Chrzan – przyprawa nie tylko wielkanocna

Chrzan zajmuje ważne miejsce w tradycji chrześcijańskiej, gdyż jest nieodzownym elementem wielkanocnej święconki. Zapewnić ma nam przez cały rok zdrowie i siły witalne. W każdym koszyczku powinien znajdować się nie tylko jako element dekoracyjny, ale jak nakazuje tradycja poświęcony powinno się zjeść rano na czczo, aby potem do woli objadać się bezkarnie i obficie przygotowanymi smakołykami.

 

 

 

Korzeń Wikingów

Chrzan był również nazywany korzeniem Wikingów, gdyż ci wytrawni żeglarze zabierali go obowiązkowo w długie morskie podróże, ponieważ chronił ich przed szkorbutem. Chrzan jest więc niezastąpionym lekiem profilaktycznym, nie tylko podczas świątecznego ucztowania.

Chrzan pospolity to zgrubiałe kłącza (korzenie) wieloletniej byliny, której ojczyzną prawdopodobnie jest Azja Zachodnia i Bałkany. Znano go i ceniono w starożytnym Rzymie i Egipcie, a także w Europie Środkowej już w XI – XII wieku. Wspominała już o nim w swoim dziele św. Hildegarda z Bingen.

Jako surowiec zielarski wykorzystywany jest korzeń – Armoracae radix recens (Radix Armoraciae). Zawiera on m.in. glikozyd sinigrynę, prowitaminę A, witaminy z grupy B, witaminę C, witaminę E sole mineralne (wapń, potas, fosfor, siarka, magnez, żelazo), olejek eteryczny, cukry, enzymy.

 

Chrzan – Multitalent

Chrzan znany jest głównie ze swojego działania grzybobójczego, bakteriobójczego, wykrztuśnego oraz niewielkiego moczopędnego oraz przeciwreumatycznego, pobudza wydzielanie soków trawiennych i działa przeciwwirusowo. Dlatego też często nazywany jest słowiańskim żeń-szeniem. Wewnętrznie jest używany przy uciążliwym kaszlu i zapaleniu oskrzeli, przy anemii, zaburzeniach trawienia, chronicznym katarze, chorobach reumatycznych i przy schorzeniach wątroby i dróg żółciowych (z wyjątkiem marskości wątroby). Z uwagi na dużą zawartość wit. C (0,3%), więc więcej niż w cytrynie,  przetwory z chrzanu i z jego dodatkiem zwiększają odporność organizmu.

Zewnętrznie stosuje się okłady ze świeżo utartego korzenia przy chorobach reumatycznych i nerwobólach, które działają drażniąco na skórę. Pozytywne działanie lecznicze chrzanu, przede wszystkim kontaktowe na skórę, jest często podkreślane przez lekarzy naturoterapeutów. Niektórzy z nich zalecają, aby w schorzeniach układu krążenia nosić w płóciennych woreczkach na piersiach czyste, oskrobane, małe kawałeczki chrzanu.

Jest to również roślina kosmetyczna, o czym może wie niewiele osób wie. Drobno starty chrzan jest używany do przemywania twarzy rano i wieczorem. Minimalizuje oznaki starzenia się naszej skóry i cery. Zmniejsza i wygładza zmarszczki, czyni cerę delikatną, usuwa piegi, plamy – nawet wątrobowe, wszelkie przebarwienia w tym słoneczne, wybiela i rozjaśnia skórę.

Liście chrzanu również od wieków miały i nadal mają zastosowanie w gospodarstwach domowych. Zabezpieczają one żywność przed szybkim zepsuciem. Mięso, wędliny, ser, jaja szczelnie owinięte czystymi liśćmi chrzanu zachowują długo świeżość, nie jełczeją i nie psują się, gdyż zawarte w liściach glikozydy siarkocyjanowe niszczą bakterie, wirusy i grzyby. Dolne długie liście chrzanu ułożone na głowie i przewiązane płócienną chustką chronią skutecznie w upalne dni przed porażeniem słonecznym. Uśmierzają również ból głowy. Były i nadal są często używane na wsiach przez kobiety pracujące w polu jako ochrona głowy przed słońcem.

Chrzan jest niezbędny w naszej kuchni, znalazł w niej szerokie zastosowanie, zarówno liście jak i korzenie są stosowane do przyrządzania smakowitych potraw. Stosowany jest do różnych potraw z mięsa, drobiu, dziczyzny, pasztetów, ryb, twardych serów, białych serów, buraków, zup, sałatek, surówek. Liście i korzeń chrzanu stosuje się do przygotowywania przetworów kiszonych, marynowanych, konserwowych nadając jędrność, aromat, trwałość i smak takim jak ogórki, buraki, pomidory. Chrzan stosuje się do wyrobu sosów na zimno i gorąco, musztard, majonezów oraz twarogów. Łączy się go z jabłkami, sokiem z cytryny, żurawiną, buraczkami.

Najbardziej wartościowy jest świeżo utarty chrzan, który posiada najwięcej odżywczych wartości leczniczych. Przy kupnie chrzanu należy zwrócić uwagę na jego świeżość, zapach i wygląd. Powinien być czysty, gładki, po przecięciu biały, korzenie powinny mieć około 2,5 cm grubości i od 25 cm długości.

Powinniśmy częściej gościć go na naszych stołach mając na uwadze, co możemy zyskać dla naszego zdrowia i urody. Szkoda, że przypominamy sobie o nim przed świętami wielkanocnymi, gdyż w Polsce chrzanu nie brakuje, rośnie nie tylko ten uprawiany, ale często możemy spotkać go rosnącego dziko przy rowach, przydrożach, wilgotnych zaroślach.