Rynki czynników produkcji

Kapitał rzeczowy (fizyczny) – zasób wytworzonych dóbr wykorzystywanych do produkcji innych dóbr i usług

Ziemia – czynnik produkcji dostarczany przez naturę

Kapitał rzeczowy różni się od ziemi tym, iż jest rezultatem procesu produkcji.

Kapitał i ziemia łącznie tworzą rzeczowy majątek narodowy.

Inwestycje brutto – produkcja nowego i/lub ulepszenie istniejącego kapitału rzeczowego

Inwestycje netto – inwestycje brutto pomniejszone o zużycie istniejącego zasobu kapitału rzeczowego

Zasób – ilość pewnego składnika aktywów w jakimś momencie

Strumień – potok usług, dostarczanych przez dany składnik aktywów w ciągu pewnego okresu

Koszt użycia usług kapitału określa stawka najmu (wynagrodzenia) kapitału

Cena aktywów – suma, za którą dany zasób może być bezpośrednio nabyty. Wchodząc w jego posiadanie, właściciel nabywa tytuł do przyszłego strumienia usług kapitału, jakiego ten zasób może dostarczyć.

Wartość zaktualizowana (obecna) 1 £ z jakiegoś momentu w przyszłości to taka suma, która, pożyczona komuś na procent dziś, osiągnie wartość 1 £ w tym właśnie momencie.

Nominalna stopa procentowa określa, jaką faktyczną sumę funtów otrzymamy w postaci odsetek, pożyczając 1 £ na rok.

Realna stopa procentowa mierzy dochód z odsetek (zysk z kapitału) ilością dóbr, które można zań zakupić.

realna stopa procentowa = nominalna stopa procentowa - stopa inflacji

Oszczędności – stanowią różnicę między bieżącym dochodem i bieżącą konsumpcją

Wartość krańcowego produktu kapitałowego (MVPK) – przyrost wartości produkcji przedsiębiorstwa spowodowany zastosowaniem dodatkowej jednostki usług kapitału, przy niezmienionej ilości pozostałych czynników wytwórczych

Wymagana stawka wynagrodzenia (stawka opłaty za usługi) kapitału – stawka, która pozwala właścicielom kapitału pokryć koszt alternatywny związany z posiadaniem kapitału

Funkcjonalny podział dochodu – informuje, jaka część dochodu narodowego przypada różnym czynnikom produkcji

Podmiotowy podział dochodu – informuje o proporcjach podziału dochodu narodowego między poszczególne jednostki, niezależnie od tego, z usług jakich czynników czerpią one swoje dochody

• Kapitał rzeczowy obejmuje aktywa rzeczowe, dostarczające użytecznych usług przedsiębiorstwom produkcyjnym lub gospodarstwom domowym. Podstawowymi składnikami kapitału rzeczowego są maszyny i urządzenia produkcyjne, budynki mieszkalne, dobra trwałej konsumpcji i zapasy. Majątek rzeczowy to kapitał rzeczowy plus ziemia.

• Rachunek wartości zaktualizowanej przekształca przyszłe wpływy lub płatności w ich wartości obecne. Ponieważ kredytodawcy pobierają odsetki, a dłużnicy muszą je płacić, jeden funt otrzymany jutro jest wart mniej niż ten sam funt posiadany dziś. Różnica zależy od wysokości stopy procentowej. Im jest ona wyższa, tym niższa jest wartość zaktualizowana przyszłej płatności.

• Ponieważ oprocentowanie kredytów jest obliczane przy zastosowaniu zasady procentu składanego, dla dowolnej rocznej stopy procentowej wartość zaktualizowana konkretnej kwoty jest tym mniejsza, im bardziej oddalony w czasie jest przyszły moment jej otrzymania lub wypłacenia.

• Wartość zaktualizowana bezterminowego prawa do dochodu równa się zapewnianej dzięki niemu stałej rocznej sumie dochodów podzielonej przez stopę procentową (wyrażoną jako ułamek dziesiętny).

• Nominalna stopa procentowa wyznacza kwotę odsetek od kredytu. Realna, tj. skorygowana o wpływ inflacji, stopa procentowa określa dodatkową ilość dóbr. jaką może nabyć kredytodawca, udzielając rocznego kredytu i odkładając na ten czas zamierzony zakup. Realna stopa procentowa to nominalna stopa procentowa pomniejszona o stopę inflacji w tym samym okresie.

• W długim okresie realna stopa procentowa dostosowuje się tak, aby zapewnić równość inwestycji i oszczędności. Na jej wysokość wpływają stopa zwrotu z inwestycji dokonywanych przez przedsiębiorstwa oraz poziom niecierpliwości gospodarstw domowych.

• Popyt na usługi kapitału jest popytem pochodnym. Krzywa popytu przedsiębiorstwa na usługi kapitału pokrywa się z krzywą wartości krańcowego produktu kapitału. Jeśli ilość innych zastosowanych czynników produkcji lub ceny produktów rosną, krzywa popytu pochodnego przesuwa się w górę. Gałęziowa krzywa popytu na usługi kapitału jest mniej elastyczna niż suma indywidualnych krzywych popytu poszczególnych przedsiębiorstw, gdyż uwzględnia wpływ zwiększenia produkcji gałęzi na obniżenie ceny produktu.

• W krótkim okresie podaż usług kapitału jest stała. W długim okresie może się ona zmienić w wyniku dopływu nowo wytworzonych dóbr kapitałowych lub dopuszczenia do zużycia rzeczowego majątku produkcyjnego.

• Wymagana stawka wynagrodzenia kapitału to taka stawka, która pozwala dostawcy usług kapitału pokryć koszty zakupu środków trwałych. Jest ona tym wyższa, im wyższe są stopa procentowa, stopa amortyzacji i cena zakupu środków trwałych.

• Wzrost płac w gałęzi w dwojaki sposób oddziałuje na położenie krzywej pochodnego popytu na usługi kapitału. Po pierwsze, wskutek zmniejszenia nakładów pracy maleje również krańcowa produkcyjność kapitału11. Po drugie, podwyżka płac — podnosząc koszty produkcji — prowadzi do zmniejszenia rozmiarów produkcji gałęzi i wzrostu jej ceny jednostkowej (co podnosi rentowność kapitału i stymuluje popyt na kapitał). Jeśli popyt na produkcję gałęzi jest nieelastyczny, to przeważy drugi efekt. Jeżeli popyt na produkty gałęzi wykazuje wysoką elastyczność, przewagę zyskuje pierwszy efekt.

• Cena aktywów to cena, za jaką nabywa się i sprzedaje dobra kapitałowe. W stanie równowagi długookresowej jest to zarówno cena, przy której dostawcy dóbr kapitałowych pragną je wytwarzać, jak i cena, jaką gotowi są za nie zapłacić nabywcy. Ta ostatnia jest po prostu zaktualizowaną wartością oczekiwanych dochodów, uzyskiwanych dzięki usługom tych dóbr.

• Ziemia jest szczególnym dobrem kapitałowym, którego podaż nawet w długim okresie jest stała. W długim okresie są jednak możliwe międzygałęziowe przemieszczenia ziemi i kapitału. Będą się one dokonywać tak długo, aż nastąpi wyrównanie stawek wynagrodzenia za usługi ziemi lub kapitału w różnych gałęziach.

• Stosowana technologia i możliwości substytucji czynników produkcji powodują bardzo znaczne międzygałęziowe zróżnicowanie kapitałochłonności w długim okresie. W większości gałęzi występuje zauważalna tendencja do wzrostu kapitałochłonności, jej siła jest jednak zróżnicowana. Częściowo odzwierciedla to łatwość, z jaką w konkretnej gałęzi może się dokonywać substytucja pracy kapitałem w miarę wzrostu płac w porównaniu ze stawką opłat za usługi kapitału. Innym źródłem tych różnic jest skala i szybkość wdrażania w poszczególnych gałęziach innowacji technicznych.

• Funkcjonalny podział dochodu informuje o proporcjach podziału dochodu narodowego między różne czynniki produkcji. Udziały poszczególnych czynników wykazują względną stabilność w dłuższym okresie. Nie powinno to przesłaniać faktu wzrostu ilości zastosowanego kapitału w stosunku do nakładów pracy i odpowiadającego mu spadku relacji między stawką wynagrodzenia kapitału a stawką płacy.

• Podmiotowy podział dochodu dotyczy proporcji podziału dochodu narodowego między członków społeczeństwa, niezależnie od tego, z usług jakich czynników produkcji jest czerpany ten dochód. Główną przyczyną nierównomiernego podziału dochodów w Wielkiej Brytanii jest bardzo nierównomierny rozkład majątku przynoszącego dochód.