CZYNNOŚCI OPERACYJNO – ROZPOZNAWCZE

R I

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA

W obowiązującym stanie prawa brak definicji czynności operacyjno-rozpoznawczych

Hanausk odrębny system poufnych bądź tajnych działań organów policyjnych prowadzonych poza procesem karnym, ale służące aktualnym lub przyszłym celom procesów wykonywanych dla zwalczania i zapobiegania przestępczości i działaniom społecznie niepożądanym

Kulicki system pisemnie udokumentowanych, ale nieprotokołowanych, niejawnych, nieprocesowych działań organów ścigania, zwłaszcza policyjnych, opartych na prawie, wiedzy kryminalistycznej i zasadach ogólnie regulowanych wewnętrznymi przepisami służbowymi służącymi do rozpoznawania zjawisk kryminalnych, ich dezintegracji, zmierzających do ujawnienia przestępstw, ich sprawców i przedmiotowego i taktycznego ukierunkowania czynności procesowych, działań profilaktycznych i procesowych

Widacki (autorytet na uczelni – przypisek Gosi – Widła + Leśniak o nim często mówi) umocowane ustawowo, niejawne działania organów państwowych, realizowane w celach informacyjnych, prewencyjnych, wychowawczych lub dowodowych

Istota = podporządkowanie czynności operacyjno-rozpoznawczych celom postępowania karnego

FUNKCJE CZYNNOŚCI:

• Rozpoznawcza

  • Czynności o-r nie zawsze muszą skutkować wszczęciem procesu karnego

  • Zaletą jest proaktywne rozpoznawanie środowiska kryminogennego i czynników sprzyjającym popełnianiu przestępstw

  • Służby wywiadowcze (AW i SWW) prowadzą czynności o-r głównie w celu rozpoznania potencjalnych zagrożeń

• Zapobiegawcza (profilaktyczna)

  • Potrzeba niedopuszczenia do innego przestępstwa

  • Może to nastąpić przez:

    • Oddziaływanie na potencjalnego sprawcę

    • Oddziaływanie na środowisko kryminogenne

    • Likwidacja warunków, które sprzyjają popełnianiu przestępstw

    • Określenie środków niwelujących negatywny wpływ istniejących zagrożeń

  • Może być powiązana także czynności podjęte na etapie karalnego przygotowania czy usiłowania

• Wykrywcza

  • Ogól czynności nakierowanych na ujawnienie zdarzenia wyczerpującego znamiona przestępstwa, osoby pozostającej w związku z tym zdarzeniem i zebranie materiału pozwalającego na podjęcie ścigania

• Dowodowa

  • Ustawa wprost nadaje niektórym czynnościom walor dowodu

  • Rodzaje:

    • Kontrola operacyjna

    • Zakup kontrolowany

    • Przesyłka niejawnie nadzorowana

ORGANY UPRAWNIONE DO PROWADZENIA CZYNNOŚCI O-R:

• Policja

• Straż Graniczna

• Żandarmeria Wojskowa

• Organy kontroli skarbowej

• CBA

• ABW i AW

• SKW i SWW

• Służba Celna – ustawa o Służbie Celnej nie przewiduje możliwości prowadzenia przez funkcjonariuszy SC czynności o-r. Jednakże mogą oni:

  • Prowadzić obserwację za pomocą urządzeń technicznych

  • Można udostępniać im dane telekomunikacyjne

  • Udostępniać dane objęte tajemnicą bankową

  • Mają prawo do korzystania i przetwarzania informacji uzyskanych przez uprawnione organy/ służby/ instytucje w wyniku wykonywania czynności o-r

  • Możliwość współdziałania z organami i instytucjami uprawnionymi do wykonywania czynności o-r w trakcie realizacji tych czynności

• BOR – podobne wątpliwości w ustawie o Biurze Ochrony Rządu – ustawa nie daje możliwości wykonywania czynności, ale mogą korzystać z pomocy osób nie będących funkcjonariuszami

• Służba więzienna – też dyskusyjne

ZAKRES I CEL CZYNNOŚCI:

• Ustawa o Policji – czynności prowadzone są w celu rozpoznania, zapobiegania i wykrywania przestępstw i wykroczeń (art. 14)

• Ustawa o Żandarmerii – brak wymienienia czynności o-r jako formy realizacji powierzonych zadań, jedynie ustawowe umocowanie prawa do kontroli operacyjnej, zakupu kontrolowanego, przesyłki niejawnie nadzorowanej

• Ustawa o kontroli skarbowej – czynności operacyjne to jedna z form realizacji wywiadu skarbowego

• Służby cywilne specjalne:

  • Zapobieganie popełnieniu przestępstw, ich rozpoznawania i wykrywania oraz ścigania sprawców przestępstw (CBA, ABW)

  • Prowadzone dla uzyskania i przetwarzania informacji istotnych dla zwalczania korupcji w instytucjach państwowych i samorządzie terytorialnym oraz działalności godzącej w interesy ekonomiczne państwa (CBA) i dla ochrony bezpieczeństwa państwa i jego porządku konstytucyjnego (ABW)

• Wojskowe służby specjalne:

  • Realizacja wszystkich powierzonych im zadań, które znacznie wykraczają poza rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw

CZAS PROWADZENIA CZYNNOŚCI

przed rozpoczęciem procesu karnego :

• Uzyskanie informacji, gdy nie wpłynęło zawiadomienie o przestępstwie / organy nie dysponują wystarczającym materiałem uzasadniającym wszczęcie postępowania karego

• Zbadanie zasadności o wszczęciu / odmowie wszczęcia postępowania

• Sprawdzenie faktów zawartych w zawiadomieniu o przestępstwie / informacji własnych organów

równolegle do toczącego się postępowania karnego:

• Wszczęcie procesu to nie moment graniczny dla czynności operacyjnych

po zakończeniu procesu karnego:

• Przepisy o umorzeniu rejestrowym (realizowane na podstawie odrębnych przepisów, w celu wykrycia sprawcy i poszukiwania dowodów)

• Poszukiwanie skazanego, który nie stawił się do odbywania kary

• Nakłonienie osób tymczasowo aresztowanych / skazanych do ujawnienia pozostałych sprawców za pomoc w uzyskaniu przedterminowego zwolnienia z części kary

• Rozpoznawanie zagrożeń bezpieczeństwa świadka koronnego, wobec którego postępowanie zostało zakończone

PROBLEMATYKA BRAKU JEDNOLITEJ REGULACJI USTAWOWEJ

Nie zdecydowano się na jednolite określenie czynności o-r. Obecne przepisy wskazują ogólne podstawy ich prowadzenia i precyzują jedynie wybrane formy ich prowadzenia (np. kontrolę operacyjną), bądź też uprawnienia funkcjonariuszy (korzystanie z dokumentów potwierdzających fałszywą tożsamość). Szczegółowy opis prowadzenia tych czynności objęty jest jednak klauzulą tajności w instrukcjach wewnątrzresortowych - w innym wypadku byłyby nieskuteczne.

W innych państwach uregulowane jest to szczegółowo:

• RFN – uregulowane w kodeksie postępowania karnego

• Wielka Brytania – Ustawa o regulacji środków śledczych

• Rosja – ustawa o działalności operacyjno-rozpoznawczej

Brak jednolitej regulacji w prawie PL koliduje z zasadami międzynarodowymi i przepisami Konstytucji RP:

• Prawo do wolności

• Tajemnica komunikowania się

• Nienaruszalności mieszkania

• Poszanowania życia prywatnego

Naruszenia tych zasad mogą mieć miejsce wyłącznie na szczeblu ustawowym!

Rozdział II

Formy, metody i środki czynności operacyjno-rozpoznawczych

Brak zgodności w literaturze co do typologii rodzajów czynności operacyjno-rozpoznawczych – problem z określeniem wszystkich stosowanych sposobów niejawnego gromadzenia informacji. Można to ustalić w oparciu o wiedzę ustawową – w pozostałych przypadkach wymagana jest szeroka wiedza kryminalistyczna

Hanausek:

• Podstawowym pojęciem pracy operacyjnej jest ŚRODEK, który odpowiada na pytanie czym / kim posługuje się funkcjonariusz w celu niejawnego zdobycia informacji. Na podstawie tej definicji środkami są:

  • Działający niejawnie funkcjonariusze (wywiadowca / tajny agent)

  • Poufne osobowe źródła informacji

  • Środki techniczne

  • Obiekty specjalne

  • Zbiory danych

• Kolejny termin to METODA – to zespół zachowań i środków, który dzięki konwencji i wykorzystaniu wiedzy i doświadczenia pozwala na optymalną realizację założonych celów

• FORMA to zespół stałych i powtarzalnych cech charakteryzujących obiektywne elementy zewnętrzne określonego zachowania/ czynności, tworzący ogólny model, szablon przesądzających o zakresie i wymogach tego zachowania lub czynności

  • Proste

  • Złożone

Widacki:

• Ogranicza zakres czynności operacyjnych wyłącznie do form

Gruza:

• Wszystkie podziały są nieaktualne przez dezaktualizację określeń „metoda” i „forma”

PROPONOWANY PODZIAŁ:

1. Uzyskanie danych za pomocą własnych czynności organów służb policyjnych

2. Pobieranie danych

   1. OSOBOWYCH

   2. STANOWIĄCYCH TAJEMNICĘ BANKOWĄ I UBEZPIECZENIOWĄ

   3. TELEKOMUNIKACYJNYCH

   4. OSÓB KORZYSTAJĄCYCH Z USŁUG POCZTOWYCH

3. Gromadzenie danych

4. Przetwarzanie danych

5. Udostępnianie danych

1. Uzyskiwanie danych za pomocą czynności operacyjno-rozpoznawczych

WYWIAD

Prosta forma pracy operacyjnej – uzyskanie informacji od osobowych źródeł informacji

Odmiany:

• JAWNA – źródło informacji wie, że kontaktuje się z nim funkcjonariusz policji / przedstawiciel organów ścigania

• UKRYTA – rozmówca nie wie, że udziela informacji przedstawicielowi organów ścigania

Cel Pozyskanie informacji o osobie / zdarzeniu

Dokumentowany w postaci notatki służbowej

OBSERWACJA OPERACYJNA

Względnie stała koncentracja uwagi w poznaniu wzrokowym określonego przedmiotu (osoby/ miejsca/ rzeczy) w calu zapewnienia mu ochrony / poznania zmian w jego usytuowaniu w czasie i przestrzeni

Rodzaje obserwacji:

• Statyczne – dynamiczne

• Bezpośrednie – pośrednie

• Ciągła – okresowa

• Osób – miejsc –pojazdów

Obserwacja uczestnicząca – („obserwacja od wewnątrz”) – stosowany przy infiltracji grup przestępczych i organizacji oraz ugrupowań radykalnych. Prowadzi się obserwacje przez wprowadzenie w struktury danej grupy funkcjonariusza organów państwa albo osoby działającej na ich zlecenie

Przepisy ustawodawcy:

• Ustawowo uregulowane są tylko te rodzaje obserwacji, które prowadzone są za pomocą urządzeń technicznych

• Organy upoważnione do takich obserwacji:

  • Policja

  • Straż Graniczna

  • Urzędy kontroli skarbowej

  • CBA

  • ABW

  • SKW

  • +Służba Celna (obserwacja miejsc publicznych za pomocą środków technicznych)

• Uprawnienie to ograniczone jest do miejsc publicznych (łączy się z tym prawo do rejestrowania dźwięku i obrazu)

• Skarga obserwowanych – obserwowani mogą jedynie złożyć skargę na sposób prowadzenia obserwacji

  • Prokurator właściwy ze względu na miejsce dokonywanej czynności

• Maksymalny czas przechowywania materiałów pochodzących z obserwacji nie jest określony

• Różnice w ustawach:

  • Kontrola skarbowa organem nadzoru jest Prokurator Generalny

  • Służba celna maksymalny czas na prowadzenie obserwacji to 3 miesiące

  • Straż Graniczna materiały, które nie dostarczają dowodów na wszczęcie postępowania mogą być przechowywane na okres 2 miesięcy po czym podlegają protokolarnemu, komisyjnemu zniszczeniu. Zniszczenie zarządza organ, który sprawował nadzór nad kontrolą

  • ABW informacje niepotwierdzające popełnienia przestępstwa podlegają niezwłóczeniu, protokolarnemu, komisyjnemu zniszczeniu. Zarządza to Szef CBA

  • Służby kontrwywiadu przechowuje się także informacje, które stanowią ważne informacje dla bezpieczeństwa państwa i bezpieczeństwa potencjału obronnego SZ RP

Problemy związane z ochroną praw obserwowanego:

• Funkcje kontrolą pełni prokurator, a nie organ korzystający z niezawisłości

• Kontrola obserwacji ograniczona jest jedynie do sposobu jej prowadzenia

• Naruszenie prawa do prywatności przez utrwalanie wizerunku , prowadzenie obserwacji przez dłuższy czas i przetwarzaniem danych zgromadzonych w zbiorach

• W świetle orzeczenia europejskiego Trybunału Praw Człowieka można stwierdzić, że kontrola prokuratora powinna być dopuszczalna tam, gdzie środek nie ingeruje w prawo do prywatności i wolności osobistej, a stopień ujawnienia nie wywołuje dodatkowych utrudnień dla sprawującego kontrolę. W pozostałych przypadkach funkcja kontrola powinna należeć do sądu

INFILTRACJA PRZEZ TAJNYCH WSPÓŁPRACOWNIKÓW I AGENTÓW

• Bezpośrednia -Wprowadzenie do struktur przestępczych funkcjonariusza

  • =tajny agent

• Pośrednia – pozyskanie do współpracy osoby znajdującej się „wewnątrz” środowiska interesującego organy ścigania

  • = osobowe źródło informacji (osoba niebędąca funkcjonariuszem)

1.WSPÓŁPRACA Z OSOBAMI NIEBĘDĄCYMI FUNKCJONARIUSZAMI

• Brak rozróżnienia między:

  • Osoba przybraną do przeprowadzenia czynności administracyjno-porządkowych / dochodzeniowo-śledczej

  • Osoba współpracująca w ramach czynności operacyjno-rozpoznawczych

• Są różne rodzaje zaangażowania w działalność operacyjną:

  • Długotrwałość

    • Jednorazowa informacja

    • Kilkukrotna informacja w związku z konkretną sprawą

    • Stała informacja

  • Rodzaj zadań:

    • Przekazywanie informacji anonimowo

    • Stali informatorzy wykonujący proste formy pracy operacyjnej (wywiad / obserwacja)

    • Osoby pozyskane z „wewnątrz” grupy przestępczej

  • Sposób dokumentowania współpracy:

    • Notatka

    • Raport

    • Teczka pracy

• Konsultanci – osoby przeprowadzające w toku czynności operacyjno-rozpoznawczych czynności lub udzielanie wiadomości, które wymagają posiadania specjalistycznych kwalifikacji zawodowych

Organy uprawnione do korzystania z pomocy osób niebędących funkcjonariuszami:

• Policja

• Straż Graniczna

• Żandarmeria Wojskowa

• Urzędy kontroli skarbowej

• CBA

• ABW

• BOR

Regulacja ustawowa współpracy:

• Żadna ustawa nie precyzuje szczegółów w związku ze sposobem udzielania pomocy i warunków nawiązania współpracy

• Sprecyzowano tylko uprawnienia obywatela dotyczące współpracy:

  • Prawo do zachowania w tajemnicy danych o osobie udzielającej pomocy

    • Charakter względny

    • Mogą zostać ujawnione na żądanie sądu/ prokuratora jeśli pojawi się

      • Uzasadnione podejrzenie popełnienia przez tę osobę przestępstwa ściganego z oskarżenia publicznego w związku z wykonywaniem czynności operacyjno-rozpoznawczych

      • Postępowanie karne o przestępstwo z art. 109 / zbrodnię godzącą w ludzkie życie/ występek przeciwko życiu lub zdrowiu, gdy jego następstwem była śmierć człowieka

    • Zgodę na ujawnienie udziela Minister Spraw Wewnętrznych, w razie odmowy, żądanie z wyjaśnieniami i materiałami przekazywane jest do Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, który może wydać zgodę na ujawnienie danych (zgoda jest ostateczna)

    • Dla organów ŻW i służb specjalnych organem tym jest Minister Obrony Narodowej i Szefowie poszczególnych służb specjalnych

    • W organach kontroli skarbowej, dane ujawniane są przez Ministra Finansów na wniosek Pierwszego Prezesa SN w przypadku wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo przeciwko pokojowi, ludzkości i przestępstwo wojenne, zbrodnię przeciwko życiu / występek przeciwko życiu i zdrowiu gdy jego następstwem była śmierć i w przypadku ściganego z oskarżenia publicznego popełnienia przestępstwa w związku z uczestnictwem w czynnościach operacyjno-rozpoznawczych /ten minister nie wyraża samodzielnej zgody/

  • Prawo do przyznania wynagrodzenia wypłacanego z utworzonego w tym celu funduszu operacyjnego

  • Prawo do odszkodowania

    • W sytuacji, gdy osoby przez udzielaną pomoc utraciły życie / poniosły uszczerbek na zdrowiu / szkodę na mieniu

  • Prawo do posługiwania się dokumentami które uniemożliwiają ustalenie ich danych identyfikujących i środków, którymi posługują się przy wykonywaniu zadań służbowych

    • Tylko szczególnie uzasadnione przypadki

Szczegółowe uregulowania współpracy z funkcjonariuszami służb specjalnych:

• Zakaz korzystania z pomocy:

  • Posłów / senatorów

  • Osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe

  • Dyrektorów generalnych w ministerstwach / urzędach centralnych/ urzędach wojewódzkich

  • Sędziów/ prokuratorów/ adwokatów

  • Członków rady nadzorczej / zarządu/ dyrektorów programów Telewizji Polskiej – SA/ Polskiego Radia – SA i dyrektorów terenowych Telewizji Polskiej –SA

  • Dyrektora generalnego/ dyrektorów biur i kierowników oddziałów regionalnych Polskiej Agencji Prasowej – SA

  • Nadawców (ustawa o radiofonii i telewizji)

  • Redaktorów naczelnych / dziennikarzy / osób prowadzących działalność wydawniczą (prawo prasowe)

  • Rektor / prorektor / kierownik podstawowych jednostek organizacyjnych w publicznych i niepublicznych szkołach wyższych

  • Członków Rady głównej Szkolnictwa Wyższego/ Państwowej komisji akredytacyjnej / Centralnej Komisji ds. Tytułów

• Redaktorzy naczelni… + rektorzy … mogą w wyjątkowych sytuacjach współpracować – zgodę wydają szefowie poszczególnych agencji i służb. Musi to być uzasadnione bezpieczeństwem pastwa i poprzedzone zgodą PRM (wniosek składa się za pośrednictwem MON – SKW i SWW)

2.TAJNY AGENT

Funkcjonariusz państwa, który przyjmując fałszywą tożsamość i ukrywając fakt zatrudnienia w organach ścigania przenika do środowisk będących przedmiotem uzasadnionego zainteresowania służb policyjnych

Działalność ta nie ma umocowania prawnego

• Jedyny, pośredni wskaźnik możliwość posługiwania się przez funkcjonariuszy dokumentami, które uniemożliwiają ich identyfikację jako policjanta (dokumenty legendujące)

• Określenie warunków zniesienia przestępności czynu w stosunku do osób które polecały/ kierowały/ sporządzały/ posłużyły się tymi dokumentami

  • Brak tego w ustawie o Żandarmerii i Straży Granicznej

Ujawnienie tożsamości posługującego się dokumentami

• Na żądanie sądu / prokuratora w związku z uzasadnionym podejrzeniem popełnienia przestępstwa ściganego z oskarżenia publicznego na zasadach analogicznych jak wyżej

Problematyka „tajnego agenta”

• Zupełny brak uregulowania problemu sprawia, że pojawiają się niejasności co do dopuszczalnych form środka

• Największe problemy pojawiają się przy zakupie kontrolowanym i wręczeniu korzyści majątkowej

• Nie zawsze wiadomo, czy przestępstwo było zamiarem osoby podejrzewanej, czy było efektem zabiegów specjalnie przeszkolonej osoby będącej funkcjonariuszem

• Konieczne byłoby zależenie decyzji o skierowaniu do akcji tajnego agenta od organu zewnętrznego (sądu)

• Problematyka do regulacji popełnienie przestępstwa w celu uwiarygodnienia się przez funkcjonariusza w infiltrowanym środowisku

RFN:

• Wprowadzenie tajnego agenta wymaga zgody prokuratora, przy przypadkach niecierpiących zwłoki wymaga się autoryzacji w przeciągu 3 dni, inaczej organy zmuszone są przerwać operację. Przy konieczności wejścia do mieszkania i skierowania akcji przeciwko jednemu przestępcy, konieczna jest zgoda sądu

Francja:

• Uregulowane w kodeksie postępowania karnego, infiltracja dokonywana jest za zgodą sędziego lub prokuratora, jest ona jednak ograniczona do pewnej kategorii przestępstw. Zgoda wydawana jest na okres 4 miesięcy, zgodę na przedłużenie wydaje sędzia śledczy. Agent może po tym czasie kontynuować operację, jeśli wycofanie się naraziłoby go na niebezpieczeństwo

KONTROLA OPERACYJNA

Inwazyjny środek pracy operacyjnej (podsłuch pozaprocesowy)

Uprawnieni:

• Policja

• Straż graniczna

• Żandarmeria wojskowa

• Urzędy kontroli skarbowej

• ABW

• SKW

• CBA

Decyzja o użyciu:

• Wyłącznie sąd ( z zachowaniem zasady subsydiarności + proporcjonalności)

• Powinno się to ograniczać do czynów, które uzasadniają taką ingerencję

Regulacja ustawowa:

• Kontrola operacyjna może być prowadzona jedynie przy wykonywaniu czynności o-r

• Stosowana jest wyłącznie wtedy, gdy inne środki do osiągnięcia wymienionych w ustawie celów okazały się bezskuteczne albo zachodzi wysokie prawdopodobieństwo, że będą nieskuteczne lub nieprzydatne

• Celem kontroli jest zapobieganie, wykrycie, ustalenie sprawców a także uzyskanie i utrwalenie dowodów ściganych z oskarżenia publicznego, umyślnych przestępstw

  • Cele:

    • Prewencyjne (poza kontrolą skarbową)

    • Wykrywcze

    • Dowodowe

• Zezwolenia przy przestępstwach enumeratywnie wymienionych w ustawie:

  • Czyny, gdzie wysoka jest waga naruszanych dóbr (życie, zdrowie, wolność, mienie znacznej wartości)

  • Czyny, gdzie specyfika ich popełnienia utrudnia wykrycie ich za pomocą środków mniej inwazyjnych (sprzedajność, przekupstwo, protekcja)

• Mogą to być także zezwolenia wynikające z umów międzynarodowych (niemożliwe dla CBA)

Kontrwywiad cywilny i wojskowy:

• ABW – kontrola jest podejmowana w celu rozpoznania, zapobiegania i wykrycia przestępstw określonych w ustawie o ABW (brak tu celów dowodowych)

• SKW – zakres kontroli roziągnięto do realizacji wszystkich zadań SKW (rozpoznanie, zapobieganie, wykrywanie tych przestępstw to tylko jeden z celów). Wynika stąd, że kontrola może być prowadzona także w innych sytuacjach – np. planowanie i przeprowadzenie kontroli w celu realizacji umów międzynarodowych dotyczących rozbrojenia

Przebieg kontroli:

• Kontrola odbywa się niejawnie i polega na:

1)kontroli treści korespondencji

2)kontroli zawartości przesyłek

3)stosowaniu środków technicznych umożliwiających uzyskanie w sposób niejawny informacji i dowodów oraz ich utrwalanie, a w szczególności rozmów telefonicznych i innych informacji przekazywanych za pomocą sieci telekomunikacyjnych

Krytyka ostatniego nieokreślona ingerencja w prawo do tajemnicy komunikowania się (liczne wnioski do TK, raz nawet interwencja RPO – ponieważ kontrola jest niesprecyzowana, służby mogą stosować bliżej nieokreślone środki techniczne (System Nawigacji Satelitarnej GPS). Problemem jest nie wykorzystanie techniki, ale niesprecyzowanie tego ustawowo i niedookreslenie informacji, o które chodzi)

Procedura ubiegania się o kontrolę:

• KWP / Komendant oddziału Straży Granicznej/ komendant oddziału Żandarmerii Wojskowej wniosek Sąd okręgowy (wojskowy / powszechny ) postanowienie o pozwoleniu + pisemna zgoda prokuratora okręgowego / wojskowego prokuratora okręgowego

• KGP / Komendant Główny SG / Komendant Główny ŻW wniosek Sąd okręgowy (wojskowy / powszechny ) postanowienie o pozwoleniu + pisemna zgoda prokuratora okręgowego / wojskowego prokuratora okręgowego

  • Sąd właściwy ustalany jest wg siedziby podmiotu występującego z wnioskiem

• Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej/ Szef CBA/ Szef AW/ Szef SKW wniosek zatwierdzany przez Prokuratora Generalnego Sąd Okręgowy / Wojskowy Sąd okręgowy w Warszawie h

• Przypadek niecierpiący zwłoki:

  • Jeśli jakakolwiek zwłoka mogłaby spowodować utratę informacji lub zatarcie / zniszczenie dowodów przestępstwa, organ uprawniony do składania wniosku o zarządzenie kontroli operacyjnej może zarządzić, po uzyskaniu pisemnej zgody właściwego prokuratora kontrolę operacyjną, zwracając się jednocześnie do właściwego miejscowo sądu okręgowego z wnioskiem o wydanie pozwolenia w tej sprawie

  • Termin 5 dni od dnia zarządzenia kontroli

Wniosek o zastosowanie kontroli:

• Przedstawia się wniosek + materiały uzasadniającymi potrzebę stosowania kontroli operacyjnej

• Elementy wniosku:

  • Numer sprawy + kryptonim sprawy (o ile jest)

  • Opis przestępstwa + kwalifikacja prawna

    • Kwalifikacja konieczna w ustawie o CBA

    • Kwalifikacji brak w ustawie o SKW

  • Okoliczności uzasadniające kontrolę (też o bezskuteczności innych środków)

  • Dane osoby / inne dane pozwalające na jednoznaczne określenie podmiotu / przedmiotu kontroli + miejsce / sposób wykonania kontroli

  • Cel + czas + rodzaj kontroli

  • Jeśli jest to kontrola wobec podejrzanego / oskarżonego, we wniosku o zarządzenie kontroli zamieszcza się informację o toczącym się wobec niej postępowaniu

• Każdy następny wniosek musi spełniać te same wymogi formalne

• Rozpoznanie wniosków:

  • Sąd jednoosobowo

  • W posiedzeniu może wziąć udział wyłącznie prokurator i przedstawiciel organu wnioskującego o zarządzenie kontroli operacyjnej

  • Rozpoznawanie wniosków powinno odbywać się w warunkach przewidzianych dla przekazywania, przechowywanie i udostępniania informacji niejawnych (KPK)

Czas kontroli:

• Kontrola zarządzana jest na okres nie dłuższy niż 3 miesiące

• Możliwość jednorazowego przedłużenia:

  • Organ uprawniony do składania wniosku sąd okręgowy +pisemna zgoda prokuratora postanowienie o przedłużeniu

  • Okres nie dłuższy niż 3 miesiące, jeśli nie ustały przyczyny kontroli

• Przedłużenie powyżej powyższych terminów:

  • Organ uprawniony do składania wniosku sąd okręgowy +pisemna zgoda Prokuratora Generalnego

  • To uzasadnione przypadki, gdy podczas kontroli pojawią się nowe okoliczności istotne dla zapobieżenie lub wykrycia przestępstwa, albo ustalenia sprawców i uzyskania dowodów przestępstwa

• Kontrola jest niezwłocznie zakończona jeśli ustaną przyczyny jej ustanowienia

Koszta ponoszone przed podmioty świadczące usługi:

• Podmioty:

  • Wykonujące działalność telekomunikacyjną

  • Świadczące usługi pocztowe

• Są zobowiązane do zapewnienia na własny koszt warunków technicznych i organizacyjnych umożliwiających prowadzenie przez uprawnione organy kontroli

Sprawozdania z kontroli:

• Organ, który wystąpił z wnioskiem o przeprowadzenie kontroli informuje prokuratora o wynikach kontroli po jej zakończeniu

• Na jego żądanie informuje go także o przebiegu kontroli

• Przy uzyskaniu dowodów pozwalających na wszczęcie postępowania karnego, organ który wystąpił z wnioskiem o zarządzenie kontroli przekazuje prokuratorowi wszystkie materiały zgromadzone podczas kontroli operacyjnej

• Stosuje się do nich art. 393 – odczytanie innych protokołów przed sądem

• Wyjątek – kontrola skarbowa – brak obowiązku przekazania wszystkich materiałów zgromadzonych podczas przeprowadzenia kontroli- obowiązkiem jest tylko informacja PG o wynikach kontroli po jej zakończeniu. Na jego żądanie GIKS przedstawia zebrane w toku kontroli materiały i informuje o jej przebiegu

Dopuszczalny zakres wykorzystania materiałów z kontroli:

• Podczas kontroli zdarza się, że „przy okazji” zdobędzie się materiały potwierdzające sprawstwo innych osób niż tych, co do których kontrola jest prowadzona / co do czynów, które nie są wymienione w postanowieniu sądowym

  • Ustawa wykorzystanie kontroli operacyjnej jest dopuszczalne wyłącznie w postępowaniu karnym w sprawie o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, w stosunku do którego jest dopuszczalne stosowanie takiej kontroli przez jakikolwiek uprawniony podmiot

    • O zakresie wykorzystania materiałów decyduje prokurator uprawniony do zatwierdzenia wniosku

  • Ustawa przy przestępstwach, co do których kontrola była możliwa / popełnionych przez inną osobę niż tą wskazaną w postanowieniu, wykorzystanie materiałów jest dopuszczalne, ale tylko co do czynów zawartych w katalogu uprawniających do zarządzenia kontroli operacyjnej oraz po uzyskaniu następczej zgody właściwego sądu okręgowego na wniosek prokuratora

    • Wniosek prokurator kieruje nie później niż w ciągu 1 miesiąca od dnia otrzymania materiałów zgromadzonych podczas kontroli

    • Właściwy organ przekazuje prokuratorowi materiały niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie 2 miesięcy od dnia zakończenia kontroli

    • Sąd wydaje postanowienie w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku przez prokuratora

  • Materiały, które dotyczą nieskatalogowanych przestępstw / co do których sąd nie wyraził zgody, nie mogą być użyte

Udostępnienie materiałów osobie, wobec której stosowano kontrolę:

• Osobie, wobec której stosowano kontrolę nie udostępnia się materiałów zgromadzonych podczas kontroli

Zniszczenie materiałów:

• Materiały, które nie zawierały dowodów pozwalających na wszczęcie postępowania karnego / dowodów mających znaczenie dla toczącego się postępowania karnego podlegają niezwłocznemu, protokolarnemu komisyjnemu zniszczeniu

  • Służby specjalne niszczone są materiały, które nie potwierdzają zaistnienia przestępstwa

  • ABW zniszczeniu podlegają też materiały, które nie są istotne dla bezpieczeństwa państwa

• Zniszczenie zarządza organ właściwy do składania wniosku (forma zarządzenia)

• Przy wydaniu zarządzenia jest zobowiązany do niezwłocznego poinformowania właściwego prokuratora

• Ustawa skarbowa brak regulacji o obowiązku zniszczenia materiałów

Zażalenie na postanowienie sądu:

• Na postanowienie przysługuje zażalenie

• Stosuje się przepisy KPK

• Przysługuje tylko organom upoważnionym do składania wniosku

• Brak dla osób, wobec których stosowano kontrolę operacyjną!

  • Wyłącza to możliwość kontroli legalności kontroli operacyjnej przez sąd

  • Narusza to Konwencję Praw Człowieka i Podstawowych Wolności

Pośrednia kontrola legalności kontroli operacyjnej

• Na MSW spoczywa obowiązek corocznej informacji o działalności określonej w art. 19 ustawy o Policji /kontrola operacyjna/

  • Przedstawia ja Sejmowi i Senatowi do 30 czerwca roku następnego

• GI Kontroli Skarbowej przedstawia coroczną informację do Sejmu i Senatu o każdorazowej tego typu działalności

• PG przedstawia Sejmowi i Senatowi jawną roczną informacje o łącznej liczbie osób, wobec których został skierowany wniosek o zarządzenie kontroli i utrwalania rozmów / wniosek o zarządzenie kontroli operacyjnej, ze wskazaniem osób, co do których:

  • Sąd zarządził kontrolę i utrwalanie rozmów / kontrolę operacyjną

  • Sąd odmówił zarządzenia kontroli

  • Wniosek nie uzyskał zgody prokuratora

  • Także do 30 czerwca roku następnego

Problematyka kontroli operacyjnej:

• Brak jednolitych przepisów w tej materii – konieczność ujednolicenia

ZAKUP KONTROLOWANY

Instytucja zakupu kontrolowanego lub niejawnego wręczenia / przyjęcia korzyści majątkowej („łapówka kontrolowana”)

Doprowadzenie osoby podejrzanej do popełnienia przestępstwa polegającego na dokonaniu w sposób niejawny nabycia , zbycia lub przejęcia przedmiotów pochodzących z przestępstwa, ulegających przepadkowi, albo których wytwarzanie, posiadanie, przewożenie lub którymi obrót są zabronione, a także przyjęciu lub wręczeniu korzyści majątkowej w warunkach kontrolowanych przez państwowe służby policyjne

Dokonanie zakupu przez organy państwowe może polegać na:

• Dokonaniu nabycia/ zbycia / przejęcia przedmiotów pochodzących z przestępstwa, ulegających przepadkowi albo których wytwarzanie, posiadanie, przewożenie, którymi obrót są zabronione a także na złożeniu propozycji przyjęcia / wręczenia korzyści majątkowej

• Złożeniu propozycji nabycia/ zbycia/ przejęcia przedmiotów pochodzących z przestępstwa ulegających przepadkowi, albo których wytwarzanie, posiadanie, przewożenie, którymi obrót są zabronione

• Przyjęcie / wręczenie korzyści majątkowej

• Wyjątki w ABW/ AW/ SW/ SWW:

  • Nie można tutaj składać propozycji nabycia/ zbycia / przejęcia…

Organy uprawnione:

• Wszystkie poza wywiadem skarbowym

Osoba składająca propozycję:

• Funkcjonariusz

• Osoba działająca na zlecenie organów państwowych

Rejestracja czynności:

• Zakup kontrolowany może być niejawnie rejestrowany za pomocą urządzeń służących do rejestracji obrazu i dźwięku

Granice zakupu kontrolowanego:

• Nie może on polegać na tworzeniu przez służby warunków mających doprowadzić do popełnienia przestępstwa przez bliżej nieokreślonego sprawcę

• Nakłanianie obywateli do popełnienia przestępstwa w celu uruchomienia przeciwko nim postępowania karnego to prowokacja /art. 24 KK/

• Warunki zakupu:

  • Proporcjonalność

  • Subsydiarność

  • Celowość

1. Stosowany tylko do czynów uzasadniających kontrolę operacyjną

2. Stosowany dla sprawdzenia uzyskanych wcześniej wiarygodnych informacji o przestępstwie oraz ustalenia sprawców i uzyskania dowodów przestępstwa

• SN stwierdza, że propozycje składane przez tajnego agenta nie mogą być nachalne – muszą pozostawić swobodę decyzji, nie mogą być połączone z groźbą czy przymusem. Jest to bierne uczestniczenie w działaniach przestępczych

Procedury ustalenia kontroli operacyjnej:

• KGP /KWP zarządzenie kontroli +pisemna zgoda prokuratora okręgowego właściwego ze względu na siedzibę wnioskującego (może się zapoznać z materiałem)

  • Straż Graniczna = KG Straży Granicznej / komendanci oddziałów

  • Żandarmeria Wojskowa = KG Żandarmerii Wojskowej / komendanci oddziałów

  • CBA / ABW / SKW = zarządzają tylko organy centralne po uzyskaniu zgody PG

Informacje o kontroli:

• Przez cały czas trwania kontroli, organ który ją zarządził ma obowiązek bieżącego informowania właściwego prokuratora o wynikach.

• Prokurator może zarządzić zaniechanie czynności w każdym czasie (Policja + SG + ŻW)

Czas kontroli:

• Zarządzana na czas oznaczony nie dłuższy niż 3 miesiące

• Jednorazowe przedłużenie:

  • Uzyskanie pisemnej zgody właściwego prokuratora

  • Czas nie dłuższy niż 3 miesiące (nie ustały przyczyny jej zarządzenia)

• Przedłużenie po tych terminach:

  • Jeśli pojawią się nowe okoliczności istotne dla sprawdzenia uzyskanych wcześniej wiarygodnych informacji o przestępstwie oraz ustalenia sprawców i uzyskania dowodów przestępstwa

  • Pisemna zgoda prokuratora

  • Na czas oznaczony

Uzyskanie dowodów

• Przy uzyskaniu dowodów pozwalających na wszczęcie postępowania karnego / mających znaczenie dla toczącego się postępowania, organ zarządzający kontrolę przekazuje właściwemu prokuratorowi wszystkie materiały zgromadzone podczas czynności

• Stosuje się art. 393 KPK

Zniszczenie materiałów

• Materiały niezawierające dowodów pozwalających na wszczęcie postępowania karnego / niemających znaczenia dla toczącego się postępowania podlegają niezwłocznemu, protokolarnemu i komisyjnemu zniszczeniu

• Zarządza organ, który wnioskował o zarządzenie czynności

• Niezwłoczna informacja prokuratora

Różnice ustawowe:

• SG / ŻW – zakaz nadzwyczajnego przedłużenia zakupu kontrolowanego

• CBA/ ABW/ AW/ SKW – brak górnej granicy terminu zakupu kontrolowanego (tylko „na czas oznaczony”)

• Służby specjalne – obowiązek przekazania PG materiałów potwierdzających informację o przestępstwie + brak określenia procedury w stosunku to materiałów niezawierających pożądanych informacji

PRZESYŁKA NIEJAWNIE NADZOROWANA

Niejawne nadzorowanie, wytwarzanie, przemieszczanie, przechowywanie i obrót przedmiotami przestępstwa

Zarządzana w celu udokumentowania przestępstw, co do których można zarządzić kontrolę operacyjną i zakup kontrolowany, albo ustalenia tożsamości osób uczestniczących w tych przestępstwach lub przejęcia przedmiotów przestępstwa pod warunkiem, że nie stworzy to zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzkiego

Podmioty uprawnione:

• Policja

• SG

• ŻW

• Kontrola skarbowa

• ABW

• SKW

Procedura przesyłki:

• Policja / SG / ŻW samodzielne zarządzenie przesyłki przez:

  • Organ główny (KGP / KGSG/ KGŻW)

  • Organ terenowy (KWP / KOSG/ KOŻW)

• ABW / SKW / organy skarbowe zarządzają GI Kontroli Skarbowej/ Szefowie Służb

• + obowiązkowe zawiadomienie prokuratora okręgowego właściwego ze względu na siedzibę organu zarządzającego czynność

  • Służby specjalne zawiadamiają PG

Informacja o przesyłce:

• Organy zobowiązane są do informowania na bieżąco prokuratora o stanie przesyłki i wynikach czynności

• Prokurator może nakazać zaniechanie czynności

Instytucje i przedsiębiorcy:

• Organy, instytucje publiczne i przedsiębiorcy mają obowiązek dopuścić do dalszego przewozu przesyłki zawierające przedmioty przestępstwa w stanie nienaruszonym lub po ich usunięciu albo zastąpieniu ich w całości/ części

Rejestracja przesyłki:

• Podczas przesyłki niejawnie nadzorowanej mogą być stosowane środki techniczne umożliwiające uzyskanie i utrwalanie treści informacji w tym obrazu i dźwięku

Uzyskanie dowodów:

• Po uzyskaniu dowodów pozwalających na wszczęcie postępowania karnego / mających znaczenie dla toczącego się postępowania, organ który zarządził operację przekazuje właściwemu prokuratorowi materiały zgromadzone podczas prowadzenia operacji

• W postępowaniu przed sądem stosuje się art. 393

• Służby specjalne przekazują materiały do PG

• Ustawa skarbowa nie reguluje kwestii postępowania z materiałami uzyskanymi w wyniku przesyłki

1. Korzystanie z ewidencji i zbirów danych

Zalety gromadzenia danych i prowadzenia systemów informacji -skuteczna działalność wykrywcza sprawców i przestępców

Rodzaje systemów informacji:

• Prowadzone przez organy ścigania

• Prowadzone w związku z działalnością organizatorską i przez podmioty prawa handlowego

Brak jednoznacznej regulacji prawnej dotyczącej uzyskiwania / gromadzenia / przetwarzania tych danych

• Jednak ma to miejsce dość często i prowadzone jest w formie czynności o-r

• W niektórych państwach kwalifikuje się to jako czynności o-r:

  • Wielka Brytania

  • RFN

  • Także w polskiej literaturze kryminalistycznej

Podmioty uprawnione:

• Policja

• SG

• ŻW

• Skarbowe

• CBA

• ABW

• SKW

• Wszystkie mają prawo do uzyskiwania informacji + niejawnego gromadzenia + sprawdzania + przetwarzania

• ŻW ma jeszcze prawo do przekazywania

• Służba Celna nie ma prawa do uzyskiwania informacji – może to robić jedynie za pomocą metod wskazanych w ustawie, które zezwala na pobieranie danych dotyczących osób korzystających z usług pocztowych / stanowiących tajemnicę bankową/ danych telekomunikacyjnych / korzystać z danych uzyskanych przez inne podmioty w wyniku czynności o-r

Techniki gromadzenia danych

• Zróżnicowane w zależności od ustawy

• Ogólna klasyfikacja sposobu wykorzystywania danych:

1. Pobieranie danych

   1. Osobowych

   2. Stanowiących tajemnice bankową + ubezpieczenia

   3. Telekomunikacyjnych

   4. Danych osób korzystających z usług pocztowych

2. Gromadzenie danych

3. Przetwarzanie danych

4. Udostępnianie danych

POBIERANIE DANYCH O OSOBIE

Organy mogą pobierać informacje o osobie:

• Przez własne działania

• Zgromadzone w zbiorach danych osobowych prowadzonych przez organy władzy publicznej / państwowe lub samorządowe jednostki organizacyjne

System kwalifikacji danych (ustawa o Policji):

• Pobieranie + uzyskiwanie + gromadzenie + przetwarzanie + wykorzystywanie informacji o:

  • Osobach podejrzanych o popełnienie czynu z oskarżenia publicznego

  • Nieletnich dopuszczających się czynów zabronionych przez ustawę jako przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego

  • Osoby o nieujawnionej tożsamości / usiłujące ukryć swoją tożsamość

  • Osoby poszukiwane

  • Także bez ich wiedzy i zgody

Informacje obejmują:

• Dane osobowe (ustawa o ochronie danych osobowych – dane kodu genetycznego tylko z niekodującym genomem)

• Odciski linii papilarnych

• Zdjęcia + szkice + opisy wizerunku

• Cechy / znaki szczególne/ pseudonimy

• Informacje o:

  • Miejscu zamieszkania / pobytu

  • Wykształceniu / zawodzie / miejscu pracy/ stanowisku / stanie majątku

  • Dokumenty / przedmioty, którymi się posługują

  • Sposób działania sprawcy / środowisko / kontakty

  • Zachowanie się wobec pokrzywdzonych

• SG i ŻW nie zezwalają na działania w stosunku do nieletnich

Ograniczenia informacji:

• Nie pobiera się informacji, które nie mają przydatności wykrywczej, dowodowej, identyfikacyjnej w prowadzonym postępowaniu

UZYSKIWANIE + GROMADZENIE + PRZETWARZANIE INFORMACJI ZGROMADZONYCH PRZEZ ORGANY WŁADZY PUBLICZNEJ

Organy ścigania mogą uzyskać + gromadzić + przetwarzać wszelkie zgromadzone w ten sposób informacje w tym również dane osobowe, jeśli jest to niezbędne w celu zapobieżenia lub wykrycia przestępstw oraz identyfikacji osób

Dotyczy to przede wszystkim:

• Krajowego Rejestru Karnego

• Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności

• Administratorzy udostępniają te dane bezpłatnie

Zdalne udostępnianie danych

• Organy władzy publicznej mogą wyrazić zgodę na zdalne udostępnianie danych, bez składania wniosku

• Warunki dopuszczenia zdalnego udostępniania:

  • Posiadanie urządzeń umożliwiających odnotowanie w systemie kto, gdzie, kiedy w jakim celu uzyskał dane

  • Posiadanie zabezpieczeń technicznych i organizacyjnych uniemożliwiających wykorzystanie danych niezgodnie z celem ich uzyskania

  • Jest to uzasadnione specyfiką / zakresem wykonywania zadań / prowadzonej działalności

Różnice w CBA:

• Upoważniony do wystąpienia z wnioskiem jest tylko Szef CBA / osoba przez niego upoważniona

DANE STANOWIĄCE TAJEMNICĘ UBEZPIEZENIOWĄ / BANKOWĄ

Zagrożenie prawa do prywatności:

• Podmioty prowadzące działalność ubezpieczeniową uzależniają umowę od udostępnienia szczegółowych danych osobowych

• Dlatego ustawodawca zaostrza procedurę udostępniania

Podmioty uprawnione:

• Policja

• Straż Graniczna

• CBA

• Służba Celna (tajemnica bankowa)

Warunkiem udostępnienia jest konieczność skutecznego zapobieżenia przestępstwom, wykrycia, ustalenia sprawców i uzyskanie dowodów przestępstw uzasadniających zarządzenie kontroli operacyjnej

• Informacje te podlegają ochronie przewidzianej w przepisach o informacji niejawnej

• Udostępnianie są jedynie funkcjonariuszom prowadzącym czynności w danej sprawie i ich przełożonym, uprawnionym do nadzoru (+sądom i prokuratorom)

Procedura udostępnienia danych

Dane udostępnia się na podstawie postanowienia wydanego na pisemny wniosek komendanta wojewódzkiego Policji przez sąd okręgowy właściwy miejscowo ze względu na siedzibę wnioskującego organu

Wniosek zawiera:

• Numer sprawy + kryptonim

• Przestępstwo * kwalifikacja prawna

• Okoliczności uzasadniające potrzebę udostępnienia informacji

• Podmiot, którego informacje dotyczą

• Podmiot zobowiązany do udzielenia informacji

• Zakres + rodzaj informacji + danych

Sąd określa w postanowieniu:

• Zgodę na udostępnienie informacji i danych

• Rodzaj i zakres zobowiązania

• Organ policji uprawniony do zwrócenia się o przekazania informacji

Na postanowienie przysługuje zażalenie

Informacja podmiotu zobowiązanego do udostępnienia danych:

• Organ policji pisemnie informuje ten organ

• Określa dane + rodzaj + zakres + podmiot + osobę policjanta upoważnionego do odbioru

Informacja osoby, której dane się udostępnia:

• Do 90 dni od dnia przekazania informacji i danych, policja informuje podmiot o postanowieniu sądu wyrażającym zgodę na udostępnianie informacji i danych

• Może to być zawieszone w drodze postanowienia na czas określony

  • KGP po uzyskaniu pisemnej zgody PG prosi sąd o zawieszenie z możliwością dalszego przedłużenia ten obowiązek – o ile może to zaszkodzić wynikom podjętych czynności o-r

• Jeśli w tym okresie zostanie wszczęte postępowanie przygotowawcze, podmiot ten jest powiadamiany o postanowieniu sądu o udostępnieniu informacji i danych przez prokuratora (lub na jego polecenie przez Policję) przed zamknięciem postępowania przygotowawczego albo niezwłocznie po jego umorzeniu

• Jeśli informacje nie dostarczyły podstaw do wszczęcia postępowania, organ wnioskujący o wydanie postanowienia pisemnie zawiadamia o tym podmiot, który przekazał dane

• Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za szkody wyrządzone naruszeniem przepisów na zasadach w KC

Różnice ustawowe:

• SG większa konkretyzacja informacji, o które można się zwracać + inny termin na informację podmiotu – 120 dni + niezwłoczne, protokolarne i komisyjne zniszczenie danych niezawierających informacji potwierdzających zaistnienie przestępstwa

• Służba Celna informacja jest udostępniania przez banki na pisemne żądanie właściwego organu w związku z toczącym się postępowaniem o przestępstwo skarbowe przeciwko osobie fizycznej będącej stroną w umowie z bankiem / przestępstwo skarbowe popełnione w zakresie działalności osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, która jest stroną umowy + występowanie do podmiotów prowadzących przedsiębiorstwa maklerskie / spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe / towarzystw funduszy inwestycyjnych

POBIERANIE DANYCH TELEKOMUNIKACYJNYCH

Prawo do bilingowania osób – bardzo kontrowersyjna kwestia:

• Teoretycznie nie narusza prawa do tajemnicy korespondencji

• Informacje pozwalają jednak na precyzyjne ustalenie tożsamości + miejsca pobytu w trakcie komunikatu

  • Przy długotrwałej kontroli organ może ustanowić wykonywaną prace + sposoby spędzania wolnego czasu + codzienne nawyki = INGERENCJA W ŻYCIE PRYWATNE

Podmioty uprawnione:

• Policja

• SG

• ŻW

• Urzedy kontroli skarbowej

• Służba Celna

• CBA

• ABW

• SKW

Brak tu specjalnych warunków ustawowych – organ ma wykazać, że udostępnienie danych ma nastąpić w celu zapobiegania lub wykrywania przestępstw

• Służba Celna zapobieżenie / wykrycie przestępstw i wykroczeń skarbowych

• Służby specjalne dostęp w celu realizacji wszystkich powierzonych im zadań

Procedura udostępnienia:

• Wniosek upoważnionego funkcjonariusza upoważnienie od KGP / KWP

  • Straż graniczna KGSG / KOSG

  • Żandarmeria Wojskowa KGŻW / KOŻW

  • Służba Celna Szef Służby Celnej / dyrektor izby celnej

  • Wywiad skarbowy tylko organ centralny służby

Udostępnienie danych:

• Pisemny wniosek upoważnionego organu / osoby przez niego upoważnionej

• Ustne żądanie funkcjonariusza posiadającego pisemne upoważnienie

• Za pośrednictwem sieci telekomunikacyjnej funkcjonariuszowi posiadającemu pisemne upoważnienie od powyższych osób

  • Tu odbywa się to bez udziału pracowników danych telekomunikacyjnych / albo przy ich niezbędnym udziale

  • Odbywa się to na podstawie porozumienia z KGP

  • Sieci muszą zapewniać:

    • Możliwość ustalenia osoby uzyskującej dane + ich rodzaj + czas udostępnienia

    • Zabezpieczeni techniczne i organizacyjne uniemożliwiające osobie nieuprawnionej dostęp

  • Musi to być uzasadnione specyfiką zadań wykonywanych przez jednostki organizacyjne podmiotu wnioskującego / prowadzonych przez niego czynności

Przekazanie materiałów:

• Mające znacznie dla postępowania karnego właściwy miejscowo i rzeczowo prokurator

• Niemające znaczenia niezwłoczne , komisyjne i protokolarne zniszczenie

Różnice ustawowe:

• Pozostałe ustawy – brak określenia procedury postępowania z materiałami + kryteriów selekcji

• Ustawa skarbowa – dodatkowa kontrola – GIKS ma obowiązek niezwłocznego przekazywania informacji o wystąpieniu z wnioskiem do Ministra Finansów, ten może zażądać od GIKS informacji o przyczynach uzasadniających wystąpienie z wnioskiem + sposobie wykorzystania przez niego danych, jeśli uzna wniosek za nieuzasadniony, nakazuj niezwłoczne, protokolarne i komisyjne zniszczenie danych

Usługi pocztowe:

• Uprawnienie do udostępniania danych identyfikujących podmiot korzystający z usług pocztowych i dotyczących okoliczności świadczenia usług pocztowych / korzystania z tych usług wyłącznie w celu zapobiegania lub wykrywania przestępstw oraz ich sprawców

• Dane ujawniane na wniosek:

  • KGP / KWP (pisemny)

  • Żądania policjanta posiadającego pisemne upoważnienie od osób powyżej

• Ustawa o Policji jest tu bardziej restrykcyjna:

  • Brak delegacji upoważnienia ustawowego

  • Brak możliwości udostępnienia tych danych przez sieci telekomunikacyjne

• W innych krajach bardziej restrykcyjne:

  • Holandia – udostępniania prokuratorowi tylko za zgoda sędziego śledczego

  • Belgia – tylko sędzia śledczy

  • USA – te same zasady co przy zapoznawaniu się z treścią komunikatów

GROMADZENIE I PRZECHOWYWANIE ZBIORÓW DANYCH

Akty prawne regulujące tę materię:

• USTAWA O KRAJOWYM CENTRUM INFORMACJI KRYMINALNEJ

  • To wyodrębniona komórka Komendy Głównej Policji

  • Szefem jest Komendant Główny Policji

  • System elektroniczny umożliwia wymianę informacji w czasie rzeczywistym

  • Gromadzone są informacje o:

    • Przestępstwach

    • Osobach , przeciwko którym prowadzi się postępowanie karne / czynności o-r

    • Przedmiotach wykorzystanych do popełnienia przestępstwa / utraconych w związku z przestępstwem

    • Przedsiębiorcach / spółkach cywilnych / fundacjach / stowarzyszeniach co do których pojawiło się podejrzenie, że zostały wykorzystane w celu popełnienia przestępstwa / gromadzone na nich środki pochodzą z przestępstwa

    • Inne podstępowania / czynności prowadzone na podstawie ustaw przez podmioty objęte tą ustawą

  • Podmioty uprawnione do przekazywania pozyskanych przez siebie danych:

    • Organy administracji rządowej

    • Organy samorządu terytorialnego

  • Organy te są właściwe do:

    • Ewidencji ludności

    • Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności

    • Ewidencji wojskowej

    • Centralnej ewidencji pojazdów

    • Centralnej ewidencji kierowców

    • Rejestracji pojazdów

    • Nadzoru geodezyjnego i kartograficznego

    • Administracji geodezyjnej i kartograficznej

    • Ewidencji gruntów i budynków

    • Rejestracji stanu cywilnego

  • Podmioty uprawnione do otrzymywania informacji kryminalnych:

    • organy prokuratury

    • organy policji

    • organy SG

    • organy celne

    • urzędy skarbowe

    • orany kontroli skarbowej

    • Biuro Ochrony Rządu

    • Żandarmeria Wojskowa

    • Organy informacji finansowej

    • Generalny Inspektor Informacji Finansowej

    • Organy administracji publiczne właściwe w sprawach obywatelstwa / cudzoziemców / repatriacji

• Krajowy system Informacyjny Policji (KSIP)

  • System jest zintegrowany z innymi podsystemami policyjnymi

    • System automatycznej identyfikacji daktyloskopijnej (AFIS)

    • System automatycznej identyfikacji genetycznej bazy danych (GENOM)

    • Europejski System Identyfikacji Daktyloskopijnej Uchodźców i Nielegalnych imigrantów (EURODAC)

    • Automatyczny System Identyfikacji Broni (ASIB)

    • Kartotek Dokumentów Anonimowych Europejski Zbiór Samochodowych Powłok Lakierniczych (EUCAP)

    • Baza Numerów Identyfikacyjnych Pojazdów (VIN)

Przechowywanie danych DNA

• Jedyny podmiot uprawniony do przechowywania bazy danych jest Komendant Główny Policji

• Skład bazy:

  • Informacje + analizy kwasu deoksyrybonukleinowego

    • Przypadki wymienione w KPK (pobieranie materiału genetycznego)

    • Osoby o nieustalonej tożsamości / ukrywające tożsamość

    • Zwłoki o nieustalonej tożsamości

    • Ślady nieznanych sprawców przestępstw

  • Dane osób z KPK:

    • Imiona / nazwiska / pseudonimy

    • Imiona / nazwiska rodowe

    • Data + miejsce urodzenia

    • Oznaczenie + cechy identyfikacyjne dokumentu tożsamości

    • Adres zamieszkania

    • Pesel

    • Obywatelstwo + płeć

• Z bazą prowadzi się zbiory pobranych próbek DNA (wymazy, cebulki, wydzieliny, tkanki)

  • Przechowuje się je na okres niezbędny dla realizacji ustawowych zadań policji

  • Organy nie rzadziej niż co 10 lat usuwają zbędne dane

• Wprowadzenie danych do bazy (podstawa = zarządzenie)

  • Organ prowadzący postępowanie przygotowawcze / sąd (postępowanie karne / postępowanie z nieletnimi)

  • Właściwy miejscowo organ Policji (nieustalona tożsamość / ukrywający tożsamość/ zwłoki)

• Informacji z bazy udziela się bezpłatnie organom prowadzącym postępowanie / organom policji prowadzącym czynności identyfikacyjne

• Próbki przechowywane są 20 lat

  • 35 lat przestępstwa przeciwko pokojowi + przeciwko RP + obronności +życiu zdrowiu + bezpieczeństwu publicznemu + wolności seksualnej + mieniu

• Usunięcia z bazy Danych dokonuje komisja powołana przez KGP

  • Sporządza się protokół w stosunku do :

    • Osób, które zostały uniewinnione / umorzono postępowanie

    • Warunkowo umorzono postępowanie (6 miesięcy od dnia zakończenia okresu próby)

    • Umorzenie na podstawie przepisów o świadku koronnym (1 rok od uprawomocnienia)

    • Zwłoki ludzkie, których tożsamość ustalono

Dane zawierające informacje wrażliwe

• Upoważnienie do przechowywania pewnych kategorii informacji przez organy państwa powinno opierać się na ścisłej reglamentacji

• Ustawa powinna gwarantować, że w przypadku, gdy wygasną przesłanki uzasadniające ich pozyskanie, ulegną bezwzględnemu usunięciu z bazy

1. Przetwarzanie danych (analiza kryminalistyczna)

Zbiory danych służą do poszukiwania powiązań między informacjami dotyczącymi przestępstwa / przestępcy dla celów operacyjnych lub procesowych

Analiza kryminalistyczna – konsekwentne i zorganizowane wyszukiwanie i wykazywanie związków danych dotyczących przestępstw z innymi możliwymi informacjami, które będą stanowiły podstawę do przygotowania wniosków wspomagających procesy decyzyjne

Formy analizy:

• Analiza operacyjna

  • Zespół czynności analitycznych służących jak najszybszemu osiągnięciu przez organy ścigania celu w postaci ujawnienia przestępstwa, wykrycia i aresztowania sprawcy, zajęcia lub zabezpieczenia przedmiotu przestępstwa

  • Analiza:

    • Bilingów telefonicznych

    • Powiązań osobowych

    • Powiązań kapitałowych

    • Przepływów finansowych

    • Mechanizmów działalności przestępczej

    • Wielorodzajowa

• Analiza strategiczna

  • Ocena poziomu konkretnych rodzajów przestępstw i przyczyn ich popełnienia. Nie wiąże się z konkretną sprawą

1. Udostępnianie danych

Zbiory danych mogą być wykorzystywane tylko w celu realizacji ustawowych zadań:

• Uruchomienie procesu karnego

Przez ryzyko wielokrotnego wykonywania czynności wykrywczych przez różne organy w stosunku do jednej osoby, organy te mogą wzajemnie przekazywać sobie informacje o osobie

• Policja może żądać udostępnienia danych (wniosek):

  • KGP

  • KWP

  • Uprawniony policjant

Czynności o-r wykonywane wyłącznie na żądanie sądu / prokuratora

• Wykorzystanie tych informacji następuje tylko w celu ścigania karnego

• W innych przypadkach jest zezwolone, jeśli ustawa zezwala na udzielenie takich informacji określonemu organu / wynika to z umowy międzynarodowej / zatajenie tej informacji prowadziłoby do zagrożenia życia lub zdrowia

R III

Wykorzystanie wyników czynności operacyjno-rozpoznawczych w postępowaniu karnym

Problem wykorzystania czynników czynności na rozprawie:

Dowody, na podstawie których sąd czyni ustalenia faktyczne muszą być ujawnione na rozprawie, jednak ujawnienie metod gromadzenia dowodów wiąże się z obawą, że nie będzie można ich wykorzystać w przyszłości. Do tego pojawia się obawa o bezpieczeństwo źródeł informacji

Hanausiak informacje z czynności o-r nie nadają się do wykorzystania w procesie, ich wykorzystanie wymaga odpowiedniego „przetworzenia” przez przeprowadzanie dowodu zgodnie z zasadami prawa karnego

Kmienick to nieformalny, pomocniczy materiał dowodowy

Daszkiewicz wykorzystanie wyników jest dopuszczalne pod warunkiem ich przeprowadzenia z zachowaniem zasad procesowych

USTAWA - ustawodawca wprost uznaje czynności operacyjno-rozpoznawcze za dowody (ponadto znaczna ich część przyjmuje postać dowodów rzeczowych i dokumentów mogących być wykorzystanymi w procesie)

Grupy czynności operacyjno-rozpoznawczych:

• Ukierunkowanie czynności procesowej / wskazanie na potencjalne źródło dowodowe

• Bezpośrednie wykorzystanie w procesie karnym

  • CZYNNOŚCI OKREŚLANE PRZEZ USTAWĘ JAKO DOWÓD

    • Kontrola operacyjna

    • Zakup kontrolowany

    • Przesyłka niejawnie nadzorowana

    • Informacje zakładów ubezpieczeń

    • Informacje bankowe

    • Kryterium przesądzające o wykorzystaniu materiałów LEGALNOŚĆ!

  • CZYNNOŚCI, W WYNIKU KTÓRYCH POZYSKANO DOWODY RZECZOWE I DOKUMENTY UJAWNIONE PODCZAS POZOSTAŁYCH CZYNNOŚCI

  • INFORMACJE UZYSKANE PRZEZ TAJNYCH WSPÓŁPRACOWNIKÓW I FUNKCJONARIUSZY DZIAŁAJĄCYCH NIEJAWNIE

    • Odtworzenie przebiegu czynności przez odczytanie sporządzonych notatek służbowych

    • Przesłuchanie funkcjonariusza, który o okoliczności będących przedmiotem postępowania dowiedział się od innego funkcjonariusza prowadzącego czynności („świadek ze słyszenia”) – ma to charakter uzupełniający, bo obchodzi zasadę bezpośredniości

    • Bezpośredni i jawne przesłuchanie na rozprawie i potwierdzenie ich zeznań treścią notatki służbowej (rzadko stosowane – dekonspiracja naraża na zemstę/ uniemożliwia to ponowne wykorzystanie tej osoby – ale można to połączyć z instytucją świadka anonimowego, albo nawet świadka koronnego /tajny współpracownik dopuszczający się przestępstw/)

Materiały:

• Dokumentacja procedury decyzyjnej związanej z uruchomieniem poszczególnych środków

• Nośniki z treścią przekazów informacji uzyskanej za pomocą kontroli operacyjnej

• Dowody rzeczowe (korzyści majątkowe / przedmioty ulegające przepadkowi/ których wytwarzanie, posiadanie, przewożenie, obrót są zabronione)

• Utrwalenie przebiegu czynności dokonane za pomocą urządzeń do rejestracji obrazu / dźwięku

• Wykazy danych dotyczących umów ubezpieczenia / tajemnicy bankowej

• Notatki służbowe funkcjonariuszy

• Stosuje się odpowiednio 393 KPK