Wykład nr 1

T: Kultura

1. Kultura- Rodzina, Człowiek do 4 roku życia kształtuje swój charakter w 70%. Kultura dzieli się na osobistą, fizyczną, rolną, ogólną. Pojęcie wywodzi się z Grecji, słowo kultura pojawia się dopiero w języku łacińskim- cultura colere (Uprawiać rolę) Cyceron określił kulturę jako wysiłek umysłowy jako cultura mentis (kultura umysłu). Europa zachodnia po upadku cesarstwa zachodnio rzymskiego pogrążyła się w mrokach średniowiecza- upadek kultury. Ponowne rozważania na temat kultury zaczęły się na terenie Anglii w XVI wieku ale dopiero w XVII wieku rozpoczęło się zainteresowanie kulturą ducha. W Wieku XVII rozpoczęto przeciwstawianie kultury przyrodzie- Kształtowanie rozumu, moralności. Filozof Johan Herger używał terminu kultura na oznaczenie doskonalenia się jednostki, kwalifikacji i techniki. Główny element kultury widział Herger w tradycji- utrwalone wzory zachowania. Twierdził że każdy człowiek tylko przez wychowanie staje się człowiekiem. Na terenie Francji zaczęto używać na to samo znaczenia słowa cywilizacja.

2. Kuluta- Wg. Tailora 1885r. Kultura lub cywilizacja jest to złożona całość obejmująca wiedzę, wierzenia, sztukę, prawo, moralność, obyczaje i wszystkie inne zdolności i nawyki nabyte przez człowieka jako członka społeczeństw.

3. Kultura posiada definicje: opisowe, historyczne, normatywne, psychologiczne i definicje genetyczne.

4. Postacie

• Stefan Czarnowski

• Prof. Antonina Kłoskowska

5. Kulturę można obserwować pod względem antropologicznym które uwzględnia wszystkie dziedziny ludzkiego życia, lub też w węższym ujęciu podkreślającą sferę znaczeń i symboli, za kulturę uznaje się sztukę literaturę.

6. Cechy kultury

• Ma zdolności do obiektywizacji czyli utrwalenia się jako wzoru

• Jest uświadamiana przez normy i wzory

• Kultura jest wyuczona i ludzie nazywają ją od innych

• Ulega zmianom przystosowawczych

Potoczne rozumienie kultury obejmuje dobre wychowanie, maniery, moralność, wiedzę, sztukę i ich instytucje, rozrywki i zabawy.

W zakres kultury wchodzą nie wszystkie ludzkie zachowania, ale tylko te które stały się społecznym nawykiem ponieważ istnieje także pojecie zachowania niekulturalnego- antykultura.

Każdy człowiek ma zdolność uczenia się i wykraczania poza osobiste doświadczenie. Proces uczenia się człowieka przebiega w dużym stopniu w procesie werbalnym.

Symbol jest to przedmiot posiadający wartość lub znaczenie nadane przez tych którzy się nim posługują.

Cywilizacja występuje w zorganizowanym społeczeństwie, cywilizacja jest to kultura mająca związek z miastem, pismem i organizacjami politycznymi. Przykłady cywilizacji, Sumeryjska, Indyjska, klasyczna, peruwiańska, środkowo- amerykańska, bliskowschodnia i zachodnio europejska. Kultura jest procesem rozwijającym się od momentu narodzin człowieka.

Funkcjonaliści uważają że kultura powstała jako reakcja na pewne potrzeby biologiczne: głód, seks i bezpieczeństwo.

Freud głosił ze kultura jest strukturą powstrzymującą dwóch podstawowych popędów człowieka: popęd życia (eros), popęd śmierci (tanatos).

Teoria Housingi głosi że kultura wywodzi się z zabawy i również rozwija się przez nią.

6. Internalizacja

Przyjmowanie na własność poglądów, wartości, norm. Internalizacja to także przymuszanie osobnika do stosowania tych treści. Proces charakteryzuje się tym że występuje w zbiorowisku, towarzyszy biologicznemu rozwojowi człowieka zaczynając od narodzenia człowiek jest poddawany stopniowo procesowi internalizacji, proces ten warunkuje życie w społeczeństwie, jest selektywny, jest procesem częściowo świadomym a częściowo nie. Współtworzy osobowość człowieka. Jest prowadzony za pomocą różnych środków i oddziaływań

7. Proces nabywania kultury kształtuje osobowość człowieka.

Wyodrębniamy trzy osobowości (wg. Znanieckiego):

• Osobowość człowieka pracy

• Osobowość człowieka dobrze wychowanego

• Osobowość zboczeńca

Wg. Kłoskowskiej wyróżniamy trzy układy kultury:

• Pierwotny układ kultury- kultury lokalne, ludowe

• Układ zinstytucjonalizowany- instytucje kulturowe

• Układ środków masowego komunikowania- układ dominujący w obecnych czasach

8. Uczestnictwo w kulturze warunkowane jest poprzez postawy wewnętrzne, pochodzenie społeczne, miejsce zamieszkania (odległość od instytucji kultury), wykształcenie, zawód, dochody, czas wolny, polityka kulturalna danego okręgu zamieszkania.

9. Typy uczestnictwa:

• Aktywne i wszechstronne- dotyczy 4% społeczeństwa

• Ograniczenie aktywne

• Uczestnictwo sporadyczne- odbiór bierny, konsumpcyjno- rozrywkowy

• Absencja kulturalna- ludzie starzy, chorzy, ubodzy i margines społeczny

T: Aksjologiczne aspekty ochrony dziedzictwa kultury.

1. Aksjologia- szczegółowa teoria wartości, wchodząca w skład poszczególnych dyscyplin naukowych, dziedzina rozważań nad wartościami określonego rodzaju, np. moralnymi, estetycznymi, poznawczymi, ekonomicznymi, religijnymi...

2. Człowiek realizuje się poprzez kulturę, jest całokształtem wartości które człowiek jako osoba pragnie, ceni oraz realizuje. Dziedzictwo kulturowe obejmuje różne dobra stworzone w bliższej czy dalszej przyszłości, dobra te są efektem twórczej działalności człowieka mają więc niepowtarzalny charakter. A ich trwanie z różnych powodów może być zagrożone aż do zupełnego unicestwienia.

Każdy człowiek powinien mieć możliwość poznania przeszłości. Współcześnie przyjmuje się że należy chronić dziedzictwo kulturowe różnych kultur, bowiem każda z nich zawiera dobra które są cenne nie tylko dla danej społeczności, ale dla całej ludzkości. Poznanie różnych wymiarów przeszłości stanowi dzisiaj istotny element tożsamości współczesnego człowieka.

Na tej podstawie formułowany jest postulat o akceptacji ochrony dziedzictwa kulturowego. Istnieją różne koncepcje o ochronie dziedzictwa, można je pogrupować na dwie koncepcje węższą- przedmiotem ochrony powinny być nieliczne i wyselekcjonowane obiekty historyczne, kulturowe i szersz­ą- należy chronić wszystkie obiekty dziedzictwa kulturowego. Co do sposobu ochrony dopuszcza się tworzenie kopii dzieł w celu ochrony oryginału. Kopie więc jest duplikatem który jest cenny jedynie ze względu na podobieństwo do oryginału. Replika jest to kopia stworzona przez twórcę oryginału. Istnieje również drugie podejście o ochronie dóbr kultury i łączy się ono z ideą zmiany i przekształcania obiektów. Dotyczy to obiektów o charakterze budynków. Należy dokonać takich zmian aby dany obiekt stał się użyteczny. Głównie ma to miejsce przy kamienicach stojących w obrębie starówek gdzie przebudowuje się wnętrza tych kamienic. Tworzy się również muzea wnętrz kamienic mieszczańskich.

Jedną z przyczyn niszczenia dziedzictwa kulturowego może być brak wiedzy. W latach 60’tych wprowadzono w Polsce klasyfikację zabytku co w praktyce najniższe klasy zabytków nie chroniono zbyt dobrze co spowodowało że funkcjonowanie tej normy zachowało Siudo dzisiaj pomimo zniesienia tej klasyfikacji. Następną szkodliwą działalnością są tzw. poszukiwacze skarbów.

Najbardziej niszczoną formą dziedzictwa kulturowego są obiekty archeologiczne.

3. Trzy formy ochrony dziedzictwa kulturowego

• Orientacja absolutystyczna- opiera się na tym że w każdej kulturze występują absolutystyczne systemy normatywne które zakładają że zawsze wszędzie i przez wszystkich powinny być respektowane. Uznaje się że dobra kultury posiadają autentyczną wartość którą każdy jest zobowiązany respektować. Na podstawie tego wyprowadza się normy prawne dotyczącej bezwzględnej o powszechnej ochronie dziedzictwa kulturowego. Zasadą etyczną jest uznanie że dobro należy czynić a zła trzeba się wystrzegać. Występuje ona we wszystkich aktów normatywnych o międzynarodowym charakterze.

• Orientacja utylitarystyczna- nadrzędną wartością czyni się użyteczność, patrzy się na działania związane z ochroną zabytków pod kontem ich użyteczności. Wprowadza się element motywacji ekonomicznej

• Orientacja relatywistyczna- odrzuca obiektywny charakter wartości związanych z kulturą i moralnością. Związku z tym wszystko może być zaakceptowane ponieważ w tej orientacji brakuje możliwości odwołania Siudo obiektywnych, uniwersalnych wartości wyznaczających sferę dobra i zła. Główną rolę przejmują wartości ekonomiczne.

Poprzez edukację- powrót do uniwersalnych wartości można zmniejszyć wpływ orientacji relatywistycznej na kulturę.

T: Historia muzealnictwa

1. Nazwa muzeum pochodzi od starożytnych muz. Najstarszym muzeum jest muzeum aleksandryjskie. Świątynie gromadziły przedmioty jedynie do oglądania, jak i siedziby władców. W świątyniach także przechowywano obiekty religijne. Kościoły będąc jednocześnie miejscem kultu prezentowały obiekty plastyczne np. obrazy czy figury. W średniowieczu zaczęły pojawiać się obrazy, naczynia, meble czy zbroje . W okresie renesansu kształtują się nowe postawy wobec przeszłości, zaczęto oddzielać to co jest święte od tego co jest świeckie. Miało to przywrócić czystość wiary. W okresie obrazoburstwa zaczęto niszczyc dzieła sztuki oraz powrócono do starożytności. W XV wieku ważną rolę odgrywały obrazy w których starano się zatrzymać czas- tworzono także dzieła na zamówienie. Odbywają się targi sztuki. Do połowy XVIII wieku centrum handlu sztuką jest Amsterdam, później przenosi się do Londynu a w połowie XIX wieku do Paryża. We Włoszech handlowano poprzez marszandów- kupców dzieł sztuki. W Wieku XIX pojawiają się pierwsze publiczne instytucje- biblioteka w Oksfordzie

Muzea rewolucyjne- związane z rewolucją francuską. Pierwszym muzeum był Luwr.

Muzea energetyczne- powstałe poprzez ofiary kolekcjonerów dla miasta