Pedagogika społeczno – personalistyczna Aleksander Kamiński:
Twierdził, że istotą wychowania jest wyzwolenie, uczłowieczenie człowieka, dopomaganie jego korzystnemu rozwojowi i chęci pracy.
Stworzył wizję demokratycznego społeczeństwa i poczucia społeczeństwa.
Jako protagonista ustroju demokratycznego eksponuje takie jego zalety jak:
Wolność – polega na tym, że państwo demokratyczne zapewnia obywatelom swobodę słowa, druku i stowarzyszeń.
Równość – polega na tym, iż wszyscy obywatele państwa demokratycznego bez różnicy narodowości, warstwy społecznej, przynależności partyjnej są równi wobec prawa.
Parlamentaryzm – polega na takiej organizacji politycznej społeczeństwa, która: ujawnia poglądy polityczne obywateli, oddaje władzę w ręce tych grup politycznych, za którymi wypowie się większość obywateli, zapewni kontrolę nad rządem i jego odpowiedzialność.
Ustrój demokratyczny jest jedną z najlepszych form ustroju państwowego, gdyż pozwala w sposób pokojowy, bez rewolucji, rozlewu krwi i wojen na przekazywanie władzy.
Lokował ogromne, pedagogiczne nadzieje w demokracji.
Łączył odpowiedzialność obywatelską z wysoką etycznością.
Uważał, że niezbędna jest także demokracja w obszarach oświaty, życia społecznego i gospodarczego.
Zasadniczym rysem jego pedagogiki było pogłębienie idei humanizmu (autonomia osoby ludzkiej).
Istotę procesu wychowania ujmuje nie tylko z perspektywy pedagogiki społecznej jako odrębnej dyscypliny – pedagogiki socjalnej, ale w kontekście wiedzy ogólnopedagogicznej.
Nawiązywał do pedagogiki personalistycznej S. Hessena, gdzie jej cechą było ujmowanie jednostki w rozwoju, w procesie dorabiania się osobowości, w dialektycznym związku ze społeczeństwem i tradycją.
Postrzegał rozwój człowieka nawiązując do platońskiej koncepcji duszy oraz piramidy społecznej, wyróżniając trzy warstwy bytu, w których funkcjonuje człowiek:
biologiczna (przyrody) – wychowanie sprowadza się do pielęgnowania, czyli hodowania niezdolnej do samodzielnego życia osoby. Obejmuje okres niemowlęcia i małego dziecka. Celem owej pielęgnacji jest zapewnienie istocie ludzkiej normalnego rozwoju organizmu psychofizycznego.
społeczna (prawa) – rozwój społeczny polega na kolejnym wzrastaniu w grupy społeczne, których członkiem staje się jednostka oraz na przyswajaniu sobie w tych grupach odpowiednich ról społecznych (np. syna, ucznia, pracownika, emeryta).
duchowa (kultury) – rozwój kulturalny to wzrastanie w wartości kultury materialnej i duchowej przez przyswajanie pożądanych modeli kultury (np. higieny, dobrej roboty, wartościowego czytelnictwa). Sprzyja temu upowszechnianie wartości kultury, kształcenie i samokształcenie, umiejętność dokonywania właściwego wyboru na „rynku kultur”.
U podstaw warstwy duchowej realizuje się samokształcenie i samowychowanie.
Samokształcenie to nie tylko aktywizacja intelektualna, lecz także artystyczna i techniczna, społeczna i moralna, polityczna i filozoficzna, w zakresie kultury fizycznej i kultury towarzyskiej.
Celem samokształcenia jest nie tylko opanowanie odpowiednich wiadomości i ciągłości, lecz nabycie umiejętności wartościowania i wyboru oraz kształtowania swej osobowości.
Człowiek jako istota dojrzała w fazie duchowej i rozumna, wykształcona i wolna, rozwija się w działaniu i wysiłku na rzecz nieprzemijających uniwersalnych wartości dobra, prawdy i piękna.
Warunkiem powodzenia w życiu każdego człowieka jest poznanie właściwości swego charakteru oraz wyzyskiwanie w walce życiowej jego dobrych stron, liczenie się z jego stronami ujemnymi.
Walorem pedagogiki Kamińskiego jest określenie kierunku pożądanych i możliwych zmian osobowościowych i społecznych (chodzi o wzajemność działania wychowawców i wychowanków jako podmiotów i partnerów.
Podstawą demokratycznego kierownictwa wychowawczego jest to, iż wychowawca:
Nie stawia siebie ponad ani poza młodzieżą, lecz wśród niej.
Jest czynny razem z młodymi i wśród młodych.
Doradza – nie narzuca, inspiruje i sprawdza, a nie wykonuje czegoś za młodzież.
Kontroluje, gdyż wie, że młodzież lubi być kontrolowana przez tych, którzy jej przewodzą.
To człowiek, który chce wychowywać i nigdy ten, który jest do wychowywania zmuszany.
Personalistyczne spojrzenie na wychowawcę: Aktywnej i twórczej osobowości, przejętej życzliwością do wychowanków oraz chęcią obcowania i pracy z nimi nie jest w stanie zastąpić żadna technika, forma czy metoda wychowania.
Wychowanie w pedagogii Kamińskiego ma wymiar:
interpersonalny – stymulacja do samokształcenia i pracy nad sobą
społeczny – służba, bezinteresowność, poświęcenie itp.
moralny – np. odwaga
polityczny – obywatelskie zaangażowanie