DERMATOLOGIA

DERMATOLOGIA

ZAGADNIENIA NA 2 SEM.

  1. ŁOJOTOK - nadmierne wydzielanie łoju wytwarzanego przez gruczoły łojowe na powierzchnię skóry. Występuje w łojotokowym zapaleniu skóry, a także łojotokach dziecięcych.

Objawy

Powoduje szybkie przetłuszczanie się włosów, żółtawą i lśniącą skórę twarzy, skłonność do takich chorób łojotokowych jak łupież łojotokowy i łojotokowe zapalenie skóry. Skłonność do łojotoku jest cechą genetyczną ale też zależy w pewnej mierze od wpływu hormonów płciowych (niekorzystny wpływ androgenów i progesteronu, korzystny estrogenów). Z tego względu łojotok jest szczególnie nasilony w okresie pokwitania i przekwitania, przy zaburzeniach hormonalnych i przemiany materii.

Zimno nasila produkcję łoju, ekspozycja na słońce - zmniejsza ją. Istnieją sprzeczne zdania na temat, czy chemiczny skład łoju i ewentualne zmiany jego składu mają wpływ na łojotokowe choroby skóry. Łojotok dotyczy skóry głowy owłosionej (wspomniany już łupież łojotokowy) i skóry gładkiej głównie w okolicy czoła, nosa i okolicy międzyłopatkowej pod postacią trądziku pospolitego i trądziku różowatego.

Łojotok jest to zwiększona czynność gruczołów łojowych. Wydzielanie i wytwarzanie łoju podlega wpływom fizjologicznym.

Pierwsze nasilenie pracy gruczołów łojowych obserwuje się w okresie niemowlęcym, następne zaś w okresie dojrzewania płciowego. Wówczas też mogą wystąpić pierwsze objawy trądzika pospolitego.

Na regulację wydzielania łoju mają wpływ następujące czynniki:

Łojotok można leczyć:

Jeśli zmiany spowodowane łojotokiem występują nie tylko na twarzy, ale także na dekolcie, ramionach i plecach, to można polecić jeden z najstarszych sposobów pielęgnacji, jakim jest kąpiel ziołowa. W tym celu można użyć naparu z rumianku, łopianu, dziurawca, podbiału, rozmarynu, skrzypu, tymianku, nagietka i szałwii. Odpowiednia dieta, odpoczynek, przebywanie na świeżym powietrzu, właściwe dotlenienie, wyeliminowanie stresów, niepalenie papierosów itp. mają duży wpływ na ogólną poprawę cery pacjenta.

Łojotokowe zapalenie skóry to choroba, na którą cierpi wiele osób. Spowodowana ona jest przede wszystkim nadmiernym wydzielaniem łoju, co z kolei przyczynia się do tłustych obszarów cery. Oczywiście nadmierna aktywność gruczołów łojowych dotyczy nie tylko skóry twarzy, ale również skóry głowy. Jeśli się pojawi na skórze głowy, wówczas możemy mówić o łupieżu łojotokowym, charakteryzującym się żółtymi łuskami oraz strupami, które powstają na powierzchni skóry. Takie objawy należy jak najszybciej leczyć, najlepiej więc z nimi udać się do lekarza dermatologa, który przepisze nam leki, które będą pomocne w leczeniu łojotokowego zapalenia skóry czy pomogą nam skutecznie się pozbyć łupieżu łojotokowego. Oczywiście tego rodzaju dolegliwości można leczyć na wiele różnego rodzaju sposobów, a więc nie tylko środkami farmakologicznymi. Jak sądzą sami specjaliści, znaczące efekty w leczeniu może przynieść także dieta, która powinna być bogata przede wszystkim w białko oraz w sole mineralne. Musimy także dbać o witaminy, przede wszystkim o te z grupy B, a także o witaminę A, C i E.

Łojotok może być leczony na wiele różnego rodzaju sposobów. Nowoczesna medycyna jest w stanie leczyć to schorzenie przede wszystkim hormonalnie, ale oczywiście to nie jedyny sposób, który zapewne zostałby nam przedstawiony w leczeniu łojotoku. Przede wszystkim schorzenie to można leczyć również witaminami, a także dietą, bowiem, co może nie wszyscy wiedzą, to właśnie w ten sposób można skutecznie regulować wydzielanie łoju. Dieta osoby cierpiącej na łojotok powinna być dietą bogatą przede wszystkim w białko, witaminy, sole mineralne. Nie wszystkie produkty można swobodnie jeść, bowiem z własnej diety taka osoba powinna przede wszystkim wyeliminować słodycze, ostre przyprawy oraz unikać różnego rodzaju używek, które wpływają nie tylko na pracę gruczołów łojowych, ale powodują także niekorzystny wpływ na cały nasz organizm. Zmiany powstałe na skutek łojotoku można leczyć także klimatycznie, o czym zapewne nie wszyscy wiedzą. Jest to stosunkowo mniej znany sposób, ale w walce z łojotokowym zapaleniem skóry może okazać się naprawdę skuteczny. Polega na spacerach, ćwiczeniach na powietrzu.

  1. TRĄDZIK POSPOLITY

Najbardziej rozpowszechnioną i najlżejszą formą jest trądzik pospolity. Związane jest z nim występowanie niezapalnych wykwitów takich jak zaskórniki otwarte, zaskórniki zamknięte, zapalne grudki, krostki, cysty, guzki, torbiele ropne.

Na początku dojrzewania, w organizmie każdego człowieka produkowana jest zwiększona ilość hormonów płciowych. Kobiety produkują głównie hormony płciowe żeńskie z niewielką ilością hormonów męskich zwanych androgenami. Zwiększona produkcja owych hormonów oznacza nie tylko wpływ na właściwości fizyczne, ale również na stan skóry. Zmiany w funkcjach i proporcjonalności każdej warstwy skóry oraz gruczołów mogą być spowodowane zmianami hormonalnymi. W przypadku pojawienia się objawów trądziku i zwiększonego wydzielania sebum, odpowiedzialność spada na męskie hormony płciowe, zwłaszcza testosteron i produkty jego rozkładu.

Genetycznie posiadamy dany konkretny rodzaj skóry, dlatego też we wczesnym dzieciństwie trądzik nie występuje. Dzieci mają więcej problemów ze skórą wrażliwą i suchą. Ze względu na rozwój trądziku jego kluczowy moment przypada na okres dojrzewania, w którym to zaczynają się zmiany hormonów płciowych - androgenów. Te znajdują się nie tylko w jądrach, ale także w nadnerczach. Trądzik dotyka zarówno kobiety jak i mężczyzn, jednak mężczyźni zwykle przechodzą tego typu dolegliwość w sposób bardziej nasilony.

Oprócz hormonów ważnym pojęciem w zrozumieniu procesów powstawania trądziku jest - mieszek włosowy. Ten również ma swój niewielki wkład w powstawanie dolegliwości skórnych.

Wielu nastolatków cierpi na trądzik, dla niektórych jest to bardzo nieprzyjemne i długotrwały problem.

Do trzech głównych przyczyn trądziku najczęściej zaliczane są:

Ważne jest, aby uświadomić sobie, że trądzik nie tylko chorobą skóry jest .. Skóra jest lustrem tego, co odbywa się wewnątrz naszego ciała, mówi nam o działaniu naszych organów wewnętrznych. Więc jeśli chcemy skutecznie leczyć trądzik, to nie wystarczy skupić się jedynie na leczeniu skóry z zewnątrz, należy również zadbać o wewnętrzna pielęgnację.

Leczenie trądziku pospolitego

Dziś możliwe jest leczenie trądziku na wiele sposobów. Rynek kosmetyczny oferuje szeroką gamę produktów przeciwtrądzikowych. Mogą to być kremy, żele do mycia twarzy, peelingi, toniki, maseczki czy antybakteryjne korektory. Oczywiście nie ma idealnego preparatu, który będzie odpowiedni dla każdej osoby z problemem trądzikowym. Aby znaleźć najlepszy kosmetyk, niestety najpierw trzeba przebrnąć przez te mniej skuteczne. Niektóre zbytnio wysuszają skórę, inne słabo matują co sprawia powstanie dodatkowego uczucia dyskomfortu. Nadmierne korzystanie z jakiegokolwiek produktu może spowodować nadmierną suchość skóry, naruszenie płaszcza hydrolipidowego co może doprowadzić do pogorszenia trądziku. Dlatego ważne jest, aby postępować zgodnie z instrukcjami umieszczonymi na opakowaniu kosmetyków.

Mycie skóry trądzikowej mydłem nie jest polecane, jedynym wyjątkiem jest stosowanie mydła siarkowego.

Salony kosmetyczne również posiadają w swoich ofertach szereg zabiegów, które mają na celu zmniejszenie dolegliwości trądzikowych. Między innymi jest to mechaniczne oczyszczanie skóry, kwasy owocowe czy mikrodermabrazja.

Aby zauważyć jakąkolwiek poprawę skóry konieczne jest dłuższe przeprowadzenie kuracji. Efekty przychodzą dopiero z czasem. Nadużywanie kosmetyków jak również częste zmiany używanych produktów może tylko pogorszyć stan skóry. Dlatego też najlepiej jest trzymać się jednego kosmetyku- tak długo jak będzie odpowiedni. Jeśli standardowe leczenie nie pomoże, należy zwrócić się do dermatologa w celu bardziej skutecznego leczenia, np. poprzez zastosowanie antybiotyku.

Oczyszczanie skóry, zbilansowana dieta, unikanie stresów, odpowiednia ilość snu oraz świeżego powietrza również są ważnymi elementami w walce z trądzikiem pospolitym. Równie ważne jest ograniczenie nasłonecznienia skóry. Oczywiście promienie słoneczne są potrzebne do produkcji witaminy D, jednak ich nadmiar jest bardzo szkodliwy.

Odpowiednia dieta

Jedz więcej owoców jednak unikaj pomarańczy, ponieważ te podrażniają skórę. Natomiast cytryna i jabłka doskonale oczyszczają skórę. Spożywanie warzyw i sałatek warzywnych, w których skład wchodzą brokuły, marchew, papryka i ogórki są jednymi z najlepszych. Rośliny strączkowe (fasola), olej z ryb (sardynki, tuńczyk, świeże ryby), chleb (pszenica, drożdże), mleko sojowe, ser, jaja, czosnek, cebula , orzechy zawierają cynk, który jest bardzo ważny dla skóry. Wśród witamin, które uzdrawiają skórę i odnawiają naskórek znajdziemy witaminę E, C, B-kompleks. Należy ograniczyć alkohol, wołowinę, papierosy, słodycze i wszystko co idzie w parze z dodatkiem cukru i słodzików. Unikać należy także tłuszcze zwierzęce.

Podejście psychologiczne

Problemy dermatologiczne połączone są z samooceną i podejściem do życia. Psychologia pełni w tym przypadku dość dużą rolę. Ważne jest, aby starać się utrzymywać dobry nastrój. Odpowiednie nastawienie, zdaniem wielu ekspertów to najlepsza pomoc przy efektywnej walce z trądzikiem.

Kwas linolowy - jeden ze składników łoju - warunkuje prawidłowy rozwój i przyleganie korneocytów w przewodach gruczołów łojowych. U osób z trądzikiem znamienne jest zmniejszenie względnej zawartości kwasu linolowego w łoju. Prowadzi to do nieprawidłowej keratynizacji przewodów wyprowadzających gruczołów łojowych oraz nadmiernego rogowacenia ujść mieszków. W efekcie ewakuacja łoju z gruczołów staje się coraz bardziej utrudniona, a przewody gruczołów poszerzone. Powyższe procesy prowadzą do powstania mikrozaskórników (microcomedones) - wykwitów pierwotnych w rozwoju zmian trądzikowych. W miarę poszerzania się przewodów wyprowadzających gruczołów łojowych powstają zaskórniki zamknięte. W dalszym etapie, wraz z rozszerzaniem ujść przewodów wyprowadzających i utlenianiem tłuszczów zawartych w łoju, pojawiają się zaskórniki otwarte.

Bakterie z rodzaju Propionibacterium mogą zapoczątkowywać procesy zapalne w trądziku. Za związkiem bakterii P. acnes z rozwojem zmian trądzikowych świadczy korelacja ich liczebności ze skutecznością antybiotykoterapii oraz związek pomiędzy nasileniem procesu zapalnego a mianem przeciwciał przeciw P. acnes. Bakterie te biorą udział w aktywacji dopełniacza, a uwalniając czynniki chemotaktyczne, zapoczątkowują całą kaskadę reakcji. Niskocząsteczkowe czynniki chemotaktyczne wywołują migrację leukocytów wielojądrzastych (PMN) w okolice gruczołów łojowych. PMN fagocytują P. acnes i uwalniają enzymy hydrolityczne (lipazy, proteazy, hialuronidazy), które przyczyniają się do niszczenia ścian gruczołów łojowych. W efekcie treść zaskórników wydostaje się do tkanek otaczających, wywołując reakcję na ciało obce i nasilając proces zapalny. Nasilenie procesu zapalnego jest proporcjonalne do miana przeciwciał. Wykazano również, że indukcja hydrolaz lizosomalnych przez P. acnes jest zależna od przeciwciał przeciw P. acnes.

W etiopatogenezie trądziku istotny wydaje się nie tylko poziom androgenów w surowicy czy tkance docelowej, ale również osobniczo zróżnicowana odpowiedź mieszków włosowych oraz gruczołów łojowych na ich działanie. Androgeny, których zwiększona aktywność przypada na okres pokwitania, co zbiega się z czasem pojawienia się pierwszych wykwitów trądzikowych, stymulują zarówno rozrost gruczołów łojowych, jak i produkcję łoju - procesy odgrywające kluczową rolę w rozwoju choroby. Warto podkreślić, że u eunuchów trądzik nie występuje. Za udziałem androgenów w powstawaniu zmian chorobowych przemawia także obecność receptorów dla 5-a-dihydrotestosteron (DHT), który powstaje z testosteronu pod wpływem 5-a-reduktazy DHT, w skórze, mieszkach włosowych, gruczołach łojowych, oraz produkcja DHT w obrębie tzw. łojotokowych partii skóry. Kolejnym dowodem jest nadmierna ekspresja 5-a-reduktazy (izoenzymu typu 1) w obrębie gruczołów łojowych zlokalizowanychw okolicach predysponowanych do rozwoju trądziku. Na pogorszenie obrazu klinicznego trądziku może wpływać szereg czynników. Stres wydaje się znaczącym, aczkolwiek nie do końca poznanym czynnikiem zaostrzającym przebieg choroby. Jego wpływ jest prawdopodobnie związany z wyrzutem steroidów nadnerczowych, które oddziałują na czynność gruczołów łojowych. Zaostrzenia zmian trądzikowych obserwuje się tylko u części chorych, wyłącznie po pewnych produktach (czekolada, kakao, marynaty, przyprawy). Niektóre leki (kortykosteroidy, lit, fenytoina, izoniazyd, oleje mineralne, dziegcie) oraz kosmetyki mogą wywoływać objawy podobne do spotykanych w trądziku. Nasilenie łojotoku i trądziku następuje pod wpływem nikotyny. Z kolei umiarkowane kąpiele słoneczne u większości chorych wydają się korzystne.

Wykwity trądzikowe podzielić można na

- niezapalne (zaskórniki otwarte i zamknięte) oraz

- zapalne (grudki, krosty, guzy, cysty i torbiele ropne).

W zależności od tego, który rodzaj wykwitów dominuje, wyróżnić można odmiany kliniczne trądziku, takie jak:

- trądzik zaskórnikowy (acne comedonica) - z licznymi zaskórnikami otwartymi i zamkniętymi trądzik piorunujący (acne fulminans) - dla którego, oprócz wykwitów trądzikowych z dużą tendencją do rozpadu, charakterystyczne są objawy ogólne: wysoka gorączka, spadek masy ciała, a także dolegliwości bólowe ze strony układu mięśniowo-stawowego oraz odchylenia w badaniach laboratoryjnych: leukocytoza, przyspieszone OB, hipergammaglobulinemia, obecność krążących kompleksów immunologicznych i w bad. RTG - ogniska osteolityczne w kościach

Do szczególnych postaci trądziku zaliczamy: niemowlęcy, z samouszkodzenia, zapalny z obrzękiem twarzy, polekowy, kosmetyczny. Trądzik niemowlęcy powstaje głównie w wyniku stymulacji hormonalnej gruczołów łojowych przez androgeny dziecięce i matczyne, niekiedy zaś wywołany jest przez oleje mineralne stosowane przy pielęgnacji dzieci. Kwas salicylowy jest obecnie rzadko zalecany w terapii trądziku, ponieważ powoduje podrażnienia u wielu chorych. Jest to środek o działaniu keratolitycznym. Preparaty zawierające kwas salicylowy to: Fostex acne cleansing cream or bar, Sebasorb lotion, Clean and Clear.

Nadtlenek benzoilu należy do leków najczęściej stosowanych w trądziku. Dostępnymi na rynku preparatami nadtlenku benzoilu są: Benzacne 5 i 10%, Oxy oraz preparaty złożone: Clearasil - Ultra (nadtlenek benzoilu + krzemian glinu), Acnidazil (nadtlenek benzoilu + mikonazol). Istnieją również preparaty nadtlenku benzoilu z dodatkiem siarki, imidazoli, hydroksychinolonu, kwasu glikolowego oraz mleczanu cynku. W innych krajach do dyspozycji chorych są: Brevoxyl 4 i 8% lotion, 4 i 8% żel (na bazie alkoholu), Benoxyl lotion (na bazie oleju) 2,5, 5 lub 10%, Benzac-W liquid wash (z gliceryną) 5 i 10%, Desquam-E żel (z EDTA, zaróbka wodna) 2,5, 5 i 10%.

Lek ten ułatwia ewakuację wydzieliny gruczołów łojowych, a więc działa komedolitycznie. Podczas jego rozkładu dochodzi do uwolnienia tlenu, co stwarza niekorzystne warunki rozwoju dla beztlenowców. W jego działaniu przeciwbakteryjnym praktycznie nie obserwuje się oporności. Redukując populację bakterii Propionibacterium acnes, zmniejsza wytwarzanie wolnych kwasów tłuszczowych. W rezultacie potęguje efekt przeciwzapalny i komedolityczny. Preparaty nadtlenku benzoilu można stosować w monoterapii lub jako terapię wspomagającą, głównie w grudkowo-krostkowych postaciach trądziku. Aby zapobiec działaniom niepożądanym, zaleca się rozpoczynanie terapii od preparatów nadtlenku benzoilu w mniejszych stężeniach jeden raz dziennie. Stopniowo można przechodzić do wyższych stężeń, aplikowanych dwukrotnie w ciągu dnia.

Antybiotyki stosowane miejscowo są dostępne w leczeniu trądziku od wielu lat w różnych postaciach. Ze względu na działanie przeciwbakteryjne, miejscowa antybiotykoterapia jest szczególnie wskazana w przypadku trądziku grudkowo-krostkowego. Ograniczeniem antybiotykoterapii jest stosunkowo częste występowanie oporności bakterii oraz bardzo rzadko - reakcji alergicznych. Stosunkowo częstą oporność daje erytromycyna; stąd korzystniejsze jest łączenie erytromycyny z nadtlenkiem benzoilu. Tetracykliny dają często oporność, ale rzadziej niż erytromycyna i klindamycyna. Wśród stosowanych miejscowo antybiotyków należy wymienić:

Leczenie ogólne trądziku obejmuje antybiotykoterapię, leczenie hormonalne, pochodne witaminy A, rzadziej kortykosteroidoterapię, niesterydowe leki przeciwzapalne, sporadycznie szczepionki i autoszczepionki.

3 . TRĄDZIK RÓŻOWATY

Trądzik różowaty (łac. rosacea) zaczyna się od pękania naczynek. Z czasem skóra staje się sucha, piekąca i coraz mocniej się czerwieni, pojawiają się grudki i krostki. Najbardziej niebezpieczna jest różnica temperatur. Wracając z mrozu do domu, odczekajmy kwadrans zanim sięgniemy po ciepłą herbatę. Szybka zmiana temperatur rozszerza i osłabia naczynia krwionośne. Trądzik różowaty nie lubi zimna i wiatru, ale także sauny, solarium i przede wszystkim słońca, które niszczy kruche naczynia. Opalenizna nie tylko nie przykrywa rozszerzonych naczynek, ale dramatycznie pogarsza stan cery. Skórę trzeba chronić przez cały rok kremami z filtrami fizycznymi - dwutlenkiem tytanu i tlenkiem cynku. Także ze względu na światło jarzeniowe. Po kilku latach pracy dochodzi do uszkodzenia naczyń promieniami UVA. A do tego jeszcze klimatyzacja, która wysusza skórę, sprzyja uczuleniom na kremy. Niebagatelną rolę odgrywa dieta, choć jednej skórze może szkodzić czerwone wino, innej ostre przyprawy. Kobiety - głównie między 40. a 60. rokiem życia, choć ostatnio zaczynają chorować nawet te przed trzydziestką. Zaawansowana postać trądziku różowatego - zwłóknienia gruczołów łojowych i szpecący kalafiorowaty przerost nosa - dotyczy wyłącznie mężczyzn. Jest też postać oczna - objawia się łzawieniem, suchością oka, pieczeniem, a jej efektem jest np. zapalenie spojówek. U znacznej grupy osób choroby oczu poprzedzają objawy skórne, więc często trądzik różowaty jest nierozpoznany przez wiele lat. Na szczęście przez ostatnie lata dużo się zmieniło. Kiedyś uważano, że trądzik różowaty to choroba nie do wyleczenia. Dziś wiemy, że można jej skutecznie zapobiegać. Przede wszystkim powinniśmy wzmocnić kruche naczynka. Podstawowym spoiwem delikatnych naczynek jest kolagen naturalny. Dobre efekty dają też peelingi chemiczne, które pogrubiają naskórek, a także preparaty zmniejszające przepuszczalność skóry. Im skóra mocniejsza, tym rzadziej dochodzi do nawrotów.

Wyniki testów wskazują że Kolagen Naturalny Inventia wzmacnia i uelastycznia skórę. Dzięki temu w znacznym  stopniu łagodzi objawy trądziku różowatego oraz trądziku zwykłego. Trądzik różowaty ( łac. rosacea) obejmującą głównie okolice twarzy ( policzki, okolice nosa, brode, rzadziej czoło). Ma postać drobnej czerwonej wysypki, której zazwyczaj towarzyszy pieczenie skóry oraz świąd.

Pierwsze stadium choroby rozpoczyna się, rumieniem oraz teleangiektazją (pajączkowatym rozszerzeniem naczyń włosowatych). Twarz ma tendencję do stałego lub napadowego czerwienienia się. 

Zaawansowana postać choroby objawia się zapalnymi naciekami. Następuje przerost gruczołów łojowych, obrzęk limfatyczny oraz rozległe zwłóknienia skóry.

 U mężczyzn może pojawić się specyficzna postać trądziku różowatego tzw. rhinophyma, który objawia się kalafiorowatym przerostem skóry nosa (objaw izolowany). Miękkie, guzkowate twory powstające na nosie stopniowo go zniekształcają. Skóra jest sinoczerwona, tłusta, naczyńka krwionośne poszerzone, zaś ujście gruczołów łojowych znacznie poszerzone. Często rihnophyna (ze względu na czerwony nos) kojarzy się w społeczeństwie z alkoholizmem. Osoby, z powyższa dolegliwością często izolują się od środowiska, mają obniżone poczucie własnej wartości, a nawet popadają w depresję. Zaawansowana postać wymaga leczenie chirurgicznego.

Chorobę charakteryzują ponadto okresy zaostrzeń oraz remisji objawów, w których obserwujemy cofanie się dolegliwości skórnych. U kobiet często obserwuje się nawroty związane z miesiączką bądź menopauzą. Zmiany w trądziku zaostrzają się zarówno w upalną, jak i w mroźną pogodę. Nagłe zmiany temperatury są źle tolerowane. W przebiegu trądziku różowatego mogą wystąpić także powikłania oczne takie jak; zapalenie spojówek, rogówki, tęczówki, a także brzegów powiek.

 Leczenie trądziku jest głównie objawowe polegające na złagodzeniu powstałych zmian.

W leczeniu trądziku różowatego wykorzystuje się;

Przyczyna powstawanie trądziku różowatego nie jest do końca poznana. Jednak już od dawna wiadomo, jakie niekorzystne czynniki mogą go zaostrzyć. Wiedząc o nich możemy skutecznie zapobiegać pogłębieniu choroby.

 Należy unikać:


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
dermatozy rumieniowe
dermatologia
DERMATOZY WYPRYSKOWE U DZIECI
Dermatologia kosmetyczna
metody fizykalne w dermatologii
LEKI STOSOWANE W DERMATOLOGII
Zaburzenia barwnikowe i zaburzenia rogowacenia., Dermatologia
Grzyby MECHANIZM ZMIAN CHOROBOWYCH a, EDUKACJA, Dermatologia
Gruźlica skóry., Dermatologia
DERMA zebrane B.G. (2), Choroby skórne i weneryczne, Dermatologia, giełdy
zmiany skorne w cukrzycy, Medycyna, Dermatologia, inne
Profilaktyka i leczenie grzybic stóp, Dermatologia
Dermatologia zaliczenie 2"052012
dermatologia zagadnienia
DERMATOLOG
dermatologia wyklad3
Dermatologia 3 id 133901 Nieznany

więcej podobnych podstron