113. Zdefiniuj znaczenie podziału socjopolitycznego i podaj przykłady.
Według Leksykonu Politologii podziały socjopolityczne są to stabilne układy polaryzacji i różnicowania wspólnoty politycznej, w których ramach określone grupy społeczne udzielają poparcia konkretnym kierunkom polityki oraz partiom postrzeganym jako reprezentacje tych opcji, podczas gdy inne grupy społeczne popierają opozycyjne kierunki polityki oraz partie.
W politologii zachodniej podziały socjopolityczne określane są mianem cleaveges (z ang.rozszczepienie, rozłupanie). Są to swoistego rodzaju ogniwa łączące elementy struktury społecznej z porządkiem polityczno- instytucjonalnym. Nie jest to prosty podział społeczny (np. na klasy społeczne czy grupy etniczne). Nie jest to również „tylko” podział polityczny, będący wyrazem konfrontacji różnych postaw czy koncepcji charakterystycznych dla rywalizujących elit władzy.
Podziały socjopolityczne to kategoria wieloaspektowa,w której ramach pojawiają się trzy powiązane ze sobą sfery:
a)empiryczna, czyli „społeczny” punkt odniesienia podziałów socjopolitycznych, którym jest konkretna grupa społeczna (np. klasa społeczna, grupa etniczna, wyznaniowa czy językowa).
b)normatywna, czyli układ wartości i przekonań dominujący w tej grupie społecznej, decydujący o ukształtowaniu się poczucia własnej odrębności (między innymi poczucia odrębności interesów politycznych)
c)organizacyjna, czyli pojawienie się partii politycznej jako zasadniczego narzędzia realizacji interesów grupowych na arenie wyborczo-parlamentarnej.
Zaistnienie wszystkich trzech elementów tworzy podział socjopolityczny. Partie polityczne służą przeniesieniu oczekiwań społecznych w sferę rozgrywek politycznych, konstruując w rezultacie podziały socjopolityczne. Pewna grupa społeczna może istnieć „spajana” dodatkowo poczuciem własnej odrębności jej reprezentantów, nie konstytuuje ona jednak podziału socjopolitycznego. Dopiero polityzacja tego podziału społecznego, czyli dążenie jej członków do realizacji własnych interesów politycznych w sposób zorganizowany i permanentny w konfrontacji z interesami politycznymi innych grup społecznych rodzi nowy podział socjopolityczny.
Partie polityczne wciąż pozostają najbardziej efektywnym instrumentem polityzacji kwestii społecznych i to one stanowią „ukoronowanie” procesu kształtowania się podziału socjopolitycznego.
W procesie strukturyzacji elektoratu zachodnioeuropejskiego szczególną rolę odegrały (lub wciąż odgrywają) cztery podziałów socjopolitycznych:
socjoekonomiczny, czyli klasowy- oparty na przeciwstawieniu interesów pracodawców i pracowników, który powstał w wyniku tzw. rewolucji industrialnej. Wystąpił on we wszystkich krajach Europy Zachodniej i wciąż ma decydujący wpływ na charakter i treść rywalizacji politycznej (może za wyjątkiem Irlandii do końca lat 80.)
religijny, którego znaczenie obecnie słabnie, choć w wielu krajach religijny motyw głosowania wciąż odgrywa dużą rolę na arenie wyborczej; podział ten trzeba uznać za doniosły w Holandii, Szwajcarii, Niemczech, Austrii, a więc w krajach w których istnieją silne partie chadeckie
centrum-peryferie, który nie odgrywa istotnego znaczenie jako wyznacznik charakteru rywalizacji politycznej. W państwach skandynawskich funkcjonowały relatywnie silne partie agrarne, jednak proces kurczenia się elektoratu farmerskiego spowodował konieczność wejścia ich na miejski rynek wyborczy. Symptomy świadczące o możliwości pojawienia się tego typu konfliktu widoczne były na przełomie lat 80./90. we Włoszech (powstanie Ligi Północy) oraz Niemczech (konflikt landów wschodnich z zachodnimi, nakładający się na wcześniejszy- pomiędzy bogatym południem a „biedną” północą).