LISTA PYTAŃ DO EGZAMINU Z FINANSÓW PUBLICZNYCH

ZAGADNIENIA OGÓLNE

1. Co to są finanse publiczne z podmiotowego punktu widzenia w co wchodzi w ich zakres ?

Finanse publiczne z podmiotowego (instytucjonalnego) punktu widzenia - dotyczą działalności państwa(organy centralne), samorządów terytorialnych(powiaty, gminy) i instytucji publicznych.( te instytucje, które finansowane są z budżetu państwa - oświata, sądy, wojsko, policja, służba zdrowia ...) Mamy różne podmioty, które świadczą usługi społeczne, które są finansowane tylko z pieniędzy publicznych, oraz takie, które są finansowane częściowo z finansów publicznych.

1. Co to są finanse publiczne z przedmiotowego punktu widzenia i jaki jest ich zakres ?

Finanse publiczne z przedmiotowego(instrumentalnego) punktu widzenia: na finanse publiczne składaj się publiczne zasoby pieniężne, operacje publicznych zasobów pieniężnych, majątek publiczny i jego wykorzystanie.

1. Od czego zależy zakres ingerencji państwa w gospodarkę ?

1. poziom rozwoju gospodarczego i aktualna sytuacja ekonomiczna

2. ustrój społeczno- polityczny

3. ukształtowanie tradycji

4. preferowane przez władzę państwową doktryny społeczno- ekonomiczne

Interwencjonizm- ingerencja państwa w sferze życia gospodarczego

1. Państwo jest zobowiązane do podejmowania działań chroniących rynek i wzmacniających dodatni wpływ mechanizmu rynkowego na racjonalizację działalności gospodarczej. Działanie mechanizmu rynkowego powoduje bowiem powstanie dodatnich zjawisk i procesów nieosiągalnych w warunkach nierynkowego procesu regulacji

2. Łagodzenie ujemnych skutków działania mechanizmu rynkowego np. dysproporcje w podziale dochodu narodowego, cykliczność procesów gospodarczych, występowanie monopolistów.

1. Co to jest płynność finansowa państwa i jak jest realizowana ?

Płynność finansowa - jest to zdolność danego podmiotu do terminowego regulowania zobowiązań = wypłacanie w terminie pensji urzędnikom państwowym. Gdyby pieniądze leżały to traciłyby na wartości choćby przez inflacje. Dlatego ciągle lokuje je państwo na różne lokaty. Państwo jest instytucją, która musi być bardzo zdecydowanie kontrolowana, ze względu na to, że dysponuję największym majątkiem.

1. Jakie są elementy majątku publicznego ? Wymień je i omów.

Majątek publiczny i jego wykorzystanie

1. grupa: majątek służący organom władzy i administracji państwowej i samorządowej budynki, budowle i grunty,

2. grupa: majątek służący publicznym instytucją usługowym - budynki, budowle i grunty publicznych szkół, szpitali, kulturalnych - przynosi dochody, bo muszą płacić czynsze itd.

3. grupa: majątek w użytkowaniu publicznym - drogi, mosty, transport miejski, zieleń miejska, budynki komunalne - przynosi dochody

4. grupa: majątek zaangażowany w zarobkową działalność gospodarczą:

1. gospodarka komunalna - przedsiębiorstwa samorządowe - dostawa wody, oczyszczalnia ścieków - organem założycielskim jest gmina, jeśli są rentowne, to

wtedy płacą podatki i przynoszą zyski, jeśli nie to samorząd musi je dofinansowywać.

1. prowadzenie komercyjnej działalności - gmina może prowadzić działalność

gospodarczą, z której ma zyski, z których zasila budżet gminy.

1. Jednoosobowa spółka skarbu państwa - majątek na pograniczu państwowego i prywatnego. Jest przedsiębiorstwo, któremu zmienia się formę prawną i emituje akcje,

które zostają w rękach państwa. Jak znajdzie się inwestor, który wykupi akcje to mamy do czynienia z prywatyzacją spółki.

1. Przedsiębiorstwa państwowe, pracujące na własny rachunek. W trakcie działalności przynosi zyski, a kapitał założycielski należy do państwa.

1. Co to jest system finansów publicznych i z jakich elementów się składa ?

Finanse - to jest podział i wymiana towarów i usług za pomocą pieniądza.

Wymiana - transakcja ekwiwalent za ekwiwalent, gdy cena jest promocyjna to nie mamy do czynienia z wymianą.

Podział - jednostronne przekazanie towarów, usług i pieniędzy bez bezpośredniego wzajemnego świadczenia – dotacje, subsydia, podatek, renta, emerytura, ochrona, obrona.

Podziałem zajmują się finanse publiczne.

Wymiana i podział podlega finansom tylko wtedy, gdy do nich dochodzi za pomocą pieniądza.

Elementy systemu finansów publicznych:

1. W przekroju instytucjonalnym

• skarb państwa

• budżet państwa

• budżety województw, powiatów i gmin

• publiczne fundusze celowe

• agencje władz publicznych oraz regionalne izby obrachunkowe

1. W przekroju podmioty

• władze ustawodawcze szczebla centralnego (parlament) oraz władze szczebla pośredniego (rady regionalne) i szczebla samorządowego (rady gminne)

• władze wykonawcze (rządy, zarządy itp.) wymienionych wyżej szczebli

• władze kontrolne działające w imieniu władz stanowiących, których zasięgiem objęte są wszystkie dziedziny życia gospodarczego i społecznego, które implikują finanse publiczne, w przypadku Polski jest to Najwyższa Izba Kontroli i Regionalne Izby Obrachunkowe.

• aparat skarbowy (finansowy) zajmujący się na bieżąco realizacją dochodów i wydatków publicznych, ich kontrolą (tzw. policja skarbowa), zarządzaniem budżetem, funduszami ubezpieczeniowymi itp. Struktura aparatu skarbowego jest w różnych krajach różna, ale funkcje są identyczne lub zbliżone.

• podmioty (jednostki), które są finansowane z funduszy publicznych (szpitale, szkoły, jednostki wojskowe, sądownictwo, policja, jednostki administracji publicznej itp.)

1. W przekroju prawnym

• konstytucja lub inna ustawa zasadnicza zawierająca ogólne zasady tworzenia funduszy publicznych oraz obowiązki poszczególnych rodzajów władz publicznych w zakresie uchwalania, wykonywania i kontroli funduszy publicznych.

• prawo budżetowe

• coroczne ustawy budżetowe i uchwały budżetowe samorządów

• ustawy podatkowe

• ustawy o pozabudżetowych funduszach publicznych

• ustawy o finansach samorządowych (lokalnych, regionalnych)

• ustawy regulujące działalność Ministra Finansów oraz działalność aparatu skarbowego

• ustawa karno- skarbowa

• ustawa o zobowiązaniach podatkowych

• akty normatywne regulujące działalność Ministra Finansów, rządu, innych ministrów, na szczeblu lokalnym zaś zarządu gminy i jego przedstawicieli 

1. Instrumenty

• podatki centralne

• podatki lokalne

• opłaty

• cła

• dochody z majątku publicznego

• składki na ubezpieczenie społeczne

• subwencje

• dotacje

• kredyty państwowe i pożyczki publiczne

1. Co to jest skarb państwa i jakie funkcje pełni ?

Skarb państwa - jest instytucją niejednoznaczną, reprezentującą państwo jako właściciela majątku publicznego w stosunkach cywilno-prawnych. W Polsce skarb państwa ma osobowość prawną i może podejmować decyzje, zaciągać kredyty. Jeśli nie ma osobowości prawnej to działa w ramach osobowości państwa.

Budżet państwa to księgowy - gromadzi środki pieniężne bezzwrotne, a potem zajmuje się ich

rozdysponowaniem.

Skarb państwa - jest mózgiem, bacznie obserwuje te przepływy pieniężne, synchronizuje dochody z wydatkami, aby państwo nie straciło płynności finansowej.

Skarb państwa ma do realizacji 2 podstawowe zadania:

1. zarządzanie majątkiem publicznym - państwo albo finansuje ten majątek czyli utrzymuje go, ale procesami jego prywatyzacji. Nie ponosi odpowiedzialności za działanie przedsiębiorstw państwowych, z wyjątkiem tych samorządowych. Skarb państwa ma powiązania z gospodarką lokalną. Przekazuje środki pieniężne, subwencje, dotacje, aby mogły realizować swoje zadania. Ale majątek komunalny jest wyłączony ze skarbu państwa.

2. finansowanie majątku publicznego- do zadań w tym zakresie należy:

• gromadzenie i wydatkowanie środków publicznych

• działalność gospodarcza w postaci kasjera i bankiera gospodarki narodowej.

1. Co się składa na majątek państwa ? Wymień i omów jego elementy.

Majątek publiczny i jego wykorzystanie

1. grupa: majątek służący organom władzy i administracji państwowej i samorządowej budynki, budowle i grunty,

2. grupa: majątek służący publicznym instytucją usługowym - budynki, budowle i grunty publicznych szkół, szpitali, kulturalnych - przynosi dochody, bo muszą płacić czynsze itd.

3. grupa: majątek w użytkowaniu publicznym - drogi, mosty, transport miejski, zieleń miejska, budynki komunalne - przynosi dochody

4. grupa: majątek zaangażowany w zarobkową działalność gospodarczą:

1. gospodarka komunalna - przedsiębiorstwa samorządowe - dostawa wody, oczyszczalnia ścieków - organem założycielskim jest gmina, jeśli są rentowne, to

wtedy płacą podatki i przynoszą zyski, jeśli nie to samorząd musi je dofinansowywać.

1. prowadzenie komercyjnej działalności - gmina może prowadzić działalność

gospodarczą, z której ma zyski, z których zasila budżet gminy.

1. Jednoosobowa spółka skarbu państwa - majątek na pograniczu państwowego i prywatnego. Jest przedsiębiorstwo, któremu zmienia się formę prawną i emituje akcje,

które zostają w rękach państwa. Jak znajdzie się inwestor, który wykupi akcje to mamy do czynienia z prywatyzacją spółki.

1. Przedsiębiorstwa państwowe, pracujące na własny rachunek. W trakcie działalności przynosi zyski, a kapitał założycielski należy do państwa.

1. Na czym polega rola skarbu państwa jako kasjera ?

Skarb Państwa jako kasjer realizuje następujące zadania:

1. Dokonuje operacji finansowych – inkasuje i wypłaca środki pieniężne

Inkasowanie polega na kontrolowaniu dochodów i wydatków gromadzonych przez budżet

państwa, dokonywanie operacji na rachunkach specjalnych, dokonuje transferu środków do

budżetów samorządowych w postaci dotacji, zaliczek, subwencji, udziela pożyczek i zarządza

długiem publicznym)

2. Czuwa nad zachowaniem płynności finansowej państwa – dba aby środki były

rozporządzalne odpowiednio do potrzeb regulowania zobowiązań państwa.

Czuwanie nad tym, aby środki te były rozporządzalne czyli dostępne odpowiednio do

potrzeb regulowania zobowiązań państwa - czyli zachowania płynności finansowej - polega

na tym, aby znaleźć sposób pozwalający na to, żeby w każdej chwili skarb państwa

dysponował środkami pieniężnymi wystarczającymi na terminowe regulowanie zobowiązań.

Skarb państwa zajmuje się gromadzeniem dochodów czasowych czyli zwrotnych - może

zaciągać kredyty, aby nie stracić płynności.

1. Co to są czasowe (zwrotne) dochody skarbu ? Wymień i omów jeden z nich.

Dochody czasowe (zwrotne) Skarbu Państwa:

1. Pożyczki zagraniczne

1. Międzypaństwowe

2. międzynarodowe

1. Pożyczki wewnętrzne

1. Środki korespondentów Skarbu Państwa – wszystkie instytucje publiczne, które są finansowane ze środków państwowych. Te środki dostają systematycznie raz w miesiącu, ale w międzyczasie skarb państwa wykorzystuje je do innych celów, operuje tymi środkami, aby pracowały, nie trzyma ich w "szufladzie", a w momencie, gdy przychodzi data w której trzeba wypłacić wynagrodzenia, wtedy skarb państwa musi mieć te środki na ten cel. Jeśli np. nie ma w tej chwili pieniędzy, to musi zaciągnąć pożyczkę

2. Bony skarbowe – najważniejsze dochody.

Bony skarbowe – krótkookresowe (1 dzień – 5 lat) są to papiery wartościowe których emitentem jest Skarb Państwa, nabywcami są banki, przedsiębiorstwa, przedsiębiorstwa ubezpieczeniowe. Najpopularniejsze są 12 lub 52 tygodniowe. Bony skarbowe służą finansowaniu deficytu i długu publicznego, nazywane są wekslami skarbowymi. Sprzedaje się je na rynku pierwotnym. Dyskontowanie polega na sprzedawaniu bonów skarbowych po cenie niższej niż nominalna, a później po cenie nominalnej.

1. Zaliczki Banku emisyjnego – są to emisje prostego pieniądza. Dodatkowa emisja pieniądza jest to dodrukowywanie pieniędzy, w wyniku czego rosną ceny towarów, ponieważ musi zachować się równowaga pieniądza.

Ilość pieniędzy = ilość towarów * cena -> równowaga pieniądza.

1. Obligacje skarbowe – są to długoterminowe papiery wartościowe, których emitentem jest Skarb Państwa, a nabywcami ludność. Emitowane są na okres 15-20 lat. Obligacje klasyczne – ze względu na długi okres emitowania.

1. Co to są pożyczki zagraniczne i jakie są ich rodzaje ?

Pożyczki zagraniczne - jeden z instrumentów zachowania płynności finansowej,

zaciąganie długów. Środki pieniężne pożyczone za granicą, które zobowiązujemy się oddać wraz z odsetkami. Pożyczki zagraniczne mogą być:

1. pożyczki międzypaństwowe - zaciągane są między dwoma państwami, rządami

dwóch państw.

1. pożyczki międzynarodowe - zaciągane w bankach innych państw.

1. Co to są środki korespondentów skarbu państwa i jak są wykorzystywane ?

Środki korespondentów Skarbu Państwa – wszystkie instytucje publiczne, które są finansowane ze środków państwowych. Te środki dostają systematycznie raz w miesiącu, ale w międzyczasie skarb państwa wykorzystuje je do innych celów, operuje tymi środkami, aby pracowały, nie trzyma ich w "szufladzie", a w momencie, gdy przychodzi data w której trzeba wypłacić wynagrodzenia, wtedy skarb państwa musi mieć te środki na ten cel. Jeśli np. nie ma w tej chwili pieniędzy, to musi zaciągnąć pożyczkę

1. Co to są bony skarbowe i czemu służą ?

Bony skarbowe – [krótkookresowe (1 dzień – 5 lat)] są to papiery wartościowe których emitentem jest Skarb Państwa, nabywcami są banki, przedsiębiorstwa, przedsiębiorstwa ubezpieczeniowe. Najpopularniejsze są 12 lub 52 tygodniowe. Bony skarbowe służą finansowaniu deficytu i długu publicznego, nazywane są wekslami skarbowymi. Sprzedaje się je na rynku pierwotnym. Dyskontowanie polega na sprzedawaniu bonów skarbowych po cenie niższej niż nominalna, a później po cenie nominalnej.

1. Co to są zaliczki banku emisyjnego i jakie są skutki ich emisji ?

Zaliczki banku emisyjnego - są to emisje prostego pieniądza. Dodatkowa emisja pieniądza jest to dodrukowywanie pieniędzy, w wyniku czego rosną ceny towarów, ponieważ musi zachować się równowaga pieniądza.

Ilość pieniędzy = ilość towarów * cena -> równowaga pieniądza.

1. Co to są obligacje i jakie są ich rodzaje ?

Obligacja – papier wartościowy emitowany w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem obligatariusza i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia. Są to papiery masowego obrotu, występują więc w seriach. W przeciwieństwie do akcji, obligacje nie dają posiadaczowi żadnych uprawnień względem emitenta typu współwłasność, dywidenda czy też uczestnictwo w walnych zgromadzeniach. Obligacje reprezentują prawa majątkowe podzielone na określoną liczbę równych jednostek, co oznacza, iż przyznają identyczne uprawnienia.

Obligacje skarbowe – są to długoterminowe papiery wartościowe, których emitentem jest Skarb Państwa, a nabywcami ludność. Emitowane są na okres 15-20 lat.

Obligacje klasyczne – ze względu na długi okres emitowania.

Rodzaje obligacji:

1. według pożyczkodawcy

1. dla ludności 2,3,4,10 letnie

2. dla inwestorów 10,20 letnie

1. według stopnia płynności

1. obligacje rynkowe (w obrocie giełdowym – bardziej płynne) 3 letnie

2. obligacje oszczędnościowe ( nie występują na rynku giełdowym – mniej płynne) - 2,4,10 letnie

1. według oprocentowania

1. obligacje o stałym oprocentowaniu – 2 letnie

2. obligacje o zmiennym oprocentowaniu – 3,4,10 letnie

1. według kapitalizacji odsetek

1. obligacje z kapitalizacją odsetek – 2,10 letnie

2. obligacje bez kapitalizacji odsetek – pozostałe

1. Jakie są rodzaje obligacji emitowanych w Polsce ?

1. o stałym oprocentowaniu

• 2 – letnie, nie giełdowe, odsetki naliczane są co roku. Kapitalizacja odsetek.

2. O zmiennym oprocentowaniu

• 3 –letnie – giełdowe. Oprocentowanie według wskaźnika WIBOR 6M (oprocentowanie pożyczek na okres 6 miesięcy na rynku międzynarodowym). Odsetki naliczane co pół roku. Brak kapitalizacji odsetek.

• 3 – letnie – nie giełdowe. Oprocentowanie zmienne – indeksowanie : stopa inflacji za 10 miesięcy ogłaszana przez GUS + marża. Odsetki naliczane co rok. Brak kapitalizacji odsetek.

• 10 – letnie – nie giełdowe. Oprocentowanie zmienne – indeksowanie stopa inflacji ogłaszana przez US za 12 miesięcy + marża. Odsetki naliczane co rok. Brak kapitalizacji odsetek.

• 20 – letnie dla inwestorów.

1. Na czym polega rola skarbu państwa jako bankiera ?

Skarb państwa jako BANKIER

1. Bank emisyjny

a) bicie monet okolicznościowych

b) emisja papierów wartościowych

c) udzielanie gwarancji – podejmowanie zobowiązań za podmiot któremu udzielono

gwarancji. jeśli nie będzie on spłacał swych zobowiązań my za nie odpowiemy.

2. Bank handlowy – udziela pożyczek

a) udzielanie pożyczek – pożyczki rzeczowe, tzw. inkubatory przedsiębiorczości –

dla osób które chcą podjąć działalność gospodarczą a nie mają zabezpieczenia

gospodarczego.

b) współfinansowanie przedsiębiorczości - Skarb Państwa nie udziela pożyczek w

pieniądzu, ale może je współfinansować.

1. Co to są inkubatory przedsiębiorczości i jak są realizowane ?

Inkubatory przedsiębiorczości - instytucje (o różnej formie prawnej), których celem jest wspieranie przedsiębiorczości.

W zależności od grupy docelowej można wyróżnić kilka szczególnych rodzajów inkubatorów przedsiębiorczości, których oferta jest skierowana do:

• początkujących przedsiębiorców z sektora małych i średnich przedsiębiorstw, rozpoczynających lub dopiero zamierzających rozpocząć działalność gospodarczą,

• młodzieży i studentów (akademickie inkubatory przedsiębiorczości - tworzone w otoczeniu szkół wyższych akademickie inkubatory przedsiębiorczości (AIP) są ofertą wsparcia w praktycznych działaniach rynkowych. Wyraża się to przede wszystkim przez umożliwienie beneficjentom prowadzenia własnej działalności (pionu w AIP), korzystając z osobowości prawnej inkubatora.)

• podmiotów ekonomii społecznej (inkubatory przedsiębiorczości społecznej - Są tworzone przez samorządy lub organizacje pozarządowe. Oferują doradcze, szkoleniowe i infrastrukturalne wsparcie)

1. Co to jest budżet państwa i z jakich elementów się składa ?

Budżet państwa - zajmuje centralne miejsce w finansach, dysponuje ona ogromnymi środkami pieniężnymi. Jest ważny, ponieważ środki finansowe dzieli praz przesuwa do samorządów terytorialnych.

Budżet państwa należy rozumieć jako:

a) scentralizowany fundusz pieniężny

b) akt normatywny

c) plan finansowy państwa – który musi być przedstawiony do października roku

poprzedzającego rok budżetowy.

Jest to kryterium według ważności.

Budżet państwa jest to plan wydatków i dochodów państwa w określonym okresie czasu (zazwyczaj w ciągu roku), stanowi on zestawienie ex ante i ex post dochodów i wydatków związanych z wykonywaniem przez władze państwową tj. rząd danego kraju określonych zadań ekonomicznych i społecznych.

1. Jakie są zasady budżetowe ? Wymień i omów jedna z nich.

Zasady budżetowe:

1. Równowagi – dochody = wydatki, jednak w praktyce jest inaczej. W budżecie musza być ujęte wszystkie dochody i wydatki. W Polsce ta zasada nie jest realizowana. Posiadamy fundusze publiczne, agencje – środków pieniężnych dla nich nie uwzględnia się w budżecie.

2. Zupełności (powszechności)

3. Jedności – wszystkie dochody i wydatki musza być ujęte w jednym planie.

1. formalna – budżet wspólny dla państwa i jednostek samorządu terytorialnego.

2. materialna – dochody gromadzimy jako całość i nie wiążemy ich z konkretnymi celami.

1. Jawności

2. Przejrzystości - związana z zasadą jawności – każdy obywatel ma prawo zobaczyć

jak wyglądają dochody i wydatki państwa. Na podstawie tych danych możemy

rozpoznać procesy jakie zachodzą w gospodarce.

1. Realności – budżet musi być oparty na konkretnych wskaźnikach ekonomicznych.

2. Gospodarności – wydatki muszą być racjonalnie zagospodarowane.

3. Operatywności – plan powinien być łatwy do realizacji.

4. Jednoroczności - planowany na rok kalendarzowy.

1. Jaki jest układ administracyjny Polski po 1999 roku ?

1. Jakie są źródła dochodów samorządu terytorialnego ? Wymień i omów jedno z nich.

Dochody - samorządu terytorialnego: ( należne województwu, powiatowi, gminie)

1. Własne:

• podatki - lokalne, gromadzone przez gminę

• - majątkowe:

• od spadków i darowizn,

• od środków transportu pow. 3,5 tony,

• podatek od nieruchomości

• od czynności cywilno-prawnych

• karta podatkowa

• opłaty - tylko gmina

• udziały - partycypacja jednostek samorządu terytorialnego w dwóch podatkach, które gromadzone są przez budżet państwa - PIT i CIT

• dochody z majątku - sprzedaż majątku, prywatyzują swój majątek, wynajem

• dochody z jednostek budżetowych - jednostka budżetowa - finansowana metodą brutto - jak ma dochody, to przekazuje je do budżetu, a finansowana jest z budżetu,

• dochody z zakładów budżetowych- finansowane metodą netto, nadwyżka przekazywana do budżetu, strata pokrywana z budżetu.

• odsetki od lokat

2. Uzupełniające - transfery - każdy ze szczebli dostaje pieniądze od państwa, aby wyrównywać poziom panujący na terenach różnych jednostek.

• subwencje- jest podzielona na 3 części

• wyrównawczą - wyrównanie dochodów gmin, ze względu na różnicę w dochodach własnych. - dla biedniejszych gmin, mniej rozwiniętych.

• równoważącą - gminy dostają środki pieniężne, ze względu na zmiany systemowe - gdy udział w podatkach jest obniżony wynikający z przepisów prawa, to aby nagle samorządy nie straciły pieniędzy muszą dostać wyrównanie z góry

• oświatowa - finansowanie oświaty w gminach, powiatach, województwach

• dotacje - środki pieniężne uzyskane na przygotowany projekt do realizacji. Można

je uzyskiwać również w tedy, gdy

3. Obce:

• pożyczki

• kredyty

• emisja papierów wartościowych - obligacje komunalne emitowane przez samorządy terytorialne

• spadki, darowizny, zapisy

• środki Unii Europejskiej

1. Kto to jest wojewoda i jakie zadania spełnia ?

Wojewoda jest przedstawicielem rządu w terenie (jest finansowany z środków centralnych) sprawuje piecze nad finansami w terenie, ma nadzór nad: ( nazywamy administracja zespoloną - które są w gestii powiatu )

• Policją

• strażą pożarną

• nad inspekcjami: weterynaryjną, budowlaną ,sanitarną

1. Zadania budżetu województwa i źródła ich finansowania.

WOJEWÓDZTWO

• na czele stoi marszałek województwa

• 16 - reforma w 1999 roku

Zadania województwa:

• zajmuje się rozwojem regionalnym

• tworzenie warunków wzrostu gospodarczego

• specjalistyczna opieka zdrowotna - CZ Matki Polski, szpitale wojewódzkie

• szkolnictwo wyższe

• filharmonie i opery

Źródła finansowania - wszystkie z wyjątkiem podatków i opłat. Udziały w

• PIT 1,6%

• CIT 15,9%

1. Zadania budżetu powiatowego i źródła ich finansowania.

POWIAT

• na czele stoi starosta

• 308 powiatów ziemskich

• 65 powiatów grodzkich - miasta na prawach powiatów

Zadania

• przekraczają możliwości jednej gminy:

• policja, straż pożarna

• nadzory ; sanitarna, epidemiologiczna i weterynaryjna

• bezpieczeństwo publiczne

• walka z bezrobociem i zagrożeniami nadzwyczajnymi (powodzie)

• oświata ponadgimnazjalna - licea, technika, pomaturalne szkoły

• lecznictwo szpitalne

• pogotowie ratunkowe

• drogi i komunikacja w skali powiatu

• instytucje kultury: teatry

• ochrona praw konsument

Źródła finansowania - udziały

• PIT10,25%

• CIT 1,4%

1. Zadania budżetu gminy i źródła ich finansowania.

GMINY

• ok 2500

• na czele stoi

• gmina wiejska - wójt

• gmina miejska, miejsko wiejska - burmistrz

• gmina miejska na prawach powiatu – prezydent miasta

Zadania

• oświata podstawowa - przedszkola, szkoła podstawowa, gimnazjum

• podstawowa pomoc lekarska - przychodnie i ośrodki zdrowia

• walka z chorobami i gruźlicą - szczepienia, badania ochronne

• transportem zbiorowym i taxi

• domy społeczne

• zasiłki i pomoc rzeczowa rodzinom potrzebującym

Źródła finansowania - udziały:

• PIT 39,34%

• CIT 6,71%

1. Co to są udziały i czemu służą ?

Udziały – procentowy udział w całości (partycypacja jednostek samorządu terytorialnego w dwóch podatkach, które gromadzone są przez budżet państwa - PIT i CIT.)

Udziały służą zwiększeniu dochód jednostek samorządu terytorialnego.

1. Co to są publiczne fundusze celowe i jakie mają cechy ?

Fundusz - celowe wyodrębnienie środków pieniężnych i przeznaczenie ich na określone zadania ujęte w statucie lub w przepisach prawa.

Cechy funduszu:

• wydziela się je z mocy prawa lub z mocy innych przepisów z ogółu środków, budżetu, przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowego, albo jest ustawa (u nas nie ma), u nas fundusze są powoływane z ustawy budżetowej.

• wiąże się z finansowaniem określonych zadań

• kierunki wydatkowania środków najczęściej określa nazwa funduszu NFOŚ, NFZ

• środki gromadzi się i wydatkuje w sposób ciągły, - to jest uelastycznienie gospodarki funduszu

• granicą wydatków jest ilość zgromadzonych środków

• pozostałość środków z danego roku, przechodzi na rok następny

• fundusze ujmuje się w określone ramy organizacyjno- prawne

1. Jakie znasz rodzaje funduszy celowych ? Wymień i omów jedną z grup.

Rodzaje funduszy

1. Fundusze finansujące świadczenia społeczne

1. Fundusz ubezpieczeń społecznych - gromadzi środki pieniężne dla ZUS, politykę wydatkowania realizuje ZUS,

a) składki: 45% funduszu wynagrodzeń 7,75% + 0,05% odprowadzane jest do OFE

• emerytalna - 19,52% (50% pracownik, 50% pracodawca)

• rentowa - 8% ( 1,5 % pracownik, 6,5% pracodawca)

• chorobowy - 2,45% - (100% pracownik)

• wypadkowy - 1,67% - (100% pracodawca)

• FGŚP - 0,1% - (100% pracodawca)

• FP- 2,45% - (100% pracodawca)

b) dotacja budżetowa

c) odsetki od lokat i papierów wartościowych.

Tworzy się fundusze rezerwowe:

• ubezpieczenie rentowe i chorobowe

• ubezpieczenie wypadkowe

1. Fundusz Pracy - zasiłki dla bezrobotnych, finansowanie szkoleń, pożyczki na

rozpoczęcie działalności bezrobotnych, dysponentem są PUP

1. Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych - stracił osobowość prawną, nie realizuje żadnych zadań, jest tylko rachunkiem na który wpływają środki. Fundusz ten przeznaczony jest na wypłatę jednorazowych świadczeń dla pracowników upadających firm. Dysponentem jest PUP, ministerstwo pracy i polityki społecznej i urząd marszałkowski. Składka powiększona jest o subwencje z budżetu, odsetki z lokat, darowizny.

2. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego - składa się 4 pod funduszy:

• fundusz składkowy ubezpieczeń społecznych rolników - wypadkowe, chorobowe, macierzyński

• fundusz emerytalno- rentowy

Oba fundusze realizowane są ze składek, refundacji z funduszu ubezpieczeń społecznych, dotacji z budżetu.

Składki :

Rolnik prowadzący gospodarstwo

• do 50 ha - 68 złotych miesięcznie

• 50 - 100 ha - 150 złotych miesięcznie

• 100 - 150 ha - 230 złotych miesięcznie

• 150 - 300 ha - 311 złotych miesięcznie

• powyżej 300 ha - 392 złotych miesięcznie

• fundusze administracyjne - koszty obsługi ubezpieczonych - 4% poprzednich funduszy

• fundusze prewencji rehabilitacji - pokrycie kosztów rzeczowych i osobowych KRUS - pracownicy - 1% planowany funduszu wypadkowego i emerytalno-rentowego.

1. Państwowy Fundusz Kombatantów - w całości finansowany z dotacji budżetowych.

2. Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych - stracił osobowość prawną od 2012 roku, stały się rachunkiem na które wpływają pieniądze, ale nie realizują żadnych zadań. Zadania przejmuje WUP oraz marszałkowskie, resort pracy i polityki społecznej. Wg nowej ustawy tylko duże zakłady pracy chronionej będą mogły utrzymać się.

3. Fundusz Alimentacyjny(do 2004)- od 2008 wrócił i działa na tej samej zasadzie, z

dotacji budżetowych oraz ściągnięcia z rodzica.

1. Fundusze finansujące usługi społeczne

1. Fundusz Promocji Twórczości - w kulturze, służy na nagrody i stypendia dla młodych twórców, źródłem dochodów są odsetki od sprzedaży książek i dzieł sztuki - 1% wiedza z początków 2000 roku

2. Narodowy Fundusz Zdrowia - 16 oddziałów - 9%, 7,75% odliczamy od podatku.

3. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska

4. Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych - przeznaczony na rekultywację i poprawę jakości gruntów rolnych, faktycznie odrolnienie gruntu i przeznaczenie na inne cele.

1. Pozostałe

1. Fundusz Gospodarki Zasobami Geodezyjnymi i Kartograficznymi – sporządzanie map, liczenie gruntów ornych, sprzedaż map, informację turystyczną, pomiary

melioracyjne, źródłem dochodów jest sprzedaż świadczeń oraz dotacje z budżetu

państwa.

1. Fundusz Kościelny - został reaktywowany w 1998 roku, miał być przeznaczony na częściową rekompensatą za utracone przez kościół własności i innych praw majątkowych i łagodzenie bezprawnej nacjonalizacji majątków kościoła przez PRL. Komisja majątkowa została rozwiązana. Mówi się o tym, aby rozwiązać ten fundusz, gdyż już w większości przypadku zrekompensowano kościołowi. Proponuje się 0,3% części podatku z przeznaczeniem na wsparcie kościoła katolickiego. Na kościół ok 500 mln złotych rocznie w tym uczelnie 22, FK - 280 mln, renowacja zabytków - 26, pensje dla kapelanów 30,5 mln.....

1. Na co przeznaczony jest Fundusz Ubezpieczeń Społecznych i jakie są źródła jego finansowania ?

Fundusz ubezpieczeń społecznych - gromadzi środki pieniężne dla ZUS, politykę wydatkowania realizuje ZUS,

a) składki: 45% funduszu wynagrodzeń 7,75% + 0,05% odprowadzane jest do OFE

• emerytalna - 19,52% (50% pracownik, 50% pracodawca)

• rentowa - 8% ( 1,5 % pracownik, 6,5% pracodawca)

• chorobowy - 2,45% - (100% pracownik)

• wypadkowy - 1,67% - (100% pracodawca)

• FGŚP - 0,1% - (100% pracodawca)

• FP- 2,45% - (100% pracodawca)

b) dotacja budżetowa

c) odsetki od lokat i papierów wartościowych.

Tworzy się fundusze rezerwowe:

• ubezpieczenie rentowe i chorobowe

• ubezpieczenie wypadkowe

Fundusz ubezpieczeń społecznych pokrywa następujące podstawowe rodzaje pieniężnych świadczeń społecznych:

2. emerytury i renty

3. zasiłki chorobowe

4. zasiłki wychowawcze

5. zasiłki macierzyńskie

1. Co to jest Fundusz Pracy i jakie są źródła finansowania jego zadań ?

Fundusz Pracy – jest państwowym funduszem celowym w dyspozycji ministra właściwego do spraw pracy. Z funduszu są finansowe zasiłki dla bezrobotnych, finansowanie szkoleń, pożyczki na rozpoczęcie działalności bezrobotnych, dysponentem są PUP.

Źródła finansowania:

1. Obowiązkowe składki z zakładów pracy w wysokości 2,45% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne

2. uzupełniającej dotacji budżetu na sfinansowanie innych obowiązków świadczeń i wydatków

3. oprocentowania środków na rachunkach bankowych.

1. Co to jest Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i jakie są źródła jego dochodów ?

Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – państwowy fundusz celowy, stracił osobowość prawną, nie realizuje żadnych zadań, jest tylko rachunkiem na który wpływają środki. Fundusz ten przeznaczony jest na wypłatę jednorazowych świadczeń dla pracowników upadających firm. Dysponentem jest PUP, ministerstwo pracy i polityki społecznej i urząd marszałkowski.

Źródłem jego dochodów jest składka powiększona o subwencje z budżetu, odsetki z lokat, darowizny.

1. Co to jest KRUS ? Jakie są jego zadania oraz źródła ich finansowania.

Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego - składa się 4 pod funduszy:

• fundusz składkowy ubezpieczeń społecznych rolników - wypadkowe, chorobowe, macierzyński

• fundusz emerytalno- rentowy

Oba fundusze realizowane są ze składek, refundacji z funduszu ubezpieczeń społecznych, dotacji z budżetu.

Składki :

Rolnik prowadzący gospodarstwo

• do 50 ha - 68 złotych miesięcznie

• 50 - 100 ha - 150 złotych miesięcznie

• 100 - 150 ha - 230 złotych miesięcznie

• 150 - 300 ha - 311 złotych miesięcznie

• powyżej 300 ha - 392 złotych miesięcznie

• fundusze administracyjne - koszty obsługi ubezpieczonych - 4% poprzednich funduszy

• fundusze prewencji rehabilitacji - pokrycie kosztów rzeczowych i osobowych KRUS - pracownicy - 1% planowany funduszu wypadkowego i emerytalno-rentowego.

Zadania:

• obsługa ubezpieczonych rolników i świadczeniobiorców Kasy (emerytów i rencistów) w sprawach dotyczących obejmowania ubezpieczeniem społecznym rolników i opłacania składek na to ubezpieczenie;

• przyznawania i wypłaty świadczeń emerytalno-rentowych oraz wypadkowych, chorobowych i macierzyńskich oraz świadczeń poza ubezpieczeniowych

• działalność prewencyjna na rzecz zapobiegania wypadkom przy pracy rolniczej i

• prowadzenie nieodpłatnej, dobrowolnej rehabilitacji leczniczej dla osób uprawnionych do świadczeń w KRUS, zagrożonych całkowitą niezdolnością do pracy lub wykazujących okresowo całkowitą niezdolność do wykonywania pracy zawodowej w gospodarstwie rolnym.

• wspieranie ubezpieczeń wzajemnych

• obsługa ubezpieczenia zdrowotnego

Źródła finansowania:

1. składki

2. refundacji z funduszu ubezpieczeń społecznych

3. dotacji z budżetu.

1. Jakie znasz fundusze finansujące usługi społeczne ? Wymień i omów jeden z nich.

Fundusze finansujące usługi społeczne

1. Fundusz Promocji Twórczości - w kulturze, służy na nagrody i stypendia dla młodych twórców, źródłem dochodów są odsetki od sprzedaży książek i dzieł sztuki - 1% wiedza z początków 2000 roku

2. Narodowy Fundusz Zdrowia - 16 oddziałów - 9%, 7,75% odliczamy od podatku.

3. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska

4. Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych - przeznaczony na rekultywację i poprawę jakości gruntów rolnych, faktycznie odrolnienie gruntu i przeznaczenie na inne cele.

1. Co to jest fundusz kościelny ? Czemu służy i jakie są źródła jego dochodów ?

Fundusz Kościelny - został reaktywowany w 1998 roku, miał być przeznaczony na częściową rekompensatą za utracone przez kościół własności i innych praw majątkowych i łagodzenie bezprawnej nacjonalizacji majątków kościoła przez PRL. Komisja majątkowa została rozwiązana. Mówi się o tym, aby rozwiązać ten fundusz, gdyż już w większości przypadku zrekompensowano kościołowi. Proponuje się 0,3% części podatku z przeznaczeniem na wsparcie kościoła katolickiego. Na kościół ok 500 mln złotych rocznie w tym uczelnie 22, FK - 280 mln, renowacja zabytków - 26, pensje dla kapelanów 30,5 mln.....

1. Jakie są cele polityki regionalnej UE ?

Cele polityki

1. regionalne

• wsparcie dla regionów gdzie PKB/1 mieszkańca < 75% średniej dla wspólnot

• pomoc dla regionów mających problemy strukturalne

1. horyzontalne

• rozwój zasobów ludzkich

• modernizacja rynku pracy

• zmniejszenie bezrobocia

• wsparcie oświaty

• przeciwdziałanie dyskryminacji - wykluczeniu społecznem

1. Jakie są zasady realizacji celów polityki UE ?

Zasady realizacji celów polityki regionalnej

1. zasada koncentracji środków - realizować małą liczbę celów, pomoc najmniej zamożnym krajom unii

2. zasada partnerstwa - współpraca między komisja europejska a władzami wszystkich szczebli danego kraju. Więzi na poziomie zarówno gminy, jak i państwa

3. zasada programowania - finansowanie kompleksowych, zintegrowanych, długofalowych programów rozwoju

4. zasada dodawalności - środki wsparcia nie zastępują pieniędzy państwowych, tylko je uzupełniają

5. zasada subsydiarności - pomocniczości - żaden organ zarządzający nie powinien podejmować działań wtedy, gdy mogą one być realizowane przez szczebel niższy.

1. Jakie znasz fundusze UE na lata 2007-2013 ? Wymień i omów jeden z nich.

Etap II 2007- 2013 (program)

Mamy 3 zasadnicze fundusze

1. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego - mamy 5 programów operacyjnych:

1. Infrastruktura i Środowisko - rozbudowa i modernizacja techniczna - kanalizacja, oczyszczalnie, transport, energetyka, kultura i zdrowie

2. Kapitał ludzki - częściowo program ten mieści się w 1, ale finansowany przez 2 -

zwiększenie zatrudnienia i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw, podniesienie

poziomu wykształcenia społeczeństwa, zmniejszenie obszaru wykluczenia

społecznego, wsparcie budowy struktur administracyjnych - aby biurokracja była

bardziej wykształcona i lepiej obsługiwała petentów.

1. Innowacyjna gospodarka - wpieranie innowacyjności nauki, techniki, organizacji,

finansów i handlu.

1. Program Rozwoju Polski Wschodniej - lubelskie, świętokrzyskie, podkarpackie,

warmińsko – mazurskie

1. Pomoc techniczna

1. Europejski Fundusz Społeczny - kapitał ludzki, poprawienie rynku pracy, poprawa funkcjonowania polityki społecznej, oświaty, inwestycje w kapitał ludzki. Pierwsze dwa są regionalnymi, za ich pomocą realizowane są programy regionalne i finansują programy.

2. Fundusz Spójności - finansuje się projekty bez względu na region. Dotyczą:

• transeuropejskiej sieci transportowej

• infrastruktura ochrony środowiska

• połączenia kolejowe, morskie i śródlądowe

• transport miejski

• inwestycje środowiskowe

1. Jakie znasz rodzaje dochodów państwa ? Wymień i omów jeden z nich.

Rodzaje dochodów budżetowych

1. Zwrotne (czasowe) - mówiliśmy przy skarbie państwa (pożyczki zagraniczne, krajowe),

1. Pożyczki zagraniczne –

1. pożyczki międzypaństwowe - zaciągane są między dwoma państwami, rządam dwóch państw.

2. pożyczki międzynarodowe - zaciągane w bankach innych państw.

1. Pożyczki wewnętrzne

1. Środki korespondentów Skarbu Państwa – wszystkie instytucje publiczne finansowane są ze środków publicznych.

2. Bony skarbowe – najważniejsze dochody.

Bony skarbowe – krótkookresowe (1 dzień – 5 lat) są to papiery wartościowe których

emitentem jest Skarb Państwa, nabywcami są banki, przedsiębiorstwa, przedsiębiorstwa

ubezpieczeniowe. Najpopularniejsze są 12 lub 52 tygodniowe. Bony skarbowe służą finansowaniu deficytu i długu publicznego, nazywane są wekslami skarbowymi. Sprzedaje się je na rynku pierwotnym. Dyskontowanie polega na sprzedawaniu bonów skarbowych po cenie niższej niż nominalna, a później po cenie nominalnej.

1. Zaliczki Banku emisyjnego – są to emisje prostego pieniądza.

Dodatkowa emisja pieniądza jest to dodrukowywanie pieniędzy, w wyniku czego rosną ceny

towarów, ponieważ musi zachować się równowaga pieniądza.

Ilość pieniędzy = ilość towarów * cena -> równowaga pieniądza.

1. Obligacje skarbowe – są to długoterminowe papiery wartościowe, których emitentem jest Skarb Państwa, a nabywcami ludność. Emitowane są na okres 15-20 lat.

Obligacje klasyczne – ze względu na długi okres emitowania.

1. Bezzwrotne (stałe)

1. Niepodatkowe

• z majątku i praw majątkowych

• ze składek (ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia zdrowotne

• od jednostek i zakładów budżetowych(praktycznie zlikwidowane, zostały zakłady komunalne) oraz innych placówek

• darowizny i zapisy

• zwroty pożyczek i zaliczek

• dochody z udziałów w przedsiębiorstwach - spółki skarbu państwa (spółka kapitałowa, gdzie skarb państwa posiada kontrolny pakiet akcji)

1. Podatkowe

• podatki

• opłat

• cła

1. Co to są podatki i jakie mają cechy ? Wymień i omów jedną z nich.

Podatek – obowiązkowe świadczenie pieniężne pobierane przez związek publicznoprawny (państwo, jednostka samorządu terytorialnego) bez konkretnego, bezpośredniego świadczenia wzajemnego. Zebrane podatki są wykorzystywane na potrzeby realizacji zadań publicznych

Zgodnie z polskim prawem daniny, aby zostały uznane za podatki muszą posiadać 4 cechy:

• Nieodpłatność – nic nie otrzymujemy w zamian

• Przymusowość – obowiązek zapłaty wynika bezpośrednio z przepisu prawa podatkowego albo z decyzji administracyjnej organu, wykonanie zabezpieczone jest przymusem państwa (pobór kwot dłużnych za pomocą instrumentów egzekucji administracyjnej), jako potencjalne zagrożenie dla podatnika

• Powszechność -  każdy obywatel, przedsiębiorca itp. powinien być objęty podatkiem, jeżeli spełnione są warunki powstania stosunku podatkowego

• Bezzwrotność – wpłata nie rodzi po stronie władzy publicznej obowiązku zwrotu kwoty podatnikowi

• pieniężny charakter – zapłata w pieniądzu będącym prawnym środkiem płatniczym na terytorium danego kraju

1. Co to jest system podatkowy i od czego zależą jego zmiany ?

System podatkowy - ogół podatków funkcjonujących w danym kraju oraz przepisy prawne,

które je regulują. Systemy podatkowe są zróżnicowane w różnych krajach

Zmiany systemów podatkowych zazwyczaj zmieniają się w sposób ewolucyjny, ale czasami

zmieniają się w sposób rewolucyjny - w Polsce w 1990 roku - najczęściej mamy z tym do

czynienia w trakcie wojen, rewolucji lub całkowitej zmiany systemu zarządzania.

1. Jakie znasz czynniki wpływające na zróżnicowanie systemów podatkowych ? Wymień i omów jeden z nich.

Czynniki wpływające na zróżnicowanie systemów podatkowych w poszczególnych krajach:

1. tradycje historyczne - generalnie jesteśmy przeciwni zmianom, mówi się o bezwładności systemów podatkowych, przyzwyczajamy się do istniejących podatków i nie lubimy zmieniać zwyczajów.

Bezwładność jest związana z dwoma przyczynami:

• z przywiązania ludzi do istniejącego stanu, obawa przed zmianami, które mogą pogorszyć ich sytuację

• opór administracji skarbowej (działa sztampowo, każda zmiana budzi sprzeciw, bo wymaga nauki)

  1. warunki administracyjne - aparat administracyjny wpływa na kształt systemu podatkowego - odpowiada za system zgodnie ze swoimi kwalifikacjami oraz za sprawy techniczne, ale także moralne. Jeśli są skomplikowane systemy podatkowe, to administracja musi być dobrze wykształcona. Nie tylko złożoność powoduje ucieczki od podatków, ale również ta źle wykształcona administracja skarbowa. W krajach wysokorozwiniętych skarbowcy są bardzo dobrze wykształceni, tam gdzie są źle wykształceni pracownicy powinien być prosty system podatkowy.

  2. uwarunkowania ekonomiczne - z tego punktu widzenia dzieli się kraje na:

• wysoko uprzemysłowione - system podatkowy szeroko zakrojony, a dochody są znaczne. Ludzie zarabiają dużo i płacą podatki, tak jak przedsiębiorstwa, bo warunki rozwoju gospodarczego na to pozwalają

• słabo rozwinięte - system powinien być uproszczony. Przemysł słabo rozwinięty, a dochody ludzi małe, więc małe dochód dla państwa. W krajach trzeciego świata, są olbrzymie problemy z systemem podatkowym - duży odsetek analfabetów, brak możliwości wypełnienia zeznać i znajomości prawa.

  1. uwarunkowania polityczne - możemy podzielić kraje na:

• demokratyczne - systemy oparte na przepisach prawa, mają swoją konstrukcję na podstawie której są pobierane. Tam gdzie rządzą socjaldemokracji, podatki są wysokie ( większa ilość usług ma być dostarczana bezpłatnie przez państwo), a tam gdzie są partie prawicowe- liberalne, tam dominuje system rynkowy, podatki są znacznie niższe.

• autorytarne - Polska w okresie gospodarki centralnej planowania - nie mamy podatków tylko quazi podatki, przedsiębiorstwo nie płaciło np. podatku tylko podatek od marży, nadwyżka od ustalonego zysku, który mogło sobie przedsiębiorstwo zostawić.

1. Co to są ucieczki przed podatkami i jakie są ich przyczyny ?

Ucieczki przed podatkami – są to albo oszustwa podatkowe, np. zatajenie przedmiotu opodatkowania, zatajenia rachunkowe lub unikanie podatków, np. wykorzystywanie luk niedoskonałości w prawie podatkowym.

Przyczyny ucieczek przed podatkami:

1. czynniki moralne - wynikają one z niskiej świadomości podatkowej. Niepłacenie podatków nie jest niczym złym - jestem taki przebiegły , że nie płacę. Najczęściej w krajach słabo rozwiniętych

2. czynniki polityczne - ludzie nie płacą, bo nie akceptują rządu, albo jest nadmierny fiskalizm.

3. czynniki ekonomiczne - wynikają z nadmiernego fiskalizmu, powodują tworzenie się szarej strefy. Zatrudnianie pracowników bez umowy o pracę, aby nie płacić podatków i ZUS

4. czynniki techniczne - gdy system jest zbyt złożony, a kadra skarbowa słabo wykształcona

1. Jakie są możliwości unikania podatków ? Wymień i omów je.

Unikanie podatku- polega na świadomym powstrzymaniu się przed dokonywaniem pewnych czynności, które wywołują powstanie stosunku podatkowego.

unikanie podatków

• wykorzystanie zgodnie z prawem możliwości tkwiących w systemie podatkowym

• wykorzystanie luk i niedoskonałości w prawie podatkowym

• przeniesienie działalności na inny teren lub od innego państwa, gdzie podatki są niższe

• zaniechanie działalności będącej przedmiotem opodatkowania lub pozbycie się wartości materialnych będących przedmiotem opodatkowania.

1. Jakie mogą być rodzaje oszustw podatkowych ? Wymień i omów je.

Oszustwa podatkowe - są łamaniem prawo i jako takie podlegają karze.

oszustwa podatkowe - rodzaje oszustw podatkowych:

• zatajenie przedmiotu opodatkowania (zatajenie materialne) - w przypadku towarów importowanych (przywozimy towar o określonej ilości, a w aucie jest 5 razy więcej, w spadkach i darowiznach

• zatajenie rachunkowe - kreatywna rachunkowość - sprzedaż bez rachunku, rachunek bez zakupów, fałszywe kwalifikowanie - towar do grupy, gdzie płaci się niższy podatek.

• zorganizowanie niewypłacalności - powodowanie strat

• niepłacenie podatków

1. Jakie są konsekwencje ucieczki przed podatkami ? Wymień i omów je.

Konsekwencje ucieczek przed podatkami:

• Zmniejszenie wpływów budżetowych

• zaburzenie funkcji redystrybucyjnej budżetu

• naruszenie zasady sprawiedliwości podatkowej

• demoralizacja podatników

• podniesienie stawek podatkowych lub wprowadzenie nowych podatków - jak ma mniejsze dochody, to je podnosi

• zakłócenie gospodarki

1. Rodzaje zadań finansowanych z budżetu.

wydatki publiczne - ponoszone są na realizację zadań publicznych w celu zaspokojenia potrzeb ogólnospołecznych (bezpieczeństwo wewnętrzne, wymiar sprawiedliwości, bezpieczeństwo zew, administracje - wydatki absolutnie obligatoryjne) i społecznych (oświata, ochrona zdrowia, kultura - częściowo płatne z budżetu, częściowo zasada rynkowości) mieszkańców danego kraju. Ich ranga jest tak wysoka że władza finansuje je w całości lub w części ze środków publicznych. Kierunki wydatków publicznych wyraźnie wskazują politykę państwa, małe wydatki lub duże wydatki. Duże znaczenie ma stopień decentralizacji, które polegają na podziale zadań między poszczególne szczeble władzy terytorialnej - obowiązuje tu zasada subsydialności - pomocności - zadania powinny być realizowane na terenie ich położenia lub oddziaływania. Wydatki powinny być realizowane najbliżej człowieka.

1. Przyczyny wzrostu wydatków publicznych we współczesnym świecie. Wymień i omów jedna z nich.

Przyczyny wzrostu wydatków publicznych:

1. rosnący dochód na jednego mieszkańca - powoduje, że państwo musi finansować takie przedsięwzięcia:

• rynek kapitałowy, budowę mostów, infrastruktury

• kanalizacja, prąd, drogowa

1. przemiany technologiczne - obligują państwo do modernizacji wyposażenia poszczególnych podmiotów (publicznych szkół, służby zdrowia, instytutów), wzrost kosztów w służbie zdrowia

2. zmiany demograficzne - w zależności od przyrostu naturalnego, tam gdzie jest mały przyrost, to powinno się zwiększyć nakłady na geriatrię, domy opieki społecznej, lub odwrotnie

3. koszty świadczeń publicznych - rosną przede wszystkim z powodu inflacji, a z drugiej strony, bo nie przeprowadza się rachunku kosztów.

4. urbanizacja - większość ludzi ze wsi przenosi się od miasta, systematyczny i długotrwały proces, w związku z tym, trzeba wyposażyć miasta w domy i infrastrukturę.

1. Wymień specyficzne cechy wydatkowania środków publicznych i omów jedną z nich.

Specyficzne cechy wydatkowania środków publicznych:

• arbitralność decyzji dotyczących rozmiarów i kierunków wydatkowania środków publicznych – tkwi w samej naturze administracyjnego mechanizmu alokacji zasobów. Jej skutkiem może być lepsze lub gorsze dostosowanie wydatków publicznych do potrzeb społecznych. Stopień arbitralności decyzji alokacyjnych może być ograniczony przez wprowadzenie zobiektywizowanych kryteriów przeznaczania środków publicznych na poszczególne cele, ale wyeliminowanie czynnika arbitralności jest niemożliwe. Wynika to z faktu, że decyzje alokacyjne podejmowane w ramach mechanizmu administracyjnego podlegają też presji politycznej wywieranej przez różne grupy interesów.

• niebezpieczeństwo marnotrawstwa środków publicznych – przez nadmierną rozrzutność gestorów funduszy publicznych, wynika także ze sposobu pozyskiwania pieniędzy publicznych. Alokacja to nie jest poddawana weryfikacji ekonomicznej, tak jak to się dzieje w przypadku mechanizmu rynkowego. Z tych właśnie powodów możliwe są sytuacje „prefinansowania” pewnych dziedzin działalności, zadań publicznych, konkretnych projektów. Weryfikacja sposobu zużywania środków publicznych dokonywać się może paradoksalnie, prowadzić do marnotrawstwa środków publicznych. Przykładem jest wadliwy system planowania wydatków publicznych i bezkrytyczne wykonywanie tych planów nawet wtedy, gdy rzeczywiste potrzeby publiczne różnią się od przyjętych w planach. W gospodarowaniu środkami publicznymi dość powszechnie znane jest zjawisko wydawania pieniędzy na koniec roku fiskalnego, gdyż ich niewydanie groziłoby przyznaniem mniejszych środków publicznych w następnym roku fiskalnym.

• niebezpieczeństwo nadużyć i korupcji podmiotów wydatkujących środki publiczne – powstaje w związku z administracyjnym charakterem ich wydatkowania. Państwo czy władze publiczne są potężnym uczestnikiem rynku, gdyż realizacja części zadań publicznych tworzy zagregowany popyt na towary i usługi dostarczane jednostkom sektora publicznego przez sektor prywatny. W warunkach konkurencji, gospodarki ograniczone popytem itp. Zamówienia władz publicznych zwłaszcza na wieloletnie dostawy towarów i świadczenie usług, są atrakcyjne dla prywatnych przedsiębiorstw. Wybór partnera władz publicznych dokonuje się przy ostrej rywalizacji o zamówienia. Rodzi to naturalne poniekąd warunki do korumpowania gestorów środków publicznych w zamian za otrzymanie zamówień rządowych (samorządowych). Poza kryminalnym charakterem tej działalności, którą zresztą bardzo trudno wykryć, istnieje niebezpieczeństwo marnotrawstwa środków publicznych przez zlecenie zamówień wcale nie korzystniejszych z punktu widzenia realizowanych zadań.

• "wypychanie" zasobów poza obieg stricte gospodarczy - przeznaczanie środków publicznych na pokrywanie partykularnych potrzeb władzy.

1. Rodzaje wydatków publicznych według podstawowych zadań państwa. Wymień i omów.

2. Omów rodzaje podatków według kryterium politycznego.

Kryteria klasyfikacji wydatków publicznych:

1. Wg ministerstw - znaczenie praktyczne, przy realizacji planu budżetowego, daje się

najpierw ministerstwom, a one po zostawieniu sobie części środków, przekazuje resztę

niżej...

1. Wg funkcji państwa

a. klasyczne - te które są finansowane w całości przez państwo( obrona narodowa, bezpieczeństwo wewnętrzne, wymiar sprawiedliwości, administracja publiczna)

b. socjalne - przeznaczone na usługi finansowane z budżetu - szkolnictwo, turystykę,

socjalne zw, z osobami potrzebującymi pomocy

c. ekonomiczne - wsparcie podmiotów gospodarczych - kopalnie

1. Wg kategorii

a. realne - dotacje na funkcjonowanie poszczególnych instytucji

b. transfery- środki pieniężne przekazywane z budżetów państwa do budżetów JST -

subwencje i dotacje, które służą na wyrównanie dochodów JST

1. Wg terytorium

a. krajowe

b. zagraniczne - spłaty wcześniejszych zobowiązań wraz z odsetkami.

5. Ze względu na przeznaczenie

a. bieżące - wydatki na wynagrodzenia i uposażenia oraz składki od nich odprowadzane, jak również inne świadczenia na rzecz osób fizycznych (fundusze socjalne), są to tzw. wydatki osobowe. Wydatki rzeczowe to wydatki przeznaczone na zakup towarów i usług. wydatki na subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego a także dotacje

b. majątkowe (inwestycyjne) - wydatki na inwestycje państwowych jednostek budżetowych (budowa urzędów skarbowych, sądów), wydatki na przyrost majątku trwałego państwa (budowa dróg, mostów). wydatki na zakup i objęcie akcji oraz wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego, są to tzw. inwestycje kapitałowe.

6. Wg szczebla

a. centralne

b. regionalne

c. lokalne

7. Klasyfikacja polityczna

a. neutralne - nie mają żadnego wpływu na społeczną i ekonomiczną stronę państwa, - obrona narodowa

b. aktywne - za ich pomocą państwo ingeruje w życie społeczne, polityczne i ekonomiczne kraju

• polityczne - dotacje dla partii politycznych, subwencje dla prasy, radia, telewizji,

• społeczne - bezpłatna oświata, kultura, gospodarcze

8. Klasyfikacja finansowa

a. definitywne - nie musza być zwracane

b. czasowe - po pewnym czasie muszą być zwrócone - pożyczka – inkubatory

przedsiębiorczości

1. warunkowe - wydatki potencjalne - państwo daje gwarancje.

1. Pojęcie i rodzaje deficytu budżetowego. Wymień i omów.

Deficyt budżetowy:

• nadwyżka wydatków nad dochodami danego budżetu

• część wydatków budżetu, która nie znajduje pokrycia w dochodach

Rodzaje deficytu budżetowego

1. deficyt rzeczywisty - jest faktyczną różnicą między dochodami i wydatkami w danym roku budżetowym

2. deficyt strukturalny - jest kategorią hipotetyczną zakładającą wielkość ujemnego salda dochodów i wydatków zrealizowanych przy pełnym wykorzystaniu zdolności wytwórczych gospodarki. Czy pełne wykorzystanie gospodarki nie dałoby nam pokrycia deficytu.

3. deficyt cykliczny - jest rezultatem cyklicznego przebiegu procesów gospodarczych. - mógłby być u nas w Polsce brany pod uwagę, gdyż mamy kryzys, który jest zjawiskiem cyklicznym.

1. Wymień i omów metody ograniczania deficytu budżetowego.

Metody ograniczania deficytu budżetowego

• podwyższanie stawek podatkowych

• podwyższanie dochodów niepodatkowych - procesy prywatyzacji

• ograniczanie wydatków

• zaciąganie pożyczek (krajowych i zagranicznych)

1. Pojęcie długi publicznego i mechanizm jego powstawania.

Dług publiczny

• suma deficytów budżetowych powstałych w poprzednich okresach

• finansowe zobowiązanie władz publicznych (państwowych i samorządowych) z tytułu zaciągniętych pożyczek.

Mechanizm powstawania:

Dług publiczny, dług państwowy, suma nie spłaconych przez rząd lub inne związki publicznoprawne zobowiązań zarówno wobec wierzycieli krajowych, jak i zagranicznych.
Główną przyczyną powstawania długu publicznego jest kumulowanie się występujących w kolejnych latach deficytów budżetowych, na sfinansowanie których wymienione instytucje emitują papiery wartościowe (np. obligacje, bony, weksle) lub zaciągają kredyty i pożyczki.
Elementami długu publicznego mogą być również kredyty zaciągane przez skarb państwa lub instytucje władzy terytorialnej na inwestycje infrastrukturalne lub produkcyjne, salda międzypaństwowych rozliczeń majątkowych, dotacje, odszkodowania za wywłaszczone mienie (np. w związku z nacjonalizacją niektórych dziedzin gospodarowania), odszkodowania wojenne i inne. Wierzycielami krajowego długu publicznego mogą być krajowe instytucje finansowe, podmioty gospodarcze oraz osoby fizyczne. Pożyczkodawcami zagranicznymi są z reguły państwowe i komercyjne instytucje finansowe. Zapewnienie równowagi finansów publicznych wymaga, aby długu publiczny nie przekroczył kwoty 60% produktu krajowego brutto. Nadmierny wzrost długu publicznego osłabia bowiem aktywność gospodarki.
W celu zmniejszenia uciążliwości długu publicznego dla budżetu i gospodarki rząd może podjąć działania zmierzające do konwersji długu ( negocjacje z wierzycielami, zwł. zagranicznymi, w sprawie częściowego umorzenia, wydłużenia okresu spłat, obniżenia oprocentowania), ogłosić moratorium, tzn. zawiesić okresowo obsługę długu lub repudiację, tzn. całkowicie zaniechać spłaty długu, uznać go za niebyły.
Konwersja długu, zmiana warunków pożyczki (stopy procentowej, waluty, terminu i warunków spłaty) na inne, z reguły korzystniejsze dla dłużnika. W istocie jest to przeważnie zastąpienie istniejącej pożyczki przez nową. Jej celem jest przeważnie dążenie dłużnika od obniżenia kosztów obsługi długu. Konwersja może dotyczyć tak pożyczek wewnętrznych, jak i zagranicznych. Zasadą jej jest zgoda wierzyciela, choć zdarzają się od niej wyjątki.
Konwersja długu może polegać także na dobrowolnej zmianie formy spłaty: dług za zgodą lub na wniosek dłużnika może zostać zamieniony na udział w majątku dłużnika (np. dotychczasowy wierzyciel staje się współwłaścicielem firmy, której pożyczył pieniądze) lub też dłużnik może zostać zobowiązany do przeznaczenia równowartości długu lub jego części na wskazany przez wierzyciela cel (np. na ochronę środowiska). Ma to miejsce często w przypadku długów przeterminowanych

1. Przyczyny powstawania długu publicznego. Wymień i omów.

Przyczyny powstawania długu publicznego

• systematyczne utrzymywanie się deficytu budżetowego

• okresy wzmożonych wydatków publicznych (wojny, głębokie kryzysy gospodarcze, zmiany polityczne)

• szeroko realizowana doktryna interwencjonizmu państwowego

• osiąganie celów politycznych rządzącej elity przez obniżanie podatków przy braku cięć w wydatkach budżetowych.

1. Instrumenty zaciągania długu publicznego.

Instrumenty zaciągania długu publicznego

1. Krajowe

• kredyty bankowe

• bony skarbowe

• weksle skarbowe

• zaliczki Banku Centralnego

• pożyczki (obligacje)

• środki korespondentów skarbu państwa

2. Zagraniczne

• Międzypaństwowe

• międzynarodowe