ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA
Zanieczyszczenia powietrza są głównymi przyczynami globalnych zagrożeń środowiska. Najczęściej i najbardziej zanieczyszczają atmosferę: dwutlenek węgla, dwutlenek siarki, tlenki azotu oraz pyły.
Źródła zanieczyszczeń powietrza:
Powietrze zanieczyszczają wszystkie substancje gazowe, stałe lub ciekłe, znajdujące się w powietrzu w ilościach większych niż ich średnia zawartość. Ogólnie zanieczyszczenia powietrza dzieli się na pyłowe i gazowe. Światowa Organizacja Zdrowia definiuje powietrze zanieczyszczone jako takie, którego skład chemiczny może ujemnie wpłynąć na zdrowie człowieka, roślin i zwierząt, a także na inne elementy środowiska (wodę, glebę). Zanieczyszczenia powietrza są najbardziej niebezpieczne ze wszystkich zanieczyszczeń, gdyż są mobilne i mogą skazić na dużych obszarach praktycznie wszystkie komponenty środowiska. Głównymi źródłami zanieczyszczeń są:
uprzemysłowienie i wzrost liczby ludności,
źródła naturalne (największe źródło).
Rosnące zapotrzebowanie na energie uczyniło ze spalania główne źródło zanieczyszczeń atmosferycznych pochodzenia antropogenicznego. Najważniejsze z nich to:
dwutlenek siarki (SO2),
tlenki azotu (NxOy),
pyły węglowe (X2)
tlenek węgla (CO),
dwutlenek węgla (CO2),
ozon troposferyczny (O3),
ołów (Pb),
Źródłami zanieczyszczeń powietrza są m.in.:
wydobycie i transport surowców,
składowiska surowców i odpadów,
Naturalne źródła zanieczyszczeń powietrza to:
pożary lasów i stepów,
Zanieczyszczenia powietrza są wchłaniane przez ludzi głównie w trakcie oddychania. Przyczyniają się do powstawania schorzeń układu oddechowego, a także zaburzeń reprodukcji i alergii. W środowisku kulturowym człowieka zanieczyszczenia powietrza powodują korozje metali i materiałów budowlanych. Działają niekorzystnie również na świat roślinny, zaburzając procesyfotosyntezy, transpiracji i oddychania. Wtórnie skażają wody i gleby. W skali globalnej maja wpływ na zmiany klimatyczne. Zanieczyszczenia powietrza zwiększają także kwasowość wody pitnej. Powoduje to wzrost zawartości ołowiu, miedzi, cynku, glinu, a nawet kadmu w wodzie dostarczanej do naszych mieszkań. Zakwaszone wody niszczą instalacje wodociągowe, wypłukując z niej różne substancje toksyczne.
Wyróżnia się trzy główne źródła emisji zanieczyszczeń do atmosfery:
punktowe – są to głównie duże zakłady przemysłowe emitujące pyły, dwutlenku siarki, tlenku azotu, tlenku węgla, metale ciężkie.
powierzchniowe (rozproszone) – są to paleniska domowe, lokalne kotłownie, niewielkie zakłady przemysłowe emitujące głównie pyły, dwutlenek siarki.
liniowe – są to głównie zanieczyszczenia komunikacyjne odpowiedzialne za emisję tlenków azotu, tlenków węgla, węglowodorów aromatycznych, metali ciężkich (dawniej głównie ołowiu zetyliny, obecnie platyny, palladu i rodu z katalizatorów samochodowych).
Skutki zanieczyszczeń powietrza:
Kwaśny deszcz – opad atmosferyczny o niskim pH. Zawiera kwas siarkowy, powstały w atmosferze zanieczyszczonej tlenkami siarki ze spalania zasiarczonego węgla oraz kwas azotowypowstały z tlenków azotu. Przyczynia się do zwiększenia śmiertelności niemowląt[potrzebne źródło] i osłabienia płuc[potrzebne źródło], powoduje zakwaszania rzek i jezior, niszczenie flory ifauny, degradację gleby, niszczenie zabytków i architektury.
Smog – zanieczyszczone powietrze zawierające duże stężenia pyłów i toksycznych gazów, których źródłem jest głównie motoryzacja i przemysł.
Odory (niepożądane zapachy)[2] - skutek obecności w powietrzu zanieczyszczeń pobudzających receptory węchowe (odoranty). Najczęściej są to mieszaniny bardzo wielu różnych związków, występujących w bardzo małych ilościach. Ich oddziaływanie na zdrowie ludzi ma zwykle charakter psychosomatyczny. Rozwiązywanie problemów związanych z uciążliwością zapachową wymaga stosowania specyficznych metod analitycznych (analiza sensoryczna, olfaktometry).
Dziura ozonowa – Spadek zawartości ozonu (O3) na wysokości 15-20 km głównie w obszarze bieguna południowego, obserwowany od końca lat 80. Tempo spadku wynosi ok. 3% na rok. Największe znaczenie mają w tym procesie związki chlorofluorowęglowe (freony), z których uwolniony chlor (pod wpływem promieniowania ultrafioletowego) atakuje cząsteczki ozonu, prowadząc do wyzwolenia tlenu (O2) oraz tlenku chloru(II) (ClO). Tempo globalnego spadku ozonu stratosferycznego pod wpływem działalności człowieka (z wyjątkiem Antarktydy), oszacowane na podstawie badań satelitarnych, wynosi 0,4-0,8% na rok w północnych, umiarkowanych szerokościach geograficznych i mniej niż 0,2% w tropikach. Powłoka ozonowa jest naturalnym filtrem chroniącym organizmy żywe przed szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym. W celu jej ochrony z inicjatywy UNEP (Program Ochrony Środowiska Narodów Zjednoczonych) przedstawiciele 31 państw podpisali w 1987 Protokół Montrealski – umowę zakładająca 50-procentowy spadek produkcji freonów do roku 2000, w stosunku do 1986. Od 1990 obserwowane jest zmniejszenie tempa wzrostu freonów w atmosferze – z 5% rocznie do mniej niż 3%. W 1995 Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii przyznano za badania nad wpływem freonów na ozon atmosferyczny oraz badania nad powstawaniem i reakcjami ozonu atmosferycznego.
Efekt cieplarniany – zjawisko zachodzące w atmosferze planety powodujące wzrost temperatury planety, w tym i Ziemi. Efekt wywołują gazy atmosferyczne, zwane gazami cieplarnianymi, ograniczające promieniowanie cieplne powierzchni Ziemi i dolnych warstw atmosfery do przestrzeni kosmicznej. Odkryty przez Jean Baptiste Joseph Fourier w 1824 i zbadany przez Svante Arrheniusa w 1896 roku. Nazwa pochodzi od zjawiska zachodzącego w szklarni gdy Słońce oświetla pomieszczenie przykryte szkłem, panuje w nim temperatura wyższa niż na zewnątrz. Na planetach Mars i Wenus, czy na księżycu Tytan także zachodzi efekt cieplarniany, ale większość artykułu poświęcona jest Ziemi. Termin "efekt cieplarniany" odnosi się do efektu wywołanego przez czynniki naturalne w atmosferze Ziemi oraz do przypuszczalnych zmian efektu wywołanych przez gazy wyemitowane w wyniku działalności człowieka. Naturalny efekt cieplarniany, jest zjawiskiem bardzo korzystnym dla Ziemi podnosi on temperaturę o około 15 °C (choć podawane są różne wielkości i przyczyny tego efektu). W potocznym rozumieniu ten naturalny efekt jest często pomijany.
WODA
Klasy czystości wód – sposób klasyfikacji wód na podstawie ich przeznaczenia użytkowego i czystości stosowany w Polsce w latach 1970–2004.
W okresie obowiązywania trójstopniowej skali czystości wód ogólna charakterystyka danej klasy nie ulegała dużym zmianom i wyglądała następująco:
Klasa I – Wody tej klasy czystości mogą być wykorzystywane (do 1991 formułowano to "są przeznaczone") jako źródło zaopatrzenia ludności w wodę pitną, jako źródło zaopatrzenia przemysłu spożywczego i innych gałęzi przemysłu wymagających tej klasy czystości wody oraz hodowli ryb łososiowatych.
Klasa II – Wody tej klasy czystości mogą być wykorzystywane (do 1991 formułowano to "są przeznaczone") jako źródło zaopatrzenia w wodę hodowli zwierząt, do celów rekreacji, sportów wodnych i kąpielisk oraz do hodowli ryb z wyjątkiem łososiowatych.
Klasa III – Wody tej klasy czystości mogą być wykorzystywane (do 1991 formułowano to "są przeznaczone") jako źródło zaopatrzenia w wodę zakładów przemysłowych z wyjątkiem tych, dla których wymagana jest klasa I i II oraz do celów nawodnienia terenów rolnych i ogrodniczych.
Wartości graniczne szczegółowych wskaźników takich jak zawartość poszczególnych zanieczyszczeń określane były w odpowiednich rozporządzeniach. Część wskaźników była obligatoryjna – były to: ilość rozpuszczonego tlenu, BZT5, ChZTMn, stężenie fenoli, chlorków, siarczanów, substancji rozpuszczonych i zawiesin[2].
Wody niespełniające ww. norm bywały niekiedy nazywane nieformalnie wodami czwartej klasy, ale w oficjalnych publikacjach określane były jako wody pozaklasowe lub nieodpowiadające normom (n.o.n.)
Jaką wodę powinno się pić, by być zdrowym?
Najnowsze badania wskazują, że najlepiej pić naturalną wodę mineralną średniozmineralizowaną - to znaczy taką, która w swoim składzie ma co najmniej 1000 mg minerałów na litr. Woda, która ma wysokie stężenie przynajmniej jednego z cennych dla zdrowia pierwiastków, takich jak na przykład magnez - ponad 50 mg/l, wapń - powyżej 150 mg/l, czy wodorowęglany - 600 mg/l.
Z bąbelkami czy bez - to tylko kwestia gustu każdego z nas. Osoby chore na nadciśnienie, cukrzycę lub serce powinny wystrzegać się wody z dużą zawartością sodu - powyżej 200 mg/l.
Tylko woda mineralna korzystnie wpływa na nasze zdrowie. Woda źródlana służy jedynie do nawadniania organizmu.
PROMOCJA ZDROWIA.
Promocja zdrowia – proces umożliwiający jednostkom i grupom społecznym zwiększenie kontroli nad uwarunkowaniami zdrowia w celu poprawy ich stanu zdrowia, oraz sprzyjający rozwijaniu zdrowego stylu życia, a także kształtowaniu innych środowiskowych i osobniczych czynników prowadzących do zdrowia.
Promocja zdrowia jest to proces umożliwiający ludziom:
Zwiększenie kontroli nad swoim zdrowiem (identyfikacja własnych problemów zdrowotnych),
Poprawę zdrowia - poprzez podejmowanie wyborów i decyzji sprzyjających zdrowiu, kształtowanie potrzeby i kompetencji w rozwiązywaniu problemów zdrowotnych i zwiększaniu potencjału zdrowia.
Promocja zdrowia obejmuje pięć obszarów działań:
Budowanie zdrowotnej polityki publicznej,
Tworzenie środowiska życia i pracy sprzyjającego zdrowiu,
Zachęcanie całych społeczności do działań na rzecz zdrowia,
Rozwijanie indywidualnych umiejętności służących zdrowiu,
Reorientację służby zdrowia.
CO WPŁYWA NA ZDROWIE
styl życia ludzi (55%)
środowisko życia (20%)
czynniki biologiczno-dziedziczne (15%)
organizacja opieki zdrowotnej (10%).
W modelu wyróżniono cztery grupy czynników warunkujących zdrowie jednostki i jej rodziny:
Czynniki biologiczne, tj. przekaz genetyczny, dyspozycje wrodzone, właściwości systemu immunologicznego, cechy biochemiczne, fizjologiczne i anatomiczne jednostki oraz członków jej rodziny;
Zachowania indywidualne, tj. rodzaj diety, palenie papierosów, picie alkoholu, bezpieczeństwo w codziennym życiu, w tym skłonność do podejmowania ryzyka, podejmowanie działań profilaktycznych;
Środowisko fizyczne – czyli warunki mieszkaniowe, środowisko pracy, bliższe i dalsze otoczenie człowieka
Środowisko psychosocjoekonomiczne – status społeczny i ekonomiczny, podatność na presję społeczną, podatność na informację zewnętrzną (w tym reklamę), uzyskane wsparcie społeczne
Styl życia – rozumiany jako kompleks zachowań modyfikowanych przez wpływ środowiska psychosocjoekonomicznego
System opieki zdrowotnej – odnosi się głównie do czynników biologicznych i zachowań indywidualnych, jest mniej ważnym elementem modelu
Praca lub jej brak – przede wszystkim funkcje pełnione w pracy, stosunki społeczne i jakość życia w miejscu pracy
Środowisko przekształcane przez człowieka – narastający proces urbanizacji i uprzemysłowienia powodujący wzrost zanieczyszczenia i degradacji środowiska
Kultura – wartości kulturowe (postawy i przekonania) wpływają na kształt zachowań w zdrowiu i chorobie
Biosfera – podstawowa determinanta zdrowia, ponieważ człowiek jest nieodłącznym elementem biosystemu, w skład którego wchodzą wszystkie organizmy żywe
Główne zagrożenia zdrowia lokują się w trzech obszarach:
Wadliwy styl życia:
1. mała aktywność fizyczna ogółu ludności (zaledwie 30% dzieci i młodzieży oraz 10% dorosłych uprawia różne formy ruchu, którego rodzaj i intensywność zaspokaja potrzeby fizjologiczne organizmu),
2. nieprawidłowości w sposobie żywienia skutkujące z jednej strony nadwagą (ok. 25% dorosłej ludności charakteryzuje się otyłością - BMI >30kg/m2 a ok. 40 % nadwagą - BMI >25-30 kg/m2) a z drugiej niedożywieniem i niedoborami mineralno-witaminowymi,
3. palenie tytoniu (ok. 40% mężczyzn i 20% kobiet pali codziennie papierosy, z tym, że obserwuje się trend spadkowy w populacji dorosłych, w odróżnieniu od populacji młodzieży, gdzie 22% chłopców i 14% dziewcząt w wieku 15 lat pali papierosy codziennie),
4. nadmierne spożycie alkoholu (szacuje się, że w skali kraju uzależnionych od alkoholu jest ok. 600 - 800 tysięcy osób, nadużywających - ok. 3 miliony, a wśród 15 - latków ok. 50% miało kontakt z alkoholem),
5. używanie substancji psychoaktywnych (ok. 3 - 4 tysiące uzależnionych w Małopolsce).
Zagrożenia w środowisku społecznym:
1. ograniczenie dostępu do podstawowych zasobów (praca - stopa bezrobocia ok.12 %, mieszkanie - niedobór mieszkań na poziomie ok. 30% obecnych zasobów),
2. uzależnienie od systemu pomocy społecznej (ok.14% ludności),
3. niski poziom wykształcenia (wskaźniki skolaryzacji niższe o 1 - 10% w stosunku do wskaźników ogólnopolskich),
4. bezradność w poruszaniu się w ramach nowego systemu społeczno-gospodarczego z syndromem wykluczenia i „opuszczonych rąk” (ok. 15% ludności Małopolski korzysta ze wsparcia systemu pomocy społecznej).
Zagrożenia w środowisku fizycznym:
1. zanieczyszczenie i degradacja środowiska naturalnego (w tym głównie zanieczyszczenie powietrza i wody; szczególnie zagrożenie to dotyczy subregionu północno - zachodniego województwa, aglomeracji krakowskiej oraz rejonu Tarnowa),
2. zagrożenia w środowisku pracy (w tym m.in. hałas, wibracje, substancje toksyczne i pyły).
TLENEK WĘGLA
Objawy zatrucia tlenkiem węgla zależnie od stężenia objętościowego w powietrzu[2]:
stężenie objętościowe CO w powietrzu |
objawy zatrucia |
|---|---|
| 100-200 ppm (0,01% - 0,02%) | lekki ból głowy przy ekspozycji przez 2-3 godziny |
| 400 ppm (0,04%) | silny ból głowy zaczynający się ok. 1 godzinę po wdychaniu tego stężenia; |
| 800 ppm (0,08%) | zawroty głowy, wymioty i konwulsje po 45 minutach wdychania; po dwóch godzinach trwała śpiączka; |
| 1 600 ppm (0,16%) | silny ból głowy, wymioty, konwulsje po 20 minutach; zgon po dwóch godzinach |
| 3 200 ppm (0,32%) | intensywny ból głowy i wymioty po 5-10 minutach; zgon po 30 minutach; |
| 6 400 ppm (0,64%) | ból głowy i wymioty po 1-2 minutach; zgon w niecałe 20 minut; |
| 12 800 ppm (1.28%) | utrata przytomności po 2-3 wdechach; śmierć po 3 minutach. |
Objawy zatrucia tlenkiem węgla w zależności od stężenia karboksyhemoglobiny we krwi[3]:
| % karboksyhemoglobiny we krwi | objawy zatrucia |
|---|---|
| <4 | brak objawów |
| 4-8 | niższa koncentracja, popełnianie drobnych błędów w testach |
| 8-10 | popełnianie ważnych błędów w testach |
| 10-20 | uczucie ucisku i lekki ból głowy, rozszerzenie naczyń skórnych |
| 20-30 | ból głowy, tętnienie w skroniach |
| 30-40 | silny ból głowy, osłabienie, oszołomienie, nudności, możliwość zapaści |
| 40-50 | silny ból głowy, osłabienie, oszołomienie, nudności, zaburzenia czynności serca, przyspieszenie tętna, zapaść |
| 50-60 | zaburzenia czynności serca, przyspieszenie tętna, śpiączka przerywana drgawkami |
| 60-70 | śpiączka przerywana drgawkami, upośledzenie czynności serca i oddychania, możliwość śmierci |
| 70-80 | tętno nikłe, oddychanie zwolnione aż do porażenia, zgon |
Charakterystyka stężeń dwutlenku azotu.
| Stężenia NO2 | Objawy |
|---|---|
| 560 - 940 mg/m3 (300 - 500ppm) | Ostry obrzęk płuc, asfiksja. |
| 280 - 380 mg/m3 (150 - 200 ppm) | Włóknikowe zakrzepowe zapalenie oskrzelików. |
| 94-190 mg/m3 (50-100 ppm) | Odwracalne zapalenie oskrzelików, ogniskowe zapalenie płuc. |
| 47-140 mg/m3 (25-75 ppm) | Zapalenie oskrzeli, odoskrzelowe zapalenie płuc. |
| 9400 µg/m3 (5 ppm) | Spadek ciśnienia tlenu we krwi tętniczej. |
| 3000-9400 µg/m3 (1,6-5 ppm) | Znaczący wzrost zaburzeń oddychania. |
| Mniejsze niż 2800 µg/m3 (1,5 ppm). | Bez objawów. |
CHOROBY CYWILIZACYJNE
Choroby cywilizacyjne są definiowane jako globalnie występujące, powszechne choroby, do których wystąpienia lub rozprzestrzenienia przyczynił się postęp współczesnej cywilizacji. Z tego też powodu zamiennie używa się nazwy „choroby XXI wieku”. Definicja ta odnosi się jednak do określonego czasu i miejsca. Choroba raz zakwalifikowana jako cywilizacyjna pozostaje nią jedynie do czasu, kiedy ludzkość nie upora się z owym problemem, a zachorowalność i śmiertelność z jej powodu nie zmniejszy się i nie straci wymiaru globalnego.
NADCIŚNIENIE TĘTNICZE :
Nadciśnienie tętnicze inaczej hipertensja to wzrost ciśnienia tętniczego krwi ponad wartości uznane za graniczne (wg WHO 150/90 mm Hg). Stały lub napadowy objaw chorobowy w pierwotnych schorzeniach nerek, tętnic, nadnerczy, przysadki i in. narządów lub schorzenie samoistne, tzw. choroba nadciśnieniowa, stanowiąca ponad 90% przypadków nadciśnienia tętniczego.
OTYŁOŚĆ :
Otyłość to zaburzenie przemiany materii, nadmierne odkładanie się tłuszczu, głównie w tkance podskórnej, niekiedy też otłuszczenie serca, jelit i innych narządów. Za otyłość bezwzględną uważa się przekroczenie o 25% wagi należnej dla wieku, płci i wzrostu. Otyłość sprzyja powstawaniu wielu chorób, m.in. miażdżycy tętnic, niewydolności krążenia. W leczeniu otyłość uwzględnia się dietę, tryb życia i hormonoterapię.
CHOROBA WIEŃCOWA :
Choroba wieńcowa to schorzenie spowodowane niedostatecznym, w stosunku do potrzeb, zaopatrzeniem mięśnia sercowego w krew tętniczą przez naczynia wieńcowe.
CHOROBA WRZODOWA :
Choroba wrzodowa to przewlekłe schorzenie polegające na powstawaniu owrzodzeń żołądka lub dwunastnicy. Owrzodzenie w postaci niszy wrzodowej drążącej w głąb ściany żołądka lub dwunastnicy może grozić przebiciem do jamy otrzewnej lub sąsiadującego narządu (np. do trzustki) albo uszkodzeniem naczynia krwionośnego
i krwotokiem. Powstawanie wrzodowej choroby nie jest w pełni wyjaśnione, wiąże się je ze skłonnościami dziedzicznymi, typem konstytucjonalnym, zaburzeniami autoregulacji wydzielania żołądkowego, czynnikami emocjonalnymi (stresy), paleniem tytoniu.
ALERGIA :
Alergia [gr.], termin wprowadzony 1906 przez K. von Pirqueta na określenie stanu zmienionej i nadmiernej odpowiedzi immunologicznej organizmu. Obecnie używany zwyczajowo jako synonim nadwrażliwości.
W praktyce alergię uważa się za zjawisko chorobowe, niekorzystne, polegające na zbyt łatwym wytworzeniu przeciwciał i zbyt burzliwej reakcji na ponowny kontakt
z alergenem.
ZABURZENIA PSYCHICZNE :
Zaburzenia psychiczne to zakłócenia czynności organizmu uniemożliwiające człowiekowi utrzymanie równowagi wewnętrznej lub zrównoważonej wymiany
z otoczeniem, manifestujące się w zakresie czynności psychicznych (przeżyć, zachowań). Mogą polegać na zmianie natężenia, tempa lub kolorytu prawidłowych czynności lub na pojawieniu się czynności zniekształconych bądź nowych, niespotykanych w zwykłych warunkach.
choroby serca i naczyń krwionośnych (np. miażdżyca - choroba zwyrodnieniowa naczyń krwionośnych wywołana nadmiarem cholesterolu i wapnia;
nadciśnienie-stan podwyższonego ciśnienia tętniczego;
zawały - ograniczona martwica mięśnia sercowego spowodowana ustaniem dopływu krwi poprzez niedrożność naczynia wieńcowego; itd.),
AIDS (choroba wywołana przez zakażenie wirusem HIV, które następuje 3 drogami: płciową, przez krew-strzykawka, transfuzja, przeszczepy, łożyskową z chorej matki na płód),
choroby weneryczne (inaczej choroby przenoszone drogą płciową: ogólna nazwa chorób przenoszonych z partnera na partnera w czasie stosunku płciowego. Np. kiła, rzęsistkowica, rzeżączka, wrzód miękki, świerzb itd.),
choroby reumatyczne (zmiany zapalne lub zwyrodnieniowe, dotyczące głównie narządów ruchu; mogą dotyczyć: stawów, tkanek okołostawowych, mięśni ścięgien; osteoporoza - zanik kości,
cukrzyca- jest przewlekłą chorobą metaboliczną, w której ustrój albo nie wytwarza insuliny, albo nie w pełni ją zużytkowuje. Wskutek tego nie może prawidłowo przyswajać węglowodanów, a w mniejszym stopniu również białek i tłuszczów. Stężenie cukru (glukozy) we krwi rośnie i nerki wydalają jego nadmiar z moczem. Pomimo nadwyżki glukozy w organizmie mózg i inne tkanki potrzebujące paliwa nie są w stanie jej zużyć. Następuje więc rozpad białek i tłuszczów, jako zastępczego źródła energii, co w konsekwencji prowadzi do ciężkich zaburzeń biochemicznych.
AIDS
oznacza się chorobę określaną jako zespół nabytego upośledzenia odporności. Nazwa choroby jest długa, lecz łatwo zrozumiała, jeśli przeanalizujemy każdy wyraz oddzielnie.
Słowo zespół oznacza w medycynie zestaw objawów, które wskazują na jakąś chorobę. Słowo nabyty mówi nam, że AIDS jest czymś otrzymywanym, czyli nabywanym, w tym przypadku od kogoś.
NOWOTWORY
Nowotworem nazywamy nieprawidłową tkankę, która rozrasta się nadmiernie i w sposób nieskoordynowany
z sąsiadującymi tkankami. Nadmierny rozrost spowodowany jest niepohamowaną proliferacją komórek, nieustającą nawet po wyeliminowaniu czynnika, który ją wywołał.
Nowotwór nie jest więc tworem obcym organizmowi,
a tkanką własną ustroju. Rozwija się wraz z nim, bez niego nie istnieje. Może powstać w każdym okresie życia człowieka, nawet w łonie matki.
UZYWKI
alkoholizm (nałogowe nadużywanie alkoholu etylowego, rodzaj toksykomanii z uzależnieniem psychicznym; prowadzi do poważnych zmian w organizmie i psychice człowieka; choroba powstająca wskutek nadużywania alkoholu),
Nikotynizm, czyli inaczej uzależnienie od nikotyny, czy uzależnienie od palenia papierosów, czy uzależnienie od tytoniu.
Palenia tytoniu nie można traktować jak powszedniego zjawiska. Po pierwsze, papierosy to jedyny legalnie sprzedawany na całym świecie produkt o udowodnionym działaniu rakotwórczym. Po drugie, spowodowane paleniem nowotwory złośliwe czy zawały serca to choroby, których można uniknąć, a na które sami się skazujemy, paląc papierosy. Po trzecie, miliony palących Polaków to ludzie uzależnieni i zniewoleni przez palenie. Mimo że 80% z nich deklaruje chęć rzucenia palenia, często sami nie potrafią sobie z tym poradzić.
Co grozi palaczowi:
katarakta
twarz nikotynowa
zgaga
częste infekcje górnych dróg oddechowych
nowotwory trzustki
mniejsza potencja seksualna i płodność
udary mózgu
zęby palacza
nowotwory krtani
rak płuca
rozedma płuc
zawał serca
choroba żołądka i dwunastnicy
nowotwory nerek
Dym tytoniowy zabija niepalących
Dla palaczy to zapewne gorzka prawda: ich palenie może być przyczyną poważnych kłopotów zdrowotnych najbliższych im osób. Wymuszony kontakt z dymem tytoniowym powoduje nie tylko łzawienie oczu, kaszel i napady astmy oskrzelowej (dym tytoniowy jest najczęstszym źródłem substancji uczulających w naszym otoczeniu), ale również wywołuje alergię i prowadzi do wielu innych poważnych chorób. Żony palących mężów dwukrotnie częściej chorują na raka płuca niż partnerki mężczyzn niepalących. Badania naukowe wskazują również na przyczynowy związek wymuszonego, biernego palenia i zawału serca.
Przy tym palacz wydaje się mniej atrakcyjny towarzysko. Dla wielu osób zapach dymu tytoniowy jest odstręczający – unikają one kontaktu z palaczami, których oddech i ubrania nabierają charakterystycznego zapachu. Profesor Kazimierz Imieliński, wybitny polski seksuolog twierdzi, że coraz więcej pań nie chce się decydować na przyjaźń z mężczyzną, który pali i po prostu śmierdzi dymem tytoniowym. Są też badania naukowe, w których stwierdzono, że palacze mogą być mniej sprawni seksualnie. Znacznie częściej dotyka ich impotencja.
Narkomania- potoczne określenie odnoszące się do uzależnienia od substancji chemicznych wpływających na czynność mózgu. Narkomania charakteryzuje się tzw. głodem narkotycznym, przymusem zażywania środków odurzających, chęcią zdobycia narkotyku za wszelką cenę i wszystkimi sposobami.
PARACETAMOL
Paracetamol (łac. Paracetamolum) – lek o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym, będący pochodną acetanilidu.
W odróżnieniu od leków przeciwbólowych z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych wykazuje bardzo słabe działanie przeciwzapalne[5] i nie zaburza procesu krzepnięcia krwi. Dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego, osiągając po 30–60 minutach maksymalne stężenie we krwi. Efekt przeciwbólowy utrzymuje się przez 3–5 godzin[3].
Stosowany u osób dorosłych oraz dzieci. Może być podawany doustnie, doodbytniczo oraz dożylnie. Dostępny bez recepty w postaci tabletek, czopków oraz syropów dla dzieci.
Wskazaniami do podawania paracetamolu są bóle mięśni, stawów, kości, zębów, nerwobóle, ból pleców, barku i głowy, ból miesiączkowy oraz stany gorączkowe, a także ból po zabiegach stomatologicznych i chirurgicznych.
Paracetamol występuje również w złożonych preparatach przeciwbólowych, na przykład w kombinacji z kodeiną, kofeiną, kwasem acetylosalicylowym, ibuprofenem, difenhydraminą, dekstrometorfanem, fenylefryną, propyfenazonem, tramadolem czy witaminą C. W połączeniu z niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi i opiodowymi środkami przeciwbólowymi jest stosowany w leczeniu silniejszych bóli[7].
Działa przez blokowanie enzymu cyklooksygenazy prostaglandynowej w ośrodkowym układzie nerwowym, hamując syntezę prostaglandyn, aczkolwiek mechanizm nie został jeszcze do końca wyjaśniony.
Nie wolno łączyć paracetamolu z izoniazydem, diflunisalem, ryfampicyną i barbituranami. Wykazuje poważne interakcje z większością leków przeciwwirusowych.
U chorych z niewydolnością nerek sprzężony paracetamol kumuluje się we krwi.
Po podaniu zbyt dużych dawek (np. omyłkowo), podczas metabolizowania paracetamolu w wątrobie przez cytochrom P450, powstaje N-acetylo-4-benzo-chinonoimina – bardzo silny utleniacz, który zaburza gospodarkę wolnorodnikową w tym narządzie, prowadząc do nieodwracalnego uszkodzenia hepatocytów.
U osób regularnie spożywających alkohol istnieje szczególnie duże ryzyko uszkodzenia wątroby (addytywne działanie toksyczne alkoholu i paracetamolu). Paracetamolu powinni wystrzegać się także chorzy z przewlekłym zapaleniem lub marskością wątroby.
Paracetamol charakteryzuje się korzystnym profilem działań niepożądanych w porównaniu do leków przeciwbólowych będących pochodnymipirazolonu, jego wadą jest to, że podawany w wysokich dawkach lub przez długi okres może prowadzić do trwałego martwiczego uszkodzenia wątroby. Toksyczność paracetamolu jest wiodącą przyczyną ostrej niewydolności wątroby na Zachodzie. W Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Australii i Nowej Zelandii paracetamol jest najczęściej przedawkowywanym lekiem[8][9][10]. Przy prawidłowym zażywaniu jest na ogół dobrze tolerowany, w USA znajduje się w wolnej sprzedaży od 1955. Stanowi alternatywę dla pacjentów, którzy nie tolerują leków przeciwbólowych z innych grup chemicznych.