Definicja opieki długoterminowej
Opieka długoterminowa - polega na nieokreślonym w czasie świadczeniu usług, pomocy i wsparcia osobom przewlekle chorym, niepełnosprawnym.
Opieka długoterminowa obejmuje ciągłą, profesjonalną pielęgnację oraz kontynuację leczenia farmakologicznego i dietetycznego, realizowana jest instytucjonalnie (stacjonarnie lub w domu chorego) w celu podtrzymania zdrowia i zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego chorych z dużymi deficytami w samoopiece i samopielęgnacji, nie kwalifikującymi się do leczenia szpitalnego.
Największą instytucją opieki długoterminowej w Polsce oraz na świecie jest rodzina. To ona przejmuje główny ciężar opieki, więc powinna być traktowana jako partner w systemie opieki i wspierana usługami w środowisku zamieszkania, zwłaszcza że przemiany demograficzne oraz społeczne w obrębie rodziny powodują wzrost zapotrzebowania na wsparcie opiekuńczo-pielęgnacyjne.
Czynniki warunkujące wzrost zapotrzebowania na świadczenia z zakres opieki długoterminowej
Wydłużanie średniej długości życia i starzenie się populacji.
Średnia długość życia mężczyzn wynosi 69,7 roku, a kobieta 78lat liczba ludzi >65 r.ż. w Polsce podana w % wg GUS 1950 r. 5,3% 2007r 13,5% . Według prognoz GUS liczba osób 65 letnich i starszych w 2030 roku osiągnie 23,8 % ogółu społeczeństwa.
Największy przyrost będzie dotyczył osób powyżej 80 r.ż. Nastąpi wzrost obciążenia demograficznego do 2020r. odwróci się proporcja – zmaleje obciążenie społeczeństwa i wzrośnie obciążenie osobami starszymi z 24 na 35 na 100 osób w wieku produkcyjnym.
Wzrost zachorowalności na choroby o charakterze przewlekłym wymagające długotrwałej pielęgnacji i samopielęgnacji , edukacji i poradnictwa. Zdanych GUS wynika, iż u 53% Polaków występuje przynajmniej jedna choroba przewlekła, obecnie choruje 57% Kobiet i 44% mężczyzn. W polskiej populacji najbardziej rozpowszechnione są choroby układu krążenia (w tym najczęściej nadciśnienie tętnicze i choroba niedokrwienna serca) choroby nowotworowe, choroby kręgosłupa, choroby zapalne i zwyrodnieniowe stawów, schorzenia neurologiczne, Większość z tych chorób ma charakter postępujący i prowadzący do stopniowego pogorszenia się stanu ogólnego oraz zwiększenia się deficytu w zakresie samoobsługi.
Wyraźne tendencje wzrostowe dotyczące osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym oraz dzieci
-1988r. liczba osób niepełnosprawnych 3,735,609 / 99 osób na 1000 mieszkańców
-2002 r. liczba niepełnosprawnych 5,456,711 / 143 osób na 1000 mieszkańców
Wśród populacji dziecięcej od 0 do 14 lat dzieci niepełnosprawne stanowią 3,4%, a wśród młodzieży 15-19 lat – 2,1%. Najczęstszą przyczyną niepełnosprawności dzieci są wady wrodzone (ponad 60% udziału we wszystkich przyczynach).
Zmiana modelu rodziny
-Rodzina z wielodzietnej i wielopokoleniowej ewaluuje w kierunku małych rodzin nuklearnych
-Stale powiększa się liczba ludzi w podeszłym wieku mieszkających samotnie, najczęściej są to kobiety
-W ostatnich kilkudziesięciu latach zwiększyła się aktywność zawodowa kobiet
-Obecnie dominującą funkcją rodziny jest funkcja zarobkowo-konsumpcyjna
-Systematycznie maleje udział rodzin w sprawowaniu opieki nad ludźmi starszymi i niepełnosprawnymi.
Ekonomizacja systemu opieki zdrowotnej zmusza do skracania okresu pobytu osób chorych w szpitalach do minimum niezbędnego do wykonania specjalistycznych procedur.
Istnieje zatem potrzeba funkcjonowania zakładów opieki zdrowotnej, które przejęłyby długoterminowa kontynuacje leczenia i rehabilitacji, a także opiekę nad osobami, którym rodziny takiej opieki zapewnić nie mogą.
Miejsce opieki długoterminowej w systemie ochrony zdrowia.
Rok 1998 rozpoczęto restrukturyzację szpitali w Polsce
Celem restrukturyzacji było stworzenie warunków do :
Racjonalnego wydawania środków finansowych przeznaczonych na stacjonarna opiekę medyczną,
Bardziej efektywnego wykorzystywania poszczególnych oddziałów przy jednoczesnym zachowaniu odpowiedniego poziomu świadczeń.
Docelowo potencjał opieki stacjonarnej przewiduje się w liczbie 56 łóżek na 10,000 ludności, w tym:
-35 łóżek na 10,000 ludności dla szpitali opieki krótkoterminowej (zmniejszenie z 40 łóżek)
-14 łóżek na 10,000 mieszkańców dla szpitali opieki długoterminowej
-7 Łózek na 10,000 mieszkańców dla szpitali/oddziałów psychiatrycznych
Docelowo w Polsce ma funkcjonować 45 tys. łóżek opieki długoterminowej, jednak nadal dostępność do tej formy jest na poziomie niezadowalającym
-2000r 12,000 łóżek opieki długoterminowej
-2004r 24,000 łóżek opieki długoterminowej
W 2010 rok funkcjonowało 427 zakładów pielęgnacyjno opiekuńczych i 178 zakładów opiekuńczo leczniczych.
Formy opieki długoterminowej
W opiece długoterminowej wyodrębnia się świadczenia
pielęgnacyjno opiekuńcze
opieki paliatywno-hospicyjnej
Świadczenia pielęgnacyjno opiekuńcze w warunkach stacjonarnych są realizowane przez:
Zakłady pielęgnacyjno opiekuńcze
Zakłady opiekuńczo lecznicze
Świadczenia pielęgnacyjno opiekuńcze w warunkach domowych są realizowane przez
Zespoły opieki długoterminowej (opieka domowa nad pacjentami nad pacjentami wentylowanymi mechanicznie)
Pielęgniarska opieka domowa
Formy opieki długoterminowej
Jednostki systemu opieki długoterminowej współpracują z :
Lekarzami rodzinnymi placówki opieki długoterminowej są zobowiązane do pisemnego poinformowania lekarza POZ, do którego pacjent złożył deklaracje wyboru w terminie 3 dni od dnia objętego opieka
-pielęgniarkami rodzinnymi
-jednostkami opieki społecznej
-organizacjami pozarządowymi
Instytucjami działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych
----------- Izabella
Pacjenci kwalifikowaniu do opieki długoterminowej
Wynikających z procesu starzenia się (brak sprawności psychofizycznej
Dzieci
Ciężkie powikłania bakteryjne zapaleń opon mózgowo rdzeniowych
Zespoły powstałe wskutek zakażeń wewnątrzmacicznych (wrodzona toksoplazmowa, embriopatie)
Mózgowe porażenie dziecięce pod postacią ciężkich niedowładów lub porażeń
Genetycznie uwarunkowane zaburzenia przemiany aminokwasów, puryn, lipidów, węglowodanów
Postępujące zwyrodnienie istoty szarej mózgu
Mukowiscydoza
Powikłane wodogłowie
Ciężkie niewyleczalne wady serca, cewy nerwowej, inne zespoły ciężkich, złożonych wad wrodzonych i powikłania ich przebiegu
Nabyte zespoły przebiegające z krańcową niewydolnością jednego bądź wielu narządów, bez możliwości wyleczenia.
Zakłady pielęgnacyjno – opiekuńcze ZPO
Zakład pielęgnacyjno opiekuńczy udziela całodobowych świadczeń zdrowotnych, które obejmują swoim zakresem pielęgnacje, opiekę i rehabilitacje osób nie wymaganych hospitalizacji oraz zapewnia im kontynuacje leczenia farmakologicznego, pomieszczenia oraz wyżywienie odpowiednie do stanu zdrowia , a Take prowadzi edukacje zdrowotna tych osób i członków ich rodzin.
W odróżnieniu od domu pomocy spolaczej, pobyt w zakładzie ma charakter okresowy, a pacjent przebywa w nim tak długo jak to jest niezbędne by go usprawnić , przygotować do samo opieki i pomoc jemu oraz rodzinie w adaptacji do sytuacji zmienionej przez chorobę, ZPO stanowią pośrednią formę opiek stacjonarnej pomiędzy opieka szpitalna a pobytem pacjenta w środowisku domowym lub domu pomocy społecznej.
Zakłady opieki długoterminowej mogą być tworzone jako
Publiczne zakłady opieki długoterminowej (organami założycielskimi są organy samorządu terytorialnego np. gmina)
Niepubliczne zakład opieki zdrowotnej
Źródła finansowania ZPO:
Koszty świadczeń zdrowotnych pokrywa NFZ
Koszty zakwaterowania i wyżywienia pokrywa podopieczny i/lub jego rodzina (lub pomoc społeczna)
Zakłady pielęgnacyjno opiekuńcze ZPO
Personel ZPO:
Kierownik zakładu magister pielęgniarstwa
Pielęgniarka oddziałowa
Lekarz konsultant (umowa cywilnoprawna)
Pielęgniarki prowadzące
Pielęgniarki zadaniowe
Opiekunowie medyczni
Logopeda
Dietetyk
Rehabilitant
Terapeuta zajęciowy
Psycholog (umowa cywilnoprawna)
Kapelan (umowa cywilnoprawna)
Prawidłowe realizowanie zadań ZPO umożliwiają trzy elementy, które tworzą charakterystyczną całość tj.:
Koncepcja pielęgnowania Calisty Roy
Metoda pielęgnowania realizowana w formie procesu pielęgnowania
Organizacja pracy według systemu primary nursing
Primary nursing oznacza sposób organizacji opieki nad pacjentem, gdzie jedna pielęgniarka (tzw. primary nurse) jest odpowiedzialna za zorganizowanie i realizowanie opieki nad pacjentem przez cały czas jego pobytu w zakładzie. Ma ona do dyspozycji kilkuosobowy zespół pielęgniarek (pielęgniarka zadaniowa). Pielęgniarka prowadząca ma pełną samodzielność w planowaniu, realizowaniu i koordynowaniu całościowej opieki nad pacjentem, w pełni podnosi odpowiedzialność za wyniki swoich działań wobec pacjenta.