PYTANIA KONTROLNE Z DIETETYKI

1. Omówić procentowy udział poszczególnych składników w suchej masie pokarmu psów i kotów

2. Kliniczne skutki niedoboru i nadmiaru włókna pokarmowego u poszczególnych gatunków zwierząt

3. Kliniczne skutki niedoboru i nadmiaru białka w dawkach pokarmowych dla zwierząt

4. Przyczyny i skutki nadmiernego otłuszczenia psów i kotów

5. Dieta, główne rodzaje diet, ogólne zasady żywienia chorych zwierząt

6. Wymień podstawowe rodzaje diet odciążających, dokładnie scharakteryzuj jedną z nich

7. Wymień podstawowe rodzaje diet obciążających,

8. Podstawowe zasady higieny żywienia psów i kotów

9. Postępowanie dietetyczne przy chorobach j. ustnej, gardła i przełyku

10. Postępowanie dietetyczne przy niestrawnościach alimentarnych u przeżuwaczy

11. Postępowanie dietetyczne przy zapaleniu żołądka i jelit u psów

12. Postępowanie dietetyczne przy w przewlekłych biegunkach na tle chorób j. cienkiego i j. grubego psów

13. Postępowanie dietetyczne przy przy morzyskach u koni

14. Leczenie dietetyczne chorób wątroby u psów

15. Dietoterapia syndromu urologicznego kotów

16. Rola diety w leczeniu niewydolności nerek u psów i kotów

17. Rola diety w leczeniu kamicy moczowej u psów i tryków

18. Postępowanie dietetyczne przy niektórych schorzeniach metabolicznych : cukrzyca psów, mięśniochwat porażenny, PDM

19. Wpływ żywienia na stan okrywy włosowej psów i kotów

20. Postępowanie dietetyczne u zwierząt podczas transportu oraz w okresach adaptacji i aklimatyzacji

21. Niedobory jakich makro- i mikroelementów spotyka się najczęściej u różnych gatunków zwierząt użytkowych na obszarze Polski

1. Procentowy udział składników

Składnik PSY KOTY

dor mło dor mło

białko 20 25 25 35

węglowodany

strawne do 65 do 33

tłuszcze 5-10 10-20 20-30

toler. do 40 toler. do 60

skł.min. 2-3 2-3

wit. 0,2-0,3 0,2-0,3

1. Nadmiar i niedobór włókna

Niedobór

• Zmiany tłuszczowe w mleku krów

• Uchyłkowatość jelit

• Zapalenie wyrostka robaczkowego

• Zapalenie wrzodziejące jelita grubego

• Kamica żółciowa

• Nowotwory jelit

• Otyłość

• Miażdżyca

• Cukrzyca

Krowy – powstawanie skrętów, przemieszczeń i owrzodzeń trawieńca

Konie – choroby morzyskowe

Psy i koty – zaparcia

Nadmiar włókna znacznie obniża strawność i przyswajanie składników pokarmowych. Jest szczególnie niebezpieczny dla samic ciężarnych, karmiących, zwierząt wysoko produkcyjnych i ciężko pracujących. Włókno odgrywa ważną rolę w diecie przy cukrzycy, schorzeniach jelit grubych u zwierząt mięsożernych.

1. Niedobór białka

Zdarza się czasem w żywieniu drobiu, świń i mięsożernych. Objawy są mało charakterystyczne: opóźnienie rozwoju, zahamowanie wzrostu, spadek masy ciała, wyniszczająca anemia, obrzęki charłacze. U kur niosek – spadek nieśności, wylęgowości, skłonność do kanibalizmu. U wszystkich zwierząt spadek odporności i większa podatność na zachorowania

Nadmiar białka

Nie obserwuje się tzw. przebiałczenia, które prowadziłoby u zdrowego zwierzęcia do stanów chorobowych (zatrucie białkiem). Obserwowano natomiast przerost narządów (wątroby, nerek) biorących udział w przemianie białek, jako wyraz przystosowania do zwiększonych obciążeń. Pojęcie „zatrucie białkiem” można odnieść do następujących sytuacji:

1. Dysfunkcja przew. pok. zwierzęcia powoduje trudności w trawieniu białek, stają się one w jelitach przyczyną rozpadu gnilnego wskutek działania bakterii i wchłanianie produktów tego rozpadu powoduje zatrucie.

2. Uszkodzenia śluzówki jelit, jako następstwo różnych chorób np. bakteryjnych, umożliwiają przedostanie się protein lub większych kompleksów aminokwasów przez barierę jelitową i powodują zaburzenia na tle alergicznym

3. Podawanie pasz pochodzenia zwierzęcego, których białko jeszcze przed stabilizacją uległo procesom gnilnym i powstały w nim takie toksyczne produkty rozpadu, jak: neuryna, putrescyna, kadaweryna

Podawanie przeżuwaczom nadmiernych ilości białka (pasze treściwe) lub mocznika przy niedostatku łatwo przyswajalnych węglowodanów może doprowadzić do zasadowicy żwacza. Powstaje wówczas w przedżołądkach nadmiar amoniaku, który przedostając się do krwi powoduje zatrucie.

1. Przyczyny i skutki nadmiernego otłuszczenia psów i kotów

Otyłość to stan patologiczny cechujący się nadmierną kumulacją tłuszczu w stosunku do potrzeb prawidłowo funkcjonującego organizmu.

Przyczyny:

• Psy stare – ograniczenie ruchu, małe straty energii, straty energii a pobór składników energetycznych bez zmian

• Leczenie hormonalne – szczególnie antykoncepcja

• Nieprawidłowe żywienie – resztki domowego jedzenia, zbyt dużo białka, węglowodanów, tłuszcze

• Cukrzyca

• Suki jałowe – 2x częściej spotyka się otyłość u osobników wysterylizowanych i wykastrowanych

• Predyspozycje rasowe – jamniki, labradory, cocker spaniele

• Zaburzenia endokrynologiczne np. zaburzenia tarczycy

Skutki otyłości:

• Zwiększona wrażliwość na choroby infekcyjne, otłuszczenie narządów

• Zaburzenia i ograniczenie ruchomości stawów – chory ukł.. ruchu

• Zaburzenia krążenia

• Zwiększone ryzyko przypadków chirurgicznych, brak kondycji

• Dyskopatie – jamniki, basety

• Syndrom urologiczny kotów – otłuszczenie wątroby

• Zaburzenia kośćca

LECZENIE

• Głodzenie – niezalecane

• Odpowiednia dieta nisko tłuszczowa i nisko węglowodanowa

Uwaga! Utrata masy ciała nie powinna przekroczyć 15%

1. Dieta, rodzaje, ogólne zasady

Dietetyka kliniczna w odróżnieniu od żywienia zwierząt zdrowych, opartego na normach zapotrzebowania, zajmuje się żywieniem dostosowanym do szczególnego stanu organizmu, jakim jest : choroba, odmienny stan fizjologiczny(ciąża, laktacja).

Żywienie dietetyczne uwzględnia istniejący lub przewidywany, a więc odmienny od normalnego przebieg przemiany materii, wspomagając organizm i ułatwiając powrót do zdrowia. Zwierzę chore należy żywić w regularnych odstępach czasu, podając częściej niż normalnie niewielkie ilości pokarmu. Nie przeciążając przew. pok. uzyskujemy max i szybsze dla danego pokarmu trawienie, organizm jedynie na krótko zmuszany jest do przesunięcia kierunku metabolizmu z protekcji chorych tkanek na rzecz pracującego przew. pok. i i narządów wydzielniczych z nim związanych. .Powinno się podawać posiłki w temp. pokojowej, a najlepiej w temp. ciała zwierzęcia. Pożywienie powinno obfitować w niezbędne składniki pokarmowe, łatwo strawne i łatwo przyswajalne.

Rodzaje diet:

• Odciążająca

• Obciążająca

• Naprzemienna

• Pobudzająca

1. Diety odciążające

Rodzaje:

• Głodowa i bezwodna

• Półgłosowa

• Niskobiałkowa

• Niskowęglowodanowa

• Niskotłuszczowa

• Odciążająca mechanicznie

• Odciążająca chemicznie

Dieta półgłodowa

• Polega na wyrażnym zmniejszeniu ilości paszy, niż normalnie zwierzę otrzymuje. Przy tej diecie można ograniczyć ilość paszy lub tylko jeden ze składników pokarmowych. Dietę tę można stosować przez jeden do dwóch tygodni, przeto stosuje się ją najczęściej przy chorobach przewlekłych, np. chorobach wątroby, nerek.

Dieta niskobiałkowa

• Polega na ograniczaniu ilości białka w podawanej paszy. Stosuje się ją przy chorobach nerek, mocznicy, chorobach wątroby, trzustki, zatruciach pokarmowych, nieżytach żołądkach i jelit, alkalozie, alergiach, niektórych chorobach zakażnych np. kolbakteriozach.

1. Diety obciążające

Rodzaje:

• Ze wzmożonym odżywianiem (wysokokaloryczna, realimentacyjna)

• Wysokobiałkowa

• Wysokowęglowodanowa

• Wysokotłuszczowa

Dieta wysokotłuszczowa

• Można zastosować u zwierząt mięsożernych i świń. Polega ona na zwiększeniu w pożywieniu udziału tłuszczów. Do pasz wysokotłuszczowych zalicza się mięso wieprzowe, makuchy roślin oleistych, oleje roślinne, tłuszcze zwierzęce. Stosuje się u zwierząt wychudzonych, przebywających w niekorzystnych warunkach termicznych, zwierząt ciężko pracujących.

Dieta wysokowęglowodanowa

• Polega na zwiększeniu w pożywieniu ilości łatwo przyswajalnych węglowodanów. Stosuje się ją w alkalozie żwacza, chorobach wątroby, nerek, serca, u zwierząt wyniszczonych, przy znacznym wysiłku fizycznym, w żywieniu parenteralnym, w chorobach CUN.

1. Podstawowe zasady żywienia psów i kotów

• Stała pora żywienia

• Częstotliwość żywienia – dorosłe psy 1-2x dziennie

• Stałe miejsce gdzie stoją miski

• Pokarm stoi u psów max 15 min i zabieramy, u kotów – 45 min

• Temperatura pokarmu pokojowa

• Pokarm odpowiada zapotrzebowaniom zwierzęcia

• Im bardziej zróżnicowana karma tym lepiej

• Im bardziej zróżnicowane białka tym lepiej

1. Żywienie w chorobach j. ustnej, gardła i przełyku

Wskazane żywienie paszami miękkimi, rozdrobnionymi, niedrażniącymi, podawanymi częściej niż normalnie, w małych dawkach. Pasza powinna być konsystencji płynnej lub papkowatej. Zaleca się:

• Zwierzętom roślinożernym – dobre zielonki, delikatne siano dobrej, jakości, pójła z otrąb, śrut i mąki owsianej, krojoną marchew i buraki

• Świniom – parowane, duszone ziemniaki i marchew, kwaśne mleko, kleiki i zupy mleczne, moczone pieczywo

• Mięsożernym – mielone, gotowane mięso i podroby, kleiki i zupy mleczne lub mączne, rozgotowane na papkę jarzyny, moczone suchary, gotowany ryż, jaja

Pojenie zwierząt wodą lub płynami łagodzącymi stany podrażnienia np. odwarami z rumianku, szałwi, kory dębu, herbaty. Do płukania: 1% r-r wodny nadmanganianu potasu, 1-2% r-r kwasu bornego lub 0,5% r-r wody utlenionej.

1. Postępowanie dietetyczne przy niestrawnościach alimentarnych u przeżuwaczy

Kwasica żwacza

• Usunąć karmę, która spowodowała kwasicę

• Wprowadzamy sondą 3-5l treści żwacza zdrowej krowy

• Stały dostęp do wody, siano dobrej jakości, drożdże 0,5kg

• Słomę jarą z owsa lub jęczmienia

• W okresie letnim krowy mogą korzystać z pastwiska

Zasadowica żwacza

• Treść żwacza od zdrowej krowy

• Wykluczamy paszę mocznikową

• Obniżamy poziom białka

• Podawać pasze objętościowe i łatwo strawne węglowodany

• Ograniczyć pasze treściwe

• Stosować: melasę, buraki, siano łąkowe, kiszonka z traw i kukurydzy

Przepełnienie żwacza

• Całkowita głodówka bez podjadania ściółki

• Podajemy łatwo strawne, półpłynne pasze np. pójło z otrąb, odwar z siemienia, drożdże

• Zapobiegamy objadaniu się zwierząt dużą ilością pasz treściwych

Wzdęcie przedżołądków

• Głodówka a później dobre siano łąkowe

Zatkanie ksiąg

• Głodówka a później płynne, półpłynne, łatwo strawne, treść żwacza od zdrowej krowy

1. Dieta przy zapaleniu żołądka i jelit u psów

Choroby o przebiegu ostrym

• Pierwsze 24h nie podawać jedzenia i picia, po 12h nawadnianie dożylne np. 5% glukoza, płyn Ringera, NaCl. Uwzględniamy deficyt wody, zapotrzebowanie dobowe i straty.

• Po 24-72h podajemy per os płyny, – gdy nie ma wymiotów

• Gdy ustabilizowany jest stan ogólny podajemy właściwą dietę leczniczą. Podajemy pokarmy łatwo strawne często i w małych ilościach, głównie gotowanych, o konsystencji papkowatej i temp otoczenia

• Po uformowaniu się kału podajemy stopniowo inne składniki pokarmowe. Gotowe diety lecznicze Canine I/D Hill'’. Ostatnie badania wykazały, że powinno stosować się włókno nie wodochłonne, które powoduje wzrost ilości kału.

1. Dieta przy przewlekłych biegunkach powstałych na tle zapalenia jelit cienkich i jelit grubych u psów i kotów

• Schorzenia jelit grubych – np. pasożyty, nowotwory, przewlekłe zapalenie jelit grubych – podajemy białko hypoalergiczne, dobrze zbilansowane i lekko strawne; mieszankę błonnika rozpuszczalnego i nierozpuszczalnego, soja, ryż, warzywa, gotowa dieta Canine Selected Protein Diet

• Biegunka powodowana przez Clostridium Perfringers – dieta wysokowłóknikowa – rozkład włóknika w okrężnicy wywołuje spadek pH i to hamuje wzrost Clostridium

• Obstrukcje – należy powiększyć ilość kału, a zmniejszyć częstotliwość jego wydalania – Selected Protein Diet, Concetration Instant Diet

• Choroby przewlekłe – np. nietolerancja pokarmowa, nowotwory, nadmierny rozrost kom. chłonnych w jelitach – dieta lekko strawna, łatwo przyswajalna, ograniczona ilość błonnika, mało tłuszczu, średnio lub wysokowęglowodanowa np. ryż, drób, baranina, twaróg, zestawy witamin i zw. miner., Canine Selected Protein Diet

1. Dieta morzyskowa u koni

OSTRE ROZSZERZENIE ŻOŁĄDKA

• Całkowita głodówka aż do wyleczenia

• Po powrocie do zdrowia dobre siano łąkowe, odwar z siemienia lnianego – działa osłonowo i ściągająco na błonę śluzową przew. pok.

Zapobieganie – przed podaniem moczyć pasze pęczniejące

• Sieczka powinna mieć dł. 3-5cm

• Przejście z jednej paszy na inną 5-6 dni

• Karmienie wcześniej przed rozpoczęciem pracy

• Temp wody do picia 10-15st.C

• Nie podawać pasz łatwo fermentujących

• Nie przekarmiać głodnych koni

• Dbać o zgryz

• Zwierzę powinno być chronione przed nagłymi zmianami klimatycznymi

• Podawać karmę niezanieczyszczoną, odpowiednio przygotowaną

• Nie podawać pokarmu zepsutego

• Nie podawać zboża zaraz po żniwach

• Nie podawać niedojrzałych roślin

• Stosować regularne odrobaczanie

PRZEWLEKŁE ROZSZERZENIE ŻOŁĄDKA

• pasza bardzo dobrej, jakości spełniająca powyższe wymogi – sól Glauberska, zioła, preparaty mineralno-witaminowe np. Hipowit, Vitasol, Herbavet, Topfit

ZATKANIE JELIT

• Głodówka jednodniowa (24-48h)

• Dieta naprzemienna obciążająco odciążająca

• Zwiększyć ilość włóknika w paszy, który pobudza perystaltykę – bazujemy na paszach objętościowych

• Ważne są spacery i ruch

ZAPIASZCZENIE JELIT

• Olej parafinowy 1-2l

• Odwar z siemienia lnianego

• Dobre siano

• Miękka słoma

• Wypas na pastwiskach ograniczony

• Ciągła kontrola pasz

1. Choroby wątroby i trzustki u psów – dieta i jej rola

Cel diety

• Szybka rekonwalescencja

• Ułatwienie regeneracji komórek wątroby

• Odciążenie wątroby z funkcji detoksykacyjnej

• Zapobieganie procesom katabolicznym

• Uzupełnianie deficytów pokarmowych

Pokarm smakowity, atrakcyjny o nęcącym zapachu, bo przy schorzeniach wątroby jest utrata apetytu. Białka powinno być mniej lub w normie, o wysokiej przyswajalności, wysokiej jakości. Większa ilość węglowodanów złożonych np. skrobia – żródło miód, cukier, melasa. Normalna lub zwiększona ilość tłuszczu – żródło olej roślinny np. sojowy, słonecznikowy, oliwkowy. Podwójna podaż witaminy B Complex , Vit C ( u mięsożernych jest produkowana przez wątrobę 20-30mg/24h ), Vit E ( bo spada jej absorbcja ) pies- 300-600mg/24h , kot – 50-150mg/24h. Ważna jest arginina – aminokwas do tworzenia mocznika (szczególnie u kotów) żródłem argininy są białka. Gotowe diety Selected Protein Diet, Hepatic Support Diet, Low Phosphorus Protein Diet.

TRZUSTKA

• Enzymy trzustkowe – Pancreatin

• Dieta łatwo strawna i nisko tłuszczowa

• Vit A, D , E , K, Zn , Cu

• Dwa posiłki dziennie

• Vit B Complex

• Gotowa dieta – Canine Low Fat Diet

KAMICA DRÓG ŻÓŁCIOWYCH

• Unikamy pokarmu o działaniu żółciopędnym, ponieważ gwałtowny wpływ żółci mógłby spowodować zablokowanie ujścia pęcherzyka

Unikamy: tłuszczu i mięsa wieprzowego, tłustego drobiu, jaj, ryb, nasion roślin strączkowych, cebuli.

Podajemy: łagodne leki żółciopędne, tłuszcze roślinne – zapobiegają zastojowi żółci

STŁUSZCZENIE WĄTROBY

Wątroba otrzymuje lub produkuje więcej tłuszczu niż może spalić. Jest to wynik cukrzycy lub długotrwałej głodówki. Dieta bogato białkowa, niskotłuszczowa i brak węglowodanów, – ponieważ one pobudzają produkcję i odkładanie się tłuszczu w wątrobie. Pasze bogate w metioninę, cholinę, wit B, C, E, A.

1. Syndrom urologiczny kotów – dieta i jej rola

• Nie wolno dawać suchej karmy

• Woda pod dostatkiem

• Podawać metioninę 0, 2-1 lub chlorek amonu 20mg

• Woda i NaCl powoduje wzrost diurezy

• Dieta gotowa Adwance Adult lub Senior

Cel – uniemożliwić tworzenie się twardych pokładów piasku w pęcherzu i cewce moczowej.

1. Niewydolność nerek u psów i kotów – dieta i jej rola

1. Ostra niewydolność nerek

• Może być przed nerkowa, nerkowa, poza nerkowa

1. Ze skąpomoczem

• Ograniczyć do minimum podaż wody

• Nie podawać soli

• Nie podawać białka

• Podawać łatwostrawne węglowodany i witaminy

1. Z wielomoczem

• Stały dostęp do wody

• Podawać sole NaCl

• Podawać białko o dużej wartości biologicznej

1. Przewlekła niewydolność nerek

Rozwija się powoli w wyniku niszczenia miąższu nerek i nie dostatecznego wydalania produktów przemiany materii np. mocznika, kreatyniny.

Cel diety

• Zwiększyć wydalanie produktów przemiany materii

• Dieta niskobiałkowa (mocznik)

• Wysokokaloryczna, – aby w celu uzyskania energii organizm nie spalał własnego białka

• Mało włókna

• Duża ilość płynów

• Tłuszcze roślinne

1. Zespół nerczycowy

Albuminy w moczu powodują spadek ciśnienia onkotycznego, co powoduje ucieczkę wody do tkanek i obrzęki. Rośnie wchłanianie zwrotne Na.

• Podawać białko wysoko wartościowe

• Jak najmniej Na

• Dużo węglowodanów

• Do minimum ograniczyć tłuszcz

• Ograniczona podaż płynów

1. Kamica moczowa u psów i kotów – diet i jej rola

Dieta zależy od rodzaju kamicy, ale należy podawać dużo płynów co zapobiega tworzeniu się kamicy.

1. Kamica moczanowa

• Unikać pokarmów, które są źródłem kwasu moczowego

• Unikamy białka – puryn, dużych dawek mięsa, ryb i podrobów

• Stosować – potrawy mączne, warzywa, mleczne, duża ilość wody z dwutlenkiem sodu

1. Kamica wapniowa

• Związana z nadmiernym wydalaniem soli wapnia z moczem

• Ograniczyć – podaż wapnia w paszy

• Podawać – pasze bogate w Mg, vit B6 – zmniejsza wchłanianie Ca

• Wykluczyć – pasze z dużą ilością białka np. mleko, sery, mięso

1. Kamica fosforanowa

• pH moczu musi być kwaśne,

• Stosujemy dietę białkowo-tłuszczową z dużą ilością vit C,

• Ograniczamy jarzyny i owoce

1. Kamica cysteinowa

• Niskobiałkowa

• Zmniejszyć podaż białka

• Wykluczyć białko zwierzęce

1. Dieta przy cukrzycy, mięśniochwacie porażennym i PDM

CUKRZYCA

• Podawanie polisacharydów – skrobia, włókno strawne 50% żródła energii

• Celowa eliminacja cukrów prostych np. glukozy z diety

• Ograniczenie ilości tłuszczów w diecie poniżej 20% energii całkowitej

• Białko stanowi równowartość 14-30% energii całkowitej

Karma gotowa Pedigree, Watchem Veterinarium. Ze względu na węglowodany wskazany jest chleb, kasze, makaron, kukurydza, ziemniaki, mleko. Duża ilość włóknika w paszy zwalnia tępo tworzenia i wchłaniania prostych substancji pokarmowych

MIĘŚNIOCHWAT PORAŻENNY

• Dieta podstawowa bogato lub średnio-białkowa (zależy od nasilenia), nisko-węglowodanowa (bez ziarna, śruty, ziemniaków, melasy), bogato-witaminowa (B1, C, E) i bogato-mineralna (selen) oraz bogato-wodna – pojenie do woli

PDM

• Należy uzupełniać dietę zwierząt karmionych roślinami rosnącymi na glebach ubogo-selenowych poprzez dodawanie Se parenteralnie. Unikać karmienia roślinami strączkowymi, które mają mało selenu i zastępować je trawami – zielonki lub siano. Na trenach o ziemiach ubogich w Se trzeba alkalizować glebę wapnem by wzrosło przyswajanie Se przez rośliny. Podawać dobrej, jakości siano, słomę, które mają większą zawartość wit E. Ograniczyć NKT z trawy i mączki rybnej i zastąpić je mlekiem.

1. Dieta i jej wpływ na owłosienie u psów i kotów

Na owłosienie mają bardzo duży wpływ:

• Nietolerancja pokarmowa

• Alergia pokarmowa

Najczęstsze alergeny to:

• Barwniki, leki, substancje chemiczne

• Przetwory mleka i mleko – laktoalbuminy i laktoglobuliny

• Jaja – owoalbuminy

• Mięso, ryby

• Produkty zbożowe zanieczyszczone grzybami

Pasze hypoalergiczne to : ryż, mięso drobiowe, jagnięce, końskie.

Dieta eliminacyjna – zwierzęta roślinożerne : obniżyć podaż pasz treściwych, pasze bogate w karoteny, witaminy gł. vit A, biotynę.

1. Postępowanie dietetyczne podczas transportu oraz w okresach adaptacji i aklimatyzacji

Przy dłużej trwającym transporcie należy zwierzęta zaopatrzyć w paszę. Dużym zwierzętom daje się zwykle wprost na podłogę, ponieważ żłoby mogłyby spowodować obrażenia. Ze względu na ograniczony ruch zwierzętom nie podaje się pasz treściwych, aby uniknąć zaburzeń przew. pok., a tylko pasze objętościowe (trawożerne) najczęściej siano. Należy ponadto zapewnić wodę do picia, a zwłaszcza latem.

Po transporcie nie należy zwierzętom podawać innej trudno strawnej paszy, ale przez kilka dni podawać pokarm stosowany do tej pory. Należy zwierzę w powolny sposób przyswajać do nowej karmy, tak aby adaptacja nie spowodowała zaburzeń przew. pok.

1. Niedobory mikro- i makroelementów

MAKROELEMENTY

• Stanowią więcej niż 0,01% masy żywego organizmu , są to :

Ca, Mg, Na, K, Cl, P, S

Skutki niedoboru -

Wapń i fosfor

• U zwierząt rosnących krzywica; u roślinożernych przyczyną jest niedobór fosforu przy nadmiarze wapnia, u prosiąt i szczeniąt nadmiar fosforu przy niedoborze wapnia, niedobór wit D, brak wybiegów (ruch) sprzyja zachorowaniu

• U zwierząt dorosłych łomikost, czyli zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforowej i odwapnienie kości; atakuje głównie krowy w zaawansowanej ciąży i przy dużej laktacji, wyjątkowo psy, sprzyja temu niedobór wit D

• Istnieją także zaburzenia w procesie rozmnażania i ogólne zmniejszenie wydajności zwierząt

Optymalny stosunek wapnia do fosforu w paszy powinien zmieścić się od 2:1 (jak w kościach) do 1: 2. Kury – nioski wyjątkowo 3: 1, a nawet 4:1

Zawierają pierwiastki:

Ca – rośliny motylkowe (koniczyna, lucerna), niektóre makuchy

P – otręby zbóż, suszone drożdże, makuchy

Magnez

• U krów tężyczka pastwiskowa po wyprowadzeniu zwierząt na pierwsze wypasy, na których otrzymują duże ilości wodnistej, ale stosunkowo bogatej w białko paszy. Jest to ostra reakcja organizmu na niedobór Mg , w której dominuje nadmierna pobudliwość układu nerwowego.

• Przy chronicznym niedoborze dominują objawy ze strony różnych narządów wewnętrznych, w których pojawiają się ogniska zwapnienia.

• Zawartość Mg w suchej masie paszy poniżej 0,18% prowadzi do hipomagnezemii

Potas

• Niedobór nie jest znany z praktyki

• Objawy niedoboru doświadczalnego: zaburzenia stanu ogólnego, zmniejszone pobieranie pokarmu, osłabienie mięśni, niekiedy porażenia.

Sód

• Objawia się on po dłuższym okresie diety z niedostateczną ilością sodu ( postaci NaCl) pogorszeniem wykorzystania białek, pogorszeniem wydajności, wzrostu i rozmnażania, brakiem apetytu, zaburzeniami nerwowymi

MIKROELEMENT

• w małych, śladowych ilościach w organizmie są to : Fe, Cu, Co, Mn, Zn, J, Se, Cr, Si, F, Mo

• Niedobór mikroelementów może wystąpić w praktyce wtedy, gdy danego pierwiastka brak w środowisku. Dotyczy głównie zwierząt trawożernych.

Żelazo

• U zwierząt dorosłych normalnie żywionych niedobór nie występuje

• Może natomiast wystąpić u niektórych zwierząt w okresie ssania (zwłaszcza prosiąt), gdyż mleko matki zawiera minimalne ilości tego pierwiastka, co nie pokrywa zapotrzebowania. Typowym objawem takiego niedoboru jest niedobarwliwa mikrocytarna niedokrwistość, spadek aktywności cytochromu C w wątrobie oraz biegunka.

Miedź

• Zawartość w glebach ulega znacznym wahaniom. Dużo w śrutach poekstrakcyjnych, otrębach, sianie i zielonkach, liściach buraczanych.

• Lepiej wykorzystywana w połączeniach organicznych niż w CuSo4. Nadmiar gromadzi się w wątrobie.

• Objawy niedoboru obserwowano przede wszystkim u bydła i owiec.

• W Polsce w północnych częściach kraju, szczególnie w okolicach o glebach piaszczystych lub bagnistych

• Objawy niedoboru mogą dotyczyć zmian w kościach (osteoporoza)

• U jagniąt zaburzenia ze strony układu nerwowego (porażenia kończyn, niezborność ruchów), a u prosiąt przerost mięśnia sercowego

Kobalt

• Są pewne obszary gdzie brak go w glebie, w tych okolicach występowały stale schorzenia przeżuwaczy o niewyjaśnionej etiologii

• W Polsce zwłaszcza na glebach piaszczystych i bagiennych

• U przeżuwaczy jest on niezbędny do syntezy wit B12 przez bakterie przedżołądków

• Objawy niedoboru są nieswoiste: brak apetytu, słaby rozwój zwierząt rosnących, niedokrwistość, charłactwo,

Mangan

• Bardzo rozpowszechniony w glebach, zwłaszcza gliniastych i wapiennych. Są też tereny ubogie w mangan, w Polsce są to Żuławy. W organizmie znajduje się w małych ilościach prawie we wszystkich narządach, uczynnia on wiele enzymów i bierze udział w ważnych reakcjach biochemicznych

• Objawy niedoboru najczęściej u drobiu – wywołuje schorzenie zwane perosis charakteryzujące się zniekształceniem kości, skrzydeł i kręgosłupa

• U świń i cieląt zmiany w kościach kończyn

• U bydła dorosłego zaburzenia w rozrodzie

Cynk

• Jest niezbędny, jest składnikiem lub aktywatorem wielu enzymów. W organizmie występuje głównie w skórze, włosach, kościach, a także w mleku i żółtku jaja kurzego

• Niedobór u świń, jagniąt, cieląt i kurcząt. Dodatek kadmu powoduje zaburzenia w przemianach cynku u świń, przeżuwaczy i drobiu.

• U świń – parakeratosis (zmiany skórne oraz zmniejszenie apetytu, zahamowanie wzrostu, niekiedy biegunka i wymioty). Maciory, które przed zapłodnieniem, w okresie ciąży i laktacji otrzymywały zbyt mało cynku, a nadmiar wapnia, rodzą mniejszą ilość prosiąt i o niższej wadze, a prosięta te mogą wykazywać objawy parakeratozy

Selen

• Duże wahania w glebie i roślinach. W organizmach odkłada się w białkach ustrojowych, głównie w wątrobie i nerkach. Jego antagonistą jest arsen. Wykazuje synergizm działania z wit E

• 60-80% powierzchni Polski stanowią obszary niedoborowe w selen

• Schorzenia na tle niedoboru u jagniąt, cieląt, młodego bydła, żrebiąt (pokarmowa dystrofia mięśni), koni dorosłych oraz u drobiu

Jod

• Rozmieszczony w środowisku nierównomiernie, większe ilości w obszarach nadmorskich, niedobór w górach i okolicach podgórskich. W Polsce niedobór na Podkarpaciu i Dolnym Śląsku

• W organizmach 20-40% całej zawartości jodu znajduje się w tarczycy, związanego z hormonami tyroksyną i trójjodotyroniną

• Niedobór wywołuje powiększenie tarczycy, obniżenie jej funkcji hormonalnej, co objawia się obniżeniem poziomu przemiany materii, produkcyjności i żywotności oraz zaburzeniami płodności