Mykotoksyny- toksyki- ćw. 28.11

-świnie- wrażliwe, w mniejszym stopniu drób

-Toksyny z rodzaju: Aspergillus, Stachybotrys, Fusarium, Penicillium

_Najważniejsze ze względu na znaczenie kliniczne::

-Aflatoksyny

-Ochratoksyny

-Zearalenon

-Trichoteceny

W Polsce- największe znaczenie toksyny wytwarzane przez grzyby z rozaju Fusarium i Aspergillus- ochratoksyny i zearalenon.

Czynniki warunkujące wytwarzanie mykotoksyny

-obecność grzyba toksykć też w serach, twarogach, śmieotwórczego

-odpowiednie podłoże do rozwoju tego grzyba

-działanie synergistyczne i antagonityczne oraz towarzyszaca mikroflora

-makro i mikro pierwiastki obecne w podłożu

-sposób zbiorów

-warunki magazynowania plonów

-warunki mikroklimatyczne(wilgotność i T)

Decydującą rolę odgrywa temperatura i wilgotność

AFLATOKSYNA

-wytwarzana pzez grzyby Aspergillus flavus i Aspergillus parasiticus

-Najwięcej na orzeszkach arachidowych, ziarnach słonecznika i kukurydzy, ziarnie kakaowym, ryżu, jęczmieniu, pszenicy. Mogą być też w serach, twarogach, śmietanie, majonezach

-Należą do najsilniejszych trucizn pochodzenia naturanego

-Podstawowe czynniki warunkującec wytwarzanie toksyn:

-T 23-24C

-wilgotnść powietrza 80-95%

Dlatego zbiory obszarów tropikalnych są bardziej skażone

-bardzo odporne na działanie wysokich temperatur

-dość wrażliwe na działaniue światła

-ogólnie stosowane warunki pasteryzacji mogą spowodować rozpad toksyn

-pochodne dwufuranokumaryny

-najbardziej rozpowszechnione 4 pochodne: aflatoksyna B1 i B2 oraz G1 i G2 (podział na podstawie typu fluorescencji)nów

-w mleku obecne są metabolity aflatoksyn B1 i B2 czyli M1 i M2 (zależność między aflatoksyną B1 przyjęta z pokarmem a aflatoksyną M1 wydalaną do mleka)

-najczęściej występuje pochodna B1

-B1- najsilniejszy czynnik rakotwórczy wątroby, dodatkowo działa synergistycznie z innymi czynnikami karcinoogennymi

-Doustne podawanie B1 powoduje raka wątroby u wszystkich badanych gatunków zwierząt

-również rak żołądka, okrężnicy, nerek gruczołó łzowych, języka, tchawicy

-działa hemolitycznie, dermonekrotycznie, teratogennie, osłabienie odporności naturalnej i nabytej

-szczególnie wrażliwe zwierzęta młode w stadium embrionalnym

-bardzo wrażliwe drób, psy,świnie, cielęta. Owce i dorosłe bydło- mniej wrażliwe

Wchłanianie

-przez przewód pokarmowy, drogą aerogenną, przez skórę- przechodzą do tkanek i płynów ustrojowych

Zatrucia ostre- prowadzą głównie do miąższowego zapalenia wątroby

Zatrucia przewlekłe- guzy w wątrobie z przerzutami do płuc i nerek

U ŚWIŃ:

Objawy kliniczne:

Ataksja, wzrot padnięć, uszkodzenie wątroby, zapalenie nerek, krwawienia z przewodu pokarmowego

Zmiany anatomopatologiczne

-głównie w wątrobie i nerkach

-wątroba krucha, koloru białego, czasem zwyrodnienie tłuszczowe

-nerki obrzękłe, powiększone, zmiany zwyrodnieniowe

-wybroczyny lub krwawienia do przewodu pokarmowego

OCHRATOKSYNY

Podtawowy związek to ochratokysna – jest ona najważniejszą ochratoksyną występującą na terenie Polski

-metabolit 11 gatunków grzybów Aspergillus (np. ochraceus, Niger) oraz 10 gat. Penicillium (verrucosum)

-najb. Wrażliwe świnie, w nerkach się kumuluje

-syntezowanie przez pleśnie w szerokim zakresie temperatur- 4-30C, zawartość w ziarnie powyżej 17%

-pleśnie najczęściej na ziarnie owsa, jęczmienia, kukurydzy, także w ziarnach kawy, fasoli, suszonych owocach, rodzynkach, produktach sojowych

-wchłania się głównie z przewodu pokarmowego, szybka dystrybucja w organizmie

-najwięcej odkłada się w nerkach, następnie w wątrobie, mięśniach, tkance tłuszczowej

-najczęściej atakuje nerki

-jest rakotwórcza

-doświadczalnie wykazane działanie teratogenne

-wydala się z moczem, w niewielkim stopniu także z kałem

-dotychczas nie stwierdzono przechodzenia z paszy do krwi, mleka lub mięsa przeżuwaczy (w ich przewodzie pokarmowym jest swoista flora bakteryjna, która rozkłada ochratoksynę A)

Najbardziej wrażliwe są świnie

OBJAWY KLINICZNE

-I objawy: spadek apetytu, zmniejsozne zużycie paszy, spowolnienie przyrostów ciała

Charakterystyczne dla ochratoksyny

-poliuria, zhamowanie wzrostu

-polidypsja

-objawy kliniczne uwidaczniają się kiedy poziom ochratoksyny jest wyższy niż 5-20 mg/kg paszy (5-10 ppm)

-przy zatruciach ostrych możliwe zaburzenia w koordynacji ruchów oraz padnięcia zwierząt

ZMIANY ANATOMOPATOLOGICZNE:

-NERKI- powiększenie masy, zmiany barwy (tzw. Blada nerka), atrofia kanaliów, cętkowanie na powierzchni z możliwością wystąpienia drobnych pęchcerzyków, cysty i śródmiąższowe zwyrodnienie części korowej

-wątroba- możliwe stłuszczenie

-charakterystyczny brak zmian w innych narządach

-u trzody chlewnej- bardzo wolny metabolizm- dlatego jest wykrywalna w narządach wewnętrznych, mięśniach, tkance tłuszczowej i krwi, czas zaniku z organizmu świń to ok 7 tyg.

- występowanie ochratoksyny A w mięsie wpieprzowym, krwi i wyrobach garmażeryjnych pochodzenia wieprzowego jest uznawane za przyczynę tzw. Nefropatii ochratoksynowej u ludzi

ZEARALENON

-lakton kwasu fenolorezorcynowego

-wytwarzany przez grzyby Fusarium

-naturalne zanieczyszczenie kukurydzy i zbóż

-optymalne warunki do wytwarzanie toksyny to

-T poniżej 25C

-wilgotność około 16%

-najbardziej wrażliwe są ŚWINIE

-ma aktywność estrogenowa, dlatego nazywany jest także mykoestrogenem, fitoestrogenem

-objawy podobne do tych, które występują w trakcie rui- symptomy rujowe

-objawy przyzawartości 5-6 mg zearalenonu na kg paszy. Zawartość 100 mg powoduje całkowitą niepłodność

-wywołuje u zwierząt zespół estrogenny (syndrom hyperestrogenny)- u loszek powiększenie i obrzek narządów płciowych oraz gruczołów sutkowych, w skrajnych wypadkach wypadnięcie pochwy i odbytu

-Nawet niskie stężenie zearalenonu powoduje zaburzenia w rozrodzie:

Opóźnione wystąpienie I rui

Ciąże rzekome

Poronienia

Mało liczne mioty

Rodzenie martwych lub słabych noworodków

Noworodki z wrodzoną rozkrocznością (splayleg)

Bezmleczność loch

Bardzo często u nowordoków matek karmionych zanieczyszczoną paszą występuje bardzo wyraźny obrzęk i zaczerwienienie sromu oraz martwica ogona

Młode rozwijają się wolniej (toksyna w mleku matki)

Supresyjny wpływ zearalenonu na funkcjonowanie układu immunologicznego

U knurów- zanik jąder

U bydła i owiec- zaburzenia płodności, przedłużanie rui

TRICHOTECENY

-wytwarzane przez grzyby Fusarium

-np. Deoxyniwalenol, toksyna T-2

-synteza przy temp. 8-25C, wilgotność 20%

-prawdopodobnie mykotoksyna T2 była używana jako broń biologiczna

-główny efekt ich działania – zahamowanie syntezy białek i zatrzymanie syntezy DNA i RNA. Głównie dotyczy to komórek szybko dzielących się (przewód pokarmowy, skóra szpik). Zmniejsza poziom przeciwciała, immunoglobin, cytokin.

-Oprócz aktywności cytotoksycznej mają również działanie immunosupresyjne

-Powodują liczne zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, skóry, neurologiczne

-odpowiedzialne za chorobę u ludzie- żywieniowa toksyczna aleukia (alimentary toxic aleucia)

-Objawy kliniczne

Krwawe biegunki

Martwice skór

Krwotoki

Spadek produkcji mleka i jajek

OBJAWY KLINICZNE U ŚWIŃ

-zmniejszenie lub całkowite zaniechanie pobierania paszy

-gorsze wykorzystanie paszy

-biegunki, wymioty

-ostre zapalenie błon śluzowych ( szczególnie w jamie gębowej)

Przy zawartości 10-12 m/kg paszy

-zahamowanie przyrostów masy ciała

-mało liczne mioty, niska masa urodzeniowa prosiąt

-poronienia

ZMIANY ANATOMOPATOLOGICZNE

-wybroczyny w żołądku, jelitach, sercu, płucach, pęchcerzu moczowym

-obrzęk tkanki podskórnej

Przy długotrwałym podawania paszy zanieczyszczonej trichotecenami- uszkodzenia układu immunologicznego, spadek odporności

DIAGNOSTYKA

-przy podejrzeniu zatrucia mykotoksynami do badań toksykologicznych wysyła się próbkę zbrylonej paszy lub porażone pleśnią zboża

-także próbki surowicy, kału, tkanek chorych zwierząt (przede wszystkim nerki i wątroba)

MOŻLIWOŚCI OGRANICZENIA ZAW. MYKOTOKSYN

-nie można wyeliminować całkowicie-nie mamy wpływu na klimat

-zapobieganie chorobom poprzez wybór odmian mniej podatnych oraz prawidłową agrotechnikę

-wczesne rozpoznanie choroby, a następnie jej ograniczenie poprzez kompleksowa ochronę roślin podczas wegetacji

-oprócz patogenów zawalczanie szkodników i gryzoni- uszkadzają ziarno stwarzając możliwość porażenia poprzez grzyby

-przeprowadzanie zbiorów w optymalnym terminie dorzałości ziarna (zmniejszeni prawdopodobieństwa uszkodzeń)

-monitorowanie Ti wilgotności podczas pzechowywania (wilgotność poniżej 15%)

-dodawanie do pasz dodatków ograniczających możliwość namnażania grzybów lub wiążących mykotoksyn np. Mycobond, Lactomix, Mycofarm, Biomos

-preparaty takie nie wiążą wytworzonych już mykotoksyn

U MAŁYCH ZWIERZĄT

-zdarzaja się rzadko

Klinicznie istotne sa-flatoksyna, womitoksyna (deoksyniwanelol) (Fusarium spp)

Penitrem A (Penicillium crystosum)

Rokwefortyna (Pen. Roquefortii)

Nie potwierdzone przypadków zatruć mykotoksynami u kotów

-zatrucia aflatoksyna- przyczyna- najczęściej zanieczyszczony chleb lub ziarno (kukurydza) użyane do produkcji karmy

Najbardziej wrażliwe samce i samice w ciązy

U psów najczęściej są to zatrucia ostre (ekspozycja na toksynę od 1 do kilkunastu dni)

OBJAWY KLINICZNE-ZATRUCIA OSTRE

Przeważnie zaburzenia żołądkowo jelitowe (wymioty, biegunki)

Krwotoki

Żółtaczka

Możliwe zejście śmiertelne

OBJAWY KLINICZNE –ZATRUCIA PRZEWLEKŁE

Brak apetytu, depresja

Wymioty, biegunka

Zaburzenia krzepnięcia ( smoliste stolce, krwawienia z nosa)

Żółtaczka

BADANIA LABORATORYJNE

Najczęściej nieprawidłowy poziom enzymó wątrobowych (ALAT, AspaAT, AP), hypoalbuminemia, hiperbilirubinemia, hiperbilirubinuria, wydłużenie czasu krzepnięcia, anemia, trombocytopenia

-badanie karmy, narzadow wewnętrznych (watroba)- chromatografia

Leczenie:

-zapobieganie dalszej absorpcji

Dieta białkowa wysokiej jakości

Witamina k, B12, dextroza

ZATRUCIA WOMITOKSYNA U PSÓW

-deoksyniwalenol (DON)

-przyczyna zatruc- karma wytworzona z zanieczyszczonej kukurydzy, jęczmienia, pszenicy, owsa

Objawy kliniczne

Wymioty (2-3 godziny po spożyciu)

Biegunka

Bolesność brzucha

DDIAGNOSTYKA

-wysyłamy do badania karme- metodami chromatograficznymi

Leczenie:

Zmiana karmy

Wysokieu jakości dieta

Leczenie objawowe

Penitrem A i rokwefortyna u psów

Przyczyny zatruc- spleśniały ser, chleb, orzechy włoskie

Mechanizm działania- być może penitrem A…

Objawy kliniczne

Zazwyczaj początek w ciągu 30 min. Od spożycia

Pobudzeinie, utrudnione oddychanie

Nadmierne slinienie

Drgawki

Nadwrazliwosc na bodźce zewnętrzne (głos, dotyk)

Hypertermia, wyczerpanie, odwodnienie, kwasicametaboliczna, rabdomioliza (rzadko)

LECZENIE

Wywołujemy wymioty/płukanie żołądka- wybór zależy od stnu pacjenta, węgiel aktywny

Diazepam, barbiturant

Dożylnie nawadnianie przez pierwsze 24h