Globalizacja-proces integracji gosp. narodowych, której towarzyszy unifikacja zachowań gospodarczych. Struktury globalizacji: wolny przepływ ludzi, kapitału, towarów. Formy globalizacji: globalizacja rynków, kapitałów, finansów, wiedzy i badań naukowych, zarządzania, kryteriów politycznych, stylu życia, konsumpcji, kultury. System osadniczy- sieć jednostek osadniczych z wzajemnymi powiązaniami w skali ponad lokalnej(region, kraj, kontynent). Głównymi systemami osadniczymi są miasta. Gęstość sieci osadniczej-średnia odległość między miastami. Rodzaje systemów osadniczych: -zcentralizowane (skupione)-jednostki skupione na danym obszarze, a reszta terenu pusta; -zdecentralizowane(rozproszone)-w miarę równomierne nasycenie jednostkami osadniczymi; -stare(np. Europa) i młode(Australia). Układ osadniczy-odwołuje się do poziomu lokalnego, obszar osiedlania się ludności, promień to ok. 6km. Typy nakładów osadniczych:-pierwotne- jedno, jednorodne miejsce pracy (szyb wydobywczy); -wtórne(drugiego rzędu)- wiele różnych miejsc pracy (zaczątek miast); -trzeciego rzędu- wiele różnorodnych miejsc pracy z przewagą przemysłu (aglomeracje przemysłowe, miasta przemysłowe); -czwartego rzędu- wiele różnorodnych miejsc pracy z przewagą usług (metropolie). Miasto- obszar zamieszkały przez ludzi charakteryzujący się dużą gęstością zatrudnienia, zabudowy infrastruktury, przewaga miejsc pracy. Aglomeracja- obszar charakteryzujący się wysokim stopniem zurbanizowania na którym występuje kilka jednostek typu miejskiego, z których jedno albo kilka pełni funkcje dominujące: -aglomeracja monocentryczna(Górny Śląsk); -a. policentryczna(W-wa). Cechy charakterystyczne: wysoki poziom strategii gosp., infrastruktury komunikacyjnej, codzienne dojazdy do pracy, szkół pomiędzy jednostkami, wspólne miejsce cotygodniowego wypoczynku. Konurbacja- obszar powstały na skutek zrastania się sąsiednich miast tej samej wagi, rozwoju (Gdynia, Gdańsk, Sopot). Metropolia- obszar dużego wielkiego miasta, w którym wykorzystywane są funkcje metropolitarne. Funkcje metropolii: wykorzystywane w metropolii, których zasięg przestrzenny wykracza poza jej granice. Rodzaje funkcji: handlowe, finansowe, naukowe, gospodarcze, religijne. Urbanizacja- umiastowienie, proces wzrostu ilości i wielkości miast. Fazy urbanizacji: 1 Faza: urbanizacja: od okresu rewolucji przemysłowej trwała do lat 50. XX w. Gwałtowny i dynamiczny rozwój miast, wyrażający się we wzroście ludności. 2 faza: suburbanizacja: lata 50.,60. W Europie miasta rozwijają się, zwiększają liczbę ludności, ale nie tak dynamicznie przy czym dynamika przyrostu obszaru ludności obszarów zewn. jest wyższa od dynamiki przyrostu w centrum. 3 faza: desurbanizacja: koniec lat 60. początek lat 70. Odpływ ludności z miast i rozpoczęcie kryzysu wielkich miast na świecie. Obszary centralne są zdekapitalizowane odstają od nowych standardów. Martwe centrum; zdegradowane miasta; mieszkają najubożsi (Londyn, Dublin). 4 faza: reurbanizacja: powolny wzrost wielkości miast przy czym dynamika przyrostu ludności jest większa w obszarze centralnym(zatacza krąg). Miasta przyjmują zdegradowane ulice, wykupują i wyburzają, odbudowują miasta. Sektor prywatny robi na tym interes. Region- obszar odróżniający się od innych pewną cechą albo zbiorem cech. Stanowi prawno- funkcjonalną przestrzeń opisywane przez interakcje społeczne i odrębność opcji politycznych wyróżnionych na podstawie systemu instytucji polit. Przybierających formę władz regionalnych działających w obrębie określonego przedziału administracyjnego kraju. Funkcjonalna całość stanowiąca strefy oddziaływania centrum, które jest źródłem informacji, organizuje prace, świadczy usługi. Regionalizm- wszelkie formy zrzeszania się ograniczone liczby państw ze względu na to czy zrzeszenie rozwinęło się na podstawach cech geograficznych czy tez na podstawie wspólnych cech językowych, kulturalnych, tradycyjnych, ideologicznych, które zmuszają do powiązań narodów ze sobą. Kryteria wydzielania regionu: -w sensie socjologicznym: integracja miejscowej społeczności, poczucie odrębności w stosunku do innych obszarów, poczucie tożsamości terytorialnej, poczucie odmienności etnicznej, językowej, kulturowej oraz historycznej. Cechy wyznaczające lokalność: -więź między członkami społeczności wynikająca z samoidentyfikacji z zamieszkanym geograficznie wyodrębnionym terenem; - wyznaczanie prestiżu jednostki poprzez relacje z innymi członkami społeczeństwa; -komunikacja społeczna i bezpośrednia styczność mieszkańców; -zbiór urządzeń i organizacji zaspokajających codzienne potrzeby mieszkańców na zamieszkałym terenie; -w procesie podejmowania decyzji uwzględniona jest większość decyzji dotyczących realizacji interesów zarówno jednostek jak i mniejszych grup wchodzących w skład społ. Odmiany regionalizmu: 1. Regionalizm jako proces, który ustala wzrost nieformalnych kontaktów i transakcji, które są w zasadzie skutkiem działalności gosp. 2. Regionalizm jako przejaw regionalnej świadomości mieszkanki tradycji hist., kulturowych i socjalnych. 3. Współpraca międzynarodowa państw i rządów w celu rozwiązywania wspólnych problemów. 4. R. jako regionalna integracja gosp. Sprzyjająca budowaniu jedności poprzez uznanie komponentów formalnych i nieformalnych kontaktów. 5. R. powoływanie do życia ponadnarodowych struktur organizacyjnych przejmujących kompetencje od suwerennych państw; najbardziej zaawansowana struktur. Cele rozwoju regionalnego i lokalnego: 1.maksymalizacja dochodów ludności i samorządu terytorialnego. 2. Maks. Poziomu spożycia dóbr materialnych. 3. Pełne pokrycie potrzeb mieszkańców strefy materialnych i niektórych potrzeb duchowych. 4. Poprawa dostępności realnej, przestrzennej i czasowej placówek usługowych różnej kat. 5. Polepszenie jakości środowiska naturalnego. 6. Zagwarantowanie ładu przestrzennego. Czynniki rozwoju regionalnego: 1. Surowce mineralne, rolnicze, leśne oraz woda. 2. Zasoby pracy w tym kwalifikowanej. 3. Kapitał zwłaszcza inwestycyjny. 4. Przedsiębiorstwa własne i zewn. 5. Zagospodarowanie transp. i komunik. 6. Istniejący potencjał prod. i usługowy szczególnie przemysłowy. walory użytkowe: mieszkania: dostępność, cena, stan tech., sąsiedztwo. Pracy: zgodność z kwalifik., wynag., możliwość awansu materialnego i społ. Obsługi: istnienie i dostępność jednostek usługowych, różnorodność, jakość, cena. Jakość życia: pojęcie subiektywne niekwalif. Stan zadowolenia z posiadanego poziomu życia. J=1->max jakość życia. Warunki bytowe: szeroko rozumiane relacje człowieka z otoczeniem. Ocenia się je za ogół porównując jak charakterystykę z pewnymi wielkościami uznanymi za społ. normy odpowiadające potrzebom społ. na określonym etapie rozwoju gosp. Poziom życia: ilość dóbr i usług w jakich posiadanie może wejść dysponując dochodami. Czynniki zachowań przestrzennych: 1.walory użytkowe przestrzeni zasobów. 2.walory użytkowe przestrzeni popytu. 3.dążęnie do zwiększania skali działalności w celu obliczenia kosztów jedn. 4.terenochłonność działalności- stosunek wielkości terenów do uzyskanych efektów. 5.stopień wewn. Spójności jednostki gosp.- podatność jedn. na podziały lokalizacyjne. 6.bezwładność struktur przestrzennych wynikająca z tendencji ograniczania zmian lokalizacji wykonywanej działalności. Podział usług: -wyspecjalizowane: potrzebują więcej kontaktów z potencjalnymi klientami, znajdują się w centrum. – Niewyspecjalizowane. –lokalne: potrzeby bieżące społ. lokalnej. -Ponadlokalne: zaspokajanie potrzeb także ludności zamiejscowej. Podział korzyści aglomeracji: -korzyści lokalizacji wynikające ze skupienia się na tym samym obszarze jednostek o tym samym lub zbliżonym projekcie działalności. –korzyści urbanizacji wynikające ze zwiększenia jednostek gosp. z gospodarką miasta, czyli ze zlokalizowania się w mieście. Teorie rozwoju reg.: -neoliberalna: „od góry do dołu”, zakłada że władze publiczne nie powinny prowadzić polit. wyrównawczej jako nieefektywnej i kosztownej. –wyrównawcza: „od dołu do góry”, neokeynesowska, niezbędna jest interwencja władz publicznych w sytuacji narastania zróżnicowań i dysproporcji regionalnych. –lokalizacji: koncentruje się na wyjaśnianiu struktur przestrzennych w ujęciu ekonomicznym. Cel: wskazanie optymalnego miejsca do lokalizacji działalności gosp. Z perspektywy potencjalnego inwestora i pracodawcy. –konwergencji: zmniejszanie zróżnicowań regionalnych, które następują w sposób naturalny. –korzyści komparatywnych: o wymianie handlowej decyduje bezwzględny poziom kosztów prod. –spolaryzowanego: procesy wzrostu i rozwoju są sektorowo i przestrzennie współzależne i prowadza do dywergencji regionalnej. –kumulatywnego wzrostu: bieguny wzrostu nie prowadzą do konwergencji, ale skutkują dywergencją, ponieważ następuje tzw. Wypłukiwanie zasobów z terenów sąsiednich(efekt ssania do bieguna). –cyklu prod.: nierównowaga między regionami rozwiniętymi a opóźnionymi gosp. –kap. ludzkiego(zaproponował Mincer) kap. ludzki to suma wiedzy zdobywanej w szkole i podczas pracy. –kap. Kreatywny: stworzył trójkąt decydujący o istnieniu klasy kreatywnej: talent, tolerancja, technologia. –rdzenia, rozwoju endogenicznego, oparta na procesach innowacyjnych, kap. społ.