Okres | Władza WYKONAWCZA | Władza USTAWODAWCZA | SĄDOWNICTWO | INNE ORGANY |
---|---|---|---|---|
17.03.1921 (Konstytucja Marcowa) - zasada ciągłości państwa polskiego - republikańska forma rządów - zwierzchność narodu - demokracja reprezentacyjna - podział władz - system rządów parlamentarnych - państwo liberalne - jednolitość państwa - 2.08. 1926 |
|
Prezydent - wybierany przez Zgromadzenie Narodowe - kadencja 7 lat - zastępował go marszałek Sejmu ( powyżej 3 mies. decyzja ZN czy dalej trwa kadencja) |
Ministrowie (gabinet) -gabinet powoływany przez prezydenta na wniosek PRM |
Sejm i Senat (TRYB SESYJNY) -Czynne prawo wyborcze: Sejm: 21 lat; Senat: 30 lat ( ograniczenie dla: czynnych wojskowych) - Bierne prawo wyborcze: Sejm: 25 lat; Senat: 40 lat - 5 przymiotnikowe wybory RAZEM: ( mandat wolny!) 444 posłów 111 senatorów 5 lat kadencja Immunitet parlamentarny |
|
- głowa państwa - rozporządzenia wykonawcze i zarządzenia (kontrasygnata PRM i ministra) - mianowanie i odwoływanie rządu - obsadzanie wyższych urzędów cywilnych i wojskowych - zwierzchnik sił zbrojnych - mianowanie i przyjmowanie ambasadorów - zawieranie umów międzynarodowych - wypowiadanie wojny/pokoju(zgoda Sejmu) - zwoływanie, odraczanie, zamykanie sesji Sejmu - prawo rozwiązania Sejmu (zgoda 3/5 Senatu) - promulgacja i publikacja ustaw - mianowanie sędziów - prawo łaski - odpowiedzialność za zdradę kraju, złamanie konstytucji, przestępstwo cywilne |
-gabinet odpowiedzialny politycznie przed Parlamentem - decyzje o ogólnym kierunku polityki wewnętrznej i zewnętrznej - tworzenie budżetu - rozporządzenia wykonawcze, zarządzenia, uchwały - odpowiedzialność ministrów za akty prezydenta - inicjatywa ustawodawcza - wprowadzenie stanu wyjątkowego (zgoda Sejmu) |
USTAWODAWCZE: - stanowienie praw publicznych i prywatnych (zwykła większość) - budżet, podatki, liczba wojska, amnestia, traktaty: wyłączna kompetencja - inicjatywa ustawodawcza (Sejm) -Senat- prawo poprawek, Sejm mógł je odrzucić 11/20 KONTROLNE: - prawo interpelacji - odpowiedzialność konstytucyjna i polityczna( zwykła większość) gabinetu przed Sejmem - wyrażenie zgody (Sejm) na wojnę/ pokój, stan wyjątkowy - ELEKCYJNE - USTROJODAWCZE |
|
KONSTYTUCJA MARCOWA [ 17.03.1921]
Okres | Władza WYKONAWCZA | Władza USTAWODAWCZA | SĄDOWNICTWO | INNE ORGANY |
---|---|---|---|---|
23.04.1935 (Konstytucja Kwietniowa) - autorytarne metody sprawowania władzy - państwo to dobro wspólne wszystkich obywateli - prymat interesów zbiorowych nad indywidualnymi - prawa obywatelskie zależne od zasług i kontrolowane przez państwo - koncentracja władzy państwowej w osobie prezydenta |
|
Prezydent - wybierany przez Zgromadzenie Elektorów (50 Sejm, 25 Senat, 5 wirylistów / marszałkowie, PRM, GISZ, I prezes SN/) – 1 kandydat poprzedni prezydent- 2 kandydat - głosowanie powszechne jeśli jest 2 kandydatów - kadencja 7 lat ( jeśli wojna-do3 m-cy po pokoju) - zastępstwo: marszałek Senatu |
Rada Ministrów - powoływana przez prezydenta |
Sejm i Senat 208 posłów ( czynne- 24, bierne- 30) 96 senatorów 1/3 przez prezydenta 2/3 przez „elitę” ( zasługi, wykształcenie, zaufanie) (czynne- 30, bierne-40) Kadencja 5 lat |
|
- władza zwierzchnia nad wszystkimi innymi organami władzy państwowej+ ogólna klauzula kompetencyjna - USTAWODAWCZE: dekrety z mocą ustawy ( wojsko, administracja, miedzy kadencjami lub z upoważnienia ustaw.) - prawo weta zawieszającego - mianowanie 1/3 senatorów (P) - zwoływanie, odraczanie i zamykanie sesji - promulgacja i publikacja ustaw USTROJODAWCZE: uprzywilejowana inicjatywa + weto WYKONAWCZE:- wybór kandydata na prezydenta (P), zwołanie ZE, ogłoszenie wyborów powszechnych (P) -mianowanie PRM(p), sędziów, I prezesa SN (P), sędziów TS(P), prezesa NIK i członków kolegium(P) - prawo łaski (P) - zwierzchnik sił zbrojnych, mianowanie GISZ, NW(P) reprezentacja państwa na zewnątrz KONTROLNE:- prawo rozwiązania Sejmu (P) -prawo odwołania: PRM, prezesa NIK, NW, GISZ, ministrów - prawo pociągania ministrów do odp. konstytucyjnej (P) EKSTRA (WOJNA)- wyznaczenie następcy(P), NW - zarządzenie stanu wojennego - dekrety ( wszystko oprócz zmiany konstytucji) - przedłużenie kadencji Parlamentu, lub w zmniejszonym składzie - brak odpowiedzialności konstytucyjnej, politycznej |
- wzmocnienie pozycji PRM- ogólne zasady polityki, kierownictwo RM - inicjatywa ustawodawcza - rozporządzenia wykonawcze - tryb i formy pracy: tak jak marcowa - odpowiedzialność ministrów: -polityczna przed prezydentem, -parlamentarna ( jeśli prezydent jej nie zaaprobował to musiał rozwiązać Parlament -konstytucyjna przed TS |
- de facto brak możliwości zmiany konstytucji bez zgody prezydenta - ustawodawstwo oprócz: organizacji rządu, administracji, sił zbrojnych - pozostałe kwestie mocno ograniczone - wotum nieufności wobec rządu lub ministra (aprobata prezydenta) -interpelacje do rządu - odpowiedzialność parlamentarna rządu - udzielanie absolutorium - zatwierdzanie raportów NIK - odrzucenie poprawek Senatu 3/5 przez Sejm - ograniczenie immunitetu i nietykalności poselskiej ( możliwość postawienia przed TS) |
|