Strefa | Czynniki wpływające na powstanie danej formacji | Charakterystyka formacji roślinnej | Występowanie |
---|---|---|---|
RÓWNIKOWA | Gleby czerwonoziemy, żółtoziemy, lateryty są ciężkie gliniaste o barwie czerwonej lub żółtej (duża zawartość związków żelaza i glinu), mają kwas | Nazywana puszczą (pot. dżungla w dorzeczu Amazonki – selva), najbujniejsza formacja roślinna na świecie, największe bogactwo gatunków roślin i produkcja biomasy, najsilniej rozwinięta warstwa drzew, krzewy i runa słabo rozwinięte ze względy na ograniczoną ilość światła, liczne liany (pnącza szybko rosnące z podłoża lub pasożytnicze) i epifity (rośliny samożywne rosnące na ciele innych roślin) na wybrzeżach morskich w tej strefie rosną lasy mangrowe (namorzynowe), opierające się na szczudłowatych korzeniach podporowych, ułatwiających utrzymanie na mulistym dnie. | Dorzecze Amazonki, kotlina Kongo, nad Zat. Gwinejską, wsch wybrzeże Madagaskaru, zach. cześć Płw. Indyjskiego, Płd. Cejlon, zach. część Płw. indochińskiego, Archipelag Malajski, Filipiny, Melanezja, Mikronezja, Polinezja |
PODRÓWNIKOWA | Gleby czerwonoziemy, żółtoziemy, lateryty, zwykle zasobne w próchnice, często wymagają nawadniania | `wilgotne lasy monsunowe z licznymi lianami i epifitami, dominują drzewa wysokie, które nie zrzucają liści w porze suchej np.: dąb, cedr, sandałowiec, drzewo żelazne, kamforowiec, dalbergia zw. drzewem palisandrowym, w podszycie liany, paprocie drzewiaste `suche lasy monsunowe liany i epifity, prawie nie występują, drzewa są niższe, zrzucają liście w porze suchej np. drzewo tekowe, sandałowiec, zarośla bambusowe `suche lasy podrównikowe ze skórzastymi drobnymi liśćmi, często kolczaste, lasy widne z drzewami od 8-20m wys. `kolczaste zarośla krzewiaste (scrub w Australii, busz w Afryce, caatinga w Ameryce Płd.) z niskimi drzewami od 5-7m wys. bezlistnymi w porze suchej `sawanna (campo w Brazylii, Ilanos w Wenezueli) zarośla złożone głównie z traw i rzadkich drzew oraz krzewów, wyróżniamy sawanny: zalewowe, termitowe, wilgotne, suche, kolczaste, np.: drzewa: baobab, akacja, eukaliptus palny, krzewy: kaktusy, wilczomlecze, krzewy kserofitowe. |
Indie, płw. Indochiński, Birma Centralna cześć płw. Indyjskiego Płd. i wsch. Afryka, zach. cześć Madagaskaru, płn. Australia, Wyż Brazylijska, Argentyna, Wenezuela, Gujana |
ZWROTNIKOWA | Gleby szaroziemy, inicjalne lub obszary bez glebowe mają słaby poziom próchniczy do 1,5% ze względu na brak roślinności i wody, często tworzą się na podłożu piaszczystym, uprawy urodzajne, uprawy drzew cytrusowych oliwnych i winorośli. | Utrudniony lub niemożliwy rozwój roślinności ze względu na skrajnie suchy klimat, rodzaje roślinności pustynnej to główni kserofity, halofity, i roślinność oaz(fragment pustyni, gdzie płytko zalega poziom wód gruntowych, umożliwiając wzrost roślin); roślinność często pokryta ochronną warstwą wosku (kutykulą) np. suche i ostre trawy, kolczaste krzewy i liczne sukulenty: aloesy, kaktusy, opuncje, drzewa butelkowe oraz rozchodniki, tamaryszki, akacje i palmy daktylowe | Afryka: Sahara, Kalahari, Namib; pustynie Azji płd. zach., nieciągły pas w Ameryce Płn. od Kalifornii przez Arizonę do Meksyku, Ameryka Płd. – Atacama, wnętrze kontynentu australijskiego. |
PODZWROTNIKOWA(ciepła wilgotna zima, gorące suche lato) PODZWROTNIKOWA(łagodna wilgotna zima, ciepłe wilgotne lato |
Gleby żółtoziemy i czerwone ziemie (terra rasa), cynamonowe zasobne w próchnice, często wymagają nawadniania | Zawsze zielone twardolistne zarośla przystosowane do wysokich temperatur letnich i niedostatku wody; regionalne nazwy to: makia (Włochy), frygana (Grecja, Albania), garig (Francja), chapparal (Am. Płn.), np. Basen morza śródziemnego: dąb ostrolistny, wrzosiec drzewiasty, cyprysy, szałwia, lawenda, mirty, Lasy wawrzynolistne z obficie występującymi paprociami. Silnie zmienione przez człowieka. Rośl.: wawrzyn, sekwoje, magnolie |
Bas. Morza śródziemnego, w zach. , przybrzeżnej części Andów w Ameryce Płd., płd. część Afryki Płd.-zach. Europa, Wyspy Kanaryjskie, płd.-wsch chiny, Korea, Floryda, Chile, płd. Brazylia, płd.-wsch Australii |
UMIARKOWANY UMIARKOWANY (mroźna zima, gorące lato) UMIARKOWANY (wybitnie kontynentalny, suchy, ciepłe lato i mroźna zima) UMIARKOWANY (ciepła krótka zima i nie zbyt ciepłe lato, opady całoroczne) UMIARKOWANY (chłodny, mroźna zima, krótkie ciepłe lato) |
Gleby brunatne(*) i płowe o cechach oceanicznych zaw. próchnicy3-4% odczyn obojętny, na powierzchniach pokrytych lasami liściastymi (mieszanymi) Gleby czarnoziemy Gleby inicjalne, słabo wykształcone Gleby brunatne(*) i bielice(**) zaw. próchnicy 2-3% powstają na luźnych piaskach, glinach i iłach porośniętych lasami iglastymi, wyżej poziomu wymywanie, w którym tworzy się jasna wstęga, niżej wmywanie Gleby bielice (**) |
Występuje tylko na półkuli południowej; bogate w gatunki roślin: wiele epifitycznych mszaków, drzewa o lśniących, skórzastych liściach; liczne relikty flory trzeciorzędowej. np. drzewiaste paprocie, buki, eukaliptusy Niewielkie opady umożliwiające rozwój roślinności drzewiastej; dominuje roślinność trawiasta, typowy step (ostnicowy) może przechodzić w lasostep (na granicy z lasami s. umiarkowanej) lub suchy step (piołunowy) w warunkach suchych (na granicy z półpustyniami); regionalne nazwy to: puszta(Wlk. niz. węgierska), preria (Am. Płn.), pampa (Am. Płd.), step (Eurazja) np. ostnica, kostrzewa, turzyca, rośliny cebulkowe i byliny, zawilec, tulipan Decydujący wpływ mroźnej zimy, pokrywa roślinna lepiej rozwinięta niż na pustyniach, krzewy i zdrewniałe byliny tracą liście zimą np. turzyce, bylice, drzewiaste juki Wyraźnie zaznaczająca się zima, podczas której cykl wegetacyjny ustaje i drzewa tracą liście; wyraźna, piętrowa struktura lasu (drzewa, krzewy, runo); drzewostan słabo zróżnicowany, czasem panuje w nim jeden gatunek: buczyny (buk), dąbrowy (dąb) Dominują lasy iglaste (bory), w klimacie chłodniejszym (borealnym) tajga; słabo rozwinięte piętro krzewów, dobrze – runo; ze względu na wieczną zmarzlinę rośliny często rosną na torfowiskach np. sosna, świerk, jodła, modrzew, brzozy, wierzby, jałowiec, mchy porosty |
Nowa Zelandia, Tasmania, Ameryka Płd. (wybrzeże Pacyfiku) Eurazja od Wyż. Lubelskiej przez płd. Ukrainę, Rosję, Kazachstan, Mongolię do płn.-wsch Chin, Wielkie równiny (Am. Płn.) pampa w Argentynie Obszar środkowej Azji, Ameryka Płn. między górami skalistymi a Sierra Nevada, Część Patagonii (Am. Płd.) Europa Zach., wsch. cześć Ameryki Płn., Azja w dolnym biegu Amuru Rozległe obszary Rosji, Kanada, na płw. Skandynawskim |
PODBIEGUNOWY | Gleby tundrowe, słabo wykształcone zaw. próchnicy ok 1% ze względu na skąpą pokrywę roślinną i znajdującą się w podłożu wieloletnią zmarzliną | Ze względu na krótki okres wegetacyjny jest to formacja bezleśna, składająca się z krzewinek, mchów porostów; na kontynentach południowych brak typowej tundry na skutek ocieplającego wpływu oceanu: rozwijają się wrzosowiska i obszary trawiaste np.: brzoza i wierzba karłowata, wrzos, mak polarny, borówka, bagno zwyczajne | Płn. cześć Eurazji, płn. cześć Kanady, wybrzeże Grenlandii, płd. brzeg Ameryki płd. |
OKOŁOBIEGUNOWY | Gleby inicjalne | Obszar prawie pozbawiony roślinności są mchy porosty i glony naśnieżne | Antarktyda, wnętrze Grenlandii. |