Biologiczne podstawy produkcji roślinnej i zwierzęcej – Wyk. 3

Następstwa suszy:
- utrata turgoru,
- plazmoliza (zjawisko polegające na kurczeniu się cytoplazmy i jej odstawaniu od ściany

w żywej komórce roślinne)
- rozerwanie plazmodesmy (połączenie międzykomórkowe występujące w komórce roślinnej),
- obumieranie roślin.

Gleba jako substrat nie jest niezbędna rośliną do życia, można uprawiać je w roztworach wodnych o odpowiedniej zwartości składników mineralnych (hydroponiki).
W praktyce produkcja roślinna uzależniona jest od warunków glebowych które mogą być bardzo zróżnicowane.
Dokładne poznanie naturalnych cech gleby oraz zmian zachodzących pod wpływem czynników agrotechnicznych jest warunkiem właściwego wykorzystania i prowadzenia upraw roślinnych.

Systematyka gleb:
Klasy, typy, podtypy, rodzaje, gatunki, odmiany
Na podział ten mają wpływ właściwości gleby, stosunki fizjologiczne, klimatyczne, hydrologiczne. Oceniana jest też wartość i przydatność rolnicza gleb zaliczając ją do odpowiedniej klasy bonitacyjnej i kompleksu przydatności rolniczej. Podstawowy do wydzielenia jednostek klasyfikujących i bonitacyjnych gleby jest jej skład mechaniczny który decyduje o jej strukturze oraz właściwościach wodnych, powietrznych, cieplnych, chemicznych, biologicznych oraz trudności uprawy roślin na tych glebach.

Bonitacyjność - ocena jakości gleb pod względem ich wartości użytkowej.

Skład mechaniczny gleby(czynnik abiotyczny) ma decydujący wpływ na:
- przydatność rolniczą gleby
- dobór roślin uprawnych,
- plony,
- ryzyko uprawy zależne od warunków pogodowych.

Gleby:
- piaski
- gliny
- iły
- pyły

Stosunki wodne w glebie, które często decydują o produkcji roślinnej najlepiej kształtują się na glebach zwięzłych (gliny i iły) a najgorzej na piaskach.
Gleby o takiej samej zwięzłości ale położone w zróżnicowanych rejonach geograficznych z odmienną intensywnością opadów mają różne właściwości fizyczno-mechaniczne i wykazują różną produktywność.
Skład chemiczny gleby zależy od skały macierzystej.

Produktywność roślin to ilość wyprodukowanej biomasy w jednostce czasu w przeliczeniu na wielkość ekosystemu.

W miarę jak zmniejszają się cząstki gleby wzrasta w nich zawartość składników pokarmowych: Al, Fe, Ca, Mg, P a maleje Si (krzem) przy czym podnosi się udział składników przyswajalnych.
Im gleba zawiera więcej składników łatwo przyswajalnych tym jest bardziej produktywna (wyższe plony) – gleby mające więcej części spławianych i próchnicy.

Źródłem niezbędnych składników w formie przyswajalnych dla roślin są nawozy mineralne we właściwych ilościach. Nawozy działają kompleksowo tzn. jednocześnie zmieniając odczyn gleby, stan fauny i flory, stosunki wodne w glebie, strukturę gleby. Do nawozów organicznych zaliczamy obornik, kompost.

Ustawa z dn. 3 lutego 1995 o ochronie gruntów rolnych i leśnych nakłada na Ministerstwo Rolnictwa obowiązek kontroli stanu zanieczyszczeń gleb substancjami toksycznymi a szczególnie metalami ciężkimi. Według wytycznych w przypadku zwiększonej zawartości tych metali ukierunkowanie produkcji roślinnej oraz sposób użytkowania zależy od stopnia zanieczyszczenia.

Rośliny biorą czynny udział w kształtowaniu odczynu gleby. Pobierają z gleby kationy zasadowe, oddają kationy wodorowe powodując zakwaszenie gleby. Zakwaszenie powoduje rozpad substancji organicznych i wydzielanie CO₂.
Odczyn gleby wpływa na przebieg procesów glebotwórczych i decyduje o możliwości uprawy określonych roślin na tych glebach.
Według kwasowości wymiennej (kwasowość jaka wykazuje zawiesina gleb w roztworze 1-molowego chlorku potasu wyrażona w jednostce pH) dzielimy na: bardzo kwaśne, kwaśne, lekko kwaśne, obojętne i zasadowe.

Pod względem użytkowym gleby dzielimy na:
- uprawne (61 %)
- leśne (24 %)
- łąkowe (12 %)
- pod powierzchniami wodnymi (3 %)

Z rolnego i ekonomicznego punktu widzenia ważną cechą glebą jest ich wartość bonitacyjna (zaliczenie do klasy)
Podział na 6 klas bonitacyjnych:
1. Gleby klasy I - gleby orne najlepsze. Są to: czarnoziemy, rędziny, gleby brunatne, mady. Są to gleby najbardziej zasobne w składniki pokarmowe, łatwe do uprawy
2. Gleby klasy II - gleby orne bardzo dobre. Mają skład i właściwości podobne (lub nieco gorsze) jak gleby klasy I, jednak położone są w mniej korzystnych warunkach terenowych co powoduje, że plony roślin uprawianych na tej klasie gleb, mogą być niższe niż na glebach klasy I.
3. Gleby klasy III - gleby orne średnio dobre
4. Gleby klasy IV - gleby orne średnie
5. Gleby klasy V - gleby orne słabe
6. Gleby klasy VI - gleby orne najsłabsze

Kompleks przydatności rolniczej – zespół gleb o podobnych właściwościach i podobnej wartości użytkowo-rolniczej.

O zaliczeniu gleby do danego kompleksu decyduje:
rodzaj, bonitacja, stopień kultury, właściwości fizyczne i chemiczne, właściwości cieplne i wodne, położenie klimatyczne, tzw. przewodne rośliny uprawne.

We własnym zakresie: zawartość metali w uprawach ekologicznych, zasady produkcji, różnice do upraw konwencjonalnych, nawozy sztuczne, środki chemiczne, GMO – rośliny, zwierzęta, zasady powstawania, cel, wartość, opinie czy bać się roślin GMO.