawczą. Posiada on wyłączność ustawodawczą. Inicjatywę ustawodawczą posiadają CZŁONKOWIE IR (max 25) i członkowie Senatu. Procedura ustawodawcza jest w Kongresie bardzo skomplikowana, a także różnorodna, gdyż uchwalenie ustawy może przebiegać w kilku wariantach. Procedura ustawodawcza może rozpocząć się w każdej izbie (lub w obu równocześnie), wszelako przyjmuje się, że projekty wszelkich ustaw dotyczących materii finansowych składane być musza najpierw w Izbie Reprezentantów. Pierwsze czytanie projektu w izbie obejmuje odczytanie jego tytułu i skierowanie do komisji. Gdy komisje zdadzą sprawozdanie (mogą odrzucić projekt), to projekt trafia do rąk komisji regulaminowej (IR), która dzieli projekty pod względem ich charakteru i ważności. Dopiero po przekazaniu sprawozdania odbywają się dyskusje plenarne, zgłaszanie poprawek i głosowania. Uchwalenie projektu przez jedna izbę kończy pierwszy etap. Następnie projekt trafia do drugiej izby. Uchwalenie projektu przez druga izbę kończy postępowanie ustawodawcze. Podobny rezultat powoduje również jego nie uchwalenie. Gdy zostają zgłoszone poprawki projekt wraca do izby pierwszej. Akceptacja poprawek, lub odrzucenie projektu kończy droge ustawodawczą. Izba może przyjąć jednak poprawki alternatywne i wówczas projekt wraca do izby drugiej, a postępowanie może się toczyć, aż do momentu wystąpienia zgody obu izb co do projektu. Inna możliwością jest powołanie komisji uzgadniającej (IR). Powstaje ona przy zgodzie obu izb. W komisji tej opracowuje się tekst satysfakcjonujący obie strony. Jeżeli nie ma zgody –koniec procesu ustawodawczego. Jak jest to projekt musza jeszcze przyjąć obie izby z osobna. Jeśli przyjmą - to koniec procesu, jak nie, to projekt może wrócić ponownie do komisji. Gdy zostanie ostatecznie zatwierdzony trafia do prezydenta. Ten na podpisanie ustawy lub jej odrzucenie ma 10 dni za wyjątkiem niedziel. Gdy ustawę podpisuje –następuje jej publikacja. Gdy nie podpisuje (stosuje prawo veta) wówczas projekt wraca ponownie do Kongresu. Kongres może przegłosować veto prezydenta większością 2/3 głosów w każdej izbie. Prezydent dysponuje również możliwością zastosowania Veta „kieszonkowego” polegającego na tym, że prezydent nie podpisuje projektu i chce go ponownie odesłać do Kongresu, a ten właśnie zakończył sesje. W takim układzie prezydent nie ma go gdzie odesłać i projekt ostatecznie przepada.

1. Władza wykonawcza –Prezydent USA.

Artykuł II Konstytucji zna jedynie Prezydenta USA jako jedynego piastuna władzy wykonawczej. Struktura tej władzy jest więc monokratyczna. Zasada separacji władz wymaga od niego podobnej co Kongres demokratycznej legitymizacji, co zapewniają wybory powszechne.

Od poprawki XXII (1951) urząd Prezydenta piastować można jedynie dwukrotnie. Konstytucja stwierdza, że każdy stan powoływać będzie tzw. elektorów w liczbie równej jego reprezentacji w obu izbach kongresu, a dopiero ci będą wybierać prezydenta. Każdy stan wybiera więc co najmniej 3 elektorów. Liczba elektorów wybieranych w poszczególnych stanach może się zmieniać, stosownie do zmian występujących w stanowych reprezentacjach w IR. Ogólna liczba elektorów wynosi wiec 538. Elektorem nie może zostać członek kongresu lub władz federalnych. Prezydentem może zostać natomiast tylko osoba powyżej 35 roku życia, która urodziła się na terytorium USA i stale tam zamieszkuje od co najmniej 14 lat. Wybór elektorów następuje w pierwszy wtorek po pierwszym poniedziałku listopada. Wyboru dokonują obywatele USA, którzy wcześniej się zarejestrowali. Są to wybory większościowe (większość względna). Można powiedzieć (w uproszczeniu), że wyborcy nie tyle glosują na kandydatów do funkcji elektora, lecz od razu na określonego kandydata prezydenckiego. Ten z kandydatów, który uzyska największe poparcie w danym stanie przejmuje również głosy elektorskie swego przeciwnika i zapisuje na swoje konto wszystkie głosy elektorskie w danym stanie. Tak więc już po tej fazie wyborów wiadomo w zasadzie kto wygra, albowiem elektorzy z danej partii prawie nigdy nie glosują wbrew kandydatowi swojej partii (choć maja takie prawo). Wybraną na urząd prezydenta jest osoba, która uzyskuje bezwzględną większość głosów elektorskich (270). Elektorzy wybrani w poszczególnych stanach spotykają się w najbliższy poniedziałek po drugiej środzie grudnia i tam głosują, a rezultaty maja przesłać do przewodniczącego Senatu. Jeżeli, żaden z kandydatów nie osiągnie wystarczającej ilości głosów, wyboru dokonuje Izba Reprezentantów, głosując poszczególnymi stanami, każdemu stanowi przysługuje jeden głos, z pośród trzech kandydatów. Gdy i to nie przyniesie roztrzygnięcia to wówczas głosują indywidualnie senatorowie, z pośród dwóch kandydatów. Wybory te są wyborami pośrednimi. Zaprzysiężenie prezydenta następuje 20. I. o godzinie 12 w południe. Kadencja prezydenta trwa 4 lata.

Zazwyczaj naprzeciw siebie w rywalizacji staja dwaj główni kandydaci, którzy najpierw muszą przejść zwycięsko prawybory w szeregu swojej partii. Prawybory wyłaniają jednego kandydata w wyścigu wyborczym, który przybiera różne formy. Urzędujący prezydent, ubiegający się o reelekcję zwyczajowo nie musi brać udziału w prawyborach. Oficjalne nominacje odbywają się na konwencjach partyjnych.

Prezydent jest zwierzchnikiem władz federalnych. Pełni jednocześnie funkcję premiera i powołuje sekretarzy stanu (odpowiedników ministrów), oraz swoich doradców, którzy czasem mają większą rzeczywistą władze niż sekretarze stanu. W tym modelu władzy mówimy o monizmie egzekutywy. Prezydent w tym systemie ma tak dużą władzę i uprawnienia, że klasyfikujemy go jaku SYSTEM PREZYDENCKI. Poza mianowaniem sekretarzy stanu i innych urzędników federalnych, powołuje również członków Sądu Najwyższego (pełniących rolę Trybunału Konstytucyjnego), ma prawo łaski, prawo weta ustawodawczego, inicjatywy ustawodawczej. Prezydent promulguje ustawy. Może samodzielnie ratyfikować umowy międzynarodowe. Odbywa się to w ten sposób, że umowę taką może on zakwalifikować jako umowę administracyjną, której nada klauzulę TOP SECRET i nikt się o niej nie dowie. Takich umów jest 90%. Pozostałe 10% są to umowy międzynarodowe, które prezydent ratyfikuje za zgodą Senatu, a które są jawne. Jest zwierzchnikiem sił zbrojnych. Co prawda wypowiedzenie wojny leży w gestii Senatu, lecz prezydent z własnej inicjatywy może rozpocząć działania zbrojne, gdy uzna, że interesy i bezpieczeństwo USA są zagrożone. Senat jednak decyduje o przyznaniu funduszów na te działania zbrojne.

Prezydent USA nie jest odpowiedzialny politycznie przed Kongresem. Ponosi on jednak odpowiedzialną Konstytucyjną i może być oskarżony o działanie na szkodę państwa i wbrew jego interesom. Uruchomiona zostaje wówczas procedura IMPEACHMENT-u. Izbą skarżącą jest Izba Reprezentantów. Senat jest izbą sądzącą. Izba reprezentantów powołuje komisję śledczą, która zbiera dowody i przygotowuje raport. Jeżeli raport zostaje przegłosowany (2/3 głosów) sformułowany akt oskarżenia wędruje do Senatu. Senat po przyjęciu raportu powołuje komisje do spraw przesłuchań. Uznanie oskarżonego winnym wymaga jednak kwalifikowanej większości 2/3 głosów obecnych senatorów. Uznanie winy prezydenta powoduje jedynie odsuniecie go od sprawowanej funkcji. Następnie może być już pociągnięty do odpowiedzialności karnej na ogólnych zasadach sądowych. Komisji senackiej do spraw przesłuchać przewodniczy prezes Sądu Najwyższego. W innych przypadkach przewodniczy jej wiceprezydent.

FEDERACJA ROSYJSKA

FEDERACJA- O federacji mówimy kiedy jednostki podziału terytorialnego (stany, prowincje) mają pewien zakres samodzielności politycznej i prawnej, nie mogą jednak wystąpić z federacji ani nawiązywać stosunków międzynarodowych.

CECHY FEDERACJI

- terytorium państwa federacyjnego nie jest jednolitą całością pod względem polityczno-administracyjnym;

-składa się ono z terytoriów podmiotów federacji pozbawionych prawa pełnego uczestnictwa w stosunkach międzynarodowych.

-podmioty federacji rozporządzają władzą ustrojodawczą i ustawodawczą, tzn. mają prawo przyjęcia własnej konstytucji i ustaw obowiązujących na własnym terytorium.

-części składowe federacji mogą mieć własny system prawny i sądowy

-interesy podmiotów federacji reprezentuje izba „wyższa”;

-występują dwie zasady reprezentowania części składowej: zasada równego przedstawicielstwa oraz zasada zróżnicowanego przedstawicielstwa.

-istnieje podział kompetencji pomiędzy federację i jej części składowe.

PODZIAŁ TERYTORIALNY

• 21 republik

• 9 krajów

• 46 obwodów

• 1 obwód autonomiczny

• 4 okręgów autonomicznych

• 2 miasta o znaczeniu federalnym : Moskwa i Sankt Petersburg

KONSTYTUCJA

Za pierwsza konstytucje państwa rosyjskiego jest uznawany manifest z 17 października 1905 roku wydany przez cesarza Mikołaja II. Jednak inni badacze uznali za pierwszą konstytucję dopiero regulamin dwu izbowego parlamentu nadany przez Mikołaja II w kwietniu 1906r.

• 12 maja Jelcyn powołał komisje, której zadaniem było dopracowanie projektu nowej konstytucji.

• Następnie prezydent powołał Zgromadzenie Konstytucyjne, które 12 lipca 1993 roku przyjęło prezydencki projekt ustawy zasadniczej 433 głosami na ogólna liczbę 685 uczestników.

• 21 września prezydent wydał dekret o rozwiązaniu parlamentu.

15 października kolejnym dekretem Jelcyn rozstrzygnął, że ostateczna metoda uchwalenia nowej konstytucji będzie referendum ogólnokrajowe. Odbyło sie ono 12 grudnia 1993 roku. Wymogi 50% głosów za i 50% frekwencji zostały spełnione. W głosowaniu wzięło udział 54,8% uprawionych, „tak” konstytucji powiedziało 58,4% glosujących

ZAŁOŻENIA KONSTYTUCJI

1.Federacja Rosyjska – Rosja jest demokratycznym federacyjnym państwem prawa o republikańskiej formie rządów,

2. Obowiązuje trój podział władzy,

3. Wszystkie organy państwa działają na podstawie przepisów prawa,

4. Koniecznym warunkiem wejścia przepisów prawa w życie jest ich opublikowanie,

5. Suwerenem i jedynym źródłem władzy FR jest jej składający się z wielu nacji naród,

6. Władzę państwową w FR sprawują Prezydent, Zgromadzenie Federalne(Rada Federacji i Duma Państwowa), Rząd oraz sądy Federacji Rosyjskiej,

ZMIANA KONSTYTUCJI

Wniosek o wprowadzenie poprawek i zmianę przepisów Konstytucji mogą

przedstawiać:

• Prezydent, Rada Federacji, Duma Państwowa, Rząd, ustawodawcze (przedstawicielskie) organy podmiotów Federacji, jak równie grupa złożona z co najmniej jednej piątej członków Rady Federacji lub deputowanych Dumy Panstwowej.

• Nie mogą zostać zmienione przez Zgromadzenie Federalne przepisy rozdziałów 1, 2 i 9 Konstytucji Federacji Rosyjskiej.

• Jeśli wniosek o zmianę przepisów rozdziałów 1, 2 i 9 Konstytucji uzyska poparcie trzech piątych głosów ogólnej liczby członków Rady Federacji i Deputowanych Dumy Panstwowej, to zgodnie z federalną ustawą konstytucyjną zwołane zostaje Zgromadzenie Konstytucyjne.

• Zgromadzenie Konstytucyjne albo potwierdza niezmienność Konstytucji, albo opracowuje projekt nowej Konstytucji, który zostaje przyjęty przez Zgromadzenie Konstytucyjne dwiema trzecimi głosów ogólnej liczby jego członków albo też poddany pod ogólnonarodowe glosowanie. W przypadku przeprowadzenia ogólnonarodowego glosowania Konstytucje Federacji Rosyjskiej uważa się za przyjętą jeśli głosowała za nią ponad polowa wyborców biorących udział u w glosowaniu, pod warunkiem, ze w glosowaniu wzięła udział ponad polowa wyborców.

KOMPETENCJE FEDERACJI I JEJ PODMIOTÓW

* zapewnianie zgodności konstytucji i ustaw republik

* ochrona praw i wolności człowieka i obywatela

* ochrona praw mniejszości narodowych

* przepisy dla stref granicznych

* rozgraniczanie własności państwowej

* ogólne zagadnienia dotyczące wychowania, edukacji, nauki, kultury i sportu

PREZYDENT

Jest wybierany na 6 lata przez obywateli Federacji Rosyjskiej na podstawie powszechnego, równego i bezpośredniego prawa wyborczego w głosowaniu tajnym. Na prezydenta Federacji Rosyjskiej może być wybrany obywatel Federacji, nie mnie niż 35 lat, od co najmniej 10 lat na stałe zamieszkujący na terytorium Federacji Rosyjskiej. Jedna i ta sama osoba może piastować urząd Prezydenta nieograniczoną ilość razy

Tryb wyborów Prezydenta określa ustawa Federalna.

Frekwencja musi przekraczać 50%. Za wybranego kandydata uznaje się tego, który uzyska ponad połowę głosów. Jeżeli jest więcej niż dwóch kandydatów i żaden nie uzyskał bezwzględnej większości – odbywa się II tura, do której przechodzą dwaj kandydaci z największą liczbą głosów z I tury. Za wybranego prezydenta uważa się kandydata, który uzyskał większą liczbę głosów(obowiązuje 50%frekwencja).

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA

• Jest głową państwa,

• Jest gwarantem konstytucji, praw wolności człowieka i obywatela,

• Zapewnia koordynację i współdziałanie organów władzy państwowej,

• Określa podstawowe kierunki wewnętrznej i zagranicznej polityki państwa.

KOMPETENCJE W STOSUNKU DO RZĄDU

• Powołuje za zgodą Dumy Państwowej Premiera Rządu

• Ma prawo przewodniczyć posiedzeniom rządu

• Odwołuje rząd

Na wniosek Premiera Rządu powołuje na stanowisko i odwołuje ze stanowiska wicepremierów Rządu Federacji Rosyjskiej oraz ministrów federalnych

KOMPETENCJE W STOSUNKU DO PARLAMENTU

• Zarządza wybory do Dumy Państwowej,

• Ma prawo rozwiązać Dumę Państwową,

• Przekłada projekty Dumie Państwowej – ma prawo inicjatywy ustawodawczej,

• Podpisuje i ogłasza ustawy federalne,

• Zwraca się do Zgromadzenia Federalnego z dorocznymi orędziami o stanie państwa i podstawowych kierunkach wewnętrznej i zagranicznej polityki państwa,

• Ma prawo veta zawieszającego, które jest oddalone większością 2/3 ogólnej liczby członków obu izb

KOMPETENCJE W POLITYCE ZAGRANICZNEJ

• Kieruje polityka zagraniczna.

• Prowadzi rokowania i podpisuje międzynarodowe porozumienia.

• Podpisuje listy ratyfikacyjne.

• Przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące akredytowanych przy nim przedstawicieli

dyplomatycznych.

• Powołuje i odwołuje po konsultacji z właściwymi komitetami lub komisjami izb Zgromadzenia Federalnego przedstawicieli dyplomatycznych w państwach obcych oraz organizacjach międzynarodowych.

KOMPETENCJE W STOSUNKU DO ARMII

• Jest Najwyższym Zwierzchnikiem Sil Zbrojnych.

• Powołuje i odwołuje najwyższe dowództwo Sil Zbrojnych.

• W przypadku agresji lub bezpośredniej groźby agresji Prezydent wprowadza na terytorium lub w poszczególnych częściach kraju stan wojenny, niezwłocznie powiadamiając o tym Rade Federacji i Dumę Państwową.

INNE

• Prezydent wydaje dekrety i rozporządzenia. Dekrety i rozporządzenia Prezydenta nie powinny być sprzeczne z Konstytucja i ustawami federalnymi. Dekrety nie wymagają upoważnienia ustawowego, maja one charakter aktu normatywnego, personalnego i organizacyjnego.

• Zarządza referendum w trybie ustanowionym przez federalna ustawę konstytucyjną

• Nadaje odznaczenia państwowe, tytuły honorowe, jak równie wyższe stopnie wojskowe i wyższe tytuły specjalne.

• Stosuje prawo łaski.

• Przedstawia Dumie Panstwowej kandydata na stanowisko Prezesa Banku Centralnego; składa w Dumie Panstwowej wniosek o odwołanie ze stanowiska Prezesa Banku Centralnego.

• Przedstawia Radzie Federacji kandydatów na stanowiska sędziów Trybunału Konstytucyjnego, Sadu Najwyższego, Naczelnego Sadu Arbitrażowego, jak równie kandydata na stanowisko Prokuratora Generalnego; przedkłada w Radzie Federacji wniosek o odwołanie ze stanowiska Prokuratora Generalnego; powołuje sędziów innych sadów federalnych.

• Prezydent Federacji Rosyjskiej ma prawo zawieszać obowiązywanie aktów organów władzy wykonawczej podmiotów Federacji w przypadku, gdy akty te są sprzeczne z Konstytucją, ustawami federalnymi i międzynarodowymi zobowiązaniami lub naruszają prawa i wolności człowieka i obywatela - nim kwestie te rozstrzygnie właściwy sąd.

GDY PREZYDENT NIE MOŻE PEŁNIĆ SWOJEJ FUNCJI

• Czasowo pełni je Premier Rządu Federacji Rosyjskiej (Pełniący obowiązki Prezydenta)

• nie ma prawa rozwiązywać Dumy Państwowej, zarządzać referendum

• zgłaszać propozycji poprawek i rewizji przepisów Konstytucji Federacji Rosyjskiej

USUNIĘCIE PREZYDENTA

• Prezydent może być złożony z urzędu przez Rade Federacji jedynie na podstawie wysuniętego przez Dumę Państwową oskarżenia o zdradę stanu lub popełnienie innego ciężkiego przestępstwa, potwierdzonego orzeczeniem Sadu Najwyższego o wystąpieniu w działaniach Prezydenta Federacji Rosyjskiej znamion przestępstwa oraz orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego o spełnieniu przewidzianych prawem wymogów odnośnie procedury wysunięcia oskarżenia.

• Uchwala Dumy Panstwowej o wysunięciu oskarżenia, jak i uchwala Rady Federacji o złożeniu Prezydenta z urzędu winny być podjęte większością dwóch trzecich ogólnej liczby głosów w każdej z izb, z inicjatywy co najmniej jednej trzeciej deputowanych Dumy Panstwowej, i w sytuacji, gdy specjalna komisja powołana przez Dumę Państwową wydala stosowne orzeczenie.

Uchwala Rady Federacji o złożeniu z urzędu Prezydenta powinna być podjęta nie później ni w ciągu trzech miesięcy od chwili wysunięcia przez Dumę Państwową oskarżenia przeciwko prezydentowi. Jeśli w tym terminie Rada Federacji nie podejmie uchwały, oskarżenie przeciwko prezydentowi będzie uznane za oddalone

RZĄD

• Sprawuję władzę wykonawczą

• Składa się z Premiera Rządu Federacji Rosyjskiej, wicepremierów Rządu Federacji Rosyjskiej i ministrów federalnych

POWOŁYWANIE RZĄDU

• Premiera powołuje Prezydent za zgoda Dumy Panstwowej.

• Wniosek w sprawie kandydatury Premiera przedkładany jest najdalej w ciągu dwóch tygodni od chwili objęcia urzędu przez nowo wybranego Prezydenta lub po ustąpieniu Rządu albo w ciągu tygodnia od dnia odrzucenia kandydatury przez Dumę Państwową.

• Duma Państwowa rozpatruje przedstawiona przez Prezydenta kandydaturę Premiera Rady Ministrów w ciągu tygodnia od dnia przedłożenia wniosku w sprawie kandydatury.

• Po trzykrotnym odrzuceniu przez Dumę Państwową przedstawionych kandydatur na stanowisko Premiera Rządu, Premiera Rządu powołuje Prezydent, rozwiązując Dumę Państwowa oraz zarządzając nowe wybory.

• Premier Rządu proponuje Prezydentowi kandydatury na stanowiska wicepremierów Rządu Federacji Rosyjskiej i ministrów federalnych. Do prezydenta należy ostateczna decyzja personalna

KOMPETENCJE

• Opracowuje i przedstawia Dumie Państwowej budżet federalny i zapewnia jego wykonanie;

• przedkłada Dumie Panstwowej sprawozdanie z wykonania budżetu federalnego.

• Zapewnia realizacje jednolitej polityki finansowej, kredytowej i monetarnej.

• Zarządza własnością federalna.

• Zapewnia obronę kraju, bezpieczeństwo państwa oraz realizuje politykę zagraniczna.

• Mając za podstawę i wykonując Konstytucje, ustawy federalne i dekrety normatywne Prezydenta - Rząd wydaje uchwały i rozporządzenia oraz zapewnia ich wykonanie.

RODZAJE POSIEDZEŃ

Wyróżnia się dwa rodzaje posiedzeń:

• Posiedzenia rządu jako całości

• Posiedzenia prezydium rządu - składa sie z premiera, wicepremierów, ministrów: finansów, gospodarki, spraw zagranicznych, obrony, spraw wewnętrznych, przewodniczącego komitetu państwowego zarządzania majątkiem, przewodniczącego Centralnego Banku Rosji, szefa rządu ochrony państwa i szefa aparatu federalnego – z tym zastrzeżeniem, że czterej ostatni według konstytucji nie są członkami rządu. Mimo, że prezydium zbiera sie znacznie częściej

rząd ma prawo zmienić decyzje prezydium

DYMISJA RZĄDU

• Rząd może podać sie do dymisji, która przyjmuje lub której nie przyjmuje Prezydent.

• Prezydent może zdymisjonować Rząd.

• Duma Państwowa może wyrazić votum nieufności dla Rządu. Uchwala o wyrażeniu votum nieufności dla Rządu podejmowana jest większością głosów ogólnej liczby deputowanych Dumy Państwowej. Po wyrażeniu przez Dumę Państwowa votum nieufności dla Rządu Prezydent ma prawo zdymisjonować Rząd lub tez nie zgodzić sie z decyzja Dumy Państwowej. W przypadku jeśli Duma Państwowa w ciągu trzech miesięcy powtórnie wyrazi votum nieufności dla Rządu, Prezydent dymisjonuje Rząd albo rozwiązuje Dumę Państwową.

• Premier Rządu może zwrócić sie do Dumy Panstwowej z wnioskiem o udzielenie votum zaufania Rządowi. Jeśli Duma Państwowa odmówi udzielenia votum zaufania, Prezydent w ciągu siedmiu dni dymisjonuje Rząd albo rozwiązuje Dumę Państwowa i zarządza nowe wybory.

WŁADZA USTAWODAWCZA

Władzę ustawodawczą pełni Zgromadzenie Federalne (Rady Federacji i Dumy Państwowej)

DUMA PAŃSTWOWA

składa się z 450 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych na 5 letnia kadencje

-czynne prawo wyborcze przysługuje wszystkim obywatelom, którzy ukończyli 18 lat i korzystają z pełni praw wyborczych.

-Z biernego prawa wyborczego mogą korzystać osoby które ukończyły 21 lat i są uprawnione do udziału w wyborach.

-Wybory do Dumy państwowej zarządzanie są przez prezydenta. W wyborach jest stosowany system mieszany wyborczy. Polowa deputowanych wybierana jest w okręgach jednomandatowych na zasadzie większościowej tzn. wybierany jest kandydat, który zdobył największe poparcie w swoim okręgu wyborczym. Druga polowa deputowanych wybierana jest z kolei w skali całej Federacyjna zasadzie proporcjonalności: wyborca oddaje swój głos na federalne listy partii politycznych lub koalicji wyborczych, mandaty są rozdzielone miedzy poszczególne listy wyborcze proporcjonalne do liczby głosów uzyskanych w skali Federacji.

-Codzienna praca Dumy Państwowej odbywa sie w Komitatach i komisjach.

KOMPETENCJE DUMY

• -udzielanie zgody Prezydentowi Federacji Rosyjskiej na powołanie Premiera Rządu

• -udzielenie votum zaufania Rządowi

• -powoływanie i odwoływanie Przewodniczącego Izby Obrachunkowej oraz połowy jego składu

• -powoływanie i odwoływanie Pełnomocnika ds. Praw Człowieka

• -ogłaszanie amnestu

• -wysuwanie oskarżenia pod adresem Prezydenta w celu usunięcia go z urzędu

• -uchwały Dumy Państwowej podejmowane są większością głosów ogólnej liczby deputowanych Dumy Państwowej o ile Konstytucja nie przewiduje innego trybu podejmowania uchwał

RADA FEDERACJI

jest przedstawicielem wszystkich 89 podmiotów Federacji, do parlamentu wchodzi po dwóch przedstawicieli liczy ona 178 członków jednego wybieranego do reprezentowania organu przedstawicielskiego podmiotu federacji, a drugiego z organu wykonawczego czyli lokalnego urzędu. Rada Federacji wybiera ze swojego składu Przewodniczącego Rady oraz jego zastępców

KOMPETENCJE RADY FEDERACJI

• -zatwierdzanie zmian granic miedzy podmiotami Federacji

• -zatwierdzanie dekretu Prezydenta o wprowadzeniu stanu wojennego i stany wyjątkowego

• -rozstrzyganie kwestia ewentualnego użycia Sil Zbrojnych poza granicami Federacji

• -zarządzanie wyborów Prezydenta

• -składanie z urzędu Prezydenta

• -powoływanie sędziów Trybunału Konstytucyjnego, Sadu Najwyższego i Naczelnego Sądu Arbitrażowego

• -powoływanie i odwoływanie Prokuratora Generalnego

• -powoływanie i odwoływanie zastępcy przewodniczącego Izby Obrachunkowej oraz połowy jego składu

• -uchwały Rady Federacji podejmowane są większością głosów ogólnej liczby członków Rady Federacji o ile Konstytucja nie przewiduje innego trybunału podejmowania uchwał

CZŁONKOWIE RADY I DUMY

• Jedna i ta sama osoba nie może być jednocześnie członkiem Rady Federacji i deputowanym Dumy Państwowej. Deputowany Dumy Panstwowej nie może być deputowanym innych organów przedstawicielskich władzy panstwowej i organów samorządu lokalnego.

• Członkowie Rady Federacji i deputowani Dumy Panstwowej są osobami nietykalnymi w ciągu całej swojej kadencji.

• W celu sprawowania kontroli nad wykonaniem budżetu federalnego Rada Federacji wspólnie z Dumą Państwową powołuje Izbę Obrachunkowa, której skład i tryb pracy określa ustawa federalna.

PRAWO INICJATYWY USTAWODAWCZEJ

Prawo inicjatywy ustawodawczej przysługuję :

• Prezydentowi Federacji Rosyjskiej

• Radzie Federacji

• Członkom Rady Federacji

• Deputowanym Dumy Panstwowej

• Rządowi

• Ustawodawczym (przedstawicielskim) organom podmiotów Federacji.

• Trybunałowi Konstytucyjnemu

• Sadowi Najwyższemu

• Naczelnemu Sadowi Arbitrażowemu w kwestiach należących do ich kompetencji

PROCES USTAWODAWCZY

• Ustawy federalne uchwala Duma Państwową.

• Ustawy federalne uchwalane są większością głosów ogólnej liczby deputowanych DumyPaństwowej, o ile Konstytucja Federacji Rosyjskiej nie przewiduje inaczej.

• Uchwalone przez Dumę Państwową ustawy są w ciągu pięciu dni przekazywane do rozpatrzenia Radzie Federacji.

• Ustawę federalna uważa się za zaaprobowana przez Rade Federacji jeśli za jej przyjęciem głosowała więcej niż polowa ogólnej liczby członków tej izby lub jeśli w ciągu czternastu dni nie została ona rozpatrzona przez Rade Federacji.

• W przypadku odrzucenia ustawy federalnej przez Rade Federacji izby mogą utworzyć komisje rozjemcza w celu przezwyciężenia powstałych rozbieżności, po czym ustawa federalna winna być powtórnie rozpatrzona przez Dumę Państwowa.

• W przypadku, gdy Duma Państwowa nie zgadza sie z decyzja Rady Federacji ustawa federalna uważana jest za uchwalona jeśli w powtórnym glosowaniu za jej przyjęciem głosowały co najmniej dwie trzecie ogólnej liczby deputowanych Dumy Państwowej.

• Obligatoryjnemu rozpatrzeniu przez Radę Federacji podlegają uchwalone przez Dumę Państwową ustawy federalne dotyczące: Budżetu federalnego; Federalnych podatków i opłat; Regulacji finansowych, walutowych, kredytowych i celnych oraz emisji pieniądza; Ratyfikacji i wypowiadania porozumień międzynarodowych Statusu i ochrony granicy państwowej; Wojny i pokoju.

• Uchwalona ustawa federalna w ciągu pięciu dni przekazywana jest Prezydentowi Federacji Rosyjskiej w celu podpisania i ogłoszenia.

• Prezydent Federacji Rosyjskiej w ciągu czternastu dni podpisuje ustawę federalna i zarządza jej ogłoszenie. Jeśli Prezydent Federacji Rosyjskiej w ciągu czternastu dni od chwili przekazania mu ustawy federalnej nie zatwierdzi jej, wówczas Duma Państwową i Rada Federacji w trybie ustanowionym przez Konstytucje Federacji Rosyjskiej ponownie rozpatrują te ustawę. Jeśli podczas powtórnego rozpatrywania ustawa federalna zostanie zaaprobowana we wcześniej uchwalonym brzmieniu większością co najmniej dwóch trzecich głosów ogólnej liczby członków Rady Federacji i deputowanych Dumy Państwowej, Prezydent Federacji Rosyjskiej w ciągu siedmiu dni podpisuje ustawę i zarządza jej ogłoszenie.

WŁADZA SĄDOWNICZA

• Sędziowie są niezawiśli

• Sędziowie są nieusuwalni.

• Sędziowie są nietykalni.

• Sędziów Trybunału Konstytucyjnego, Sadu Najwyższego i Naczelnego Sadu Arbitrażowego powołuje Rada Federacji na wniosek Prezydenta.

• Sędziów innych sadów federalnych powołuje Prezydent w trybie ustanowionym przez prawo federalne.

SĄD KONSTYTUCYJNY

• Składa sie z 19 sędziów.

• Rozstrzyga kwestie zgodności z Konstytucja Federacji Rosyjskiej

• Trybunał Konstytucyjny Federacji Rosyjskiej rozstrzyga spory kompetencyjne

• Trybunał Konstytucyjny w odpowiedzi na skargi odnośnie naruszania konstytucyjnych praw i wolności obywateli oraz na żądanie sądów bada w trybie przewidzianym przez prawo federalne zgodność z konstytucja ustawy zastosowanej lub mającej zastosowanie w konkretnej sprawie

• Trybunał Konstytucyjny na żądanie Prezydenta, Rady Federacji, Dumy Panstwowej, Rządu i organów władzy ustawodawczej podmiotów Federacji dokonuje wykładni Konstytucji.

• Akty lub ich poszczególne przepisy, uznane za sprzeczne z konstytucja, tracą moc; niezgodne z Konstytucja Federacji Rosyjskiej porozumienia międzynarodowe zawarte przez Federacje Rosyjska nie podlegają wprowadzeniu w życie i nie maja zastosowania.

• Na żądanie Rady Federacji Trybunał Konstytucyjny orzeka o spełnieniu przewidzianych prawem wymogów odnośnie procedury oskarżenia Prezydenta o zdradę stanu lub popełnienie innego ciężkiego przestępstwa.

SĄD NAJWYŻSZY

Sąd Najwyższy Federacji Rosyjskiej jest najwyższym organem sadowniczym powołanym do rozpoznawania spraw cywilnych, karnych, administracyjnych oraz innych spraw, podległych kompetencji sadów powszechnych; sprawuje w przewidzianych prawem federalnym formach procesowych nadzór sadowy nad ich działalnością i udziela wyjaśnień w kwestiach dotyczących praktyki sądowniczej

NACZELNY SĄD ARBITRAŻOWY

Naczelny Sąd Arbitrażowy Federacji Rosyjskiej jest najwyższym organem sądowniczym powołanym do rozstrzygania sporów gospodarczych oraz innych spraw rozpoznawanych przez sądy arbitrażowe; sprawuje w przewidzianych prawem federalnym formach procesowych nadzór sądowy nad ich działalnością i udziela wyjaśnień w kwestiach dotyczących praktyki sadowniczej.

USTRÓJ POLITYCZNY REPUBLIKI FRANCUSKIEJ

Administracyjnie kraj dzieli się na 22 regiony i 96 departamentów, integralną część Francji stanowią 4 departamenty zamorskie: Gujana Francuska, Gwadelupa, Martynika i Reunion

Konstytucja V Republiki – 04.10.1958, ze zmianami obowiązuje do dziś

Prezydent:

• Francois Hollande

• Władza wykonawcza, ustawodawcza i sądownicza

• wybierany w wyborach powszechnych i bezpośrednich w dwóch turach.

• może nim zostać obywatel francuski, który posiada bierne prawo wyborcze i ukończył 23 lata

• strażnik konstytucji, arbiter narodowy i gwarant niepodległości

• nie może sprawować innej funkcji

• nie ponosi odpowiedzialności politycznej(chyba, że nastąpi zdrada stanu)

• można usunąć prezydenta ze swojego stanowiska jeśli dopuścił się on czynów jawnie niezgodnych z pełnionym urzędem(decyduje o tym wysoki trybunał większością 3/5 swych członków

Rząd:

• Władza wykonawcza, ustawodawcza i sądownicza

• Rząd Francji jest oparty na systemie semiprezydenckim

• Skład – Premier, Ministrowie stanu(tytuł ten stanowi przede wszystkim wyróżnienie honorowe), ministrowie, sekretarze stanu

Premier :

• Jean-Marc Ayrault

• Mianuje go prezydent

• kieruje działalnością rządu,

• ponosi odpowiedzialność za obronę narodową

• zapewnia wykonanie ustaw

Parlament:

• system parlamentarny jest bikameralny

• Składa się z: prezydium, na czele przewodniczący, komisji i grup parlamentarnych.

• Działa w trybie sesyjnym, jedna roczna sesja trwa 9 miesięcy, w trybie nadzwyczajnym może być przedłużona przez premiera.

• Posiada uprawnienia kontrolne wobec rządu, ale bez możliwości pociągnięcia go do odpowiedzialności parlamentarnej

• Przewodniczący Senatu mianuje trzech członków Rady Konstytucyjnej, a grupa 60 senatorów może złożyć wniosek o zbadanie konstytucyjności ustawy i traktatu międzynarodowego

1. Zgromadzenie Narodowe

• Władza ustawodawcza

• Niższa siedziba parlamentu

• 577 deputowanych (wybory bezpośrednie)

• wybierani na 5 lat wg systemu większościowego

• Siedzibą Zgromadzenia jest Pałac Burboński.

1. Senat

• Wyższa izba

• Sprawuje kontrolę nad rządem

• Bierne prawo wyborcze od 30 roku życia

• 348 senatorów(wybierani w wyborach pośrednich, przez ok. 145 tys. elektorów - głównie przedstawicieli władzy lokalnej.)

• 6 letnia kadencja (połowa składu jest odnawiana co 3 lata).

System wielopartyjny

SZWAJCARIA

System parlamentarno - komitetowy

Opiera się na zasadzie jednolitości władzy państwowej, supremacji władzy wykonawczej. Podstawowe cechy:

- Parlament jest najwyższym organem państwowym, który bezpośrednio powołuje i kontroluje zarówno głowę państwa, jak i rząd, który jest komitetem wykonawczym parlamentu.

- Parlament jest najwyższym organem reprezentującym suwerenne prawa narodu i wykonującym w jego imieniu władzę na zasadzie wyłączności.

- Głowa państwa nie może rozwiązań parlamentu przed końcem jego kadencji.

Konstytucja Konfederacji Szwajcarskiej została uchwalona 18 grudnia 1998r., obowiązuje od 1 stycznia 2000r. Konstytucja sztywna, obowiązuje utrudniony tryb jej zmian

Zasada państwa demokratycznego

•Referendum obligatoryjne- w przypadku:

•zmiany konstytucji federalnej;

•przystąpienia do organizacji zbiorowego bezpieczeństwa lub do wspólnot ponadnarodowych;

•w przypadku ustaw federalnych uznanych za pilne

Akty prawne przedstawiane pod głosowanie: inicjatywy w zakresie całkowitej zmiany konstytucji; inicjatywy ludowe w sprawie częściowej zmiany konstytucji; pytanie czy należy przeprowadzić całkowitą zmianę konstytucji w przypadku niezgodności obu izb.

Referendum fakultatywne- inicjatywa 50 tys. obywateli lub 8 kantonów

Akty prawne przedstawiane pod głosowanie: ustawy federalne; ustawy federalne uznane za pilne; uchwały federalne i umowy międzynarodowe.

Postępowanie konsultacyjne- obowiązek władz federalnych, w czasie przygotowywania ważniejszych projektów ustaw, uzyskania stanowiska partii politycznych, kantonów i innych podmiotów, których ten projekt dotyczy.

Konfederacja – związek; grupa utworzona przez partie, państwa lub miasta dla osiągnięcia określonych celów. Taka forma stowarzyszenia zakłada zachowanie pełnej równości.

Zasada federalizmu

•26 kantonów i półkantonów

•Każdy kanton i półkanton posiada własną konstytucję, parlament, rząd i prawo

•Zasada subsydiarności- partnerstwo między federacją a kantonami.

Zasada jednolitości i nadrzędności władzy państwowej

•Parlament jest najwyższą władzą w federacji

•Nie występują ograniczenia parlamentu

•W podziale władzy wyróżnia się: Zgromadzenie Federalne, Radę Federalną i Trybunał Federalny.

Zasada nowokrytyczności egzekutywy

Władza wykonawcza sprawowana jest przez jeden organ, w tym przypadku wybierany przez parlament, nie przez naród.

Parlament – Zgromadzenie Federalne (Rada Narodowa i Rada Kantonów).

Półkanton jest dziś już nieoficjalnym, ale stosowanym określeniem sześciu szwajcarskich kantonów, które mają tylko po jednym przedstawicielu w małej izbie parlamentu federalnego (Ständerat), podczas gdy inne kantony mają po dwóch.

Rada Narodowa - 200 deputowanych, wybory proporcjonalne, 4-letnia kadencja. Przewodniczący Maya Graf

Rada Kantonów - 46 deputowanych, wybory na zasadzie większościowej, w dwóch turach, czas ważności mandatów zależy od przepisów danego kantonu. Przewodniczący Fillippo Lombardi.

Parlament - Na czele każdej z izb stoi przewodniczący(roczna kadencja). W obu izbach powołuje się 12 komisji stałych( o profilu problemowym oraz funkcjonalne), istnieją również komisje niestałe oraz dochodzeniowo-śledcze.

Zgromadzenie Federalne obraduje w trybie sesyjnym. W ciągu roku odbywają się 4 sesje.

Deputowani posiadają mandat wolny

Deputowani posiadają immunitet materialny( zakaz pociągania do odpowiedzialności za działalność związaną z wykonywaniem mandatu) oraz formalny ( zakaz pociągania do odpowiedzialności karnej)

Funkcje parlamentu

1)Obie izby wybierają: Radę Federalną, prezydenta i wiceprezydenta, Trybunał Federalny( jego przewodniczące i wiceprzewodniczącego), głównodowodzącego armią, kanclerza federalnego

2)Stanowienie prawa.

Prezydent - Wybierany jest z grona członków Rady Federalnej przez Zgromadzenie Narodowe

Kadencja trwa rok. Na to stanowisko wybierani są po kolei wszyscy członkowie rządu w porządku starszeństwa piastowania urzędu ministra. Prezydentami zostają osoby, które w poprzednim roku były wiceprezydentami. Prezydent Ueli Maurer Wiceprezydent Didier Burkhalter

Funkcje prezydenta - Przewodniczy Radzie Federalnej, Prowadzi obrady rządu, Podpisuje uchwały

Przedstawia oświadczenia w parlamencie, Reprezentuje państwo na zewnątrz , Przyjmuje przedstawicieli innych państw, Wygłasza orędzie do narodu, Przewodniczy ważniejszym uroczystościom.

Rząd - Najwyższa władza rządząca i wykonawcza Federacji

•7-osobowy skład

•4-letnia kadencja

•Rada Federalna nie ponosi odpowiedzialności politycznej przed parlamentem.

Rząd - Wybór Rady Federalnej odbywa się na początku każdej nowej kadencji parlamentu. Dokonuje tego Zgromadzenie Narodowe, według 4 zasad:

- muszą zostać wybrani przedstawiciele czterech największych partii

- muszą zasiadać w rządzie przedstawiciele głównych grup językowych

- muszą zostać wybrani przedstawiciele trzech najludniejszych kantonów( Zurich, Berna, Vaud)

- muszą zostać wybrani przedstawiciele grup wyznaniowych

•W rządzie funkcjonują Federalne Departamenty, cechujące się dużą samodzielnością. Na ich czele stoją szefowie, będący organami administracji federalnej. Celem departamentów jest realizacja ustaw.

Zadania Rady Federalnej : Dotyczące rządzenia, Administracyjne, Wykonawcze, Prawodawcze, Udział w wykonywaniu przez parlament funkcji prawodawczej, Uprawnienia nadzorcze w stosunku do władz kantonalnych, Kreacyjne.

Trybunał Federalny

•Trybunał Federalny jest jedynym organem sądowniczym Federacji Szwajcarskiej

•Składa się on z 39 sędziów, wybieranych na 6 lat.

Funkcje Trybunału Federalnego:

Rozpatrywanie skarg konstytucyjnych, rozstrzyganie sporów kompetencyjnych między Federacją a kantonami, rozpatrywanie skarg o naruszenie umów międzynarodowych lub tych zawieranych przez kantony, rozpatrywanie skarg gmin o naruszenie przez władze federalne lub kantonalne i autonomii lub przywilejów.

System partyjny

•W Szwajcarii funkcjonuje system wielopartyjny

•Od 1959r. istnieje stabilna koalicja czterech największych partii:

- Partii Radykalno-Demokratycznej(FDP)

- Chrześcijaosko-Demokratycznej Partii Ludowej(CVP)

- Socjaldemokratycznej Partii Szwajcarii(SPS)

- Szwajcarskiej Partii Ludowej(SVP)

•Istnieje też kilka partii pozarządowych, opozycyjnych m.in.: Partia Zielonych(GPS), Partia Samochodowa(AP) czy Partia Pracy(PdA)

WSPÓŁCZESNE SYSTEMY POLITYCZNE

1. Kto mianuje rząd w Hiszpanii? – król

2. Kto jest zwierzchnikiem sił zbrojnych w Hiszpanii? - Najwyższym dowódcą sił zbrojnych jest król, obecnie Juan Carlos I Burbon, ale dowódcą operacyjnym jest szef sztabu.

3. Prawo Konstytucyjne WB - Prawo konstytucyjne Wielkiej Brytanii wywodzi się z pięciu źródeł:
-prawo stanowione
-prawo precedensowe
-konwenanse konstytucyjne
-dzieła, traktaty i podręczniki prawnicze.
-prawa i traktaty Unii Europejskiej 

4. Picznoch

5. Kto może być prezydentem w USA? - obywatel amerykański który nim jest
od urodzenia ukończył 35 lat zamieszkuje na terenie USA 14 lat oraz dysponuje prawami publicznymi.

6. Mandat imperatywny - rodzaj mandatu przedstawiciela. Zakłada on, że przedstawiciel reprezentuje swoich wyborców i powinien wykonywać ich zalecenia. Można go odwołać, gdy nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań. Mandat imperatywny występował np. w polskim Sejmie w czasach demokracji szlacheckiej. Dziś rzadko stosowany, mandat imperatywny mają np. deputowani do Bundesratu. Przeciwieństwo mandatu wolnego.

7. Trybunał konstytucyjny ilu jest członków na ile lat? - Składa się z 15 sędziów, wybieranych przez Sejm na indywidualną 9-letnią kadencję.

8. Kto mianuje rząd w Rosji? - prezydent Członków rządu? - mianuje prezydent na wniosek premiera.

9. Kto jest prezydentem Izraela? - Szymon Peres.

10. Duma państwowa powoływana jest na 5 lat i ma 450 członków

11. WB - Nr prawne: pisane, niepisane, konwent, zwyczajne, traktat i pod prawne orzeczenia sądowe.

12. Kadencja trybunału stanu w Polsce? - 6 lat 

13. Jaki jest system wyborów w Niemczech? - Bundestag (powszechne, bezpośrednie, równe, tajne, wolne. Jest to połączenie systemu większościowego i proporcjonalnego), Bundesrat (Głosują landy, liczba głosów zależy od liczby mieszkańców, głosują członkowie Rady)

14. Impeachment- procedurę formalnego oskarżenia o przestępstwa osób chronionych immunitetem
i zajmujących wysokie stanowiska państwowe.

15. Ilu członków ma polski trybunał konstytucyjny? - 15.

16. Ilu członków ma rada federacji Szwajcarii? 7.

17. Kto powołuje rząd republiki francuskiej? - prezydent.

18. Kto powołuje prezesa najwyższej izby kontroli? - sejm za zgodą senatu]

19. kto wybiera prezydenta w Niemczech? - Zgromadzenie Federalne w wyborach proporcjonalnych.

20. jak trybunał stanu orzeknie, to jest to ostateczne.

21. komu podlegają ci co SA wybrani w konstytucji (rząd i ministrowie, rada ministrów)? - trybunałowi stanu.

‎-system parlamentarno-kanclerski

32.Omow zasady okreslajace dlugosc kadencji w izbie wyzszej Francji?
-Senat powolywany na 6-letnia kadencje przyczym co 3 lata wybierana jest polowa czlonkow 

33.Kogo reprezentuja reputowani a kogo senatorowie w Zgromadzeniu Narodowym ?
deputowani - reprezentuja caly narod
senatorowie - reprezentuja jednostki terytorialne

34.Przedstaw zasady wylaniania kandydata na prezydenta Francji
-kandydata zglaszaja wyborcy kwalifikowani
-za kandydatura musi opowiedziec sie conamniej 500 wyborcow kwalifikowanych 
-wybierany jest przez narod w wyborach powszechnych i bezposrednich na 5-letnia kadencje 
-kandydaci wplacaja kaucje 
-wybierany jest bezwzgledna liczba glosow w II turach 

36.Przedstaw prerogatywy prezydenta Francji
a)uprawnienia wymagajace kontrasygnaty
-reprezentowanie panstwa w stosunkach miedzynarodowych
-mianowanie ambasadorow
-promulgacje ustaw ( 15 dni ) 
-prawo laski
b) uprawnienia osobiste
-decyzje o uzyciu broni atomowej 
-mianowanie premiera
-referendum
-rozwiazywanie Zgromadzenia Narodowego 

37.Okresl prerogatywy rzadu francuskiego
-okreslenie i prowadzenie polityki narodu 
-dysponowanie administracja i silami zbrojnymi 

39.Wymien glowne partie sytemu francuskiego
-Paria Socjalistyczna
-Francuska partia komunistyczna

41.Jakie prerogatywy posiada monarcha i jak je wykonuje ( W.Brytania) 
-zwolywanie i rozwiazywanie parlamentu 
-powolywanie i odwolywanie premiera i czlonkow rzadu 
-mianowanie dostojnikow kosciola
-stosowanie prawa laski 
-promulgacja ustaw
-nawiazywanie i zrywanie stosunkow dyplomatycznych
Sprawuje on wladze aby: 

44.Kiedy odbywaja sie wyboru do Izby Gmin ?
-Premier zarzadza wybory stosownie do okolicznosci 

46.Podaj zrodla konstytucyjnego prawa W.Brytanii
-prawo stanowione 
-prawo precedensowe
-konwenanse konstytucyjne 
-podreczniki prawnicze 

47.Co to sa prawa fundamentalne ?
-Prawa ktorych nie mogl nie naruszac nawet Krol

 
48.Omow kompetencje prezydena Izraela
-pelni funkcje reprezentacyjna i formalna 
-podpisywanie ustaw
-prawo laski
-nominowanie wysokich osobistosci na stosowne stanowiska 
-nominowanie premiera
-podpisywanie umow miedzynarodowych 

49.W Jaki sposob formowany jest rzad Izraela?
-Rzad jest wylaniany przez premiera i odpowiada przed parlamentem 

50.Jaka role w Izraelu pelnia sady religijne?
-Odgrywaja duza rola gdyz orzekaja w sprawach rozwodowych , alimentow i w niektroych wypadkach w sprawach spadkowych 

51.Kto zasiada w Knesecie ( Parlament Izraela ) 
-120 deputowanych wybieranych na 4-letnia kadencje 

52.W jakis sposob podejmowane sa decyzje w Knesecie?
Nie wymaga sie kworum - parlament przyjmuje ustawy w skladzie jaki jest na sali 

54.Omow zasade zdobywania mandatu w bundesracie?
-Jest on zalezny od liczby mieszkancow w danym kraju zwiazkowym 
mandat zwiazkowy ( imperatywny) - obowiazek glosowania zgodnie z trescia instrukcji wyznaczona przez rzad krajowy 

55.W jaki sposob przebiegaja wyboru do Bundestagu?
-wybory sa bezposrednie ( przez narod ) 
-piecioprzymiotnikowe - bezposrednie , powszechne , tajne , rowne , wolne 
-stosowany jest mieszany system wyborczy 
-wyborca posiada dwa glosy : pierwszy oddaje na kandydata a drugi na jedna z list partyjnych 

59.Jakie zadania wykonuje Federalna Izba Obrachunkowa RFN ? 
-rozliczaja dochody i wydatki administracji kraju zwiazkowego 
-nadzoruja majatek i zobowiazania 
-czuwaja nad gospodarnym i zgodnym z prawem wykonywaniem budzetu 
-sa odpowiedzialne za kontrola budzetu wladz terytorialnych krajow zwiazkowych 
-kontroluja podmioty 
-prowadza dzialalnosc doradcza

68.Przedstaw zasady wylaniania rzady w Szwajcarii 
-jego sklad jest wybierany przez Zgromadzenie Federalne , czlonkami rzadu musza byc osoby z roznych kantonow , liczy 7 osob 

69.Omow role referendum w szwajcarskim systemie politycznym 
-Odgrywa wazna role , moze miec charakter obowiazkowy ( dotyczy zmian kostytucji ) i nieobowiazkowy ( dotyczy ustaw ) 

70.Co to jest inicjatywa ludowa w Szwajcarii ? 
-Okreslona prawnie liczba osob moze wszczac postepowanie administracyjne ( ustawodawcze) 

73.Jak nazywane jest rodzielenie funkcji glowy panstwa i szefa rzadu ?
-podwojna egzekutywa
74.Co oznacza zasada ze deputowany jest przedstawicielem narodu a nie okregu ?
-Reprezentuje caly narod pod ktorego podlegaja okregi 

76.Co to jest promulgacja ustaw ? 
-podpisanie ustawy i wprowadzenie jej w zycie 

81.Komu zgodnie z konstytucja RP przysluguje inicjatywa ustawodawcza w zakresie ustawy budzetowej?
-Radzie Ministrow

82.Kto posiada przewage w dziedzienie ustawodawstawa Sejm czy Senat ? 
-sejm 

83.Co to jest interpelacja a co to jest zapytanie poselskie? 
a) Interpelacja- Jedna z form kontroli parlamentarnej , polega na skierowaniu zapytania przez posla - poprzez marszalka sejmu - do prezesa rady ministrow lub konkretnego ministra, na zapytanie odpowiedz mu byc udzielona w przeciagu 21 dni i moze byc przeprowadzona nad nia debata 
b) Zapytanie poselskie - zapytanie skierowane przez posla lub grupe poslow do rzadu lub konkretnego ministra , do prezesa NIK i NBP, odpowiedz musi byc udzielona w ciagu 21 dni , zapytanie nie moze byc polaczone z debata 

84.Kto udziela wotum zaufania RM RP ? 
-Prezydent RP 

85.Omow podstawowe zasady kontytucyjne systemu amerykanskiego 
-zasada podzialu wladzy - ustawodawcza, wykonawcza i sadownicza , sa one niezalezne od siebie ale sie uzupelniaja 
Ustawodawcza- kongres
wykonawcza-prezydent 
sadownicza-sady 
-zasada federalizmu - okresla ona podzial wladzy miedzy rzad centralny a rzad czesci skladowych federacji ( stany ) 

88.Omow zasady wylaniania prezydenta USA 
-wybory sa procesem ktory trwa 1 rok 
1) Prawybory - wylonienie kandydata danej partii politycznej 
-prowadzenie quasu- kampanii w poszczegolnych stanach 
2) nominacje kandydatow przez partie polityczne - decyzje podejmuje sie podczas konwencji krajowych dwoch glownych partii: 
-partia demokratyczna ( lipiec ) 
-partia republikasnka ( sierpien ) 
3) kampania wyborcza - poczatek wrzesnia 
4) wybory powszechne - 1 wtorek po pierwszym poniedzialku listopada wyborcy wybieraja elektorow , wszyscy elektorzy danego stanu zobowiazani sa oddac swoje glosy na kandydata ktory wygral w ich stanie , aby zostac wybranym prezydentem nalezy uzyskac bezwzgledna wiekoszosc glosow elektorow , kolegium elektorow - 538 
5) wybory prezydenta przez kolegium elektorow - polowa grudnia 
6) objecie urzedu przez prezydenta - 20 stycznia

 
89.Omow wymogi proceduralne stawiane kanydatom na prezydenta USA?
-obywatelstwo amerykansie 
-ukonczyli 35 lat 
-mieszkaja w USA min 14 lat 
-dysponuja pelnia praw publicznych 

90.W jaki sposob wylaniany jest Marszalek Sejmu w RP ? 
-Wybierany jest sposrod poslow na pierwszym posiedzeniu Sejmu , zglaszac kandydature moze grupa 15 poslow , wybor - wiekoszoscia bezwzgledna w glosowaniu imiennym

 
91.Jakie uprawnienia posiada Marszalek Sejmu RP ? 
-zwolywanie posiedzen sejmu i przewodniczeniu obradom 
-organizowaniu i przygotowaniu prac izb 
-kierowanie pracami prezydium sejmu i konwentu seniorow i przewodniczaceniu ich obradom 
-strzezenie praw sejmu
-udzielanie pomocy poslom
-zastepuje prezydenta RP gdy ten nie moze sprawowac wladzy 

92.Czym rozni sie konwent seniorow od prezydium sejmu ? 
-Konwent seniorow - koordynuje wspolprace klubow poselskich w sprawach zwiazanych z dzialalnoscia i tokiem prac sejmu 
-Prezydium Sejmu - kieruje pracami sejmu 

96.Co rozumiemy pod pojeciem funkcja kreacyjna ? 
-Polega na bezposrednim powolywaniu i odwolywaniu organow konstytucyjnych panstwa oraz osob ktore wchodza w sklad tych organow 

97.Jak realizowana jest funkcja kontrolna sejmu ?
-Odnosi sie przede wszystkm do rzadu i podporzadkowanej mu administracji , moze kontrolowac polityke prowadzona w danej dziedzinie 

98.Wymien prawa i wolnosci polityczne w konstytucji RP 
-czynne prawo wyborcze
-bierne prawo wyborcze
-wolnosc zrzeszania sie 
-prawo do obywatelstwa
-mozliwosc uczestniczenia w zyciu publicznym 

99.Wymien prawa i wolnosci obywatelsie w konstytucji RP 
-nietykalnosc osobista
-wolnosc sumienia , wyznania , slowa
-nienaruszalnosc wartosci , mienia 
-prawo do zycia 
-prawo do sprawiedliwego procesu 

4.Zdefiniuj funcje panstwa:
a) wewnetrzna- obejmuje dzialania ktore maja zagwarantowac bezpieczenstwo i lad w kraju.
b) zewnetrzne- obejmuje aktywnosc miedzynarodowa panstwa, stosunki z innymi panstwami 
gospodarczo-organiczne
demokratyczne
socjalne

6.Co tworzy system polityczny panstwa?
To ogol organow panstwowych, partii politycznych oraz organizacji i grup spolecznych formalnych i nieformalnych 

7.Jakie wyrozniamy podsystemy systemu politycznego panstwa?
a)podsystem instytucjonalny-wystepuja partie polityczne organizcje spoleczne itd . Okresla tresc systemu politycznego , podstawowe kierunki dzialalnosci , charakter obowiazujacych norm 
b)podsystem funkcjonalny-ogol funkcji i rol
c)podsystem komunikacyjny- obejmuje ogol zwiazkow istniejacych miedzy roznymi elementami podsystemu instytucjonalnego 

8.Omow funkcje systemu politycznego?
a)regulacyjna- sterowanie procesami wedlug okreslonych regol
b)mediacyjna- polega na rozwiazywaniu konfiktow w sposob pokojowy
c)adaptacyjna- polega na usprawnieniu poszczegolnych elementow systemu
d)innowacyjna- wprowadzenie nowych regol i mechanizmow dzialania 

10.Co to jest system prezydialny?
-opiera sie na zamknietej egzekutywie
-obowiazuje zasada niepolaczalnosci stanowisk
-glowa panstwa nie moze skrocic kadencji parlamentu

11.Co to jest system parlamentarny?
-opiera sie na podwojnej egzekutywie
-laczenie funkcji w rzadzie i parlamencie jest dozwolone
-glowa panstwa moze skrocic kadencje parlamentu 

15.Czym sie rozni federacja od konfederacji?
Konfedracja jest to luzny zwiazek kilku panstw ktore zdecydowaly sie na bliska wspolprace zachowujac duzy poziom autonomii , a Federacja to czesci skladowe , maja samodzielnosc prawna i okreslony zakres samodzienosci politycznej 

18.Omow roznice pomiedzy partia polityczna a grupa intersu
Partia politycza jest to dobrowolna organizacja ktora dazy do zdobycia i utrzymania wladzy panstowej zas grupy intersu sa to organizacje ktore reprezentuja interesy okreslonych grup spolecznych.Oddzialuja na rzad , parlament , partie polityczne i opinie publiczna. 

27.Omow podzial terytorialny Szwacjarii:
-20 kantony
-6 polkantonow
-2890 gmin 

28.Jak okresla konstytucja system polityczny Francji:
-system polprezydencki 

30.Jak okresla konstytucja system polityczny RFN?

1. W Rosji gubernatorów mianuje
a) Wladimir Putin
b) Dmitrij Miedwiediew
c) Borys Gryzłow

2. W Rosyjskiej Radzie Federacji zasiada:
a) 42 członków
b 112 członków
c) 178 członków

4. Landy w Niemczech posiadają własnego:
a) premiera, prezydenta, rząd
b) premiera, rząd, parlament
c) prezydenta, pierwszego burmistrza, rząd

5. Bundesrat liczy:
a) 69 członków
b) 48 członków
c ) 75 członków

6. Czy Bundesrat jest organem kadencyjnym? :
a) tak
b) nie

7. Jaki jest podział miejsc w Radzie Kantonów w Szwajcarii( ile miejsc na kanton)
20 kantonów po 2 miejsca 6 kantonów po 1 

8. Z ilu kantonów składa się Szwajcaria:
23

9. W ilu kantonach występuje demokracja bezpośrednia:
a) 2 
b) 9
c) 26

‎1. Jak się nazywa prezes Najwyższej Izby Kontroli? - Jacek Jezierski 

2. Kto wchodzi w skład rady Gabinetowej? ??? Tworzy ją Rada Ministrów 

3. Konstytucja oktrojowana to..? ??? Konstytucja nadana przez władcę 

4. Czym jest instytucja impeachmentu? ??? To prawo Kongresu do postawienia w stan oskarżenia i skazania członków administracji federalnej, również prezydenta. 

5. Z jakiej partii pochodzi prezydent USA? ??? Z partii Demokratów 

6. Ile członków i na jak długą kadencję zasiada w Trybunale Stanu? ??? 4 lata kadencji, 16 członków 

7. Ile członków i na jak długą kadencję zasiada w Trybunale Konstytucyjnym? 9 lat kadencji, 15 członków 
8. Ile członków liczy Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji? ??? 5 lat 

9. Ile trwa kadencja i kto powołuje Rzecznika Praw Obywatelskich ? ??? 5 lat Sejm za zgodą Senatu 

10. Wymień organy kontroli..? ??? Rzecznik Praw Obywatelskich, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, Najwyższa Izba Kontroli, Trybunał Stanu, Trybunał Konstytucyjny 

11. Monarcha Wielkiej Brytanii ma 3 prawa..? ??? Aby go radzono, alby go zachęcano, aby go ostrzegano 

12. Absolutorium to..? Senat udziela radzie ministrów akceptacji w sprawie projektu budżetu 

13. Jak się nazywa Prezydent Izraela? Szymon Perez 

14. Czym jest inwestytura? To jedna z form kontroli parlamentu nad władzą wykonawczą ; uczestniczenie w powoływaniu rządu 

15. Aby wybory były demokratyczne, muszą być..?- Bezpośrednie, równe, tajne, powszechne, proporcjonalne 

16. Jednopartyjność to..? ??? Istnienie tylko 1 partii ( rządzącej ), inne nie istnieją 

17. Ilu członków sejmu tworzy Zgrupowanie Poselskie? ??? 15 członków 

18. Prezydent, Rada Ministrów lub posłowie i senatorowie mogą być sądzeni przez..? - Trybunał Stanu 

19. Konstytucja obywatelska to..? ??? Taka, która została uchwalona przez wyłonione zgromadzenia przedstawicielskie, albo w drodze referendum 

20. Metoda preferująca partie średnie to..? ??? Metoda Saint-Lague 

21. Metoda preferująca partie duże to..? ??? Metoda d???Hondta 

22. Kto powołuje prezesa Najwyższej Izby Kontroli? ??? Sejm za zgodą Senatu 

23. Mandat imperatywny to..? ??? taki, który zakłada iż przedstawiciel reprezentuje swoich wyborców i winien wykonywać ich zalecenia. Obecnie ??? wybory do Bundesratu 

24. Obstrukcja parlamentarna to..? opóźnianie lub próba uniemożliwienia przyjęcia przez organ ustawodawczy decyzji 

25. Promuglacja to..? ??? Ogłoszenie ustawy w dzienniku ustaw 
1. Kadencja prezydenta Francji..? ??? 5 lat, wybierany dowolną ilość razy 
2. Struktura parlamentów 1-izbowych przeważa w..? ???Państwach unitarnych 
3. Struktura parlamentów 2-izbowych przeważa w..? ???Państwach federalnych

-Definicja konstytucji
-W skład demokratycznych wchodza parlamentarno gabinetowe (takie coś)
-ile jest panstw monarchicznych odp 12
-w Polsce ile procent daje mozliwosc wejscia do parlamentu odp 8
-gdzie najczęściej występują dwuizbowy to ze w Federacjach
-premier Francji
-panstwo prawa odp. hierahicznosc systemu zrodel prawa adekwatnosc ingerencji prawnej , pewnosc prawa, legalizm gwarnnacja praw i wolnosci jednostki organizacje ustroju
-cos tam o Metodzie d;Honda było
-jednoizbowy gdzie najczesciej , mandat własny , podział Francji , Premier Francji, Prezydent Czech
-systemy partyjne
-konstutucja
-wolny mandat- co to jest
-system prezydencki
-próg procentowy dla koalicji

1.Konstytucja Francji określa system polityczny jako:

• Państwo Francuskie jest niepodzielną demokratyczną laicką oraz socjalną republiką

2.Okreś różnice między rządem a Gabinetem w brytyjskim systemie politycznym

• Rząd 115. gabinet 21 osób

3.Kto tworzy Rade Federacji Rosji

• Po 2 przedstawicieli każdego z podmiotów Federacji Rosyjskiej po jednym z ramienia przedstawicielskiego i wykonawczego organu władzy państwowej

4.Rząd Szwajcarii

• Liczy 7 osób i liczba ta jest zapisana w konstytucji. Jego skład wybierany jest przez Zgromadzenie Federalne spoza jej członków. Członkami rządu muszą być osoby z różnych kantonów.

5.Zasady wyłaniania kandydatów na prezydenta Francji

• Musi zyskać poparcie 500 kwalifikowanych wyborców. Wybierany bezwzględną ilością głosów w 2 turach. Na pięcioletnią kadencje od 2000 roku. Musi mieć ukończone 32 lata

6.Co to jest mandat imperatywny i gdzie występuje?

• Rodzaj mandatu przedstawiciela. Zakłada on że przedstawiciel reprezentuje swoich wyborców i powinien wykonywać ich zalecenia, można go odwołać gdy nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań. Mandat imperatywny występował np. w Polskim Sejmie w czasie demokracji szlacheckiej. Dziś rzadko stosowany, mandat imperatywny mają np. deputowani z Bundesratu.

7. Konfederacja to:

• Luźny związek kilku suwerennych państw, które decydują się na bliską współprace ale zachowują wysoki poziom autonomii wszystkich jednostek polityczno prawnych. Pozostają suwerenne i zachowują osobowość miedzynarodową.

8. Członkowie Trybunału Konstytucyjnego wybierani są przez:

• Sejm na okres 9 lat.

9.Wotum zaufania radzie ministrów RP udziela

• Sejm

10.Wymogi prezydenta USA

• Kandydować ma prowo obywatel USA nie naturalizowany, mający co najmniej 35lat, zamieszkujący w USA co najmniej 14 lat, posiadający pełnie praw publicznych i nienaganną reputacje.

11. Jak wybierany jest prezydent RFN

• Wybierany na 5 lat przez Zgromadzenie Związkowe

12.Przed kim premier i poszczególni ministrowie ponoszą odpowiedzialność konstytucyjną?

• Trybunałem Stanu

13.Kiedy odbywają się wybory do izby gmin w Wielkiej Brytanii

• W dogodnej chwili dla partii rządzącej na wniosek premiera monarcha rozwiązuje izbe niższą parlamentu Izbę Gmin.

14.Kto powołuje prezesa NIK

• Sejm za zgodą Senatu

15.Kto powołuje Rząd Republiki Francuskiej?

• Prezydent

16.Francuskie Zgromadzenie Narodowe to odpowiednik Polskiego:

• Sejmu

17.Prezyden Rosji wybierany będzie w:

• Wyborach powszechnych, bezpośrednich na 4 letnią kadencje

18.Kto jest naczelnym dowódcą sił zbrojnych Hiszpanii

• Król

19.Jaki system wyborczy stosowany jest w Niemczech?

• Mieszany

20.Kto zarządza wybory do Dumy Państwowej w Rosji?

• Prezydent

21.Duma Państwowa w Rosji składa się obecnie:

• 450 deputowanych wybranych na 4 lata

22.Kadencja Trybunału Stanu w Polsce trwa

• 4lata

23.Obecnym premierem Izraela jest:

• Benjamin Natanjahu

24.Charakter wyroków Trybunału Stanu w Polsce jest:

• Ostateczny

25.Co to jest procedura impeachmentu w USA?

• Oznacza on procedure formalnego oskarżenia o przestępstwa osób chronionych immunitetem i zajmujących wysokie stanowiska w państwie np. prezydenta

26.Obywatele Szwajcarii mają:

• Potrójne obywatelstwo

27.Klauzula zaporowa dla partii politycznych do parlamentu Izraelskiego wynosi:

• 2%

28.Prezydent Izraela wybierany jest na:

• 7lat

29.Szefem rządy Szwajcarii jest:

• Prezydent

30.Mandaty w Kneset rozdzielane są zgodnie z metodą:

• Bader-Ofera

Grupa A z WSP

Wolny mandat poseł reprezentuje cały zbiorowy podmiot suwerenności, nie jest więc związany instrukcjami wyborców

Ile delegatur nik : 16 delekatur

kto powoluje nik sejm za zgoda senatu

Jakies pytanie było odp to 46

Ile jest komisji stalych w pl

Ilu czlonkow odp 5

ile jest mandatów nadyżkowych w niemczech obecnie 24

ilu z dystryktu columbi 3

wb jakim jest państwem ? tam była odp B ale nie pamiętam co to było

Kiedy prezydnet usa po wyborach obejmuje władze ? 20 stycznia w południe

kto w stanach USA sprawuje władzę wykonawczą :Gubernator

ilu letnia jest kadencja trybunału konstytucyjnego 16 czlonkow po polowie z Bundestagu i bundesratu i mianuje prezydent na 12 lat (nie może pelnic zadnych innych funkcji)

od kiedy sa wolne wybory we francji : 1962

ile wynosi klauzula zaporowa w rosji 7%

jak wybierany jest NIK : sejm za zgoda senatu

do jakiej partii należy premier francji : Unia na rzecz Ruchu Ludowego

WB jest państwem parlamentarno-gabinetowym

z którego roku jest ustawa o niku : 1994

kto w rosji impeachment : sejm

otwarte : iimię i nazwkisko premiera wb david Cameron

z czego sklada się parlament we francji zgromadzenie narodowe senat

konstruktywne wotum nie ufności trzeba jest zdemisjonowanie osoby na czele rady ministrów i całej rady i podanie osoby kompetentnej na jego stanowisko

Konstytucja Francji określa system polityczny jako: państwo francuskie jest niepodzielną laicką demokratyczną oraz socjalną republiką.

GR B

Kto jest przewodniczącym Trybunału Stanu – Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego
Duma Państwowa w Rosji – 450 osób na 4 lata
Jak powoływany jest prezes KRRiT – wydaje mi się, że przez prezydenta, ale nie na 100%
Nazwisko i sposób powoływania prezesa NiK – Sejm za zgodą senatu, obecnie – Jacek Jezierski
Podział administracyjny Szwajcarii
Ile trwa kadencja Kongresu – 2 lata
Jaki mandat obowiązuje w Niemczech – związany
Ilu posłów potrzeba w RP do uchwalenia konstruktywnego wotum nieufności – 46 albo 69
Ile okręgów wyborczych do Senatu w Pl – 100
Partia premiera WB – Partia Konserwatywna
Co to jest interpelacja poselska – odp. A
Próg wyborczy w Rosji – 7%
Marszałek Senatu – Bogdan Borusewicz
Liczba departamentów zamorskich we Francji – 4
Bierne prawo na prezydenta w Niemczech – 40 lat i prawo wyborcze do Bundestagu
System głosowania w Niemczech – mieszany
Referendum w Szwajcarii, ilu obywateli – inicjatywa ludowa – 100 tys., referendum fakultatywne – 50 tys.

Pytania na zaliczenie- Współczesne systemy polityczne

1. Czym jest system polityczny- jak go definiujemy i jaka jest jego struktura

System polityczny - ogół organów państwowych, partii politycznych oraz organizacji i grup społecznych (formalnych i nieformalnych), uczestniczących w działaniach politycznych w ramach danego państwa oraz ogół generalnych zasad i norm regulujących wzajemne stosunki między nimi.

1. Funkcje systemu politycznego

w ujęciu normatywnym:
• regulacyjna,

• mediacyjna,

• adaptacyjna,

• innowacyjna.

1. Podaj elementy państwa wg definicji funkcjonalnej

2. Podaj elementy państwa wg definicji elementarnej

3. Zdefiniuj funkcje państwa

Wewnętrzne (tradycyjne; konserwatywne; liberalne):

Prawodawcza – państwo za pośrednictwem swojego aparatu tworzy prawo, które obowiązuje na jego terytorium.

Porządkowa – państwo jest zobowiązane do zachowania porządku i bezpieczeństwa na całym terytorium jego jurysdykcji.

Administracyjna – państwo jest zobowiązane zarządzać krajem za pomocą aparatu administracyjnego.

Wewnętrzne (socjalistyczne; interwencjonistyczne; etatystyczne):

Gospodarczo-organizacyjna – państwo jest zobowiązane zarządzać gospodarką i finansami kraju.

Socjalna – państwo jest zobowiązane zapewnić swoim obywatelom minimum środków do życia.

Kulturalno-oświatowa – państwo jest zobowiązane zorganizować system edukacji i instytucji kulturalnych, szerzących rozwój intelektualny obywateli.

Zewnętrzne:

Obrona granic – zapewnienie obywatelom poczucia bezpieczeństwa przez niwelowanie zagrożenia agresją ze strony innych państw.

Kontakt z innymi państwami – państwo powinno organizować współpracę z innymi państwami.

1. Dokonaj klasyfikacji państwa wg dowolnego kryterium

Klasyfikacja państwa według dowolnego kryterium.

1. ze względu na zasady organizacji aparatu państwowego;

   • charakter głowy państwa;

     • monarchia;

       • absolutna;

       • konstytucyjna;

       • parlamentarna;

     • republika;

       • arystokratyczna;

       • demokratyczna;

   • relacje między organami państwowymi;

     • system dyrektoriatu;

     • system parlamentarny;

       • system kanclerski;

       • system parlamentarno-gabinetowy;

       • system gabinetowo-parlamentarny;

       • system parlamentarno-komitetowy;

     • system prezydencki;

     • system semiprezydencki;

2. ze względu na strukturę terytorialno-prawną państwa;

   1. państwo unitarne;

   2. państwo złożone;

      1. unia personalna;

      2. unia realna;

      3. federacja;

      4. konfederacja;

3. ze względu na reżim polityczny;

   1. państwo demokratyczne;

   2. państwo autorytarne;

   3. państwo totalitarne

1. Co tworzy system polityczny państwa

Ogół organów państwowych, partii politycznych oraz organizacji i grup społecznych (formalnych i nieformalnych).

1. Jakie wyróżniamy podsystemy systemu politycznego państwa

Podsystem instytucjonalny - obejmuję różnorodne struktury organizacyjne. Do najbardziej znaczących należą: aparat państwowy, partie polityczne i zinstytucjonalizowane grupy interesu. Podsystem ten pełni role inicjującą w stosunku w stosunku do pozostałych podsystemów i całego systemu politycznego. Zajmuję większą część struktury systemu politycznego a także w rozstrzygającym stopniu określa jego treść, podstawowe kierunki działalności, charakter obowiązujących norm.
Podsystem funkcjonalny – składa się z ogółu funkcji i ról wypełnianych przez poszczególne elementy podsystemu systemu instytucjonalnego oraz przez system polityczny w całości. Przez funkcje systemu politycznego rozumie się powszechnie „każde działanie, które przyczynia się do zachowania systemu w długotrwałym okresie, tzn. zmierzające zarówno do podtrzymania istniejącego stanu, jak i do dalszego jego rozwoju” R. Goldman.
Dzięki powyższemu punktowi widzenia wyróżnia się następujące funkcje systemu politycznego:
– funkcja regulacyjna odpowiadająca za sterowanie procesami według reguł przyjętych w
danym systemie politycznym. Jest ona rezultatem tego, ze państwo przestaje biernie poddawać się oddziaływaniom otoczenia i stara się na nie wpływać. Funkcja regulacyjna jest skutkiem reakcji sytemu politycznego na wyzwania otoczenia.
– funkcja mediacyjna odpowiada za rozwiązywania konfliktów i prowadzenia rozmów dotyczących sprzecznych interesów różnych grup
– funkcja adaptacyjna polega na tym, że konsekwencje reakcji danego systemu na oddziaływanie
otoczenia jest plastyczne dostosowanie do struktur, celów, sposobów funkcjonowania itp. tego systemu do zmian zachodzących w otoczeniu. Dostosowania w granicach dostępnej mu elastyczności pozwalają przetrwać systemowi w zmieniających się warunkach

otoczenia. Przejawia się w usprawnieniu działania instytucji, poszerzenia bazy funkcjonowania systemu.

– funkcja innowacyjna innowacyjność jest działalnością wyprzedzającą, prowadzącą do tworzenia nowych stanów rzeczy, nowych jakości, których otoczenie samo nie wytworzyło by bez oddziaływania państwa poprzez jego systemy a miedzy innymi system polityczny. Polega na wprowadzeniu do otoczenia nowych reguł i mechanizmów działania.
Podsystem regulacyjny(normatywny) obejmuje ogół norm, dzięki którym regulowane są stosunki społeczno-polityczne. Jest on złożony i obejmuje normy prawne i pozaprawne (autonomiczne) oraz reguły nienormatywne.
Normy prawne - mieszczą się w konstytucji, ustawach, aktach, organów wykonawczych i
orzeczeniach sądowych. Stanowią główną część podsystemu regulacyjnego.
Normy autonomiczne - występują w aktach(statutach, regulaminach i zarządzeniach)
przyjmowanych przez organy i organizacje nie państwowe np. partie czy
grupy interesu.
Reguły nienormatywne - są to miedzy innymi narodowe i polityczne tradycje, kultura polityczna,
różne formy świadomości społecznej, praktyka prawna i polityczna idee
prawne i doktryny sądowe.
Podsystem komunikacyjny obejmuje ogół związków i stosunków istniejących między różnymi strukturalnymi elementami podsystemu instytucjonalnego, np. między partiami politycznymi, między parlamentem a rządem. W ramach tych powiązań wyróżniamy:
– związki i stosunki wspierające system (np. koalicja partii politycznych w parlamencie tworzących lub wspierających rząd.
– związki i stosunki naruszające podstawy systemu (antysystemowa opozycja).
– związki bierne w stosunku do procesów zachodzących w systemie politycznym.

1. Omów funkcje systemu politycznego państwa

Możemy wyróżnić następujące funkcje systemu politycznego:

- regulacyjną- oznacza sterowanie procesami według reguł przyjętych w danym systemie politycznym;

- mediacyjną- polega na rozwiązywaniu konfliktów i mediacji w przypadkach sprzecznych interesów grupowych;

- adaptacyjną- przejawia się m.in. w usprawnieniu działania instytucji i w poszerzaniu bazy funkcjonowania systemu;

- innowacyjną- polega na wprowadzeniu do otoczenia reguł i mechanizmów działania.

1. Podział systemu politycznego wg dowolnego kryterium

Współczesne systemy polityczne są klasyfikowane według wielu różnych kryteriów, z których najważniejsze to:

• Charakter głowy państwa (monarchie i republiki)

• Zależności między głową państwa a szefem rządu (systemy prezydialne i parlamentarne)

• Relacje między władzą ustawodawczą a wykonawczą (systemy parlamentarne, prezydenckie, parlamentarno-prezydenckie, parlamentarno-komitetowe)

• Charakter reżimu politycznego (państwa demokratyczne i niedemokratyczne)

Monarchie i republiki:

Według charakteru instytucji głowy państwa wśród współczesnych państw wyróżnia się monarchie i republiki.

Monarchia to państwo, w którym władza należy do dziedzicznego z reguły monarchy. Pełni on swoje funkcje dożywotnio i ma zazwyczaj przyrodzone prawo do tronu. Nie podlega on prawu, jest wyniesiony ponad pozostałych członków społeczeństwa.

Jako jej odmiany, według kryterium zakresu władzy monarchy, wyróżnia się monarchię absolutną, monarchię konstytucyjną i monarchię parlamentarną.

Monarchia absolutna jest państwem, w którym monarchia sprawuje pełnię władzy - władzy w zakresie stanowienia prawa, władzy wykonawczej i sądownictwa. Monarcha jest tu ponad prawem i poza wszelką kontrola.

Monarchia konstytucyjna to państwo, w którym władza monarchy jest ograniczona przez obowiązującą konstytucję.

Monarchia parlamentarna natomiast to państwo, w którym władza monarchy jest symboliczna, a władzę sprawuje wybrany w wyborach powszechnych parlament i odpowiedzialny przed nim politycznie rząd.

Republika jest państwem, w którym najwyższe władze państwowe są powoływane na określony czas w wyborach powszechnych lub w wieloosobowych kolegiach wywodzących się z wyborów powszechnych.

Prezydialny i parlamentarny system rządów

Ze względu na relacje miedzy głową państwa i szefem rządu oraz z uwagi na procedurę odpowiedzialności rządu wyróżnia się prezydialny system rządów i parlamentarny system rządów.

W prezydialnym system rządów prezydent pochodzący z wyborów powszechnych jest jednocześnie głową państwa i szefem rządu. Prezydent powołuje rząd składający się z ministrów odpowiedzialnych przed nim. Nie ponosi odpowiedzialności politycznej, a ze stanowiska może być usunięty tylko przez pociągnięcie go do odpowiedzialności konstytucyjnej za naruszenie konstytucji i ustaw, z zachowaniem specjalnej procedury w parlamencie. Nie można łączyć miejsca w rządzie i w parlamencie, a funkcjonowanie rządu jest niezależne od parlamentarnej większości. Prezydent nie może rozwiązać parlamentu.

Parlamentarny system rządów to system, w którym funkcje głowy państwa i szefa rządu są rozdzielone. Parlament – organ kolegialny, sprawujący władzę ustawodawczą, po-chodzący z wyborów powszechnych – zajmuje stanowisko nadrzędne lub co najmniej równo-rzędne w stosunku do organów władzy wykonawczej. Większość parlamentarna powołuje rząd, który jest od niej zależny, jest przed nim odpowiedzialny politycznie. Rząd ustępuje po otrzymaniu wotum nieufności w parlamencie. Funkcje w rządzie i parlamencie mogą być łączone; ministrami i premierami często zostają posłowie. Głowa państwa ma prawo do rozwiązania parlamentu. Przykładem parlamentarnego system rządów są systemy rządów Francji i Niemiec, także Wielkiej Brytanii i Szwecji.

Odpowiedzialność polityczna opiera się na założeniu, że parlament może odwołać szefa rządu, a z nim cały gabinet, jak i poszczególnych ministrów, gdy negatywnie oceni ich sposób prowadzenia polityki państwa. Mechanizmem realizacji odpowiedzialności politycznej jest instytucja wotum nieufności.

System parlamentarny, prezydencki lub mieszany

Ze względu na relacje między głową państwa, parlamentem i rządem można wyróżnić systemy: parlamentarny, prezydencki, mieszany, prezydencko-komitetowy.

System parlamentarny charakteryzuje silna pozycja parlamentu. Parlament jest wybierany na drodze wyborów powszechnych. Rząd jest powoływany przez głowę państwa na wniosek większości parlamentarnej. Król lub prezydent powołuje premiera, a następnie na wniosek premiera - ministrów. Głowa państwa nie jest odpowiedzialna politycznie za swoją działalność, spełnia jedynie funkcje reprezentacyjne i ceremonialne. Rząd ponosi odpowiedzialność polityczną przed parlamentem. Zarówno głowa państwa jak i członkowie rządu ponoszą odpowiedzialność konstytucyjną. System parlamentarny ma kilka odmian: system gabinetowo-parlamentarny istnieje w Wielkiej Brytanii, system parlamentarno-gabinetowy - w krajach Europy kontynentalnej (w pierwszym gabinet ma przewagę nad parlamentem, w drugim – parlament nad gabinetem), natomiast system parlamentarny w Niemczech nazywany jest systemem kanclerskim – kanclerz jest szefem rządu i tylko on ponosi odpowiedzialność polityczną za działalność rządu przed parlamentem.

System prezydencki charakteryzuje się silną pozycją prezydenta. Prezydent jest wybierany w wyborach powszechnych podobnie jak parlament, jest, więc równorzędnym z parlamentem reprezentantem narodu. Jest głową państwa i szefem administracji, zwierzchnikiem sił zbrojnych; prowadzi politykę zagraniczną. Prezydent tworzy rząd; ani on ani jego ministrowie nie są odpowiedzialni politycznie przed parlamentem. Nie może rozwiązać parlamentu. System ten istnieje w Stanach Zjednoczonych.

System parlamentarno-prezydencki, system semiprezydencki albo system mieszany stanowi połączenie elementów systemu parlamentarnego i prezydenckiego. Prezydent pochodzi z wyborów powszechnych, podobnie jak parlament. Władzę wykonawczą sprawuje prezydent i rząd. Rząd jest odpowiedzialny przed parlamentem, może być też odpowiedzialny przed prezydentem. Przykładem jest współczesna Francja.

System parlamentarno-komitetowy, zwany też systemem komitetowym lub systemem rządów dyrektoriatu, opiera się na zasadzie jednolitości władzy państwowej. Parlament jest najwyższym organem reprezentującym naród. Rząd wyłaniany jest bezpośrednio przez parlament, jest komitetem wykonawczym parlamentu i jest odpowiedzialny przed nim politycznie. Głową państwa jest siedmioosobowa Rada Związkowa, która jest jednocześnie rządem. Głowa państwa nie może rozwiązać parlamentu przed końcem jego kadencji. System ten występuje w Szwajcarii.

Państwo unitarne i państwo złożone

Ze względu na strukturę terytorialno-administracyjną państwa i stopień centralizacji bądź decentralizacji państwa wyróżniane są państwa unitarne i państwa złożone. Struktura terytorialno-administracyjna państwa określa stosunki między centrum a częściami składowymi państwa.

Państwo unitarne to takie państwo, w którym jednostki terytorialne i ich organy są podporządkowane władzom centralnym, określającym zakres ich samodzielności. Państwo takie jest wewnętrznie jednolite. Jednostki terytorialne nie mają żadnej politycznej samo-dzielności. Występuje w nim jednolity system prawa, organów sądowych, prawodawczych i wykonawczych. Jest to współcześnie najbardziej rozpowszechniona forma państwa, nie tylko w Europie, ale i na świecie. Państwami unitarnymi są między innymi Polska czy Francja.

Państwo złożone to takie, w którym jego części składowe mają pełny lub ograniczony zakres suwerenności. Każda z części składowych ma swoje kompetencje i system organów prawodawczych, wykonawczych i sądowniczych. Wśród państw złożonych wyróżniane są unia personalna, unia realna, konfederacja i federacja.

Unia personalna jest związkiem dwóch lub więcej państw poprzez osobę wspólnej głowy państwa z zachowaniem odrębnego systemu instytucji państwowych. Dotyczy ona z reguły monarchii.

Unia realna jest związkiem dwóch lub więcej państw. Istnieją wspólne organy władzy, takie jak głowa państwa, parlament, obecny jest wspólny system monetarny, jest prowadzona wspólna polityka zagraniczna i obronna.

Konfederacja jest związkiem państw powołanym w celu realizacji pewnych zamierzeń. Organy konfederacji sprawują władzę za pośrednictwem organów państw członkowskich. Państwa tworzące konfederację zobowiązują się pewne funkcje wykonywać wspólnie, a przy tym pozostają państwami suwerennymi i utrzymują swoją osobowość międzynarodową. Najczęściej powoływany jest wspólny organ w formie zgromadzenia parlamentarnego, w którym części składowe konfederacji są równoprawne w głosowaniu.

Federacja jest krajem związkowym, którego części składowe mają samodzielność prawną i pewien określony zakres samodzielności politycznej. Części składowe są podmiotami federacji i mają własny podział administracyjno-terytorialny. Terytorium państwa federalnego nie jest jednolitą całością, a składa się z terytoriów podmiotów federacji. Podmioty te nie mają prawa pełnego uczestnictwa w stosunkach międzynarodowych. Mają własne konstytucje, własne prawodawstwo, organy sądownicze, prawodawcze i wykonawcze; uchwalają ustawy obowiązujące na swoim terytorium. Jedna z izb parlamentu związkowego reprezentuje interesy podmiotów federacji. Istnieje podział kompetencji między federację a jej części składowe. Jest to współcześnie najczęściej występująca forma państwa złożonego. Przykładem państw federacyjnych są Stany Zjednoczone, Rosja, Belgia, Niemcy.

1. Co to jest system prezydialny

System prezydencki- system polityczny w demokracji charakteryzujący się rygorystycznym podziałem (separacją) władzy ustawodawczej i wykonawczej, oraz połączeniem funkcji prezydenta i szefa rządu. W myśl tych zasad prezydentowi (jako organowi władzy wykonawczej) przysługuje pełnia władzy wykonawczej oraz zwolnienie z odpowiedzialności przed parlamentem - pozbawiony zostaje jednak możliwości ustawodawczych.

1. Co to jest system parlamentarny

System parlamentarny – system rządów opierający się na tzw. podwójnej egzekutywie, tzn. rozdziale funkcji szefa rządu i głowy państwa. System ten pozwala na łączenie funkcji w rządzie i parlamencie. Rząd zobowiązany jest do ustąpienia w wyniku otrzymania wotum nieufności w parlamencie. Głowa państwa może rozwiązać parlament, prawo to występuje z pewnymi ograniczeniami (np. w RFN), lub bez ograniczeń (np. w Wielkiej Brytanii).

1. Co to jest system parlamentarno-komitetowy

System parlamentarno-komitetowy- system rządów występujący w konstytucji jakobińskiej z 1793, Komunie Paryskiej, oficjalnie w ustroju niektórych państw Bloku Wschodniego oraz we współczesnej Szwajcarii. Najważniejszą zasadą jest zasada jedności władzy, co oznacza, że nie występuje jej trójpodział. Całość władzy należy do parlamentu. Parlament powołuje pozostałe organy, określa również ich zadania i sprawuje nad nimi kontrolę. Rząd jako komitet wykonawczy parlamentu jest bezpośrednio wybierany przez parlament, przed którym jest odpowiedzialny. Głowa państwa nie może rozwiązać parlamentu przed końcem kadencji.

1. Co to jest państwo unitarne (przykłady)

Państwo unitarne —charakteryzuje się wewnętrzną jednolitością. Wszystkie jednostki administracyjne wchodzące w skład państwa są tak samo zorganizowane i podporządkowane organom centralnym, które określają ich ustrój i właściwość.

Państwa unitarne możemy podzielić na państwa scentralizowane i zdecentralizowane.

Ustrój scentralizowany charakteryzuje się wyznaczaniem lokalnych urzędników przez rząd centralny, który sprawuje zwierzchnią władzę nad organami regionalnymi.

Ustrój zdecentralizowany ma miejsce, gdy organy regionalne są formowane niezależnie od rządu i istnieje dobrze rozwinięty samorząd terytorialny o znacznych kompetencjach, a władza centralna zastrzega sobie prawo do podejmowania tylko najważniejszych decyzji.

Przykłady państw unitarnych: Polska, Francja, Włochy, Chiny, Szwecja, Norwegia

1. Definicja organu państwowego i jego podział

Organ państwa - osoba bądź zespół ludzi upoważnionych do wykonywania określonych czynności w imieniu państwa. Od organu państwa należy odróżnić urzędy, pełniące funkcje pomocnicze w stosunku do organów państwa (np. minister spraw zagranicznych jest organem państwa, natomiast Ministerstwo Spraw Zagranicznych to urząd.

Rozróżnia się organy państwa naczelne, centralne i terenowe. Można też klasyfikować je wg trójpodziału władz państwowych: organy władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej, a także dodatkowo organy kontroli państwowej i ochrony prawa.

1. Czym jest aparat państwowy, jego struktura

Aparat państwowy - powiązany organizacyjnie system organów państwa i obsługujących je urzędów i instytucji, które służą centralnemu ośrodkowi, podejmującemu decyzje (np. rządowi), do prowadzenia bieżącej polityki państwa.

W skład aparatu państwowego wchodzą organy:

prawodawcze (np: parlament)

wykonawcze (np: prezydent, rząd)

przymusu (np: policja, wojsko)- czuwają nad bezpieczeństwem zewnętrznym i wewnętrznym

wymiaru sprawiedliwości (np: sądy) - stosują prawo

kontroli (np: NIK, Trybunał Stanu)- sprawują przestrzeganie prawa

1. Zasady ustrojowe

Zasady ustroju politycznego państwa - pewne podstawowe zasady, które rozstrzygają o charakterze ustrojowym danego państwa i określają panujący w nim system władzy. Dotyczą one, wskazują do kogo należy władza w państwie, wskazują suwerena, określają sposoby realizacji tej władzy, określają rodzaje organów władzy publicznej. Podział:

1. ustrojowe o charakterze formalnym - określają jak te wartości są, mają być realizowane, jak ma państwo działać

2. ustrojowe o charakterze materialnym - dotyczą pewnych treści, wartości jakie są istotne dla danego państwa.

1. Partia polityczna i klasyfikacja partii ze względu na kryterium ideologicznego

Partia polityczna– dobrowolna organizacja społeczna o określonym programie politycznym, mająca na celu jego realizację poprzez zdobycie i sprawowanie władzy lub wywieranie na nią wpływu.

Podział partii ze względu na kryterium ideologiczne- W tym wypadku wobec partii przeważnie używa się następujących określeń: monarchistyczne, konserwatywne, konserwatywno-liberalne, liberalne, libertariańskie, liberalno-demokratyczne, socjalliberalne, chrześcijańsko-demokratyczne, chłopskie, chrześcijańsko-narodowe, narodowe, nacjonalistyczne, protestu, faszystowskie, robotnicze, socjaldemokratyczne, zielonych, feministyczne, socjalistyczne, komunistyczne.

1. Partia polityczna- pojęcie i klasyfikacja ze względu na kryterium organizacyjnego

Podział organizacyjno-funkcyjny ze względu na strukturę organizacyjną:

komitetowe – pełniące rolę komitetu wyborczego (klasyczne przykłady to amerykańskie partie: Demokratyczna i Republikańska; w Polsce zbliżoną strukturę ma Platforma Obywatelska)

rozwinięte - z rozwiniętą strukturą organizacyjną (np. niemieckie CDU, polskie PZPR, SLD)

1. Konfederacje i federacje- pojęcie, różnica, przykłady

Federacja – państwo składające się z mniejszych, obdarzonych autonomią państw związkowych (np. stanów, krajów, prowincji, kantonów, landów), ale posiadających wspólny (federalny) rząd.

Przykłady Federacji: Rosja, Stany Zjednoczone, Niemcy, Kanada

Konfederacja – grupa utworzona przez partie, państwa lub miasta dla osiągnięcia określonych celów. Taka forma stowarzyszenia zakłada zachowanie pełnej równości

Przykłady Konfederacji: Szwajcaria, Serbia i Czarnogóra

Różnica między federacją, a konfederacją- Federacja to związek kilku państw połączonych w jedność pod względem politycznym, natomiast konfederacja to forma połączenia kilku państw w celu osiągania wyznaczonych celów.

1. Klasyfikacja państw ze względu na kryterium reżimu politycznego

Państwa demokratyczne, totalitarne, autorytarne, monizm ideologiczny, monizm polityczny

1. Monarchia- pojęcie i przykłady

Monarchia– ustrój polityczny lub forma rządów, gdzie suwerenem jest jeden człowiek, nazywany monarchą. Monarcha sprawuje władzę zazwyczaj dożywotnio, jego funkcja jest często dziedziczna i zwykle jego stanowisko jest nieusuwalne.

Przykłady: Wielka Brytania, Norwegia, Szwecja, Kanada, Australia

1. Republika- pojęcie, przykłady

Republika- zgodnie ze współczesną definicją ustrój polityczny, w którym władza jest sprawowana przez organ wyłoniony w wyniku wyborów na określony czas. W republice występują różne systemy rządów, zależnie od organu sprawującego władzę, którym może być:

Prezydent- wybierany na określony czas, z ograniczoną (albo z nieograniczoną) możliwością ponownego wyboru; prezydent może być odpowiedzialny przed innym organem państwa, albo przed Historią (lub Bogiem);

Rząd- odpowiedzialny przed parlamentem lub przed prezydentem.

1. Co to jest unia personalna i unia realna-przykłady

Unia personalna– związek dwóch lub więcej państw posiadających wspólnego monarchę (króla), przy zachowaniu odrębnego systemu instytucji państwowych.

Przykłady: Anglia-Szkocja

Unia realna - związek dwóch lub większej liczby państw, oparty na wspólnych instytucjach państwowych.

Podłoże formalnoprawne :

forma - pisana

treść - niepełna

procedura powstawania:

uchwalana

oktrojowana

sposób zmiany - sztywny

okres zobowiązywania - stały

1. Metoda St. Langa i d’Hondta- cechy charakterystyczne i różnice

Metoda D’Hondta- metoda przeliczania głosów na mandaty w systemach wielopartyjnych. Polega na dzieleniu przez kolejne liczby całkowite (tj. 1, 2, 3, 4, 5 itd.) ważnych głosów oddanych w okręgu wyborczym na poszczególne listy partyjne. Faworyzuje ona duże partie polityczne.

Metoda Sainte-Lague- w proporcjonalnym systemie wyborczym jedna z kilku matematycznych metod ustalania podziału mandatów między konkurujące listy wyborcze; liczba głosów uzyskanych przez poszczególne listy dzielona jest przez kolejne liczby całkowite nieparzyste (1, 3, 5, 7 itd.), co prowadzi do powstania tabeli ilorazów, mandaty przydziela się poszczególnym listom stosownie do kolejnych największych ilorazów przez nieuzyskanych. Faworyzuje ona średnie partie polityczne.

	Metoda St. Langa	Metoda D’ Hondta
Dzielnik	Kolejne po sobie liczby naturalne nieparzyste (1,3, 5, itd.); najczęściej zamiast 1 stosuje się dzielnik 1,4	Kolejne po sobie liczby naturalne (1, 2, 3, itd.)
Kto dostaje mandat	Kolejne po sobie największe ilorazy	Kolejne po sobie największe ilorazy
Co jeśli jest wynik ilorazu jest równy	pierwszeństwo mają listy w kolejności ogólnej liczby oddanych na nie głosów. Gdyby na dwie lub więcej list oddano równą liczbę głosów, o pierwszeństwie rozstrzyga liczba obwodów głosowania	pierwszeństwo mają listy w kolejności ogólnej liczby oddanych na nie głosów. Gdyby na dwie lub więcej list oddano równą liczbę głosów, o pierwszeństwie rozstrzyga liczba obwodów głosowania
Dla kogo korzystniejsza jest ta metoda	Odzwierciedla rzeczywiste poglądy wyborców	Korzystna dla dużych partii

1. Omów podział administracyjny Francji

Regiony, Departamenty, Gminy

1. Omów podział administracyjny RFN

Kraje związkowe - Landy

1. Omów podział administracyjny Rosji

Obwody, Republiki, Kraje, 2 miasta wydzielone, 1 obwód autonomiczny, okręgi autonomiczne

1. Omów podział administracyjny Szwajcarii

Terytorium Szwajcarii można podzielić w następujący sposób:

1) federacja - czyli całość państwa - w obrębie której działa administracja rządowa.
Na szczeblu federacji władzę ustawodawczą w Szwajcarii sprawuje Parlament. Parlament, zwany inaczej Zgromadzeniem Federalnym, składa się z dwóch izb: Rada Narodowa i Rada Kantonów. Władza wykonawcza w Szwajcarii skupiona jest w rękach prezydenta federalnego

2) 23 kantony - przy czym trzy z nich są tzw. półkantonami. Kantony wyposażone są we własne konstytucje, na podstawie których oddelegowana została do nich władza wykonawcza, ustawodawcza i sądownicza.
Na terytorium kantonów władza prawodawcza skupiona jest w rękach Zgromadzeń Kantonalnych. Ponieważ każdy z kantonów posiada własną konstytucję i prawodawstwo, okres kadencji zgromadzeń jest różny, z tym iż w większości kantonów trwa on cztery lata.
Władzę wykonawczą w kantonach wykonują kolegia kantonalne - na czele których stoi prezydent kantonu. Okres sprawowania funkcji przez prezydenta uzależniony jest od kantonu - zazwyczaj trwa ona cztery lata.

3) gminy - działające na szczeblu lokalnym.
Pośród szwajcarskich gmin można wyróżnić trzy typy:

I gminy, na terenie których działa Zgromadzenie Ludowe. Jest to ogół obywateli rozstrzygający sprawy gminy w drodze referendum
II gminy, na terenie których działa Parlament Gminny. Są to gminy, w których rada, prowadząca sprawy bieżące występuje do obywateli gminy z wnioskami,
III gminy, na terenie których działa Komisja Obywatelska, kontrolująca działalność gminy.

Zgodnie z ogólną zasadą, tylko te sprawy nie należą do właściwości kantonów, które zostały oddelegowane w wyraźny sposób Federacji, bądź też należą do kompetencji obywateli.
Trójstopniowy podział terytorialny Szwajcarii pociąga za sobą tzw. potrójne obywatelstwo. Każdy obywatel jest równocześnie obywatelem: gminy, kantonu i federacji.

1. Parlament Republiki Francuskiej

Parlament Francji jest organem francuskiej władzy ustawodawczej.

Obecny system parlamentarny jest bikameralny i dzieli się na:

Izbę wyższą- Senat Francji posiadający 321 miejsc

Izbę niższą- Zgromadzenie Narodowe posiadające 577 miejsc

1. Omów system polityczny Republiki Francuskiej

Opiera się na konstytucji Francji, która głosi, że państwo francuskie jest niepodzielną, laicką (fr. laïcité), demokratyczną oraz socjalną republiką.

1. Omów system polityczny RFN

RFN jest parlamentarną republiką federalną, określaną także jako demokracja kanclerska. Władza centralna jest podzielona na wykonawczą - rząd federalny (Bundesregierung) pod przewodnictwem kanclerza (Bundeskanzler) oraz prezydent (Bundespräsident), ustawodawczą – parlament związkowy (Bundestag) i rada związkowa (Bundesrat) oraz sądowniczą, sprawowaną przez Związkowy Trybunał Konstytucyjny (Bundesverfassungsgericht). Ustawa zasadnicza (Grundgesetz) została uchwalona 23 maja 1949 (BGBl. I S. 1), ostatnia nowelizacja 16 lipca 1998 (BGBl. I S. 1822).

1. Omów system polityczny Wielkiej Brytanii

Ustrojem politycznym Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej jest monarchia parlamentarna, w ramach której funkcjonuje system gabinetowo-parlamentarny. Pod względem terytorialnym Wielka Brytania jest unią realną poszczególnych części składowych. Formalnie jest to państwo unitarne o silnym stopniu decentralizacji.^[1] Podstawy systemu prawnego stanowią konwenanse konstytucyjne, ustawy ustrojowe, prawo zwyczajowe, zasady ustrojowe^[2] oraz krajowe prawo stanowione, a także prawo Unii Europejskiej.^[3] Do najważniejszych organów państwa zalicza się monarchę, dwuizbowy Parlament i Gabinet wraz z Premierem. Dla ustroju charakterystyczny jest również system dwupartyjny i związane z nim funkcjonowanie gabinetu cieni.

1. Pozycja głowy państwa w Wielkiej Brytanii i jej uprawnienia

Obecnym monarchą brytyjskim jest królowa Elżbieta II, która zasiadła na tronie w 1952 i została koronowana w 1953. Dzisiaj jej funkcje są głównie ceremonialne, a rzeczywiste rządy spoczywają w rękach premiera. Monarcha brytyjski jest jednym z członków władzy ustawodawczej, a także stoi na czele władzy wykonawczej. Do uprawnień królowej należą:

1. prawo weta wobec ustaw;

2. mianowanie sędziów;

3. mianowanie parów;

4. dowództwo nad armią;

5. prawo łaski;

6. wypowiadanie wojny;

7. możliwość rozwiązania parlamentu;

8. zawieranie i ratyfikowanie umów międzynarodowych.

1. Różnica między gabinetem a rządem w Wielkiej Brytanii

*Specyficzną cechą ustroju jest rozróżnienie pomiędzy rządem a gabinetem.

Rządem nazywa się ogół ministrów powoływanych przez premiera lub monarchę. Ich liczba sięga stu osób. Rząd Wielkiej Brytanii nigdy nie zbiera się w pełnym składzie, ponosi jednak polityczną odpowiedzialność przed Izbą Gmin.

W skład Rządu brytyjskiego wchodzą:

- ministrowie;

- ministrowie niższej rangi;

- ministrowie stanu;

- podsekretarze stanu;

- sekretarze parlamentarni.

Gabinet to znacznie węższy (21 osób), właściwy organ rządowy, który zbiera się na wspólnych posiedzeniach.

Gabinet - kolegialny organ władzy wykonawczej w Wielkiej Brytanii, w skład którego wchodzi brytyjski premier oraz najważniejsi ministrowie - łącznie ok. 20 osób. Gabinet wywodzi swe uprawnienia od Tajnej Rady Wielkiej Brytanii.

1. Specyfika brytyjskiej konstytucji

Wielka Brytania nie posiada do dziś konstytucji pisanej. W XIX w. do źródeł prawa konstytucyjnego w Wielkiej Brytanii należały m.in.:

• prawo stanowione, obejmujące podstawowe akty prawne, na które składały się m.in. (ang.) Magna Charta Libertatum (1215), Trennial Act (1641), Habeas Corpus Act (1679), Bill of Rights (1689) i Act of Settlement (1701);

• prawo precedensowe, dotyczące orzeczeń sądowych i obejmujące najważniejsze kwestie z zakresu prawa państwowego;

• konwenanse konstytucyjne, inaczej normy prawa niepisanego, które powstały na skutek działań instytucji pozasądowych w sprawach ustrojowych państwa;

• dzieła, traktaty i podręczniki prawnicze.

1. Parlament RFN-omów wybory do obu izb

Większość władzy prawodawczej należy do niższej izby parlamentu – Bundestagu, która jest wybierana w wyborach mieszanych, proporcjonalno-większościowych z 5-procentową klauzulą zaporową. Wyższa izba parlamentu Bundesrat składa się z delegatów rządów krajowych i pełni głównie rolę kontrolną.

1. Procedura wyłaniania kanclerza RFN

Kanclerz wybierany jest w następującej drodze:

• kandydata desygnuje prezydent, musi go zaakceptować parlament bezwzględną większością głosów,

• jeżeli kandydat prezydenta nie uzyska wymaganej większości głosów, prawo nominacji przechodzi na parlament, który desygnuje własnego kandydata, którego musi wybrać również większością bezwzględną,

• jeżeli w ciągu 14 dni nie dokona wyboru kanclerza większością bezwzględną, może przystąpić do wyboru zwykłą większością (tzw. kanclerz mniejszości). Wówczas jednak kandydatura musi zostać poparta przez minimum 1/4 ogólnej liczby głosów.

1. Parlament Federacji Rosyjskiej-struktura, proces wyłaniania obu izb

Duma państwowa

450 deputowanych

- Wybierani w wyborach powszechnych

na 4 lata

- Kandydatury w okręgach

jednomandatowych musza być poparte

podpisami co najmniej 1% wyborców

zarejestrowanych w okręgu.

Federacyjna lista partyjna może zostać

zarejestrowana z poparciem tylko

200.000 wyborców. Deputowani

wybierani są według ordynacji

mieszanej: 225 – według systemu

większościowego (okręgi

jednomandatowe, wybór zwykła

większością przy 25% frekwencji), 225

– proporcjonalnie (iloraz Hare,

najwyższa średnia) z list partyjnych z

progiem 5% w skali państwa.

- Czynne prawo wyborcze 18 lat, bierne

21.

- Wybiera ze swego składu

Przewodniczącego Dumy Państwowej i

jego zastępców.

- Komitety i komisje

Rada Federacji

178 członków

- Kadencja 4 lata

- Jest tworzona z przedstawicieli wszystkich

podmiotów federacji. Każdy podmiot

reprezentowany jest przez dwóch

przedstawicieli- jednego wybieranego do

reprezentowania organu przedstawicielskiego

podmiotu federacji, a drugiego z organu

wykonawczego czyli lokalnego rządu.

- Rada Federacji wybiera ze swego składu

Przewodniczącego Rady Federacji i jego

zastępców.

- Komitety i komisje

1. Omów zasady wyłaniania rządu szwajcarskiego

Formuła magiczna, Złota siódemka (niem. Zauberformel) - sposób wyłaniania członków szwajcarskiego rządu - Rady Federalnej. Na jej podstawie członkowie siedmioosobowego gabinetu obecnie wybierani są na następujących zasadach:

• bez względu na wynik wyborów po dwóch członków Rady obsadzają trzy partie: Szwajcarska Partia Ludowa (SVP), Socjaldemokratyczna Partia Szwajcarii (SPS), Radykalno-Demokratyczna Partia Szwajcarii (FPD), a jedno miejsce przysługuje Chrześcijańsko-Demokratycznej Partii Ludowej Szwajcarii (CVP),

• po dwóch reprezentantów przysługuje kantonom włoskojęzycznym i francuskojęzycznym,

• obowiązkowo reprezentowane muszą być kantony Berno, Zurych i Vaud,

• żaden kanton nie może mieć więcej niż jednego reprezentanta.

lub

Rada Federalna wybierana jest przez Zgromadzenie Narodowe. Obwiązuje zasada niepołączalności mandatu deputowanego z członkostwem w rządzie. Nowo wybrany rząd sprawuje swoja funkcję przez 4 lata(do początku następnej kadencji Zgromadzenia).w Przypadku wystąpienia wakatu parlament dokonuje wyboru uzupełniającego.

1. Muszą zostać wybrani przedstawiciele 4 największych partii

2. W rządzie muszą zasiadać reprezentanci głównych grup językowych

3. Zostają wybierani przedstawiciele 3 najludniejszych kantonów

4. Zostają wybierani przedstawiciele grup wyznaniowych \

Najważniejsza reguła : wybiera się dotychczasowych ministrów( „o ile nie wyrażą na to zgodę” -co kolwiek to znaczy)

Jest zakaz zasiadania w radzie Federalnej osób z sobą spokrewnionych i spowinowaconych

1. Rola referendum w szwajcarskim systemie politycznym

Referendum ma bardzo duże znaczenie w systemie politycznym Szwajcarii. Prawo kantonów także przewiduje referenda przeprowadzane obowiązkowo, dotyczące wszystkich ustaw, oraz decyzje o niektórych kredytach. Referenda przeprowadza się także w gminach, ale tematy referendum gminnego uzależnione są od sposobu organizacji tej gminy. Zależy czy w gminie tej istnieje instytucja zgromadzenia ogółu obywateli. Tam gdzie instytucja taka istnieje tematem głosowania może być wszystko, a wniosek o referendum może złożyć każdy obywatel, który ma prawo do udziału w zgromadzeniu. Inaczej jest w gminach o tzw. zwyczajnej organizacji zorganizowanie referendum jest dużo bardziej skomplikowane.

1. Wymień cechy państwa prawa

• Hierarchiczność systemu źródeł prawa

• Adekwatność ingerencji prawnej w życie społeczne

• Pewność prawa

• Legalizm

• Gwarancja praw i wolności jednostki

• Trójpodział władzy

1. Trybunał Stanu w Polsce (omów)

Trybunał Stanu w Polsce jest konstytucyjnym organem władzy sądowniczej, którego główne zadanie polega na egzekwowaniu odpowiedzialności najwyższych organów i urzędników państwowych za naruszenie Konstytucji lub ustawy, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania, jeśli czyn ten nie wyczerpuje znamion przestępstwa (inaczej: popełnienie deliktu konstytucyjnego) oraz za przestępstwa pospolite i skarbowe w przypadku Prezydenta RP.

1. Trybunał Konstytucyjny w Polsce (omów)

Trybunał Konstytucyjny – organ sądownictwa konstytucyjnego w Polsce, znany także w ustrojach innych państw. Jego podstawowym zadaniem jest kontrolowanie zgodności norm prawnych niższego rzędu (rangi ustawowej lub podustawowej) z normami prawnymi wyższego rzędu, przede wszystkim z Konstytucją i niektórymi umowami międzynarodowymi (tzw. "sąd nad prawem").

1. Tryb powoływania rządu RP

Na podstawie Konstytucji z dnia 2 kwietnia 1997roku art. 154 Prezydent Rzeczypospolitej powołuje Rząd – desygnując Prezesa Rady Ministrów, który proponuje skład Rady Ministrów wraz z pozostałymi członkami Rady Ministrów w ciągu 14 dni od dnia pierwszego posiedzenia sejmu lub przyjęcia dymisji poprzedniej Rady Ministrów i odbiera przysięgę od członków nowo powołanej Rady Ministrów.
Prezes Rady Ministrów w ciągu 14 dni od dnia powołania przez Prezydenta Rzeczypospolitej, przedstawia Sejmowi program działania Rady Ministrów z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania. Program podlega zatwierdzeniu przez Sejm większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
W razie nie powołania Rady Ministrów w trybie art.154 ust.3 Konstytucji Prezydent Rzeczypospolitej w ciągu 14 dni powołuje Prezesa Rady Ministrów i na jego wniosek pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera od nich przysięgę.
Sejm w ciągu 14 dni od dnia powołania Rady Ministrów przez Prezydenta Rzeczypospolitej udziela jej wotum zaufania większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. W razie nieudzielania Radzie Ministrów wotum zaufania w trybie określonym ust.1 art.155 Prezydent Rzeczypospolitej skraca kadencję Sejmu i zarządza wybory.
Członkowie Rady Ministrów ponoszą przed Sejmem solidarną jak również indywidualną odpowiedzialność za sprawy należące do ich kompetencji.
Na podstawie art.154 Konstytucji Sejm może wyrazić wotum nieufności większością ustawowej liczby posłów na wniosek zgłoszony przez co najmniej 46 posłów i wskazujący imiennie kandydata na Prezesa Rady Ministrów. Jeżeli uchwałą została przyjęta przez Sejm, Prezydent Rzeczypospolitej przyjmuję dymisję Rady Ministrów i powołuje wybranego przez Sejm nowego Prezesa Rady Ministrów, Ministrów na jego wniosek pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera od nich przysięgę.
Art.161 Konstytucji mówi nam, że Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Prezesa Rady Ministrów dokonuje zmian w składzie Rady Ministrów.
Na podstawie art.162 Konstytucji Prezes Rady Ministrów składa dymisję Rady Ministrów na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego sejmu.
Prezes Rady Ministrów składa również dymisję Rady Ministrów w razie:
1) nieuchwalenia przez Sejm wotum zaufania dla Rady Ministrów
2) uchwalenia wotum nieufności
3) rezygnacji Prezesa Rady Ministrów (Premiera)

W tym ostatnim przypadku jednakże decyzja należy do Prezydenta, który może rezygnację przyjąć lub ją odrzucić.
Zmiany w składnie Rady Ministrów dokonywane są przez Prezydenta, który działa na wniosek szefa rządu. Nie może tego czynić z własnej inicjatywy. Złożony przez premiera wniosek jest dla głowy państwa wiążący. Wynika z tego, że zmiany w składzie rządu dokonywane są poza Sejmem.

Konstytucja stanowi, iż w skład rządu wchodzą:
1) Prezes Rady Ministrów ( Premier),
2) wiceprezesi Rady Ministrów,
3) ministrowie,
4) przewodniczący określony w ustawach komitetów.



lub


sposób wyłaniania rządu RP:

1. Procedura zasadnicza

• W ciągu 14 dni od pierwszego posiedzenia sejmu lub dymisji poprzedniego rządu Prezydent RP desygnuje Prezesa Rady Ministrów premier otrzymuje misję sformowania nowego rządu.

• Osoba desygnowana na premiera w ciągu 14 dni przedstawia Prezydentowi RP skład Rady Ministrów.

• Prezydent RP powołuje premiera i jego ministrów odbiera od nich przysięgę.

• W ciągu 14 dni od powołania Rady Ministrów, premier przedstawia sejmowi program działania Rady Ministrów i występuje z wnioskiem o udzielenie Radzie wotum zaufania (bezwzględna większość głosów, obecność co najmniej połowy ustawowej liczby posłów).

1. I procedura rezerwowa

• W wypadku niepowołania Rady Ministrów w procedurze zasadniczej, w ciągu 14 dni sejm wybiera Prezesa Rady Ministrów i proponowanych przez niego członków Rady Ministrów bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

• Prezydent powołuje tak wybraną radę ministrów i odbiera od niej przysięgę.

1. II procedura rezerwowa

• W ciągu 14 dni Prezydent RP powołuje Prezesa Rady Ministrów i na jego wniosek pozostałych członków Rady oraz odbiera od nich przysięgę.

• W ciągu 14 dni od powołania premier wygłasza expose z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania – sejm uchwala je zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

1. Rozwiązanie rządu

• W razie nieudzielenia Radzie Ministrów wotum zaufania we wszystkich możliwych trybach, Prezydent skraca kadencje sejmu i zarządza nowe wybory.

1. Co to jest interpelacja poselska i zapytanie poselskie

Interpelacja poselska – jest jedną z form kontroli parlamentarnej. Polega na wystosowaniu pisemnego pytania przez posła - poprzez Marszałka Sejmu - do Prezesa Rady Ministrów lub konkretnego ministra. Pytanie powinno zawierać także krótkie przedstawienie stanu faktycznego sytuacji do której się odnosi. Na interpelację odpowiedź musi być udzielona w ściśle określonym terminie (21 dni), nie jest możliwe przeprowadzenie nad nią debaty parlamentarnej.

Zapytanie poselskie - zapytanie (słowne) skierowane przez posła lub grupę posłów do rządu lub konkretnego ministra, do prezesa NIK bądź do prezesa NBP. Istnieje ustawowy obowiązek udzielenia na nie odpowiedzi (słownej) w terminie 21 dni. Jest formą kontroli parlamentarnej nad władzą wykonawczą. W odróżnieniu od interpelacji poselskiej, zapytanie nie może być połączone z debatą.

1. Omów podstawowe zasady konstytucyjne systemu politycznego USA

Konstytucja wprowadza podział władz, określając trzy odrębne funkcje aparatu państwowego: ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Ponadto ustanawia niepołączalność funkcji i stanowisk, także system hamulców i równoważenia się poszczególnych organów państwa (checks and balances), uniemożliwiający dominację któregoś z nich:

• prezydent wchodzi na teren działalności Kongresu, stosując weto, a na teren sądownictwa, nominując sędziów,

• Kongres może owo weto obalić, uchwala fundusze na wykonywanie prawa oraz może złożyć prezydenta z urzędu w przypadku złamania przez niego prawa (czym wkracza w uprawnienia prezydenta),

• Sąd Najwyższy natomiast może pozbawić mocy obowiązującej ustawy Kongresu

1. Omów wymogi proceduralne stawiane kandydatom na stanowisko prezydenta USA

Bierne prawo wyborcze posiadają: 
- obywatele amerykańscy, którzy są obywatelami od urodzenia ( a więc nie są obywatelami naturalizowanymi)
- ukończyli 35 lat
- zamieszkują na terenie USA co najmniej od 14 lat
- dysponują pełnią praw publicznych.

1. Funkcje parlamentu

Parlament pełni następujące funkcje:

• funkcja ustrojodawcza

• funkcja ustawodawcza

• funkcja kontrolna

• funkcja kreacyjna

Na mocy funkcji ustrojodawczej Sejm może uchwalić konstytucję bądź wprowadzić do niej zmiany. Parlament decyduje o ustroju państwa.

 

Funkcja ustawodawcza parlamentu należy do jego podstawowych zadań. Parlament posiada na jej mocy prawo do stanowienia ustaw, które są podstawowymi aktami prawnymi, powszechnie obowiązującymi w Polsce.

 

Funkcja kontrolna przysługuje tylko Sejmowi, a polega sprawowaniu kontroli nad rządem. Sejm może to czynić używając od tego następujących „narzędzi”:

• wotum zaufania – jest to uchwała Sejmu wyrażająca poparcie dla rządu oraz prowadzonej przez niego polityki;

• wotum nieufności – jest to uchwała Sejmu odmawiająca poparcia dla rządu i jego polityki bądź też dla konkretnego ministra; prowadzi do dymisji rządu; wotum nieufności jest uchwalane większością bezwzględną głosów;

• absolutorium – jest to szczególny akt, uchwalany przez Sejm, który stwierdza zgodność działań rządu w danym roku z ustawą budżetową oraz finansowymi planami państwa; co roku rząd ma obowiązek przedstawienia sprawozdania z wykonania budżetu Sejmowi; Sejm ma obowiązek ustosunkować się do niego w terminie 2 miesięcy od daty jego złożenia (złożenie sprawozdania następuje w terminie do 6 miesięcy po zakończeniu roku budżetowego)

• zapytania i poselskie interpelacje – są to formy zwracania się posła do członków rządu w sprawie udzielenia informacji w określonej sprawie; zapytany minister ma obowiązek udzielenia odpowiedzi; interpelacje składane są na piśmie, a odpowiedź też winna mieć taki charakter (musi być udzielona w terminie 21 dni); odpowiedź może mieć charakter ustny, wówczas jest wygłaszana na posiedzeniu Sejmu.

 

Funkcja kreacyjna polega na powoływaniu członków, wchodzących w skład organów państwowych. Sejm wyznacza członków Trybunału Stanu i Trybunału Konstytucyjnego. Za zgodą Senatu, wskazuje kandydata na prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich, prezesa Narodowego Banku Polskiego oraz prezesa Instytutu Pamięci Narodowej.

1. Władza ustawodawcza RP

Zgodnie z konstytucją w Polsce władze ustawodawczą sprawuje dwuizbowy parlament:

• Sejm( izba pierwsza) – 460 posłów

• Senat( izba druga) – 100 senatorów

Izby polskiego parlamentu pochodzą z wyborów: - bezpośrednich

-powszechnych

- tajnych

Kadencja parlamentu trwa 4 lata, wyboru dokonują obywatele, którzy w dniu głosowania ukończyli 18 lat – czynne prawo wyborcze . B Bierne prawo wyborcze kandydatów do Sejmu dotyczy obywateli którzy ukończyli w dniu wyborów 21 lat natomiast do Senatu 30 lat.

Ważność wyborów stwierdza Sąd Najwyższy. Tak wybrani posłowie i senatorowie są przedstawicielami narodu ( mandat wolny)

Sejm i Senat wybierają ze swego grona:

• Marszałków

• Wicemarszałków

• Komisje stałe

• Komisje nadzwyczajne

• Komisje śledcze

Izby polskiego parlamentu pracują w sposób ciągły i obradują na oddzielnych posiedzeniach, które zwołują marszałkowie.

1. Władza wykonawcza RP

Władzę wykonawczą w systemie politycznym Polski sprawuje Prezydent i Rząd.

Prezydenta wybiera naród w powszechnych i bezpośrednich wyborach, na 5-letnią kadencję, z możliwością jednej reelekcji.
W Polsce organami egzekutywy są Prezydent i Rząd (wraz z Premierem), jako organy konstytucyjne. Jednak do władzy wykonawczej zalicza się również organy administracji rządowej. Organem władzy wykonawczej jest także Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji; umocowana w Konstytucji RP ma prawo wydawania rozporządzeń. Ordynacja wyborcza do Sejmu RP i do Senatu RP ustanawia Państwową Komisję Wyborczą jako sui generis organ władzy wykonawczej. PKW, jako organ pozakonstytucyjny, nie ma prawa do wydawania rozporządzeń, jej wytyczne są wiążące tylko dla organów wyborczych niższego szczebla.

1. Konstytucja RP

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej – najważniejszy akt prawny (ustawa zasadnicza) Rzeczypospolitej Polskiej, uchwalony 2 kwietnia 1997 roku przez Zgromadzenie Narodowe, zatwierdzony w ogólnonarodowym referendum 25 maja 1997 roku. Ogłoszony w Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483, wszedł w życie 17 października 1997. Konstytucja złożona jest z preambuły i 13 rozdziałów, w tym 243 artykuły.

1. Zasady ustrojowe RP

ZASADA REBUBLIKAŃSKIEJ FORMY RZĄDU - Res republica to z łacińskiego rzecz ludu, sprawa publiczna. W Rzymie była ona przeciwstawienia własności władzy, czyli Retrum. Dzisiaj jest to forma ustrojowa przeważającej części państw świata. Zasada ta wyrażana jest w nazwie samego państwa, czyli Rzeczpospolita Polska w trybunale konstytucji oraz konstytucjach i sposobach urządzenia naszego państwa, oznacza wykluczenie jakiejkolwiek władzy dziedzicznej lub dożywotniej a jednocześnie postulat stanowienia rządów prawa. Artykuł I konstytucji objaśnia Rzeczpospolitą jako dobro wspólne wszystkich Polaków nazywa się ona III Rzeczpospolitą i stanowi konstytucję
I i II Rzeczpospolitej, ale nie odnosi się do formy ustroju polski z lat 1944-1989
i do roku 1998.

ZASADA DEMOKRATYCZNEGO PANSTWA PRAWNEGO - ustanowiona
w art2 jest to podstawowa zasada ustroju politycznego, do którego cech zaliczmy:
podział władzy konstytucjonalizm i legalność pryzmat ustawy i dopuszczenie ingerencji w sferę zachowań jednostki tylko na podstawie wyraźnego upoważnienia ustawowego oraz sądową kontrolę władzy wykonawczej i odpowiedzialność odszkodowawczą państwa.
W państwie prawnym podstawową metodą władczą są rządy prawa a nie ludzi, władza publiczna jest związana prawem, co oznacza, że nie tylko je stanowi,
ale musi respektować również normy prawne, formalnymi gwarancjami przestrzegania prawa przez te organy są wyspecjalizowane instytucje,
to jest trybunał Konstytucyjny, Rzecznik Prawa Obywatelskich, NSA,
i nie zawisłe sądy.
Z pojęcia demokratycznego państwa prawnego wynikają zasady zaufania obywateli do państwa i jego funkcjonariuszy, działania dla dobra ogółu,
ochrony praw nabytych itd.
Demokratyczne państwo prawne:
odzwierciedla system uniwersalnych wartości oparty na prawie naturalnym
i międzynarodowym wyraża wolę większości kontrolowanej przez konstytucyjne mechanizmy, składają się na to: system kontroli określany w porządku prawnym Rzeczpospolitej reguły ochrony prawa mniejszości w formie np. karty prawa mniejszości, prawa dziecka itd., w formie przekazywania prawa do rozpatrywania rożnych spraw przez mniejsze kręgi społeczne np. w ramach wspólnot terytorialnych. W ramach ochrony praw mniejszości można mówić o idei neokrotopowityzmu w formie np. uzgodnień miedzy pracodawcami,
a pracownikami. Tej ochronie służy również cały sektor,,non profit’’, czyli system niedochodowych organizacji pozarządowych jak fundacje organizacje społeczne itd. wypełniających istotne funkcje publiczne.

ZASADA AUTONOMI I WZAJEMNEJ NIEZALEŻNOŚCI ORAZ WSPOŁDZIAŁANIA W STOSUNKACH MIĘDZY PAŃSTWEM A KOŚCIOŁAMI I INNYMI ZWIĄZKAMI WYZNANIOWYMI
W naszej konstytucji odrzucony został model państwa wyznaniowego, na jej mocy mamy dwie wspólnoty to jest polityczna państwa i religijna pozostające jednak razem w sieci różnorodnych powiązań. Kościół jest niezależny i suwerenny,
co nie oznacza jednak, że na jednym kryterium mamy do czynienia z dwoma władzami, nie oznacza też, że jest na równorzędnej pozycji z państwem,
ma autonomię prawną. Autonomia ta oznacza, że władze kościelne obejmują sprawy religijne doktrynalne, kultowe i wewnątrz organizacyjne. Konstytucja akcentuje zasadę współdziałania między państwem a kościołem,
dla dobra człowieka i dla dobra wspólnoty. Zakres tej współpracy wyznacza porządek konstytucyjny i reguły państwa demokratycznego.

ZASADA WOLNOŚCI PRW CZŁOWIEKA I OBYWATELA
Fundamentem ustroju państwa polskiego składają się te zasady ukształtowania
w doktrynach prawnych i politycznych w schyłku wieku XIX a przewijające się przez całą myśl ludzkości to jest:
Państwo musi uznać, że człowiek ma uprawnienia o charakterze podstawowym, mający swoje uzasadnienie w normach moralnych.
Normy prawne nie mogą krępować politycznej, społecznej i gospodarczej wolności
Przyjmuje się, że w państwie prawnym są prawa socjalne zobowiązujące organy władzy publicznej do opieki nad pokrzywdzonymi i niedającymi sobie rady,
prawa te są kluczem do organizacji sprawiedliwego porządku społecznego.
Państwo musi chronić wolności i prawa człowieka oraz obywatela przez kreowanie takich wartości, które ograniczają ingerencję władczą jego organu.
Koncepcja przestrzegania omawianych wolności i praw niesie różnorakie konsekwencje:
podstawowe prawa muszą być rozwinięte w ustawodawstwie zwykłym
w następujących formach;
- sformalizowanie praw podmiotowych, co umożliwia sięgnięcie przez jednostkę po środki sformalizowanego postępowania administracyjnego, czyli jest wymagalne prawem roszczenia
- określenie obowiązku władzy publicznej na drodze realizacji tych, że praw podmiotowych po przez wyznaczanie właściwości i kompetencji danych organów
prawa podstawowe ma rozwijać cały porządek konstytucyjny państwa zgodnie
z wartościami uznanymi w danym czasie i obowiązującą wiedzą.

ZASADA SUWERENNOŚCI NARODU - oznacza ona, że władza suwerenna najwyższa w naszym kraju znajduje się w rękach narodu jako wspólnoty prawnej tworzonej przez wszystkich obywateli, jak mówi art. 4 konstytucji ta prosta myśl znajduje się już w starożytności u rzymskiego prawnika Polidiusza, a najpełniej rozwinięta została w wieku XVI w pracy Bolina oraz Roseau.
Znaczenie prawne tej zasady jest następujące:
zapewnia suwerenności, czyni narodowi prawo współdecydowania z organami władzy publicznej w procesie rządzenia przez referendum.
Uprawnia przedstawicieli do powoływania się w swoim działaniu na dobro
i interesy wszystkich obywateli.

ZASADA REPREZENTACJI POLITYCZNEJ - polega ona na sprawowaniu władzy przez wybranych przedstawicieli. W praktyce ustrojowej ukształtowały się zasadniczo dwa przeciwstawne sobie typy mandatu przedstawicielskiego: imperatywny i przedstawicielski. W tym pierwszym realizowanym w wiekach średnich i w XIX wieku przedstawiciel, czyli mandatariusz był wykonawcą instrukcji wyborców i mógł być przez nich w każdej chwili odwołany. Mandat ten pojawił się potem w ruchach bolszewickich i krajach realnego socjalizmu. Natomiast mandat przedstawicielski przyjął się w czasie rewolucji burżuazyjnej
w tym począwszy od francuskiej w 1789 i oznacza, że deputowany reprezentuje cały naród, a nie wyborców czy okręg wyborczy.
Nasza konstytucja przyjęła mandat wolny wypływający z klasycznej formuły przedstawicielstwa. Zasada reprezentacji, czyli przedstawicielstwa obejmuje wymienione wyżej referendum oraz inicjatywę ludową. Referendum zgodnie
z art. 125 konstytucji może być przeprowadzane w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa. Referendum ogólno krajowe zarządza:
sejm bezwzględną większością głosów w obecności, co najmniej ustawowej połowy liczby posłów.
Prezydent RP za zgodą senatu sposób prowadzenia referendum zarówno ogólnokrajowego jak i samorządowych określają ustawy.
Inicjatywa ludowa w zakresie ustawodawstwa przysługuje 100 tyś obywateli mającym prawo do wybierania do sejmu z projektem takiej ustawy,
musi być przedłożony plan skutków finansowych jej wykonania.

ZASADA PODZIAŁU I RÓWNOWAGI WŁADZ - konstytucja nasza wyraźnie w art. 10 wprowadziła zasadę podziału i równowagi władzy ustawodawczej wykonawczej i sądowniczej. Niestety w naszej praktyce mamy do czynienia
z przewagą władzy ustawodawczej, generalnie omawiana zasada polega na tym,
że wszystkie organy władzy publicznej zostają wyposażone w odrębne kompetencje, które nie rodzą wzajemnej konkurencji czy rywalizacji, przeszkadzania i planowania działalności, której z nich. We współczesnym państwie demokratycznym, jakim jest polska nie jest możliwe przyjęcie rozwiązania dominacji z jednej z władz nad innymi.

ZASADA DWUIZBOWOŚCI - konstytucja w art. 10 paragrafu 2 stwierdza,
że władzę ustawodawczą sprawuje sejm i senat, jest to dwuizbowość nierównoprawna, senat ma ograniczone działania gdyż: projekty ustaw mogą rozpatrywać swoją drogą jedynie w sejmie. Senat może wnosić poprawki jedynie do ustawy nowelizującej, a nienowelizowanej. Poprawki senatu mogą być odrzucone bezwzględną większością w sejmie. Wyłącznej kompetencji sejmu pozostają kwestie odpowiedzialności i kontroli nad rządem, w konsekwencji senat powstały w III Rzeczpospolitej właśnie z przypadku jest organem o niewielkim znaczeniu i wpływie na działalność ustawodawczą, nieokreślone jest również jego kształt w ewoluującym systemie politycznym naszego kraju.

ZASADA PLURALIZMU POLITYCZNEGO - ustawa w art. 11 konstytucji oznacza:
- uznanie wielości partii
- uznanie równości partii określenie demokratycznej roli partii politycznej.
Z powyższych zasad wynika wolność dla funkcjonowania systemu wielopartyjnego oraz zakaz istnienia partii o cechach anty demokratycznych. Pluralizm polityczny mieści się w formule społeczeństwa obywatelskiego
w ramach, którego pożądane są różne formy indywidualnej aktywności, przy czym chodzi tutaj również o dobro wolność, wstępowania i organizowania różnych kół, stowarzyszeń, fundacji i różnych organizacji społecznych. Podmioty te
nie wpływają bezpośrednio na politykę partii, ale ta bez tych podmiotów
była by zupełnie inną.

ZASADA PARLAMENTARNEGO SYSTEMU RZĄDÓW - w nauce prawa konstytucyjnego, z czym zgodne są dociekania politologiczne przez system rządów rozumie się zespół wszelkich zasad i instytucji ustrojowych wyznaczających stosunki miedzy głównymi organami państwa, to jest parlamentem, prezydentem i rządem. W naszej konstytucji wpisany jest system parlamentarno-gabinetowy,
w którym wzmocniona jest pozycja sejmu przy istotnej redukcji uprawnień prezydenta i wzmocnieniu prezesa rady ministrów.

ZASADA ODRĘNOŚCI I NIEZLEŻNOŚCI SĄDÓW I TRYBUNAŁÓW

ZASADA SPOŁECZNEJ GOSPODARKI RYNKOWEJ - Jest ona podstawą ustroju gospodarczego RP opierająca się na swobodnej działalności gospodarczej oraz własności prywatnej, solidarności, dialogu i współpracy społecznych partnerów zgodnie z art. 20 konstytucji.
Zasada wolności gospodarczej oznacza:
ograniczenie tej wolności nie może być dowolne, prawne kategorie osób,
nie mogą być wyłączone z kręgu uprawnionych do podejmowania działalności gospodarczej.
Swoboda gospodarowania nie jest zasadą bezwzględną a ograniczenie jej mogą nastąpić tylko mocą ustawy, uwzględniającej racjonalne względy.
Prowadzenie jej jest dowolne każdemu na równych prawach.
Konstytucja uzupełnia zasady wolności gospodarczej zasadą ochrony własności
i prawa dziedziczenia, prawo własności nie jest absolutne, a wywłaszczenie jest dopuszczalne na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem. Problematykę
te rozwijano ustawodawstwem zwykłym zajmuje się tym prawo administracyjne. Społeczno-socjalna gospodarka rynkowa określająca nasz system gospodarczy akceptuje zasadę liberalizmu gospodarczego i gospodarki rynkowej, ale jednocześnie pod wpływem bieżącej polityki partii i związków zawodowych ustanowione są swoiste regulatory przebiegu procesów gospodarczych w celu ochrony prawnych postulatów czy wartości społecznych różnych grup. Tak skonstruowana gospodarka modelowana z resztą pod wpływem polityki unii
i szeroko rozumianych procesów globalizacyjnych musi dopuszczać siłą rzeczy ingerencję państwa w gospodarkę, a do oceny skutków gospodarczych wprowadza elementy godności ludzkiej i równości gospodarczej.

ZASADA DECENTRALIZACJI WŁADZY PUBLICZNEJ I KREACJI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO - w art. 15 konstytucji zapewniono decentralizację władzy publicznej, przez co rozumie się proces przekazywania zadań i kompetencji przez centralne organy państwa, przez jednostki niższego rzędu a zarazem innego szczebla z jednoczesnym wyposażeniem je w uprawnienia do samodzielnego podejmowania decyzji.
Do zdecentralizowanych podmiotów w polu usług publicznych zarysowanych
i określonych naszą konstytucją zaliczamy;
- związki publiczno-prawne, czyli samorządy, dzielące się na terytorialny zwany - - powszechnym lub komunalnym oraz specjalny, czyli zawodowy, gospodarczy narodowościowy.
- Zakłady administracyjne zwane publicznymi, będące zarówno społecznym jak i pochodzenia państwowego
- Przedsiębiorstwa komunalne, państwowe
-różne organizacje społeczne.

1. Czym jest ustawa budżetowa i w jaki sposób jest uchwalana ( dotyczy RP)

• Inicjatywa ustawodawcza w zakresie ustawy budżetowej należy do Rady Ministrów

• Rada Ministrów przekłada Sejmowi najpóźniej na 3 miesiące przed rozpoczęciem roku budżetowego projekt ustawy budżetowej ( w wyjątkowych przypadkach możliwe jest późniejsze przedstawienie projektu)

• Senat może uchwalić poprawki do ustawy budżetowej w ciągu 20 dni od przekazania jej Senatowi

• Prezydent podpisuje w ciągu 7 dni ustawę budżetową albo ustawę o prowizorium budżetowym przedstawioną przez Marszałka Sejmu

• W przypadku gdy prezydent zwróci się do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności projektu ustawy budżetowej z Konstytucją Trybunał orzeka nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku w Trybunale

• Jeśli w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia projektu ustawy budżetowej Sejmowi nie zostanie ona przedstawiona prezydentowi RP do podpisu Prezydent RP może w ciągu 14 dni zarządzić skrócenie kadencji Sejmu

• Rada Ministrów w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego przedkłada Sejmowi sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej + informacje o zadłużeniu państwa

1. Rola konstytucji w systemie politycznym państwa- czym jest konstytucja i jej rodzaje

Konstytucja (od łac. constituo,-ere – urządzać, ustanawiać, regulować) – akt prawny, określany także jako ustawa zasadnicza, która zazwyczaj ma najwyższą moc prawną w systemie źródeł prawa w państwie.

Konstytucje można dowolnie klasyfikować. W doktrynie prawa konstytucyjnego najczęstsze klasyfikacje to podział ze względu na:

• formę – pisane (formalne) i niepisane (materialne);

• sposób zapisania – akt normatywny (książkowa) i rozproszona (niespisana – pojedyncze ustawy w wielu miejscach);

• treść – pełne i niepełne, tzw. małe konstytucje;

• procedurę powstawania – uchwalane i oktrojowane;

• sposób zmiany – sztywne i elastyczne;

• okres obowiązywania – stałe i czasowe (w zależności od okresu obowiązywania).

Dodatkowo stosuje się podział na konstytucje proste i złożone (gdy całość regulacji zawarta jest w jednej lub kilku ustawach).

1. Systemy głosowania- większościowy, kurialny, proporcjonalny

system kurialny - Sposób wyboru przedstawicieli do zgromadzenia, charakteryzujący się podziałem wyborców na tzw. kurie. Liczba deputowanych pochodzących z wyboru danej kurii zależeć może od cenzusu majątkowego, wykształcenia, bądź też statusu społecznego. Przykładem obszaru, w którym obowiązywał system kurialny była Galicja w 2. poł. XIX wieku, wchodząca wówczas w skład Monarchii Austrio - Węgierskiej, gdzie mieszkańcy wybierali swych przedstawicieli do Sejmu Krajowego

1. Systemy semiprezydenckie (podaj przykłady)

System semiprezydencki (inaczej system półprezydencki lub parlamentarno-prezydencki) – forma rządów pośrednia między systemem parlamentarnym a prezydenckim. Za jego twórców uznaje się Charles'a de Gaulle'a i Georges'a Pompidou.

Prezydent wybierany w wyborach powszechnych jest głową państwa. Określa kierunki polityki wewnętrznej i zewnętrznej państwa, jest zwierzchnikiem sił zbrojnych. Powołuje i odwołuje on także premiera, a na jego wniosek powołuje ministrów.

Przykładem systemu semiprezydenckiego jest Francja.

1. Czym jest mandat wolny i mandat imperatywny
   
   Mandat imperatywny - rodzaj mandatu przedstawiciela. Zakłada on, że przedstawiciel reprezentuje swoich wyborców i powinien wykonywać ich zalecenia. Można go odwołać, gdy nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań. Mandat imperatywny występował np. w polskim Sejmie w czasach demokracji szlacheckiej. Dziś rzadko stosowany, mandat imperatywny mają np. deputowani do Bundesratu

Mandat wolny – ukształtował się jako pochodna koncepcji zwierzchnictwa narodu. Opiera się na założeniu, że poseł reprezentuje cały zbiorowy podmiot suwerenności, nie jest więc związany instrukcjami wyborców. Wręcz przeciwnie – status posła jest ukształtowany na zasadzie niezależności prawnej, choć w wymiarze faktycznym musi liczyć się tak z głosami wyborców jak i partii, która wysunęła jego kandydaturę.

Taki status posła został przyjęty w Konstytucji z 1997 w art. 104 → z tego można wyprowadzić trzy zasady:

1. uniwersalność – poseł reprezentuje cały Naród, a nie poszczególne grupy;

2. niezależność

3. nieodwołalność

1. Czym jest konstruktywne wotum nieufności

Konstruktywne wotum nieufności – rodzaj wotum nieufności, zabezpieczający przed pochopnym odwołaniem rządu przez parlament i tym samym utrudniający destabilizację systemu politycznego. W tym rozwiązaniu głowa państwa przyjmuje dymisję rządu tylko wtedy, gdy część parlamentu, która wystąpiła o wotum nieufności, jednocześnie zgłosiła i uzyskała poparcie większości parlamentu dla kandydata na nowego premiera. W myśl postanowień Konstytucji RP z 1997 roku (art.158) Sejm może uchwalić wotum nieufności w stosunku do Rady Ministrów większością ustawowej liczby posłów (co najmniej 231) na wniosek zgłoszony przez co najmniej 46 posłów i wskazujący imiennie kandydata na nowego Prezesa Rady Ministrów.

Konstruktywne wotum nieufności jest charakterystycznym elementem ustroju Republiki Federalnej Niemiec.

1. Cechy charakterystyczne systemu parlamentarnego

2. Omów procedurę impeachmentu

Procedura impeachmentu polega zwykle na powołaniu specjalnej komisji parlamentarnej, która przeprowadza dochodzenie. Komisja uzyskuje zazwyczaj prawo przesłuchiwania świadków oraz wglądu w materiały źródłowe. Wyniki dochodzenia ogłaszane są na forum parlamentu, który podejmuje decyzję o ewentualnym odsunięciu oskarżonego od urzędu i pozbawienia go immunitetu. W takim wypadku możliwe staje się postawienie oskarżonego przed zwykłym sądem.

1. Czym są prerogatywy i czym jest kontrasygnata

Prerogatywa (łac. praerogativa) – przywilej, uprawnienie wynikające z zajmowanego stanowiska. W polskim prawie konstytucyjnym termin ten najczęściej odnosi się do wydawanych przez prezydenta aktów urzędowych, niewymagających dla swojej ważności podpisu prezesa Rady Ministrów (kontrasygnaty), w związku z czym Prezydent nie ponosi za nieodpowiedzialności politycznej, gdyż "przechodzi" ona na Premiera. Obecna konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej wylicza w art. 144 ust. 3 trzydzieści prerogatyw prezydenta.

Kontrasygnata - dodatkowe podpisanie aktu prawnego (ustawy bądź rozporządzenia) przez drugą osobę, potwierdzające jego ważność i przenoszące pełną odpowiedzialność polityczną i prawną na podpisującego. W systemie rządów parlamentarno-gabinetowych oznacza najczęściej podpisanie aktu urzędowego wydanego przez głowę państwa dodatkowo przez premiera lub ministra odpowiedniego resortu. W monarchiach służyła przeniesieniu odpowiedzialności z monarchy na właściwego ministra dzięki czemu król nie ponosił odpowiedzialności za błędne decyzje.

1. Czym jest absolutorium

Absolutorium (łac. absolutorium - zwolnienie, unieważnienie) - określenie aktu prawnego, który dokonywany jest poprzez organ uprawniony (np. parlament) na podstawie przedstawionego sprawozdania rachunkowego. Udzielenie absolutorium oznacza stwierdzenie prawidłowości działania finansowego organu wykonawczego (w tym przypadku rządu) w określonym przedziale czasowym.

1. Wotum zaufania/wotum nieufności (procedura uchwalania)

Wotum zaufania – jedna z form kontroli Rady Ministrów przez Sejm. Powołany przez Prezydenta lub Sejm. Prezes Rady Ministrów musi uzyskać dla swojego rządu wotum zaufania. W warunkach systemu parlamentarno-gabinetowego funkcjonowanie rządu jest uzależnione od uzyskania zaufania parlamentu (w Polsce Sejmu). Dlatego, niezależnie od tego, w którym kroku konstytucyjnym Prezydent powołał rząd, musi on ubiegać się o aprobatę Sejmu.
Ubieganie się o wotum zaufania może przybierać różne formy. Nowo powołany rząd obligatoryjnie musi uzyskać wotum zaufania, jednak Prezes Rady Ministrów może w każdej chwili wystąpić do Sejmu z wnioskiem o powtórne udzielenie wotum zaufania.

Wotum nieufności - podjęta w specjalnym głosowaniu uchwała parlamentu w systemie rządów parlamentarno-gabinetowych, wyrażająca brak zaufania do działalności ministra albo rządu, prowadząca do ich dymisji. Jest to instrument egzekwowania politycznej odpowiedzialności ministra czy rządu.

1. Klauzula zaporowa i listy zblokowane

Próg wyborczy zwany również klauzulą zaporową - minimalny procent poparcia wyborców uprawniający komitet wyborczy do uczestniczenia w rozdziale mandatów.

Występuje w proporcjonalnych systemach wyborczych. W Polsce wprowadzony w 1993 r. w wyborach do Sejmu, od 1998 także w wyborach samorządowych. Występuje w proporcjonalnych systemach wyborczych. W Polsce wprowadzony w 1993 r. w wyborach do Sejmu, od 1998 także w wyborach samorządowych.

Turcji – 10%, Szwecji – 3%, w Polsce – 5%, Niemczech – 5%.

Listy zblokowane :

* W Ordynacji wyborczej z 1991 r. wprowadzono osobliwą instytucję (z)blokowania list.

* Mianowicie, po zarejestrowaniu okręgowych list kandydatów, lecz nie później niż 38 dnia przed dniem wyborów, pełnomocnicy zainteresowanych komitetów wyborczych mogli złożyć wspólne oświadczenie wobec okręgowej komisji wyborczej w sprawie sumowania głosów oddanych w okręgu wyborczym na ich listy jako podstawy łącznego uczestniczenia tych list w podziale mandatów (blokowanie list kandydatów).

* Per analogiam dotyczyło to również list ogólnopolskich.