Czy efekt cieplarniany został spowodowany przez człowieka?

Argumenty za i przeciw.

Słupsk 2012

Efekt cieplarniany jest zjawiskiem istniejącym od zawsze. Do atmosfery stale dociera energia słoneczna. Część z niej odbijają chmury, pozostałą ilość pochłania powierzchnia ziemska, powodując jej ogrzewanie. Nagrzana Ziemia oddaje ciepło w postaci promieniowania podczerwonego. Gazy uniemożliwiają przedostanie się ciepła w przestrzeń kosmiczną, pochłaniając promieniowanie. Do głównych gazów cieplarnianych należy dwutlenek węgla, metan, para wodna, ozon.

Przyczyną wzrostu stężenia dwutlenku węgla w atmosferze jest związana z działalnością człowieka. Rozwój przemysłu wymuszany przez wymagania cywilizacyjne nieuchronnie wiąże się ze spalaniem ogromnej ilości paliw. Paliwa te (węgiel kamienny, ropa naftowa, gaz ziemny) jako główny produkt spalania dają CO2. Ale nie tylko spalanie paliw dostarcza nadmiernych ilości tego gazu. Rabunkowa i nieprzemyślana gospodarka człowieka prowadzi do systematycznego wylesiania dużych obszarów. Mniejsza powierzchnia lasów to mniej dwutlenku węgla pochłoniętego w procesie fotosyntezy. Dochodzi do tego wreszcie efekt zwiększonej intensywności gnicia odpadów w rozszerzających się agrocenozach.
Jednak czy na efekt cieplarniany mają wpływ tylko czynniki antropogeniczne? Naukowcy z całego świata są co do tych stwierdzeń sceptycznie nastawieni. Profesor Przemysław Mastalerz stwierdził, że efekt cieplarniany wywoływany działalnością człowieka to szkodliwy mit. Klimat jest po prostu zmienny i należy to zaakceptować. Profesor Zbigniew Jaworowski przypomina, że walka z emisją dwutlenku węgla to walka z wiatrakami. Przecież 98 proc. globalnej emisji dwutlenku węgla pochodzi z wody - mórz, rzek i oceanów. Profesor wspomina również, że wpływ na zmianę klimatu i wahania temperatury mają cykle zachodzące między Ziemią a Słońcem. Według teorii Milankocivic’ia promienie słoneczne w różnym czasie docierają do planety z różnym natężeniem. Co 90–100 tys. lat Ziemia zbliża się i oddala od Słońca, a zlodowacenia kontynentalne też pojawiają się co ok. 90–100 tys. lat. Rytm zmian klimatycznych wg Milankowicza pokazuje, że czeka nas powolne ochładzanie klimatu, a efekt cieplarniany ten proces jedynie nieco zaburzył. Ochłodzenie może jednak przyjść dopiero za 2–3 tysiące lat. Jedyną niezmienną cechą klimatu naszej planety jest to, że ulega zmianom. Zmieniał się wielokrotnie w historii Ziemi, a okresy chłodniejsze przeplatały się z cieplejszymi. Zmienia się więc i teraz. Istnieją jednak mocne przesłanki ku stwierdzeniu, że obecne ocieplenie istotnie różni się od wcześniejszych.
Mechanizmy zmian klimatu można ogólnie podzielić na dwie grupy – efekty wywołane czynnikami naturalnymi lub skutki działalności człowieka. Do niedawna zmiany klimatu wywoływane były wyłącznie czynnikami naturalnymi – wahaniami promieniowania słonecznego, zmianą parametrów ruchu Ziemi wokół Słońca i zmianą składu ziemskiej atmosfery. Jednak zwiększona ilość ludności na kontynentach, rozwój infrastruktury i techniki spowodowały zwiększoną ilość wytwarzanych gazów cieplarnianych. Niekorzystne jest również wycinanie coraz większych ilości drzew na potrzeby gospodarki. Człowiek karczuje lasy zapominając o tym aby oddać naturze to co zabrał. Często również zalesiając nowe tereny zaburzamy naturalną bioróżnorodność w środowisku. Sadzimy drzewa. Które szybko rosną, a nie są korzystne na danym terenie. Wprowadzana jest monokultura leśna czy też odmładzanie drzewostanu.

Podsumowując naukowcy spierają się czy efekt cieplarniany jest tylko i wyłącznie skutkiem antropogenicznym czy wpływ na niego mają cykle zachodzące w przyrodzie. Ciężko jest stwierdzić jednoznacznie i postawić się w całości po jednej stronie. Ekolodzy nagłaśniają sprawę globalnego ocieplenia i próbują mu przeciwdziałać, ale czy się uda? Czy efekt cieplarniany nie jest właśnie zjawiskiem naturalnym pojawiającym się cyklicznie na Ziemi? Jedno jest pewne, nie możemy lekceważyć tego problemu i stawiać się tylko po jednej ze stron. Powinniśmy chronić środowisko, które degradujemy i pozyskujemy dla naszych korzyści. Dla dobra natury i dla nas samych musimy ograniczyć emisję spalin, zastosować odnawialne zasoby środowiska. Jeżeli jest to jednak proces naturalny, który różni się od innych mających swój przebieg w przeszłości, to tylko dzięki szybkiemu działaniu, ograniczeniu spalin, możemy osłabić przyszłe zmiany klimatu. Wielu niekorzystnych konsekwencji można uniknąć, zmniejszyć je, czy też opóźnić poprzez prowadzenie skutecznej polityki przeciwdziałania ociepleniu. Bądźmy otwarci na każdą możliwość, nie nawołujmy, że efekt cieplarniany jest tylko mitem i go nie ma. Nie lekceważmy antropogenicznych skutków naszych działań. Chrońmy naturę i to co z niej jeszcze zostało.

Bibliografia:

• B. Dobrzańska, G. Dobrzański, D. Kiełczewski, Ochrona środowiska przyrodniczego, Warszawa 2008, PWN

• http://www.se.pl/wydarzenia/kraj/efekt-cieplarniany-to-szkodliwy-mit_81404.html

• http://www.zbp.pl/site.php?s=MDYwMzEz&a=MTMxMTQyMzM=#