Elżbieta Tchorowska

Scenariusz lekcji

Temat: Przemiany cieplne. Ciepło właściwe.

Cele lekcji:

• poznanie przemian cieplnych

• poznanie definicji ciepła właściwego

• umiejętność obliczenia ciepła właściwego jakiegokolwiek ciała

Po lekcji uczeń potrafi:

• zna zależność między ciśnieniem a temperaturą wrzenia wody

• wykonać doświadczenie pomiarowe ciepła właściwego ciała

• obliczyć ciepło właściwe ciała

• wymienić przemiany cieplne gazów: izotermiczną, izobaryczną i izochoryczną

• wskazać cechy charakterystyczne dla każdej z przemian

• wskazać różnice w przemianach cieplnych gazów

Czas pracy: 45min.

Materiały:

karta pracy, rura z tworzywa sztucznego, słoiczek śrutu, zlewka, pompa próżniowa, termometr, dźwignia, ciężarek, strzykawka, szklana bańka, podstawka, korek, bardzo cienka rurka

Wiadomości niezbędne do przystąpienia do lekcji:

• znajomość pojęcia ciśnienia, objętości i temperatury

• znajomość pojęcia energii

Metody dydaktyczne:

• praca samodzielna

• pogadanka

• dyskusja

Przebieg lekcji:

Czas	Faza lekcji	Działania nauczyciela	Działania ucznia	Kształcone umiejętności
3’	Zaangażowanie	Wykonuje czynności organizacyjne przed rozpoczęciem lekcji
3’	Zaangażowanie	Nawiązanie do tematu lekcji poprzez zadanie pytań dotyczących temperatury, ciśnienia i objętości. Jak definiujemy temperaturę? Jak definiujemy objętość? Jak definiujemy ciśnienie? Jakie są konsekwencje przekazywania ciału energii?	Odpowiadają na pytania dotyczące temperatury, objętości i ciśnienia zadawane przez nauczyciela Miara stanu cieplnego ciała. Miara przestrzeni zajmowanej przez ciało. Siła działająca na daną powierzchnię. Zwiększenie temperatury ciała
3’	Zaangażowanie	Rozdaje karty pracy oraz potrzebne materiały.
3’	Badanie	Nauczyciel pomaga w wykonaniu doświadczenia 1.	Obserwują doświadczenie 1.	Znajomość zależności ciśnienia od temperatury wrzenia wody.
5’	Badanie		Wykonują doświadczenie 2	Wykonanie doświadczenia pomiarowego ciepła właściwego ciała. Obliczenie ciepła właściwego ciała.
5’	Badanie		Wykonują doświadczenie 3	Wskazanie cech charakterystycznych dla przemiany izotermicznej.
5’	Badanie	Wybiera z klasy ochotnika do przeprowadzenia doświadczenia 4 na forum klasy. Pomaga w wykonaniu doświadczenia.	Obserwują doświadczenie 4.	Wskazanie cech charakterystycznych dla przemiany izobarycznej.
5’	Badanie	Wybiera z klasy ochotnika do przeprowadzenia doświadczenia 5 na forum klasy. Pomaga w wykonaniu doświadczenia.	Obserwują doświadczenie 5.	Wskazanie cech charakterystycznych dla przemiany izochorycznej.
7’	Prezentacja	Sprawdza poprawność prezentacji uczniów. Prowadzi dyskusję na temat rozbieżności wyników. Dlaczego wyniki każdej z grup są inne? Dlaczego żadna grupa nie uzyskała tablicowej wartości ciepła właściwego?	Prezentują otrzymane wyniki w doświadczeniu 2 na tablicy. Porównują otrzymane wartości z wartościami tablicowymi. Zastanawiają się, od czego mogą zależeć różnice. Niepewności pomiarowe termometru, różna „energia” obracania rury, niedokładny pomiar długości rury.	Obliczenie ciepła właściwego ciała.
5’	Refleksja	Podsumowuje zjawiska zaobserwowane przez uczniów. Prowadzi dyskusję. Czym różnią się od siebie te przemiany? W jaki sposób nadano nazwy tym przemianom?	Opisują zjawiska, jakie zaobserwowali. Starają się zgromadzić różnice między przemianami cieplnymi. Dla trzech parametrów opisu gazu, jeden z nich zawsze jest stały. Nazwę biorą od stałego parametru.	Wskazanie różnic między przemianami cieplnymi.
3’	Refleksja	Zadaje zadanie domowe. Znajdź w codziennym życiu zastosowanie dla zjawisk przemian cieplnych zaprezentowanych na lekcji. Zaprojektować doświadczenie do zbadania ciepła właściwego wody, wykonać i obliczyć ciepło właściwe wody. Porównać z wartością tablicową.

Sposób sprawdzenia, czy założone cele operacyjne lekcji zostały osiągnięte:

• zebranie i sprawdzenie zadania domowego

• pytania kontrolne na następnej lekcji

• praca z zadaniami na następnej lekcji