Z DZIEJÓW AWF

http://www.awf.edu.pl (16.03.09)

Geneza AWF sięga lat dwudziestych ubiegłego wieku. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, zaczęto systematycznie powracać do normalnego życia w wolnym kraju. Rozpoczęto działania odradzające kulturę, edukacje i oświatę. W 1927 r. na pierwszym posiedzeniu Rady Naukowej Wychowania Fizycznego, której przewodniczył Marszałek Józef Piłsudski, płk dr Władysław Osmólski, ówczesny dyrektor Centralnej Wojskowej Szkoły Gimnastyki i Sportów (CWSGiS) w Poznaniu, przedstawił projekt wyższej szkoły zawodowej, mającej kształcić nauczycieli wychowania fizycznego dla szkół i wojska. Marszałek okazał się wielkim zwolennikiem tej idei i szybko przystąpiono do jej realizacji. Autorem projektu inwestycji został profesor Politechniki Warszawskiej, architekt Edgar Norwerth. Powołano komitet budowy uczelni pod przewodnictwem ministra Spraw Wewnętrznych gen. dr. Felicjana Sławoja-Składkowskiego a kierownictwo budowy powierzono inżynierowi Maksymilianowi Dudrykowi . Na miejsce budowy wyznaczono teren ok. 73 ha, na stołecznych Bielanach. Prace inżynierskie rozpoczęto w czerwcu 1928 roku położeniem kamienia węgielnego pod budowę Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego(CIWF)- wówczas największej inwestycji w stolicy. Wydarzeniu temu towarzyszyła uroczystość, w której uczestniczyli: minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Grzegorz Dobrucki , dyrektor Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego płk Juliusz Ulrych , prezydent Warszawy Zygmunt Słomiński oraz wielu przedstawicieli władz państwowych i organizacji społecznych.

2 grudnia 1928 r. nastąpiło wmurowanie aktu erekcyjnego oraz tablicy upamiętniającej 10-lecie Polski Niepodległej, na której umieszczono tak znaczące słowa: "W 10-tą rocznicę Niepodległości za Prezydenta Rzeczypospolitej prof. Ignacego Mościckiego, Prezesa Rady Ministrów prof. Kazimierza Bartla, stanęły mury Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego powołanego do życia wolą i decyzją Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, aby niezmożony był duch i siła fizyczna Narodu". Niespełna rok po tym wydarzeniu, 5 listopada 1929 roku, rozpoczęła swą działalność dydaktyczną warszawska uczelnia. Pierwszym dyrektorem został płk dr Władysław Osmólski. CIWF był wojskową szkołą zawodową z programem dwuletnich studiów nauczycielskich dla mężczyzn i kobiet oraz rocznym kursie oficerskim.

Uroczysta inauguracja pierwszego roku akademickiego 1929/30 odbyła się 29 listopada 1929 roku. Dla uczczenia tego historycznego wydarzenia w dniu 29 listopada obchodzone jest dorocznie "Święto Uczelni". Formalny akt połączenia Państwowego Instytutu Wychowania Fizycznego w Warszawie z CWSGiS w Poznaniu w jedną instytucję nastąpił 1 stycznia 1930 r., a w marcu tego roku uczelnia otrzymała statut.

W CIWF prowadzono badania naukowe w zakresie szeroko rozumianej kultury fizycznej, przede wszystkim nad sprawnością i wydolnością młodzieży i sportowców. CIWF stał się wielkim ośrodkiem sportu, miejscem zawodów, treningów i przygotowań zawodników do wielkich imprez sportowych i igrzysk olimpijskich. W 1936 r. zarządzeniem Ministerstwa Spraw Wojskowych, Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego studia przedłużono do 3 lat i ujednolicono z programami i uprawnieniami absolwentów studiów uniwersyteckich.

W dwudziestoleciu międzywojennym CIWF dwukrotnie zmieniał swoją nazwę. Po raz pierwszy nastąpiło to w 1935 roku, po śmierci Marszałka Józefa Piłsudskiego. Wnioskodawcą byli pracownicy uczelni oraz Rada Naukowa Wychowania Fizycznego. Wówczas Instytut dla uczczenia pamięci Józefa Piłsudskiego przyjął nazwę: Centralny Instytut Wychowania Fizycznego im. Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego. 23 sierpnia 1938 r. na mocy Ustawy Sejmowej CIWF został przekształcony w wojskową szkołę akademicką pod nazwą Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego. Uczelnia otrzymała statut a w kwietniu 1939 roku przyznano jej prawa nadawania stopni magisterskich.

W czasie II wojny światowej działalność AWF została przerwana. Na terenie akademii stacjonowały wojska niemieckiej Luftwaffe. Okupant zlikwidował wyposażenie laboratoriów, księgozbiory oraz urządzenia sportowe. Pracownicy i studenci zasłużyli się swoją odwagą i zaangażowaniem w walce z wrogiem. Wielu z nich poniosło śmierć na wojennych frontach, w radzieckich łagrach, niemieckich obozach koncentracyjnych, w Gettcie Warszawskim, w Powstaniu Warszawskim; niektórych z nich rozstrzelano w Katyniu i Starobielsku. Byli to często ludzie zasłużeni dla polskiego sportu: olimpijczycy - Leszek Lubicz-Nycz, Józef Baran-Bilewski, Janusz Kusociński, Bronisław Czech, Eugeniusz Lokajski.

Po wojnie szybko przystąpiono do odbudowy uczelni. Duże zaangażowanie wykazało wojsko, pracownicy i studenci. Dnia 2 grudnia 1946 r. rozpoczęto zajęcia dydaktyczne ze studentami rocznika 1946/47 w liczbie 108 osób. U progu lat 50 -tych zakończono odbudowę obiektów i urządzeń sportowych. Lata pięćdziesiąte i sześćdziesiąte charakteryzowały się poważnymi zmianami w AWF. Na mocy Dekretu Rady Ministrów z dnia 27 lipca 1949 r. została przekształcona w cywilną szkołę akademicką pod nazwą: Akademia Wychowania Fizycznego im. gen. broni Karola Świerczewskiego. Odtąd funkcjonowała nowa struktura uczelni.

Powołano Wydział Wychowania Fizycznego z Radą Wydziału i dziekanem. Na czele uczelni stanął rektor. Natomiast nadzór nad AWF pełnił przewodniczący Głównego Komitetu Kultury Fizycznej. W tym samym roku, dzięki inicjatywie studentów i pracowników powołano uczelniany klub sportowy AZS-AWF Warszawa. Zawodnicy tego klubu (funkcjonującego nadal) rozsławili imię uczelni nie tylko na rodzimych arenach sportowych. Wśród zawodników, absolwentów i studentów AWF jest wielu mistrzów Europy, świata i olimpiad jak np. multimedaliści: Janusz Kusociński, Waldemar Baszanowski, Jerzy Kulej, Tadeusz Ślusarki, Jacek Wszoła, Paweł Nastula oraz obecnie Mateusz Kusznierewicz, Otylia Jędrzejczak, Paweł Korzeniowski. Na podstawie "Ustawy o szkolnictwie wyższym z dnia 15 grudnia 1951 r." utworzono w 1953 r. katedry i zakłady naukowe. W roku akademickim 1952/53 zaczęły funkcjonować studia zaoczne. Wówczas po raz pierwszy wśród uczelni wychowania fizycznego w Polsce, wprowadzono jednolite studia 4-letnie, kończące się egzaminem magisterskim. W roku akademickim 1953/54 uruchomiono specjalizacje trenerskie oraz rehabilitacji ruchowej. W listopadzie 1959 r. zarządzeniem ministra Szkolnictwa Wyższego, Ministra Zdrowia i przewodniczącego GKKF, Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie, otrzymała jako pierwsza w kraju ,prawo nadawania stopnia naukowego doktora w zakresie nauk o kulturze fizycznej. Pierwsza publiczna obrona pracy doktorskiej odbyła się 10 grudnia 1959 roku. Autorem rozprawy był mgr Roman Trześniowski. Dzięki staraniom władz uczelni od 1966 roku warszawska akademia jako jedyna w Polsce otrzymała uprawnienia do przeprowadzania przewodów habilitacyjnych w dziedzinie nauk o kulturze fizycznej.W 1970 roku utworzono filię AWF w Białej Podlaskiej - obecnie Zamiejscowy Wydział Wychowania Fizycznego ,a w 1984 roku Wydział Rehabilitacji. Od 1950 r. uczelnia rozbudowuje się, modernizuje swoje obiekty i urządzenia sportowe. W latach 50. zmodernizowano halę lekkoatletyczną, zbudowano nowy dom studencki męski i skrzydło domu studenckiego żeńskiego oraz stołówkę. Lata 60. to wybudowanie 4 pawilonów specjalistycznych ( boks, judo i zapasy, szermierka i podnoszenie ciężarów). W latach 70. zmodernizowano i rozbudowano halę lekkoatletyczną, wybudowano halę gier, halę gimnastyczną, lodowisko, Centrum Medycyny Sportowej i dom rotacyjny.

Hala lekkoatletyczna Pawilon szermierki Stadion lekkoatletyczny Hala gier zespołowych Zajęcia sportowo-dydaktyczne z zakresu sportów wodnych odbywają się od kilkudziesięciu lat we własnych ośrodkach w Pięknej Górze oraz w Rybitwach. Natomiast obozy z zakresu sportów zimowych przeprowadzane są w Szklarskiej Porębie. W swych dotychczasowych dziejach AWF jeszcze raz zmieniła swoją nazwę. Nastąpiło to 8 czerwca 1990 r. Sejm RP przywrócił Uczelni nazwę z 1938 r.- Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie. ZWWF Biała Podlaska Ośrodek w Pięknej Górze

Daty 1949 - 1990 widniejące na pomniku patrona Uczelni oznaczają powrót do przedwojennej nazwy po okresie ,kiedy nie mogła nosić imienia swojego Fundatora. Obecnie uczelnia posiada 3 wydziały: Wydział Wychowania Fizycznego oraz Wydział Rehabilitacji oraz Zamiejscowy Wydział Wychowania Fizycznego w Białej Podlaskiej, na których kształci nauczycieli wychowania fizycznego, trenerów oraz specjalistów z zakresu wychowania fizycznego, turystyki i rekreacji oraz fizjoterapii.

***

http://www.zw.com.pl/artykul/538,304386.html (16.03.09)

Choć inicjatorem powołania uczelni był płk dr Władysław Osmólski, ówczesny dyrektor Centralnej Wojskowej Szkoły Gimnastyki i Sportów, to Piłsudski bardzo się do tego pomysłu zapalił. W 1927 r. przewodniczył Radzie Naukowej, która podjęła decyzję o budowie kompleksu na 73-hektarowej działce na Bielanach. Akt erekcyjny podpisano w 10. rocznicę odzyskania niepodległości „aby niezmożony był duch i siła fizyczna Narodu” i początkowo uczelnia nosiła nazwę Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego. W instytucie pracowała dr. Eugenia Lewicka, która była prawdopodobnie ostatnią miłością marszałka. Po stolicy chodziły pogłoski o romansie lekarki ze starszym o 30 lat Piłsudskim. Lewicka towarzyszyła mu jakiś czas w jego wypoczynku na Maderze, opuściła jednak wyspę wcześniej. Kilka miesięcy później znaleziono ją martwą na terenie uczelni. Rozważano nieszczęśliwy wypadek, otrucie lub samobójstwo. Piłsudski pojawił się nawet na jej pogrzebie jako osoba prywatna (wyszedł zresztą po 10 minutach). Po śmierci marszałka uczelnia zyskała jego imię (w PRL patronem był Karol Świerczewski). A na dziedzińcu stanął pomnik dłuta Alfonsa Karnego, który w latach 1949 – 1990 był ukryty w Łazienkach Królewskich.

***

http://miasta.gazeta.pl/warszawa/1,34860,4139128.html (16.03.09)

Do Akademii Wychowania Fizycznego (Marymoncka 90) wchodzimy główną bramą. Uczelnię powołano w 1927 r. z inicjatywy marszałka Józefa Piłsudskiego, przerażonego słabą kondycją młodego pokolenia. Na jej potrzeby wojsko przekazało 73-hektarowy teren.

1
Do Akademii Wychowania Fizycznego (Marymoncka 90) wchodzimy główną bramą. Uczelnię powołano w 1927 r. z inicjatywy marszałka Józefa Piłsudskiego, przerażonego słabą kondycją młodego pokolenia. Na jej potrzeby wojsko przekazało 73-hektarowy teren. Pierwszy rocznik studentów rozpoczął naukę już w 1929 r., gdy kampus był jeszcze w budowie. Do 1938 r. szkoła nosiła nazwę Centralny Instytut Wychowania Fizycznego, potem AWF. Do wybuchu wojny była uczelnią wojskową. CIWF - AWF ukończyli m.in.: Janusz Kusociński, Bronisław Czech i Zbigniew Boniek. Obecnie studiuje tu np. pływaczka Otylia Jędrzejczak.

Szeroką aleją główną zmierzamy na dziedziniec, mijając po drodze rzeźby dziewczyny ze skakanką i chłopca z piłką, a dalej - z prawej strony - domy pracowników akademii.

2
Przy wejściu na dziedziniec wita nas wysoka wieża pomyślana jako połączenie komina kotłowni, wieży ciśnień i budynku mieszkalnego. Od blisko 80 lat jest najbardziej charakterystycznym elementem kampusu przy Marymonckiej.

Zespół budynków AWF to wybitne dzieło architektury funkcjonalnej okresu międzywojennego. Powstał w latach 1928-30. Był wtedy jednym z największych i najnowocześniejszych założeń sportowych w Europie. To zasługa znakomitego projektanta Edgara Norwertha, profesora Politechniki Warszawskiej, który wykształcenie zdobył w Moskwie.

Najstarszym elementem całego założenia jest stojące w jego centrum olbrzymie drzewo - lipa czarna. Rosła tu na długo przed powstaniem uczelni. Wokół niej prof. Norwerth zaprojektował dziedziniec otoczony z trzech stron Gmachem Głównym na planie podkowy ze wspartym na słupach łącznikiem na osi. W gmachu tym znalazły się m.in.: sale wykładowe, aula, biblioteka, męski internat i luksusowe kasyno. Do północnego skrzydła gmachu - obok wieży - architekt dostawił krytą pływalnię, najnowocześniejszy basen przedwojennej Polski. Na dziedzińcu widzimy pomnik patrona AWF Józefa Piłsudskiego dłuta Alfonsa Karnego. Rzeźba przedstawiająca głowę Marszałka powstała w latach 30. W PRL-u usunięto ją z cokołu, by zastąpić popiersiem nowego patrona AWF - Karola Świerczewskiego (również wyrzeźbionym przez Karnego). Głowa Piłsudskiego przetrwała komunę schowana w Łazienkach Królewskich. Wróciła, gdy w 1990 r. akademia odzyskała dawnego patrona.

3
Przechodzimy pod łącznikiem na osi Gmachu Głównego i skręcamy w lewo, by obejść ogrodzony parkanem stadion lekkoatletyczny. Wzdłuż stadionu ciągnie się Wielka Hala Ćwiczeń, największy tego typu obiekt w Polsce przed 1939 r. Ma 140 m długości, nowatorską konstrukcję żelbetowych żeber i dach ze szklanych świetlików. W latach 60. dostawiono do niej halę do gry w siatkówkę o przeszklonych ścianach i wygiętym jak żagiel dachu podtrzymywanym przez wsporniki w kształcie litery V. To budynek wysokiej klasy zaprojektowany przez architekta Wojciecha Zabłockiego i konstruktora Stanisława Kusia. Obaj panowie postawili w tamtym czasie jeszcze kilka mniejszych obiektów na terenie AWF (bliżej głównej bramy).

Za stadionem lekkoatletycznym zwróćmy uwagę na pomnik Janusza Kusocińskiego autorstwa Witolda Korskiego i Józefa Potępy. Spiżowy walec z wyrytymi sylwetkami biegaczy stoi na tle boiska do gry w rugby. Za halą do gry w siatkówkę widzimy przedwojenny Żeński Internat. Skręcamy przed nim w lewo w aleję poprzeczną i dochodzimy do alei głównej.

4
Gdy pójdziemy dalej prosto, obejrzymy budynki wzniesione według projektu Edgara Norwertha, ale już w 1950 r.: nowy Męski Internat (stoi wzdłuż alei), a zwłaszcza zamykający perspektywę pawilon stołówki z arkadową elewacją i masywnym socrealistycznym gzymsem. Jeśli nie mamy na to ochoty, od razu udajemy się do wyjścia z terenu AWF.

Tomasz Urzykowski