1. Obowiązki pracodawcy w zakresie bhp:

- ochrona zdrowia i życia pracowników, zapewniając bezpieczne i higieniczne warunki pracy

- stosowanie się do zarządzeń i zaleceń organów nadzoru a także zaleceń lekarza zajmującego się opieką zdrowotną pracowników

- informowanie inspektora pracy i inspektora sanitarnego o m.in.. rozpoczęciu działalności

- przestrzeganie przepisów i zasad bhp oraz dopilnowanie aby w zakładzie były przestrzegane

- zapoznawanie pracowników z ryzykiem zawodowym a także z zasadami ochrony przez zagrożeniami

- korzystać ze środków zapobiegających chorobom zawodowym

- pilnować stanu technicznego urządzeń

- przeprowadzać wstępne, okresowe, kontrolne badania lekarskie na własny koszt

- zapewnić pracownikom odzież ochronną i sprzęt ochronny

2. Obowiązki pracowników w zakresie bhp

- znajomość i przestrzeganie zasad i przepisów bhp

- uczestniczyć w szkolenia i podchodzić do egzaminów

- dbać o maszyny i narzędzia a także pilnować porządku w miejscu pracy

- korzystać z odzieży ochronnej i sprzętu zgodnie z przeznaczeniem

- brać udział w badania kontrolnych

- informować pracownika nadzoru o wypadku lub zagrożenia życia i zdrowia w zakładzie pracy

- wypełniać obowiązki dotyczące bhp

3. Definicja systemu zarządzania oraz podstawy systemu zarządzania BHP (wg. PN-N 18001)

System zarządzania –Kompozycja, o różnym stopniu złożoności, zasobów, personelu, polityki i procedur, której składniki współdziałają ze sobą w zorganizowany sposób w

celu zapewnienia realizacji określonych zadań lub w celu osiągnięcia, lub utrzymania określonego stanu”

Podstawy systemu zarządzania - jest to zbiór procedur, procesów i struktur organizacyjnych niezbędnych do planowania, wdrażania, realizacji, sprawdzania, korygowania polityki bezpieczeństwa i higieny pracy

4. Opisać model systemu zarządzania BHP przyjęty w wytycznych MOP (oparty na cyklu Deminga)

1.Polityka:

a) Polityka bezpieczeństwa i higieny pracy (ustanowiona przez pracodawcę i zintegrowana z innymi systemami funkcjonującymi w przedsiębiorstwie)

b) Współudział pracowników (konsultacje z pracownikami)

2.Organizowanie

a)Odpowiedzialność i obowiązki (określenie osoby odpowiedzialnej )

b)Kompetencje i szkolenia (posiadanie przez ludzi kompetencji w zakresie BHP)

c)Dokumentacja SZ BHP [systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy](uaktualnianie, ogłaszanie, udostępnianie)

d)Komunikowanie się (przepływ informacji, reagowanie na pomysły pracowników)

3.Planowanie i wdrażanie

a) Przegląd wstępny

b) Planowanie, projektowanie i wdrażanie systemu (opracowanie rozwiązań organizacyjnych, określenie priorytetów działania)

c) Cele ogólne BHP (ustanowienie mierzalnych celów działań i zaleceń do ich formułowania i realizacji)

d) Zapobieganie zagrożeniom (identyfikowanie zagrożeń i zarządzanie ryzykiem zawodowym)

- środki zapobiegawcze i kontrolne (wprowadzanie tych środków i ich hierarchii ważności)

- Zarządzanie zmianami (ocena wpływu na BHP wszelkich zmian zewnętrznych i wewnętrznych)

- Zakupy (wyroby i usługi nabywane przez organizację zgodne z BHP)

- Podwykonawstwo ( Podwykonawcy powinni przestrzegać tych samych wymagań BHP)

4. Ocena

a) Monitorowanie i pomiary

b) Badanie wypadków przy pracy, chorób zawodowych i zdarzeń potencjalnie wypadkowych oraz ich wpływu na BHP (badanie przyczyn wypadków i chorób i podejmowanie działań zapobiegawczych)

c) Auditowanie (przeprowadzanie okresowych kontroli przez osoby kompetentne i konsultowanie jego wyników z pracownikami)

d)Przegląd wykonywany przez kierownictwo

5. Działanie na rzecz poprawy

a)Działania korygujące i zapobiegawcze

b) Ciągłe doskonalenie

5. Zaangażowanie najwyższego kierownictwa, rola polityki BHP w procesie planowania w ramach systemu zarządzania BHP

W ramach systemu zarządzania najwyższe kierownictwo odpowiedzialne jest za

-określenie polityki bhp,

-udokumentowanie polityki i bhp,

-wdrażanie polityki i bhp,

-aktualizację polityki bhp oraz ogłoszenie jej dla pracowników

-Kierownictwo powinno zapewnić uczestnictwo pracowników w procesach planowania, wdrażania, utrzymywania, sprawdzania działań korygujących i zapobiegawczych na rzecz doskonalenia systemu zarządzania BHP.

Polityka bhp powinna być ramą do ustalania i przeglądów celów zarządzania bhp.

Rolą polityki BHP jest określenie niezbędnego minimum zobowiązań organizacji w procesie planowania systemu zarządzania. Rolą polityki BHP jest przestrzeganie założeń organizacji jej misji wizji i określonych w niej wartości podczas planowania celów i planów organizacji.

6. Rola polityki BHP w procesie planowania w ramach systemu zarządzania BHP. Planowanie: cele ogólne i szczegółowe

Ogólne wytyczne planowania:

- SZ BHP powinien być projektowany i wdrażany zgodnie z wcześniej ustalonym planem

- przy opracowywaniu planu zaleca się wykorzystanie wyników przeglądu wstępnego

- organizacja określa plany działań na osiągnięcie celów ogólnych i szczegółowych

Organizacja powinna ustanowić i utrzymywać udokumentowane cele ogólne i szczegółowe dotyczące bhp dla wszystkich odpowiednich poziomów zarządzania wewnątrz organizacji.

Cele ogólne i szczegółowe powinny być wyrażane ilościowo gdy tylko jest to możliwe.

Cele odnoszą się do całej organizacji lub do określonych komórek organizacyjnych i ustalane SA przez kierownictwo różnych szczebli przy współudziale pracowników, służb bhp.

Cele ogólne – najwyższe kierownictwo organizacji lub jej części

Cele szczegółowe – kierownictwo średniego szczebla

Zaleca się określić mierzalne wskaźniki oraz prowadzić okresowe przeglądy i aktualizację celów.

Przy określaniu celów powinny być brane pod uwagę:

- przepisy prawne i ich wymagania

- wyniki identyfikacji zagrożeń i oceny ryzyka zawodowego

- wyniki auditów i przeglądów okresowych

- wyniki kontroli stanu bhp

- wyniki analiz przyczyn awarii wypadków przy pracy, zdarzeń potencjalnie wypadkowych i chorób zawodowych

7. Monitorowanie bhp (PN-N-18001) : aktywne i reaktywne

Monitorowanie bhp jest zbiorem zasad i czynności mających na celu poprawę bezpieczeństwa i higienę pracy. Do monitorowania zaliczamy np. obserwację organizacji pracy, wyników działań a także warunków pracy. W celu dokładne monitorowania należy pamiętać o: identyfikacji zagrożeń, ocena ryzyka, analiza chorób jak i przyczyn wypadków zawodowych.

Monitorowanie aktywne: działania, które mają na celu sprawdzenie czy środki i systemy organizacyjne stosowane w celu ochrony i zapobiegania zagrożeniom, spełniają wymagania i normy.

Monitorowanie reaktywne: działania mające na celu sprawdzenie czy przyczyny wypadków bądź chorób zawodowych są zdiagnozowane i czy podjęto odpowiednie działania mające na celu ukrócenie problemu.

8 Audit systemu zarządzania bhp (cel, procedura)

Celem audytu jest sprawdzenie czy działania i środki podjęte w celu podniesienia poziomu BHP oraz wyniki spełniają założone ustalenia.

Procedura audytu: 1. Inicjacja audytu 2. Przygotowania 3. Przeprowadzenie audytu 4. Wnioski i wyniki płynące z audytu 5. Zakończenie kontroli 6. Podjęcie działań wynikających z raportu.

9. Pojęcie ryzyka i ryzyka zawodowego oraz proces oceny ryzyka zawodowego

Ryzyko- częstość lub prawdopodobieństwo wystąpienia zjawiska niewłaściwego lub niepożądanego wraz ze skutkami tychże zjawisk

Ryzyko zawodowe-prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzeń szkodliwych i niepożądanych w trakcie wykonywania pracy które mogą prowadzić do urazów lub zachorowań

Proces oceny ryzyka zawodowego: 1. Analiza ryzyka zawodowego a) zebranie niezbędnych danych i informacji b) identyfikacja problemu i zagrożenia c) oszacowanie ryzyka 2. Podanie ryzyka dopuszczalnego b) przyjęcie lub nie przyjęcie ryzyka

10. Proces oceny ryzyka zawodowego, podział metod oceny ryzyka ze względu na precyzję

Proces oceny ryzyka

Analiza ryzyka zawodowego

- zebranie potrzebnych informacji, identyfikacja zagrożeń, oszacowanie ryzyka

Wyznaczenie dopuszczalności ryzyka

Czy ryzyko można przyjąć ?

Tak : okresowe prowadzenie oceny ryzyka zawodowego

Nie: opracowanie planu działań korygujących lub zapobiegawczych

Podział metod oceny ryzyka ze względu na precyzje:

Metoda ilościowa – może być prowadzana, kiedy mamy do dyspozycji odpowiednia ilość danych statystycznych odpowiadających ilości oraz rodzaju wypadków, zdarzeń niebezpiecznych, chorób zawodowych, czasu narażania na czynniki środowiska pracy, liczby zatrudnionych. Wykorzystywany jest rachunek prawdopodobieństwa.

Metoda jakościowa – tworzone są skale szacowania skutków i prawdopodobieństwa lub częstości skutków. Prawdobodobienstwo skutków nie jest prawdopodobieństwem zdefiniowanym matematycznie lecz liczbą stwierdzającą, że skutki dwóch zdarzeń sa szacowane na rożnych poziomach

11. Opisać podstawowe etapy oceny ryzyka zawodowego oraz podać różne klasyfikacje metod oceny ryzyka

Etapy oceny ryzyka zawodowego:

Zebranie informacji dotyczących :

1.charakterystyki obiektu oceny ryzyka zawodowego ( stosowanych środków pracy, materiałów i wykonywanych operacji technologicznych wykonywanych czynności przez pracujące na stanowisku osoby , poziom wykształcenia, doświadczenia, umiejętności i predyspozycje).

2. osób pracujących na stanowisku, ze szczególnym uwzględnieniem tych osob, dla których przyjmuje się inne szczególne kryteria takich jak kobiety w ciąży , młodociani lub niepełnosprawni

3. wymagań przepisów prawnych i norm odnoszących się do analizowanego stanowiska

4. zagrożeń, które już zostały zidetyikowane i ich źródeł

5. możliwych skutków występujących zagrożeń

6. stosowanych środków ochronnych

7. wypadków , chorób zawodowych oraz wszystkich innych występujących na analizowanym stanowisku szkodliwych efektów w stanie zdrowia pracowników

Klasyfikacja metod oceny ryzyka:

- metody indukcyjne

- metody dedukcyjne

- metody ilościowe

- metody jakościowe ( matryce, graf ryzyka, wskaźniki ).

12. Na czym polega szacowanie i wartościowanie ryzyka? Działania wynikające z oceny ryzyka zawodowego.

Szacowanie ryzyka polega na nadaniu materialnej cechy parametrom ryzyka lub inaczej przyporządkowaniem parametrom ryzyka odpowiednich wartości

Wartościowanie ryzyka jest formułowaniem sądu o ryzyku. Polega to na określeniu ryzyka według kryteriów. Następuje podjecie decyzju odnośnie zaakceptowania poziomu ryzyka lub podjęcia odpowiednich kroków mających na celu zmniejszenie ryzyka lub zapewnieniu ze ryzyka zostanie na akceptowalnym poziomie.

Działania wynikające z oceny ryzyka zawodowego:

Działania korygujące i zapobiegawcze zmierzające do eliminowania zagrożeń lub ograniczania ich skutków powinny być prowadzone w sposób planowy i poprzedzone analizą:

• potrzeb,

• możliwości ekonomicznych i technicznych,

• korzyści, jakie w wyniku realizacji podjętych działań

organizacja i jej pracownicy uzyskają

13. Dokumentowanie oceny ryzyka; Opisać /i podać przykład/ metod jakościowych

Dokumentacja powinna zawierać grupy informacji:

-charakterystykę stanowiska pracy,

-informacje dotyczące identyfikacji zagrożeń,

-szacowanie parametrów ryzyka i jego wartościowanie,

-informacje dotyczące kryteriów akceptacji oraz poziomu ryzyka akceptowanego,

-środki ochrony konieczne do zlikwidowania zagrożeń lub zmniejszenia ryzyka,

-wynik końcowy oceny ryzyka oraz zalecenia dotyczące monitorowania ryzyka i jego okresowej oceny,

-przepisy, normy lub wytyczne stosowane przy ocenie ryzyka

Dokumentacja powinna wykazywać, że cele oceny ryzyka zostały osiągnięte oraz sposób, w jaki to osiągnięto.

Metody jakościowe są stosowane, gdy nie ma dostępu do danych, które pozwalają na wiarygodne ilościowe szacowanie ryzyka, lub gdy nie jest uzasadnione stosowanie skomplikowanych metod ilościowych. W tych metodach tworzone są skale szacowanie skutków i prawdopodobieństwa lub częstości skutków.

Przy ocenie ryzyka zakłada się występowanie zdarzenie (wypadku, uszczerbku na zdrowiu) wywołanego określonym zagrożeniem Z i szacuje skutki S zdarzenia oraz prawdopodobieństwo lub częstość P, z jakim skutki te mogą wystąpić. Oceniane ryzyko R zależy od wymienionych parametrów:

R=f(Z, P, S)

Prawdopodobieństwo skutków w metodach jakościowych nie jest prawdopodobieństwem zdefiniowanym matematycznie, lecz liczbą (wagą), stwierdzającą, że skutki dwóch zdarzeń są szacowane na różnych poziomach.

np. Wskaźnik Ryzyka wg Allgemeine Themen, FIVE STEPS

14. Pojęcie ryzyka zawodowego; Podział metod oceny ryzyka ze względu na zastosowanie praw logiki

RYZYKO ZAWODOWE określa prawdopodobieństwo wystąpienia szkodliwych dla zdrowia następstw zagrożeń związanych z procesem pracy (urazów lub zachorowań), z uwzględnieniem ich ciężkości.

Podział metod oceny ryzyka ze względu na zastosowanie praw logiki:

-indukcyjne – wnioski ogólne wyprowadzane są z przesłanek będących szczególnymi przypadkami. Są to metody „od szczegółu do ogółu”. W metodach tych poszukuje się związków między elementami biorącymi udział w zdarzeniu. Zakończenie oceny następuje po określeniu przyczyny, która ten związek może wywołać.

-dedukcyjne – analiza prowadzana jest z kierunkiem wynikania logicznego. Oznacza to, że każde następne stwierdzenie wynika z poprzedniego (następnik jest wydedukowany z poprzednika). Następstwo uznawane jest wtedy za prawdziwe, gdy za prawdziwe uznano stwierdzenie poprzednie. Są to metody „od ogółu do szczegółu”.

W metodach tych określa się zdarzenia kluczowe i bada zdarzenia szczegółowe, które zdarzenia kluczowe mogą wywoływać.

14. Szacowanie i wartościowanie ryzyka zawodowego wg PN /etapy i metoda oceny ryzyka

Następstwa o małej szkodliwości

Zalicza się do nich te urazy i choroby, które nie powodują długotrwałych dolegliwości i absencji w pracy. Są to czasowe pogorszenia stanu zdrowia, takie jak niewielkie stłuczenia i zranienia, podrażnienia oczu, objawy niewielkiego zatrucia, bóle głowy itp.

Następstwa o średniej szkodliwości

Zalicza się do nich te urazy i choroby, które powodują niewielkie, ale długotrwałe lub nawracające okresowo dolegliwości i są związane z krótkimi okresami absencji. Są to np. zranienia, oparzenia II stopnia na niewielkiej powierzchni ciała, alergie skórne, nieskomplikowane złamania, zespoły przeciążeniowe układu mieśniowo-szkieletowego (np. zapalenie ścięgna) itp.

Następstwa o dużej szkodliwości

Zalicza się do nich te urazy i choroby, które powodują ciężkie i stałedolegliwości i/lub śmierć. Są to np. oparzenia ciała, amputacje, skomplikowane złamania z następową dysfunkcją, choroby nowotworowe, toksyczne uszkodzenia narządów wewnętrznych i układu nerwowego w wyniku narażenia na czynniki chemiczne, zespół wibracyjny, zawodowe uszkodzenia słuchu, astma, zaćma itp.

Następstwa mało prawdopodobne

Zalicza się do nich te skutki zagrożeń, które nie powinny wystąpić podczas całego okresu aktywności zawodowej pracownika.

Następstwa prawdopodobne

Zalicza się do nich te skutki zagrożeń, które mogą wystąpić więcej niż kilkakrotnie podzcas okresu aktywności zawodowej pracownika.

Następstwa wysoce prawdopodobne

Zalicza się do nich te następstwa zagrożeń, które mogą wystąpić wielokrotnie podczas okresu aktywności zawodowej pracownika

Etapy oceny ryzyka

Zebranie informacji dotyczących:

1. charakterystyki obiektu oceny ryzyka zawodowego (stosowanych środków pracy, materiałów i wykonywanych operacji technologicznych, wykonywanych czynności oraz sposobu i czasu ich wykonywania przez pracujące na stanowisku osoby, poziom wykształcenia, doświadczenia, umiejętności, predyspozycje itd.),

2. osób pracujących na stanowisku ze szczególnym uwględnieniem tych osób, dla których przyjmuje się inne szczególne kryteria, takich jak np. kobiety w ciąży, młodociani lub niepełnosprawni.

3. Wymagań przepisów prawnych i norm, odnoszących się do analizowanego stanowiska

4. zagrożeń, które już zostały zidentyfikowane i ich źródeł

5. możliwych skutków występujących zagrożeń

6. stosowanych środków ochronnych

7. wypadków, chorób zawodowych oraz wszystkich innych występujących na analizowanym stanowisku szkodliwych efektów w stanie zdrowia pracowników

W przypadku oceny ryzyka zawodowego obiektem oceny ryzyka jest stanowisko pracy z wyposażeniem i warunkami na nim panującymi.

Przedmiotem oceny ryzyka jest człowiek – pracownik wykonujący prace na stanowisku.

Najkorzystniejsze podejście do przeprowadzenia oceny ryzyka powinno uwzględnić kryterium wynikające z organizacji pracy w zakładzie i/lub miejsce wykonywania pracy.

W ramach charakterystyki stanowiska pracy należy wykonać wykaz wykonywanych czynności, zwracając szczególną uwagę na te, które miały istotny wpływ na ryzyko. Wykaz czynności jest bardzo przydatny na etapie identyfikacji zagrożeń, systematyzuje działania i zabezpiecza przed przypadkowym pominięciem zagrożeń podczas ich identyfikacji.

16. Opisać główne założenia matryc, wskaźników i grafów ryzyka – przykłady

1. Matryce – nazywane również tablicami lub macierzami ryzyka stanowią jedną z grup metod, najczęściej dwuparametrowych do oceny ryzyka na danym stanowisku pracy. W metodach tych parametrami ryzyka są skutki zdarzenia i prawdopodobieństwo skutków zdarzenia, zaś ryzyko jest kombinacją tych parametrów.

Przykład:

Jednym z zagrożeń na stanowisku laboranta w laboratorium chemicznym jest oparzenie kwasem. Skutkiem oparzenia może być ciężkie uszkodzenie ciała. Pracownik pracuje 8 godzin dziennie. W laboratorium wypadek oparzenia twarzy kwasem wydarzył się raz w ciągu ostatnich 10 lat.

Matryca – wartościowania ryzyka metodą PHA

		P – prawdopodobieństwo szkód
	Poziom	1
S - stopień szkód	1	1
	2	2
	3	3
	4	4
	5	5
	6	6

Ryzyko wartościowane jest na trzech poziomach:

1 – 3 - ryzyko akceptowalne

4 – 9 - dopuszczalna akceptacja ryzyka po ocenie ryzyka,

10 – 25(36) - ryzyko niedopuszczalne, wymagane zmniejszenie ryzyka.

Szacowanie parametrów ryzyka: - stopień szkód: S=3 – ciężkie obrażenia, znaczne szkody

-prawdopodobieństwo szkód: P=2 – ponieważ taki wypadek miał miejsce raz w ciągu 10 lat Wartościowanie ryzyka: Na przecięciu wartości (tablica) poziomo S=2 i pionowo P=3 otrzymujemy wartość ryzyka W=6 – dopuszczalna akceptacja po ocenie ryzyka

2. Wskaźniki ryzyka – jedna z metod oceny ryzyka, w których prawdopodobieństwo skutków zdarzenia opisywane jest jako funkcja innych znaczących w ocenie ryzyka parametrów. Tymi parametrami najczęściej jest: częstotliwość, z jaką występuje zagrożenie lub ekspozycja na zagrożenie, prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia, oraz możliwość zmniejszenia lub ograniczenia zagrożenia.

W metodach tych oceniając ryzyko wartościuje się trzy lub więcej parametrów ryzyka. Wskaźniki ryzyka są metodami indukcyjnymi pozwalającymi na jakościową ocenę ryzyka. Szacowanie parametrów ryzyka odbywa się na kilku, najczęściej pięciu poziomach. Wartościowanie ryzyka polega na określeniu wartości ryzyka poprzez obliczenie iloczynu parametrów ryzyka i odczytaniu poziomu ryzyka z tablic

Przykład dla metody RISK SCORE

Jednym z zagrożeń na stanowisku magazyniera jest uderzenie przez spadające z wysokości metalowe przedmioty. Magazynier pracuje codziennie przez 8 godzin, zdejmując z półek i układając na półkach towar. W ciągu ostatnich 10 lat zdarzyły się dwa takie wypadki. Oba skończyły się ciężkim uszkodzeniem ciała.

Szacowanie parametrów ryzyka:

Skutki zdarzenia: S=7 – strata duża – ciężkie uszkodzenie ciała

Ekspozycja na zagrożenie E=6 – częsta – codzienna

Prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia: P=1 – mało prawdopodobne, możliwe – dwa takie wydarzenia w ciągu 10 lat.

Wartościowanie ryzyka:

Wskaźnik ryzyka R = S * E * P =42

Dla 20 <= R <= 70 – ryzyko jest małe i potrzebna jest kontrola, aby pozostało na tym samym poziomie.

3. Grafy ryzyka – jedna z metod oceny ryzyka, która wzorowana jest na teorii grafów. Grafy są uporządkowaną, zorientowaną przez zaznaczenie kierunkowymi strzałkami siecią węzłów. Węzły ze strzałkami kierunkowymi tworzą ścieżki. W ocenie ryzyka zawodowego węzłom przypisywane są parametry ryzyka o określonym znaczeniu. Ścieżkom zaś ścieżki ryzyka. Grafy są metodami wieloparametrowymi, w których prawdopodobieństwo skutków zdarzenia opisywane jest jako funkcja innych parametrów mających istotne znaczenie w ocenie ryzyka.

Parametrami najczęściej są:

•częstotliwość, z jaką występuje zagrożenie lub ekspozycja na zagrożenie,

•prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia

• możliwość zmniejszenia lub ograniczenia zagrożenia.

W metodzie tej oceniając ryzyko szacuje się trzy lub więcej parametrów ryzyka. Grafy ryzyka pozwalają na jakościową ocenę ryzyka. Szacowanie parametrów ryzyka odbywa się na kilku poziomach. Wartościowanie ryzyka polega na określeniu wartości ryzyka poprzez przejście odpowiednią dla szacowanych parametrów ścieżką ryzyka.

Przykład dla metody Graf Ryzyka 1

Podczas pracy na stanowisku tokarza jednym z zagrożeń jest pochwycenie przez obracający się obrabiany przedmiot. Zagrożenie to niesie ze sobą możliwość utraty ręki. Tokarz pracuje na tym stanowisku codziennie przez 8 godzin. Praca na tokarce wymaga ubrania roboczego o ściśle zapiętych rękawach. Na tym stanowisku pracy już zdarzył taki wypadek w okresie 10 lat.

Szacowanie parametrów ryzyka:

- wielkość szkód: S2 – ciężkie, nieodwracalne obrażenia jednej osoby,

- czas występowania narażenia: A2 – często do stałego – praca codzienna,

- ochrona przed zagrożeniem: G1 – efektywna przy spełnieniu pewnych warunków, jeżeli tokarz będzie postępował zgodnie z przepisami,

- prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanego zdarzenia: W2 – małe – wypadek miał miejsce raz na 10 lat

Wartościowanie ryzyka:

Poruszając się po grafie ryzyka zgodnie z wartościami szacowanych parametrów, począwszy od startu przez gałęzie S2, następnie A2, dalej G1 dla prawdopodobieństwa wystąpienia niepożądanego zdarzenia W2 odczytujemy wartość ryzyka na poziomie „2” – ryzyko małe.

17. Zagrożenia zawodowe w transporcie

Wykonywanie pracy związanej z prowadzeniem pojazdów ciężarowych, a także obsługa techniczna przy takich pojazdach wiąże się z narażeniem kierowców na oddziaływanie czynników, stwarzających możliwość występowania wypadków podczas wykonywania pracy. W związku z tym praca prowadzenie pojazdów ciężarowych wymaga zachowywania szczególnych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, które są regulowane odpowiednimi aktami prawnymi.

Czynniki niebezpieczne powodujące u kierowców natychmiastowe urazy to przede wszystkim czynniki mechaniczne, takie jak:

• ruchome elementy obsługiwanych pojazdów -wirujące części silnika lub ruchome elementy podzespołów napędowych

• przemieszczające się inne środki transportu po placu postojowym lub manewrowym (np. żurawie samochodowe samojezdne lub montowane na pojeździe)

• ostre, wystające i chropowate elementy pojazdów (np. narzędzia ręczne służące do załadunku lub rozładunku towaru)

• spadające elementy lub ładunki pojazdów (np. podczas załadunku lub rozładunku)

• śliskie, nierówne powierzchnie (np. miejsc postojowych, manewrowych lub ramp)

• ograniczone przestrzenie (dojścia, przejścia, dostępu)

• położenie stanowiska pracy w odniesieniu do podłoża (praca na wysokości wejścia na skrzynię oraz w zagłębieniach)

• substancje żrące (prewożenie materiałów niebezpiecznych np. kwas solny, kwas siarkowy)

Szkodliwe czynniki fizyczne, które mogą wystąpić podczas obsługi pojazdu ciężarowego lub podczas jego prowadzenia:

• hałas – (emitowany głównie przez pracujący silnik, lub źle zabezpieczony ładunek na skrzyni ładunkowej pojazdu) może to powodować obniżenie komfortu jazdy oraz utrudnienie prawidłowej identyfikacji dźwięków zewnętrznych i wewnętrznych, które stanowią cenne źródło informacji dla kierowcy lub ostrzeżenie o niebezpieczeństwie np. sygnały alarmowe pojazdów uprzywilejowanych, przemieszczający się ładunek.

• mikroklimat – (największym problemem jest wysoka lub niska temperatura otoczenia lub panująca w kabinie kierowcy, a także wysoka wilgotność powietrza) powoduje to spadek komfortu jazdy, a co za tym idzie wzrost złego samopoczucia kierowcy oraz spadek zdolności do wykonywania pracy.

• drgania - (występuje głównie podczas jazdy pojazdem w obszarze miejskim) negatywnie wpływają na samopoczucie kierowcy, a co za tym idzie spada zdolność do wykonywania pracy. Drgania mogą powodować pogorszenie stanu zdrowia kierowcy.

Do szkodliwych czynników chemicznych występujących przy obsłudze samochodu ciężarowego można zaliczyć, np.: płyny eksploatacyjne, olej, paliwo, rozpuszczalniki (benzyna, benzen, toluen, ksylen, itp.) oraz inne czynniki związane z utrzymaniem pojazdu w dobrym stanie technicznym.

Podczas pracy przy samochodzie ciężarowym lub podczas jego prowadzenia mogą występować również, niekorzystnie wpływające na kierowcę czynniki uciążliwe, mogą one wystąpić z powodu:

• wielogodzinnej pracy w kabinie pojazdu, która jest niedostosowana do cech fizycznych i psychicznych kierowców

• podnoszenia, przesuwania i przenoszenia ciężkich towarów na skrzyni ładunkowej pojazdu lub w miejscu ich składowania, podczas wykonywania różnego rodzaju prac

• stresu, który jest skutkiem pośpiechu, jest on spowodowany przez obowiązek dostarczenia towaru na czas pod wskazany adres

18. Stres – ocena ryzyka

„ Stres to reakcja psychofizjologiczna organizmu pojawiająca się w sytuacji, gdy wymagania otoczenia przekraczają możliwości jednostki lub też są na granicy tych możliwości.”

Pracownik będzie odczuwał tym większy stres w miejscu pracy, im jego umiejętności, predyspozycje lub właściwości są niedostosowane do środowiska pracy.

Stres jest rozróżniany na dwóch poziomach:

• psychologicznym – stres związany głównie z negatywnymi emocjami takimi jak np. gniew, lęk, strach. Stres wpływa na sposób obserwacji otoczenia, zarówno innych ludzi jak i samego siebie. Stres może spowodować zmiany w wykonywaniu czynności intelektualnych jak i motorycznych.

• fizjologicznym - na tym poziomie może rozróżnić trzy główne osie stresu:

  • oś 1 – bezpośrednie pobudzenie organów wewnętrznych poprzez układ autonomiczny (przyspieszenie akcji serca, wzrost ciśnienia krwi, pobudzenie gruczołów potowych, rozszerzenie naczyń krwionośnych mięśni, zwężenie naczyń krwionośnych skóry)

  • oś 2 – neurohormonalna (poprzez układ autonomiczny pobudzony zostaje gruczoł wydzielania wewnętrznego, nadnercza, a dokładnie – rdzeń nadnercza. Uwalnia on do krwioobiegu hormony stresu czyli adrenalinę i noradrenalinę)

  • oś 3 – hormonalna (oś ta składa się z trzech odrębnych układów związanych funkcjonalnie z gruczołami wydzielania wewnętrznego czyli tarczycy, kory nadnerczy i grasicy). Wydzielane przez te narządy hormony hamują funkcje immunologiczne organizmu, czyli zmniejszenie odporności organizmu, co skutkuje na podatność na różnego rodzaju infekcje, a także zwiększenie prawdopodobieństwa zachorowania na choroby nowotworowe.

Typy metod oceny ryzyka związanego z czynnikami psychospołecznymi:

• ocena nasilenia reakcji stresowej na poziomie fizjologicznym

  • pomiar czynności układu krążenia

  • pomiar elektroskórny (pomiar zmian odporności skóry, pomiar temperatury skóry w obwodowych częściach ciała – palce rąk, nóg, łydki i przedramiona)

  • pomiar elektromiograficzny (pomiar napięcia mięśni prążkowych)

  • pomiar chemiczny (analiza hormonów stresu)

• ocena nasilenia reakcji stresowej na poziomie psychologicznym

  • subiektywny pomiar zmęczenia (na podstawie kwestionariuszy np. japońskiej skali objawów zmęczenia lub skali przymiotnikowej Grandjeana)

  • sprawność wykonania zadań wymagających odpowiednio szybkiej reakcji, uwagi, myślenia (zbyt wysoki stres powoduje obniża te sprawności)

• ocena natężenia źródeł stresu i na tej podstawie wnioskowanie o nasileniu reakcji stresowej (właściwości pracy są traktowane najczęściej jako źródła stresu)

  • nadmierne wymagania ilościowe w pracy, presja czasu

  • zbyt niskie wymagania, monotonia

  • ograniczenia kontroli w pracy

  • interakcja wymagań i kontroli jako stresor (trudne zadania – wysokie wymagania, przy braku możliwości swobodnego ich wykonania – brak kontroli)

  • wymagania związane z rolą zawodową: niejasność i konflikt roli (zadania sprzeczne – niemożliwe do wykonania przez pracownika)

  • stosunki międzyludzki, wsparcie społeczne

  • brak możliwości rozwoju kariery zawodowej (w szczególności młodzi ludzie)

  • wzajemne relacje praca - dom

  • niepewność pracy

Praktyczne metody oceny ryzyka zawodowego związanego z czynnikami psychospołecznym:

• listy kontrolne – zawierają krótki opis kilku najczęściej spotykanych problemów występujących w środowisku pracy. Zadaniem wypełniającego jest ocena, czy problem występuje na stanowisku pracy, czy nie. Przykładem jest Lista Kontrolna – Treści Pracy, która zawiera 20 różnego rodzaju pytań. Jeżeli dany list kontrolny uzyska 0 – 3 pkt. to nie ma zagrożenia stresem, 4 – 11 pkt. umiarkowane ryzyko,

12 – 20 pkt. duże ryzyko stresu.

• kwestionariusze – rozbudowany sposób pomiaru stresu psychospołecznego, zastosowanie tej metody wymaga pomocy psychologa lub socjologa pracy. Przykładem jest kwestionariusz Psychospołeczne warunki pracy (PWP). Pracownicy odczuwają największy stres w momencie konfiguracji: duże wymagania, mała kontrola oraz małe wsparcie społeczne. PWP zawiera 3 skale: wymagań, kontroli i wsparcia społecznego. Dodatkowo jego składową są dwie skale: samopoczucia psychicznego i fizycznego pracownika.

• dane administracyjne

Przed przystąpieniem do oceny stresu pracowników w danej firmie, należy również wziąć pod uwagę podstawowe dane statystyczne dotyczące:

• wskaźniki produktywności

• liczba wypadków

• praca w godzinach nadliczbowych

• absencja

19. Praktyczne metody oceny ryzyka zawodowego związanego z czynnikami psychospołecznymi to:

• Lista kontrolna:

Jest to lista pytań na którą odpowiadają anonimowo pracownicy. Dotyczą one tych obszarów środowiska pracy które są najbardziej problematyczne i zawierają ich krótki opis. Wypełnienie takiej listy polega na ocenieniu czy dany punkt stanowi problem w miejscu pracy.

Przykładowe punkty listy kontrolnej:

• Czy jakość organizacji pracy jest dobra

• Czy zadania są zróżnicowane, mało monotonne

• Czy są dostępne informacje zwrotne o wynikach pracy

• Czy konflikty w pracy są rzadkością

• Czy współpraca z innymi pracownikami jest dobra

Wynik listy zależy od ilości odpowiedzi twierdzących i wskazuje czy ryzyko występujące w danym miejscu pracy jest: małe, umiarkowane lub średnie

• Kwestionariusze:

Jest bardziej rozbudowaną metodą pomiaru ryzyka zawodowego związanego z czynnikami psychospołecznymi. Polega ona wartościowaniu stresu pracowników w zależności od konfiguracji właściwości pracy takich jak: wysokość wymagań, stopień kontroli oraz wielkość wsparcia społecznego. Elementami mogą też być: skala do mierzenia samopoczucia psychicznego i fizycznego pracowników oraz skala pożądanych zmian.

• Dane statystyczne

Równie pomocne w ocenie stresu pracowników. Dotyczą one takich kwestii środowiska pracy jak np:

• liczba wypadków

• ilość pracowników na metr kwadratowy w zakładzie pracy

• ilość absencji

• ilość godzin nadliczbowych na pracownika

• produktywność

20. Stresogenne czynniki społeczne

Stresogenne czynniki społeczne możemy podzielić na bezpośrednio związane z pracą oraz te związane z nią pośrednio

Stresogenne czynniki społeczne bezpośrednio związane z pracą:

• stosowanie kar przez przełożonych

• nie respektowanie przez przełożonych stanu zdrowia pracownika(np. ciąża)

• zarezerwowanie awansów dla osób powiązanych z kierownictwem nieformalnymi układami

• stosowanie gróźb, poniżanie, używanie niecenzuralnego słownictwa wobec podwładnych

• molestowania seksualne

• rozsiewanie plotek między pracownikami

• krytykowanie pracy i osiągnięć innych pracowników

• doświadczanie agresji ze strony klientów

• zmuszanie podwładnych do noszenia strojów uwłaczających godności

Stresogenne czynniki społeczne pośrednio związane z pracą:

• brak wsparcia ze strony rodziny

• sytuacja ekonomiczna pracownika

• brak możliwości wypoczynku po pracy (np. opieka nad dziećmi itp)

• w przypadku pracy nocnej małe zaangażowanie w sprawy rodzinne

• konflikty z domownikami, rozluźnienie więzów rodzinnych

21. Typy metod oceny ryzyka związanego z czynnikami psychospołecznymi.

Wyróżnia się 3 główne podejścia do mierzenia stresu:

- ocenę nasilenia reakcji stresowej na poziomie fizjologicznym,

- ocenę nasilenia reakcji stresowej na poziomie psychologicznym,

- ocenę natężenia źródeł stresu i na tej podstawie wnioskowanie o nasileniu reakcji stresowej.

22. Ocena nasilenia reakcji stresowej na poziomie fizjologicznym

• Do oceny nasilenia reakcji stresowej na poziomie fizjologicznym używamy następujących metod:

• pomiar czynności układu krążenia, pomiar elektroskórny (pomiar zmian oporności skóry, pomiar temperatury skóry w obwodowych częściach ciała – palce rąk, nóg, łydki i przedramiona), pomiar elektromiograficzny (pomiar napięcia mięśni prążkowanych), pomiar chemiczny (analiza tzw. hormonów stresu)

23. Ocena nasilenia reakcji stresowej na poziomie psychologicznym

Ocena stresu na poziomie psychologicznym obejmuje m.in.:

• subiektywny pomiar zmęczenia (na podstawie specjalnych kwestionariuszy, np. japońskiej skali objawów zmęczenia, czy skali przymiotnikowej Grandjeana),

• sprawność wykonania zadań wymagających szybkich reakcji, uwagi, myślenia (nadmierny stres obniża tę sprawność)

24. Podstawowe zagrożenia mechaniczne występujące w środowisku pracy

Do zagrożeń mechanicznych zaliczamy:

• Przemieszczające się maszyny lub transportowane przedmioty

• Ruchome elementy maszyn (prasy, tokarki, piły, przenośniki taśmowe, koła zębate itp.)

• Ostre, wystające elementy maszyn

• Spadające elementy

• Płyny pod ciśnieniem

• Śliskie, nierówne powierzchnie

• Ograniczone przestrzenie (dojścia, przejścia, dostępy)

• Położenie stanowiska pracy w odniesieniu do podłoża (praca na wysokości oraz w zagłębieniach)

• Inne, np. powierzchnie gorące lub zimne, żrące substancje.

Kontakt z powyższymi zagrożeniami może spowodować:

• Zgniecenie

• Naruszenie jednolitości

• Cięcie lub odcięcie

• Wplątanie

• Wciągnięcie lub pochwycenie

• Uderzenie

• Przekłucie lub przebicie

• Starcie lub obtarcie

• Wytrysk cieczy pod ciśnieniem

25. Ocena ryzyka czynnikami mechanicznymi

Prawdopodobieństwo wystąpienia wypadku jest zależne od takich czynników jak:

• bezpośredni kontakt pracownika z zagrożeniami mechanicznymi występującymi przy normalnym przebiegu procesów technologicznych czyli głownie kontakt z maszynami oraz innym wyposażeniem stanowisk pracy (użytkowanie i obsługa techniczna);

• zakłócenia w normalnym przebiegu procesów technologicznych i funkcjonowaniu środków pracy.

Bezpośredni kontakt pracownika z zagrożeniami mechanicznymi można ograniczyć poprzez:

• Likwidację źródeł zagrożeń, zmniejszanie wartości ich parametrów, czasu ekspozycji poprzez działania techniczne i organizacyjne

• Zmniejszanie zdolności człowieka (operatora) do stwarzania sytuacji niebezpiecznych poprzez kształtowanie jego probezpiecznych zachowań w procesie wykonywania pracy lub unikania następstw

Prawdopodobieństwo wystąpienia wypadku można oszacować przy użyciu następującego wzoru:

p = 1 − nA^−T

gdzie:

n – poziom oceny zagrożenia

p - prawdopodobieństwo zaistnienia niepożądanych następstw (0-1)

T – względny czas ekspozycji - udział oddziaływania danego zagrożenia na człowieka operatora w całym czasie wykonywania pracy tp

A – stała odzwierciedlająca wpływ czasu ekspozycji na powstawanie wypadków A = 1,3 (zapewnia aproksymację podanej funkcji wykładniczej zgodnie z rzeczywistym wpływem czasu na prawdopodobieństwo zaistnienia następstw zagrożenia)

Dla określenia wartości n, czyli poziomu oceny zagrożenia, należy ustalić właściwe kryteria jego oceny, uwzględniające aspekty bezpieczeństwa związane z:

• maszyną,

•wyposażeniem stanowiska stosowanymi w realizacji procesu technologicznego,

•człowiekiem,

•organizacją pracy

Przypisanie wag poszczególnym zagrożeniom mechanicznym (1, 2, 3) - nadanie znaczenia poszczególnym kryteriom dla zaistnienia nieszczęśliwych zdarzeń, np.

Waga 1 – wpływ danego kryterium znikomy na powstanie zagrożenia, możliwość uniknięcia oczywista, np. zdarzenie zagrażające narasta powoli

Waga 3 – wpływ jest duży a możliwość uniknięcia szkody bardzo ograniczona.

26. Jaki jest cel stosowania modeli wypadków? Wymienić stosowane modele i opisać jeden z nich.

Głównym celem stosowania modeli wypadków jest dochodzenie do przyczyn danego wypadku.

Modele wypadków opisują następujące po sobie zdarzenia które prowadzą do urazu bądź śmierci lub powiązania ze sobą bezpośrednich przyczyn danych wypadków.

Modele wypadkowe ułatwiają zespołom powypadkowym:

-tworzenie mentalnego obrazu sekwencji wypadkowej

-wybranie odpowiednich danych które należy zebrać podczas badania wypadków

-sprawdzenie czy informacje które udało się zebrać są właściwe i wystarczające

-pozwalają ocenić zebrane dane

-kierunkują co należy dalej robić aby poznać głębsze przyczyny wypadku

-analizowanie zebranych danych i łączenie ich ze sobą

-ustalenie działań które służą profilaktyce

Rodzaje modeli wypadków:

-Klasyczny model

-Energetyczny model

-Procesowe modele wypadków

-Modelowanie za pomocą drzewa niezdatności

-Model wypadków w powiązaniu z oceną ryzyka zawodowego

-Uogólniony model wypadku przy pracy

Energetyczny model- Energetyczny model przedstawia wypadek jako zdarzenie w którym do człowieka dociera energia której poziom przekracza poziom odporności organizmu. Energią jest wszystko co dociera do człowieka co może w sposób fizyczny bądź psychiczny uszkodzić człowieka W celu kontroli dochodzącej do człowieka energii stosuje się bariery: fizyczne(osłony ogrodzenia), proceduralne (regulaminy, procedury mówiące jak postępowac w określonych przypadkach), zachowawcze (szkolenia)

27. Metody badania wypadków:

Metoda TOL, analiza odchyleń, analiza drzewa przyczyn, analiza drzewa błędów, analiza przepływu energii, metoda MORT

28. Pojęcie wydarzenia wypadkowego bezurazowego. Model wydarzenia wypadkowego bezurazowego.

Wydarzenie wypadkowe bezurazowe jest to niebezpieczne zdarzenie związane z wykonywaną pracą podczas, którego nie dochodzi do urazów (lecz mogło do nich dojść) ani pogorszenia stanu zdrowia. Wydarzenie wypadkowe bezurazowe powoduje straty materialne.

Model Wydarzenia wypadkowego bezurazowego

29. Podać definicję wypadku przy pracy wg ustawy. Opisać procesowe modele wypadku.

Według ustawy za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie, wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych,

- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia,

- w czasie pozostawania w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Procesowe modele wypadku wyjaśniają zależność między przebiegiem wypadku a jego przyczyną.

Wyróżniane są trzy fazy: inicjacja, realizacja i uraz. Między nimi występują stany przejściowe:

• Normalne warunki-> braki w kontroli sytuacji

• Braki w kontroli sytuacji-> utrata kontroli sytuacji

• Utarta kontroli-> pochłanianie energii

• Stan zakończenia pochłaniania energii.

Wśród modeli procesowych wyróżniamy tzw. diagramy STEP mają one na celu przedstawienie przebiegu wypadku z uwzględnieniem czasu. Wg nich każdy wypadek jest wynikiem działania człowieka lub przedmiotu.

Kolejnym modelem procesowym jest drzewo niezdatności, które jest graficzną prezentacją kombinacji logicznych przypadków, które mogą prowadzić do ustalenie przyczyn wypadku. Zasada modelowania za pomocą drzewa polega za zaczynaniu od wydarzenia szczytowego a kończeniu na zdarzeniach elementarnych.

30. Koszty bezpieczeństwa i higieny pracy w przedsiębiorstwie

Na koszty bezpieczeństwa i higieny pracy w przedsiębiorstwie składają się:

- koszty ubezpieczeń wypadkowych,

- koszty wypadków przy pracy,

- koszty związane z absencją chorobową.

30. Koszty wynikające z pracy w warunkach szkodliwych i uciążliwych oraz koszty będące następstwem wypadków przy pracy

Koszty obciążające przedsiębiorstwo spowodowane wzrostem absencji chorobowej mogą być duże i są składnikiem kosztów BHP. Niewłaściwe warunki pracy wpływają negatywnie na wydajność i jakość pracy. Z tego tytułu pracownikom przysługują świadczenia, których koszt ponosi pracodawca.

W koszty będące następstwem wypadku przy pracy to: stracony czas pracy, płatności bieżące, utracony majątek trwały i obrotowy oraz utracone dochody.

Na stracony czas wskutek wypadku składa się:

- czas stracony przez osobę poszkodowaną (w dniu wypadku oraz w czasie absencji powypadkowej),

- czas stracony przez inne osoby (np. udzielające pomocy lub przyglądające się całemu zdarzeniu)

- czas zastępstwa poszkodowanej osoby,

- czas przeznaczony na dochodzenie powypadkowe,

- czas na planowanie i prowadzenie prac badawczo-rozwojowych.

Płatności bieżące związane z wypadkiem:

- jednorazowa wypłata odszkodowania, świadczenia wyrównawcze, zasiłki wyrównawcze z tytułu rehabilitacji zawodowej, dodatki wyrównawcze z tytułu przeniesienia do innej pracy, itp.

- koszty związane z wynajęciem maszyn, zleceniem produkcji oraz naprawami,

- koszty transportu poszkodowanego i udzielenia mu pomocy medycznej.

Straty w majątku trwałym i obrotowym:

- koszty utraty wskutek wypadku materiałów,

- koszty strat w wyposażeniu.

Utracone dochody:

- koszty związane z przerwami w produkcji oraz obniżeniem wydajności i jakości pracy.

32. Podstawowe korzyści z poprawy warunków pracy, uwzględnione w modelu analizy kosztów - korzyści

Własnymi słowy:

Poprawa warunków pracy niesie ze sobą zmniejszenie liczby wypadków czy chorób zawodowych osób przebywających i pracujących w warunkach zagrożenia. W związku z tym poprawiając warunki pracy ograniczamy koszty jakie musielibyśmy ponieść na minimalizowanie skutków choroby bądź wypadku któregoś z pracowników. Obniżają się koszty świadczeń chorobowych, składek ubezpieczeniowych, brak kosztów nadgodzin (w przypadku nieobecności któregoś z pracowników). Dodatkowo przedsiębiorstwa ograniczają koszta świadczeń z tytułu pracy w warunkach szkodliwych i uciążliwych.

33. Optymalny poziom bezpieczeństwa i higieny pracy /omówić wykres Koszty=f(poziom bezpieczeństwa i higieny pracy)/

Koszty działań prewencyjnych związane są z koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników w stopniu co najmniej zgodnym z wymaganiami obowiązujących przepisów. Wyższe koszty działań prewencyjnych powinny prowadzić do wzrostu poziomu bezpieczeństwa i poprawy warunków pracy, a tym samym do zmniejszenia - w krótszym lub dłuższym czasie - kosztów związanych z niewłaściwymi warunkami środowiska pracy. Za optymalny z ekonomicznego punktu widzenia uważa się taki poziom bezpieczeństwa , dla którego suma nakładów na działalność profilaktyczną i kosztów wypadków oraz zdarzeń prawie wypadkowych osiąga minimum (rys) .

34. Pojęcie kultury organizacyjnej i kultury bezpieczeństwa. Czynniki wpływające na kulturę organizacyjną.

Kultura organizacyjna - są to normy, wartości i przekonania charakterysyuczne dla danej organizacji wg których pracownicy wyznaczaja spsoob zycia całej organizacji oraz jednostek

Kultura bezpieczenstwa - element kultury organizacyjne. Są to postawy, wzory zachowań, wartości które wpływają na działanie związane z zarządzzaniem, bezpieczenstem i hiegiena pracy i wpływaja na styl i skutecznosc tego zarzadzania.

Czynniki wpływające na kulture organizacyjna:

- otoczenie zewnetrze (kultura narodowa, system wartosci społecznych)

-cechy organizacji (histoira, wielkosc, struktura, metody zarzadzania)

- typ organizacji ( strukutra rynkowa, wyroby itechnologia, branza)

- cechy pracownikow ( wartosci, postawy, wyksztalcenie. plec doswiadczenie)