Edukacja zdrowotna 2.01.13 r.

1. Związki pedagogiki z medycyną.

2. Profilaktyka chorób przenoszonych drogą płciową.

3. Wybrane zagadnienia ze zdrowia seksualnego.

4. Profilaktyka HIV i Aids.

Pedagogika specjalna:

- oligofrenopedagogika, osoby upośledzone umysłowo (upośledzenie w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym i głębokim)

-tyflopedagogika, zajmuje się osobami niedowidzącymi i niewidzącymi (okulistyka)

-surdopedagogika, osobami niesłyszącymi i niedosłyszącymi (laryngologia)

-ped. Seksualna ,

-ped. lecznicza zajmująca się człowiekiem młodym chorującym na choroby przewlekłe i długotrwale hospitowanym np. uczeń z cukrzycą ze złamaniem kości, osoby z epilepsją.

- ped. Specjalna gerontologia (geriatria) choroby SENIORÓW.

-andragogika pedagogika dorosłych, nawiązanie do różnych dyscyplin medycyny. (kardiologia, interna, chirurgia)

Pedagogika często nawiązuje do 3 podstawowych dyscyplin istniejących w biologii i medycynie. Nawiązuje do:

anatomii (gr. Anatome = rozcinać , nauka o budowie wewnętrznej). Istnieje szansa obserwacji narządów wewnętrznych przy pomocy różnych metod obrazowania (zdjęcie RTG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny), obserwacja może być przy zabiegach operacyjnych czy sekcji zwłok.

Morfologia (gr. Morphe = kształt „to co widzimy”, budowa zewnętrzna)

Fizjologia (gr. Physis =czynność, nauka o czynnościach poszczególnych komórek, tkanek, układów) Czynność prawidłowa świadcząca o właściwym funkcjonowaniu tych narządów. Może wystąpić zaburzenie w funkcjonowaniu, zaburzenie będzie określone mianem patologii z gr. Patos= cierpienie.

Patogeneza, profilaktyka i epidemiologia HIV i AIDS, wybrane zagadnienia medyczne i społecznie.

Badania epidemiologiczne wskazują że co 6 sekund jedna osoba zakaża się HIV, a co 9 sekund na świecie jedna osoba umiera z powodu AIDS. Aids jest nadal zespołem chorobowym śmiertelnym, współczesna medycyna dysponuje jedynie lekami wirusostatycznymi a nie wirusobójczymi. Oznacza to że leki te po wprowadzeniu do organizmu powodują jedynie zaburzenie dalszej replikacji wirusa, ale nie działają niszcząco. Jednorazowy kontakt z wirusem może spowodować że pozostaje on w organizmie człowieka na całe życie.

Zmiana w aparacie pojęciowym związanym z HIV/AIDS. W odniesieniu do chorego używa się pojęcia zakażony nie zarażony.

Nie używamy pojęcia grupy ryzyka tylko używamy pojęcia ryzykowne zachowania, to pojęcie odnosi się do każdego zachowania które może narazić na utratę zdrowia lub życia. Natomiast pojęcie grupy zakażenia początkowo odnosiło się do narkomanów, prostytutek i osób homoseksualnych.

Zakażenia oportunistyczne (gr. Oportus = korzystający z okazji) są to najczęściej nietypowe zapalenia i rzadkie nowotwory, a także niektóre typowe jednostki chorobowe, które pojawiają się u pacjenta na skutek obniżonego poziomu odporności i doprowadzają do śmierci.

Osoba zdrowa powinna mieć 1000 limfocytów / 1mm

Osoba chora (z deficytem odporności) ma 30-40 limf. /1mm

Wirus po wniknięciu do organizmu człowieka próbuje napotkać na komórki permisywne (zezwalające na wniknięcie). Są to najczęściej komórki układu odpornościowego głównie limfocyty CD4.

Międzynarodowym symbolem solidarności z osobami zakażonymi jest czerwona wstążka. (barwa czerwona nawiązuje do nast. Aspektów: krwi, namiętności seksualnej, element solidarności w stosunku do osób żyjących z HIV, natomiast odwrócona litera V , oznacza że nie odniesiono jeszcze zwycięstwa nad pandemią AIDS.

HIV – human immunodeficiency virus, ludzki wirus upośledzenia odporności.

(odmiana zwierzęcego wirusa SIV , Simon… )

AIDS – arqured immune deficiency syndrome, zespół nabytego upośledzenia odporności.

WYBRANE FAKTY HISTORYCZNE ZWIĄZANE Z HIV i AIDS.

Pierwsze przypadki pojawienia się HIV 1981 r. w Los Angeles. U 5 uprzednio zdrowych homoseksualistów, pojawiły się nietypowe jednostki chorobowe takie jak nietypowe zapaleni płuc powodowane przez pierwotniaka pneumocytiscarini, ponadto kandydozy biało nalotowe grzybice układu pokarmowego, oraz mięsak Kaposiego (rodz. nowotworu)

Początkowo niesłusznie oskarżono gejów o szerzenie wirusa, a w tym samym czasie pojawiły się zakażenia u kobiet, u pacjentów chorujących na hemofilię, u narkomanów i u dzieci. Geje jako pierwsza grupa społeczna w związku z niesłusznym oskarżeniem podjęli największe działania profilaktyczne w walce z HIV, które po latach spowodowały obniżenie nowych zakażeń o 70%.

Działania gejów:

-Dokładne poznanie dróg i mechanizmów zakażenia.

-Zmiana technik seksualnych z ryzykownych na bezpieczne lub bezpieczniejsze, np. powszechny w latach 80 XX w. seks analny zostaje zastąpiony wzajemną masturbacją i pieszczotami całego ciała.

-Częste wykonywanie testów w kierunku HIV.

-Różnicowanie zachowań bezpiecznych i ryzykownych.

-Wprowadzenie zasad SAFER SEXU, z użyciem prezerwatywy i zmniejszeniem liczby partnerów seksualnych.

Obecnie na drodze seksualnej najwięcej zakażeń dotyczy osób heteroseksualnych, ludzi młodych (15-29 rok życia, 30-39) i 4/ 5 krotnie częściej zarażają się kobiety.

*Dlaczego kobiety zakażają się HIV 4/5 krotnie częściej niż mężczyźni?

1. -specyficzna budowa układu rozrodczego, który jest bogaty w tkz. duże pole śluzówkowe które nie jest barierą dla wirusa.

2. -opóźniona lubrykacja czyli nawilżenie pochwy, które kształtuje się u kobiet fizjologicznie około 30 roku życia.

3. -dziewictwo immunologiczne w układzie rozrodczym, jest to niewykształcenie się początkowe barier immunologicznych.

4. -ryzykowny kontakt waginalny dopochwowy z wytryskiem nasienia.

5. -promiskuityzm, częsta zmiana partnerów seksualnych ( w ramach promiskuityzmu obserwuje się 2 zjawiska, pierwsze to prostytucja drugie to konsumpcjonizm seksualny)

W literaturze najstarsza kobieta która zaraziła się HIV miała lat 88 i był to ryzykowny kontakt seksualny.

1982r. choroba otrzymuje nazwę AIDS

Odkrywcami wirusa byli dwaj niezależni naukowcy pierwszy z nich był:

1983r. Luca Montagnier z Paryża , ten wirus został określony jako LAV

1984r. Robert Gallo z USA , określono ten wirus HTL V-III

1985r. Odkrycie pierwszego przypadku chorego (HIV)w Polsce.

1985r. wprowadzenie pierwszego na świecie testu na wykrycie wirusa (test Elisa)

Jest to test immunoenzymatyczny. Początkowo wykonywany jest test Elisa i jeśli jego wynik jest dwukrotnie dodatni to wykonuje się test potwierdzenia Vester Blot który polega na rozdziale elektroforetycznym białek wirusowych. Na specjalnych płytkach nitrocelulozowych. Wynik dodatni tego testu świadczy o zakażeniu.

1985r. w Polsce powołano zespół ekspertów zajmujących się HIV i AIDS. Na czele staje prof. Zofia Kuratowska. Pierwszą z osób która zajmuje się tolerancją i akceptacją jest nieżyjąca już dzisiaj Zofia Kuratowska, która uświadamiała społeczeństwu że nie wolno stygmatyzować i dyskryminować osoby żyjącej z HIV.

1986r. odkrywa zespół amerykański i francuski drugą postać wirusa nazwaną jako LAV II

i jako HTL V-IV. Komitet taksonomii wirusów ujednolica nazwę i wprowadza nazwę HIV.

1987r. powstaje pierwszy preparat wirusostatyczny o nazwie AZT= retrovir – zidovudine

1988r. uznaje się że problem HIV i AID że to pandemia.

Płyny ustrojowe w organizmie człowieka o wysokim i niskim mianie HIV

1. Płyny o mianie wysokim (kontakt=zarazenie) : krew, krew menstruacyjna, limfa, płyn mózgowo- rdzeniowy, mleko kobiece, śluzy pochwowo- maciczne, sperma, preejakulat, patologiczny mocz czyli z ropą lub krwią

2. Płyny o mianie niskim : ślina, łzy, pot, fizjologiczny mocz, śluzy z jamy nosowej, masy stałe (woskowina uszna oraz masy kałowe).

CHARAKTERYSTYKA TRZECH PODSTAWOWYCH DRÓG ZAKAŻENIA HIV

Droga ryzykownych zachowań seksualnych:

1. Zachowanie ryzykowne kontakt z partnerem o nieznanym statusie serologicznym.

2. Kontakt seksualny bez zabezpieczeń barierowych, lub z prezerwatywą źle założoną.

3. Kontakty seksualne zbiorowe, (triolizm) 2 kobiety +mężczyzna itp.

4. Pluralizm seksualny

Najwięcej zakażeń na drodze seksualnej dotyczy kontaktów na drodze heteroseksualnej, mniej na drodze kontaktów biseksualnych a najmniej w kontaktach homoseksualnych.

Z punktu widzenia rodzaju kontaktu seksualnego najwyższe ryzyko stanowią: kontakt analny, waginalny (dopochwowy), mniejsze ryzyko stanowi kontakt oralny ORAL SEX (3 odmiany):

- mineta (cunnilignus)

- fellatio (ssać)

- 69 pozycja oralno-genitalna aktywna

Ryzyko zakażenia HIV na drodze seksu oralnego wzrasta w momencie wytrysku nasienia do ust, z powodu mikro urazów jamie ustnej, sperma ma wysokie miano HIV.

1. Kontakty sadomasochistyczne.

2. Masaż rosyjski (roztarcie spermy na ciele partnera)

3. Podjęcie kontaktu seksualnego w trakcie menstruacji.

Zachowania bezpieczne i bezpieczniejsze (niestanowiące ryzyka):

- masturbacja solo i wzajemna,

-pocałunki,

-pieszczoty ciała, (necking- górnej części ciała, petting-dolnej części ciała)

-kontakt między-udowy

-kontakt między-pośladkowy

-kontakt hiszpański (penis między piersiami kobiety)

-wszelkie formy masażu erotycznego

Podstawowym elementem zabezpieczającym przed HIV jest właściwe użycie prezerwatywy i niepopełnianie błędów, ryzyko zostaje zmniejszono do 98%:

-Prezerwatywa nie może być przeterminowana,

-Prezerwatywa nie może być przebita,

-Prezerwatywa dostosowana do wielkości penisa,

W celu poślizgowym stosuje się jedynie żele oparte na wodzie:

-Gel Feminium, K-Y, Play

Zastosowanie substancji tłuszczowej lub tłuszczo pochodnej, spowoduje przerwanie ciągłości prezerwatywy. Po wyjęciu prezerwatywy należy sprawdzić kierunek rozwijania, ważne jest chwycenie za zbiornik na spermę w taki sposób aby nie zgromadziło się tam powietrze. Nakładany w stanie zwodu. Udowodniono że prezerwatywa nie chroni w 100% ale znacząco zmniejsza ryzyko zakażenia nawet do 98-99%.

Druga droga Zakażenie przez krew.

1. Narkomania dożylna .

2. Transfuzja krwi, w Polsce w krajach Europy Zach. i USA od roku 1987r. krew jest badana obowiązkowo w kierunku HIV. Wielkie zasługi zawdzięczamy doktor Marii Dziedzic. Nadal ryzyko zakażenia na drodze transfuzji ma miejsce w krajach związku radzieckiego, krajach Azji i Afryki oraz Rumuni czy Bułgarii.

3. Przypadkowy kontakt z krwią nieznaną podczas katastrof i wypadków.

4. Zabrudzony krwią sprzęt kosmetyczny, fryzjerski, rzadziej stomatologiczny.

5. Transplantacja narządów silnie ukrwionych (serce, nerki, naczyniówka ukrwiona)

Zakażenie pionowe- wertykalne (pkt. Najwyższy) z matki na dziecko

1. W czasie ciąży.

2. W trakcie porodu.

3. W trakcie laktacji.

Cztery podstawowe etapy w naturalnej drodze rozwoju AIDS

I Etap. Ostra retro wiroza, pojawia się kilka tygodni od zakażenia trwa około tygodnia i przypomina grypę, może być powiększenie węzłów chłonnych, podwyższona temperatura,

II Etap. Bezobjawowy w trakcie którego rozwijają się różne zmiany, początkowo następuje powiększenie węzłów chłonnych kończące się uogólnioną limfadenopatią.

III Etap. Zakażenie wczesno-objawowe występuje gorączka, osłabienie, biegunka, zmęczenie, zmiany skórne, w postaci wysypek.

IV Etap. Pełnoobjawowy z AIDS do wcześniejszych objawów dołączą się choroby wskaźnikowe które stają się bezpośrednią przyczyną śmierci.

Temat: Choroby przenoszone drogą płciową.

Charakterystyka chorób:

Obecnie nie używa się starego pojęcia choroby weneryczne, natomiast używa się 2 skrótów angielskich STD’S choroby przenoszone drogą płciową- 1974r., pojęcie wprowadzone przez WHO.

STI’S infekcje przenoszone drogą płciową mimo nazwy do zakażenia może dochodzić w sytuacjach poza seksualnych, na basenie, przez pościel, ręczniki. Choroby te oprócz objęcia okolicy genitalnej. W dalszym etapie rozwoju mogą przechodzić na różne powierzchnie skóry. W kile drugiego okresu pojawia się wysypka plamisto-grudkowa obejmująca całe ciało łącznie ze stopami i głową oraz dodatkowo pojawia się łysienie kiłowe. Chorobami przenoszonymi drogą płciową zajmuje się wenerologia jako dyscyplina kliniczna medycyny, nazwa pochodzi od Wenery- rzymskiej bogini miłości, co miało podkreślać związek człowieka z jego życiem seksualnym. Nie podjęcie leczenia w wielu chorobach doprowadza do poważnych powikłań w narządach wewnętrznych a w niektórych chorobach np. w kile do śmierci. Wielu pacjentów z powodu wstydu nie podejmuje leczenia i nie jest chętna do ujawnienia byłych partnerów seksualnych co stwarza ryzyko szybkiego łańcucha zakażeń. Leczenie wymaga zawsze systematycznego przyjmowania preparatów i objęci są nim wszyscy uczestniczący w ryzykownym kontakcie seksualnym. Udowodniono że infekcje przenoszone drogą płciową znacznie zwiększają ryzyko zakażeniem HIV, ponieważ naruszają ciągłość błon śluzowych skóry. W ostatnich latach obserwuje się niepokojący nawrót wybranych chorób przenoszonych drogą płciową, w niektórych przypadkach obserwuje się lekooporność dotyczy to kiły czy rzeżączki.

Umiejscowienie chorób przenoszonych drogą płciową zależy od rodzaju kontaktu seksualnego, ogniska chorób mogą występować na skórze, na twarzy, w jamie ustnej, w migdałkach podniebiennych. Udowodniono również że zwiększa się ryzyko zakażenia chorobami przenoszonymi drogą płciową prawie o 70-80% po spożyciu alkoholu, po zażyciu tabletek gwałtu a także po stosowaniu substancji psychoaktywnych.

Wszystkie choroby przenoszone drogą płciową można podzielić w zależności od typu patogenu który je wywołuje:

1. Choroby wywołane przez bakterie: kiła (lues, syfilis), rzeżączka, wrzód weneryczny.

2. Choroby wyw. przez chlamydie: chlamediozy pochwy i okolicy okołonapledkowej.

3. Choroby wywołane przez wirusy: AIDS, żółtaczka typu B, C, D i E, mięczak zakaźny, opryszczka genitalna –powodowana drugim typem wirusa.

4. Choroby powodowane przez grzyby chorobotwórcze: grzybice pochwy i penisa, powodowane przez biało nalotowe grzyby z rodzaju Candida.

5. Choroby wywołane przez pasożyty: wszawica łonowa, świerzb, glistnica, owsica.

Objawy, przebieg etjopatiogeneze oraz profilaktykę w kile i rzeżące.